Albanezen
Albanezen
Shqiptarët | ||||
| ||||
Albanese vrouwen in traditionele kleding
| ||||
| Totale bevolking | c. 8 miljoen[1] | |||
| Verspreiding |  Albanië: 2.525.263 (2018)[2] Kosovo: 1.772.152 (2018)[3] Griekenland: 574.870 (2013)[4]  Noord-Macedonië: 509.082 (2002)[5] Italië: 481.535[6] Duitsland: 273.645 (2018)[7] .svg){kind=small} Zwitserland: 259.891 (2018) [8]
| |||
| Taal | Albanees | |||
| Geloof |  islam, katholieke kerk, orthodoxe kerk
| |||
| ||||
Albanezen (Albanees: Shqiptarët) zijn een volk op de Balkan. Zij vormen de meerderheid van de bevolking in Albanië en Kosovo (Albanezen in Kosovo). Ook wonen er etnische Albanezen in de omringende landen Noord-Macedonië, Griekenland, Servië en Montenegro.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
De Albanezen worden door historici en in archieven uit de middeleeuwen beschreven als nakomelingen van Indo-Europese volkeren die voornamelijk in het zuidwesten van de Balkan leefden.[9][10]
Verspreiding[bewerken | brontekst bewerken]
Er bestaan twee stammen van etnische Albanezen, de Gegen en de Tosken.
- De Gegen (Gegët) zijn inheems in het noorden van Albanië, in Kosovo, in het westen van Noord-Macedonië, in het zuidwesten van Servië en in het zuiden van Montenegro. Hun religie is hoofdzakelijk de islam of de katholieke kerk.
- De Tosken (Toskët) zijn inheems in het zuiden van Albanië, het noordwesten van Griekenland en in het zuiden van Noord-Macedonië. Hun religie is hoofdzakelijk de orthodoxe kerk of de islam.
Etnische Albanezen vinden elkaar in een gemeenschappelijke identiteit, taal en Albanese vlag.
Diaspora[bewerken | brontekst bewerken]
De Albanese diaspora vormt een van Europa's grootste diaspora's. De emigratie van Albanezen vanuit Albanië doet zich al sinds de vroege middeleeuwen voor, toen tal van Albanezen naar Zuid-Italië en Griekenland emigreerden om te ontsnappen aan verschillende sociaal-politieke moeilijkheden en de Ottomaanse heerschappij, in deze landen zijn zij een erkende minderheid, namelijk de Arbëreshë in Italië en de Arvanitika in Griekenland. De moderne Albanese diaspora is grotendeels gevormd sinds 1991, na de val van het communisme in Albanië. Ruim 800.000 Albanezen hebben het land sinds 1991 verlaten, de meesten vestigen zich in Griekenland en Italië, hetzij permanent, hetzij als tijdelijke arbeidskrachten. In buurland Kosovo hebben ruim 1 miljoen Albanezen het land definitief verlaten, met name na de Kosovo-oorlog. De belangrijkste bestemmingslanden voor Albanezen uit Kosovo zijn landen zoals Zwitserland, Oostenrijk, Duitsland en Zweden.
Albanië[bewerken | brontekst bewerken]
In de Albanese volkstelling van 2011 werden identificeerden 2.312.356 personen zich als etnische Albanezen, hetgeen 82,58% van de Albanese bevolking is. De telling wordt door de Raad van Europa als onbetrouwbaar en onnauwkeurig beschouwd, aangezien 390.938 inwoners (14% van de totale bevolking) hun nationaliteit niet aangaven, terwijl 44.144 (1,6%) hun nationaliteit als 'niet relevant' beschouwden.
| Jaar | 1945 | 1955 | 1960 | 1979 | 1989[11] | 20111 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | |
| Albanezen | 1.075.500 | 95,9 | 1.349.100 | 97,0 | 1.581.745 | 97,3 | 2.535.913 | 97,9 | 3.117.601 | 98,0 | 2.312.356 | 82,58 |
Kosovo[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Albanezen in Kosovo voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De Albanezen vormen de grootste bevolkingsgroep in Kosovo. Het aantal Albanezen in Kosovo is de afgelopen decennia continu gestegen, vooral als gevolg van het hogere geboortecijfer vergeleken met de Serviërs (zie: onderstaand tabel).
| Jaar [12] | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2011 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | |
| Albanezen | 498.244 | 68,5 | 524.559 | 64,9 | 646.605 | 67,1 | 916.168 | 73,7 | 1.226.736 | 77,4 | 1.596.072 | 81,6 | 1.616.869 | 92,9 |
Noord-Macedonië[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Albanezen in Noord-Macedonië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Volgens de meest recente volkstelling in 2002 telde de Republiek Noord-Macedonië 2.022.547 inwoners, waarvan 509.083 etnische Albanezen (oftewel: 25,2% van de Macedonische bevolking). De Albanese minderheid woont vooral in het noordwesten en het westen van het land.
| Jaar | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2002 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | |
| Albanezen | 197.389 | 17,1 | 162.524 | 12,5 | 183.108 | 13,0 | 279.871 | 17,0 | 377.726 | 19,8 | 441.987 | 21,7 | 509.083 | 25,2 |
Montenegro[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Albanezen in Montenegro voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Volgens de meest recente volkstelling in 2011 telde Montenegro 620.000 inwoners, waarvan ruim 30.000 etnische Albanezen (oftewel: 4,9% van de bevolking). Albanezen zijn met name geconcentreerd in het zuidoosten en oosten van Montenegro, langs de Montenegrijnse grens met Albanië. De grootste en belangrijkste nederzetting van Albanezen in Montenegro is Ulcinj, waar ook het hoofdkantoor van de Albanese Nationale Raad is gevestigd. Naast een Albanese bevolkingsmeerderheid in Ulcinj (71%) en het nieuwgevormde Tuzi (68%), vormen Albanezen een significante minderheid in de gemeenten Gusinje (40%), Plav (19%), Bar (6%), Podgorica (5%) en Rožaje (5%).
| Jaar | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2003 | 2011 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | Aantal | % | |
| Albanezen | 19.425 | 5,1 | 23.460 | 5,6 | 25.803 | 5,5 | 35.671 | 6.7 | 37.735 | 6,5 | 40.415 | 6,6 | 31.163 | 5,0 | 30.439 | 4,9 |
Diaspora[bewerken | brontekst bewerken]
Ook buiten de Balkan worden grote groeperingen Albanezen aangetroffen, vooral in Turkije, Groot-Brittannië, Italië, Duitsland, Zwitserland en de Verenigde Staten.
Religie[bewerken | brontekst bewerken]
Van oudsher waren de Albanezen paganisten. Later werden zij oosters-orthodox, rooms-katholiek en islamitisch, mede een gevolg van de overheersing door andere volkeren.
Albanezen zijn een multireligieus volk. Het volk is zeer tolerant als het gaat om religie. Ook de Albanese etniciteit speelt een belangrijke rol in de cultuur, zo verenigen Albanezen elkaar ondanks de verschillende religieuze achtergronden, elkaar door dezelfde identiteit. Een bekend motto van de Albanezen is: Feja e Shqiptarit është Shqiptaria, (Nederlands: Het geloof van de Albanezen is Groot-Albanië). Deze overtuiging wordt ook breed gedragen door de Albanese diaspora over de hele wereld. Deze traditie stamt uit de middeleeuwen toen de Albanese prins Lekë Dukagjini een wettekst schreef, beter bekend als de besa, waarin staat dat Albanezen zich horen te verenigen middels de etnische bloedverwantschap en niet zozeer door de religieuze achtergrond.
Van de religieuze Albanezen is de meerderheid soennitisch moslim, met name in Kosovo en Noord-Macedonië.
De rooms-katholieke kerk is na de islam de grootste religie onder de Albanezen. De Albanese katholieken komen vooral uit het uiterst noorden van Albanië, in de omgeving van Shkodër en Lezhë en in de Dukagjini-regio van Kosovo, het westen van het land, met als belangrijkste plaatsen Gjakovë, Pejë, Prizren en Klinë en in de omringende traditionele dorpen.
De laatste belangrijkste religie onder Albanezen is de Albanees-Orthodoxe Kerk, deze stroming van het christendom heeft vooral veel volgelingen in Centraal en Zuid Albanië.
De religieuze voorkeur van Albanezen verschilt van land tot land (zie onderstaand tabel).
| Religie | Islam
|
Christendom
|
Atheïsme/ Agnosticisme |
Anders |
|---|---|---|---|---|
| Albanië |
56,7%[13] | 17% | 3% | 15% |
| Kosovo |
95,6% | 3,7% | 0,1% | 0,6% |
| Noord-Macedonië |
98,2% | 1,4% | 0% | 0,4% |
 Montenegro |
73,2% | 26,4% | 0,1% | 0,3% |
 Servië |
71,1% | 19,5% | 3% | 6,4% |
 Kroatië |
54,8% | 40,7% | 1,8% | 2,7% |
| Italië [14] |
41,5% | 38,9% | 17,8% | 1,9% |
.svg){kind=small} Australië [15][16] |
25,5% | 33,9% | 31,4% | 2,1% |
 Slovenië [17] |
86,7% | 6,1% | 1,6% | 7,2% |
Taal[bewerken | brontekst bewerken]
De Albanezen spreken Albanees, een Indo-Europese taal zonder nauwe verwanten. Het Albanese alfabet is gebaseerd op het Latijnse en heeft 36 letters. Er zijn twee dialecten van het Albanees: het Gegisch (noorden) en het Toskisch (zuiden).
Bekende Albanezen[bewerken | brontekst bewerken]
- Loredana Zefi, rapper
- Anna Oxa, zangeres
- Dua Lipa, zangeres
- Amanda Kovci, zangeres
- Juliana Pasha, zangeres
- Bleona Qereti, zangeres
- Gabriella Cilmi, zangeres
- Aurela Gaçe, zangeres
- Kejsi Tola, zangeres
- Ledina Çelo, zangeres
- Anjeza Shahini, zangeres
- Anxhela Peristeri, zangeres
- Olta Boka, zangeres
- Elhaida Dani, zangeres
- Eneda Tarifa, zangeres
- Bebe Rexha, zangeres
- Era Istrefi, zangeres
- Rona Nishliu, zangeres
- Frederik Ndoci, zanger
- Luiz Ejlli, zanger
- Adrian Lulgjuraj, zanger
- Bledar Sejko, zanger
- Eugent Bushpepa, zanger
- Afërdita Dreshaj, model
- James Belushi, acteur
- Enver Gjokaj, acteur
- James Biberi, acteur
- Masiela Lusha, actrice
- Eliza Dushku, actrice
- Arta Dobroshi, actrice
- Ernest Simoni, kardinaal
- Giovanni Francesco Albani, paus
- Antonio Gramsci, filosoof
- Giorgio Basta, generaal
- Teuta Topi, politica
- Theofan Noli, patriarch
- Moeder Teresa, katholieke zuster
- Kosovare Asllani, voetbalster
- Thomas Strakosha, voetballer
- Erjon Bogdani, voetballer
- Ervin Skela, voetballer
- Klodian Duro, voetballer
- Pajtim Kasami, voetballer
- Lorik Cana, voetballer
- Xherdan Shaqiri, voetballer
- Granit Xhaka, voetballer
- Vedat Muriqi, voetballer
- Marash Kumbulla, voetballer
- Odise Roshi, voetballer
- Armando Sadiku, voetballer
- Besnik Hasi, voetbaltrainer
- Majlinda Kelmendi, judoka
Afbeeldingen[bewerken | brontekst bewerken]
Etnische groepen in 1989
Albanezen in de omliggende landen
Verspreiding van Albanezen in Europa
Albanezen in Ohrid, Noord-Macedonië (1962)
.jpg)
.jpg)
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
|
Zie de categorie Albanians van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |