Leek (gemeente)
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.png)
Leek (ⓘ) (Gronings: (De) Laik, Fries: De Like) (Sjabloon:Inwonertal NL gemeente inwoners per Sjabloon:Inwonertal NL datum volgens het CBS) is een dorp en gemeente in Noord-Nederland, in het Westerkwartier van de provincie Groningen. De gemeente beslaat een oppervlakte van 64 km², waarvan 0,63 km² water. Haar Friese wortels komen terug in de naam van het winkelcentrum 'Liekeblom', de Leeksterbloem vernoemd naar de prijs bij een schaatswedstrijd uit eerdere jaren rond De Li(e)ke en de boomwallen in het zgn. coulissenlandschap die vroeger deel uitmaakten van uitlopers van het Friese Woud.
Het dorp is ontstaan bij de schans die hier in de Tachtigjarige Oorlog werd aangelegd.
De naam is ontleend aan de beek de Lek (of Leke) en heet op kaarten uit het midden van de 19e eeuw nog "De Leek". De plaats wordt ook nu nog wel De Leek genoemd. De inwoners van Leek zijn Leeksters.
Elk jaar op pinkstermaandag is er de Pinkstermarkt met kermis die al op vrijdag begint. Deze jaarmarkt trekt vele duizenden bezoekers uit de verre omgeving.
Indeling
De gemeente Leek omvat naast het dorp Leek de volgende plaatsen: Diepswal, Enumatil, Lettelbert, Midwolde, Oostwold, Tolbert en Zevenhuizen. Tot de gemeentelijke herindeling in 1990 hoorde ook een deel van Boerakker bij Leek, nu hoort dat (op enkele adressen na) bij de gemeente Marum. Plannen om beide gemeenten toen samen te voegen gingen uiteindelijk niet door.
Aan de zuidkant van Leek wordt sinds 2006 de wijk Oostindie aangelegd. Ten noorden van de autosnelweg A7 is het bedrijvenpark Leeksterveld in ontwikkeling.
Bezienswaardigheden
Hoofdplaats van de gemeente is het gelijknamige dorp. Het grenst aan Drenthe en heeft als bekendste attractie het landgoed Nienoord.
Op het landgoed ligt de borg Nienoord, waarin het Nationaal Rijtuigmuseum is gevestigd. In de kasteeltuin ligt de schelpengrot.
Op het landgoed bevindt zich ook een familiepark met o.a. modeltreinen in verschillende schalen, kinderboerderij, een speeltuin en overdekte slecht-weervoorzieningen.
Tevens is er een groot zwembad (deels overdekt, deels in de openlucht), een midgetgolfbaan en een windhondenrenbaan die in de winter als ijsbaan gebruikt wordt. Op de grote parkeerplaats is een infocentrum over het landgoed ingericht, waar onder meer een film over de historie van het landgoed wordt vertoond. Deze filmzaal wordt ook gebruikt door Filmhuis Nienoord, dat vrijwel maandelijks films draait.
Op het landgoed Nienoord bevindt zich sinds 1955 openluchttheater Podium Nienoord. Dit wordt gebruikt voor uiteenlopende activiteiten: van kindervoorstellingen tot kerkdiensten, van toneelvoorstellingen tot popconcerten. Aan de rand van het landgoed is landgoedcamping Nienoord gevestigd.
Op het evenemententerrein aan de Tolberterstraat wordt elk jaar in september een drafsportmeeting georganiseerd.
Ten noordoosten van het dorp ligt het Leekstermeer (ook wel Zulthemeer). Vanaf dit meer kan men in de winter als er genoeg ijs ligt naar alle windstreken schaatsen.
De dorpen Tolbert, Lettelbert en Midwolde hebben bezienswaardige oude dorpskerken.
In het centrum van Leek is een kleine kerk gevestigd, die als kapel van de vroegere bewoners van Nienoord kan worden beschouwd.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er veel bezittingen en huizen van joden geconfisqueerd. Ter nagedachtenis aan 71 gedeporteerden werd er de Samuel Levie Stichting opgericht. Deze stichting beheert nu in het voormalige schooltje een museum en is tevens een meldingspunt van discriminatie.
In Leek is ook nog een oude joodse begraafplaats.
De nieuwste uitbreiding is de wijk Oostindie, tussen Leek en Zevenhuizen. Hier wordt zoveel mogelijk innovatief en duurzaam gebouwd.
Openbaar vervoer
Van 1913 tot 1948 had Leek een halte aan de Tramlijn Drachten - Groningen. Na 1948 werd de tramlijn voor reizigersvervoer gesloten en vond over deze lijn alleen nog goederenvervoer plaats. Leek was vanaf dat moment voor openbaar vervoer volledig aangewezen op de autobus. Momenteel (2009) worden deze busdiensten uitgevoerd door Arriva (waar in 1999 de GADO in opging), per 13 december 2009 door Qbuzz. Als de aanleg van de Spoorlijn Groningen - Heerenveen doorgaat, is er een mogelijkheid dat de RegioTram Groningen ook naar Leek gaat rijden.
Huidige buslijnen Qbuzz
Buslijnen in de gemeente Leek:
- lijn 81: Groningen-Leek-Tolbert (alleen ochtendspits)
- lijn 85: Groningen-Leek-Zevenhuizen-Een-West-Haulerwijk-Haule-Oosterwolde
- lijn 88: Groningen-Hoogkerk-Oostwold-Lettelbert-Midwolde-Leek-Tolbert-Marum
- Q-liner 316: Groningen-Leek-Tolbert
- Q-liner 306: Groningen-Leek-Oostindie (alleen spitsritten)
- lijn 682: Roden-Leek-Groningen (Zernike) (alleen spitsritten)
Buslijnen aan de snelweg bij het industrieterrein aan de A7 (Midwolde Rijksweg):
- lijn 89: Groningen-Hoogkerk-Zuid Rijksweg-Midwolde Rijksweg-Boerakker Rijksweg-Marum-Frieschepalen-Ureterp-Drachten (in de richting Groningen alleen op verzoek)
Bekende (oud)inwoners van de gemeente Leek
- Eef Brouwers - oud-hoofdredacteur Nieuwsblad van het Noorden, oud-radiomedewerker AVRO, oud-hoofd Rijksvoorlichtingsdienst
- Susanne Clermonts - technopop muzikante Krause
- Henk de Haan - oud-lid Tweede Kamer en hoogleraar
- Ferdinand Folef von Inn- und Kniphausen (1804-1884) - "De Dolle Jonker", heer van Nienoord en Vredewold en burgemeester van Leek en Marum
- Siepie de Jong - voormalig staatssecretaris en oud-burgemeester van Leek, bestuurslid landelijk bestuur PvdA
- Harm de Jonge - kinderboekenschrijver, winnaar Woutertje Pieterse Prijs 2007
- Maria Kooistra - actrice
- Ronald Leopold - Directeur Pensioen- en Uitkeringsraad, per 1-1-2011 Directeur van de Anne Frank Stichting
- Johan Æmilius Abraham van Panhuys - commissaris der Koningin, vicepresident van de Raad van State, Minister van Staat
- Rutger Smith - atleet
- Jacqueline Poelman - atlete
- Lucille Werner - televisiepersoonlijkheid
Millennium Gemeente
Leek is een Millennium Gemeente.
Trivia
Van 1907 tot 1999 werd door de plaatselijke uitgeverij Bronsema het weekblad Leekster Courant uitgegeven. Nadat het blad eerder al was overgenomen door Hazewinkel Pers, bleek het abonneebestand tegen het eind zodanig teruggelopen te zijn dat het niet langer lucratief was om door te gaan. Het weekblad had als doelgroep de inwoners van Noordenveld en Westerkwartier en was gespecialiseerd in het kleine menselijke nieuws.
Zie ook
Externe links
Sjabloon:Navigatie gemeente Leek
· 
· 
