Lijst van merknamen die als soortnaam worden gebruikt

Dit is een lijst van merknamen die in het Nederlandse taalgebied zo zijn ingeburgerd dat men ze als soortnaam is gaan gebruiken. Dit verschijnsel heet merkverwatering of antonomasie.

In deze lijst staat eerst de merknaam, gevolgd door de houder van de merknaam en dan de omschrijving van het ermee bedoelde product.

  A · B · C · D · E · F · G · H · I · J · K · L · M · N · O · P · Q · R · S · T · U · V · W · X · Y · Z  

A

• Airfryer (Philips), heteluchtfriteuse
• Aspirine (Bayer), pijnstiller

B

• Bahco (B.A. Hjort & Company), verstelbare moersleutel
• Bakeliet (Bakelite AG), fenolhars, de eerste soort kunststof
• Barbie (Mattel), plastic aankleedpop
• Baxter (Baxter International Inc.), infuus
• Bic, balpen
• BiFi worstje
• Bobcat, graafmachine
• Borsalino, deukhoed
• Brinta, ontbijtproduct (afkorting van BReakfast INstant TArwe)
• Botox (Allergan), merknaam voor Botulinetoxine
• Buisman (firma Buisman), koffieversterker

C

• Cellofaan/Cellophane (DuPont), een dunne kunststof film
• Celluloid (Alexander Parkes), een soort thermoplast
• Chocomel, officieel de merknaam van Nutricia, nu een algemene naam voor alle merken chocolademelk
• Cif (Unilever), merknaam voor schuurmiddel
• Clark, vorkheftruck, in Vlaanderen meestal aangeduid als Clark
• Cruesli (Quaker), krokante muesli
• Coke (Coca-Cola), koolzuurhoudende frisdrank met colasmaak

D

• Delco, stroomverdeler voor auto (gebruikt in Vlaanderen), uitgevonden en geproduceerd door Delco Electronics uit de Verenigde Staten.
• Derny, gangmaakmotor, oorspronkelijk van de Éts. Derny in Vichy
• Dictafoon, memorecorder of dicteertoestel
• Dinky Toys, modelauto, meestal in schaal 1:43
• Discman (Sony), draagbare cd-speler
• Dixi (TOI TOI & DIXI), mobiel toilet

F

• Formica, vezelversterkte kunststof
• Fotoshoppen (grafisch softwarepakket Photoshop van Adobe), digitale beeldbewerking (Van Dale verwijst ook in zijn uitleg naar het merk)
• Frikandel gefrituurde gehaktworst
• Frigidaire in spraakgebruik als aanduiding voor koelkast.
• Frigo voornamelijk in België voor koelkast, afkorting van Frigidaire, wat in 1918 door General Motors als handelsmerk is geregistreerd. maar wat al snel het algemene woord in het Frans en ook in heel België voor koelkast in het algemeen werd.
• Frigoliet voornamelijk in België voor geëxpandeerd polystyreen naar merk Frigolith
• Frisbee (Wham-O), plastic speelgoedschijf
• Fanta (The Coca-Cola Company), koolzuurhoudende frisdrank met sinaasappelsmaak

G

• Googelen (merk) eerst alleen zoekmachine, nu algemeen voor zoeken op internet
• Gyproc (Saint-Gobain group), gipsplaat

H

• Heroïne (Bayer), merknaam voor diacetylmorfine

I

• Inbussleutel, het woord "inbus" is afkomstig van het Duitse bedrijf Innensechskantschraube Bauer und Schaurte
• Isomo, voornamelijk in België voor geëxpandeerd polystyreen
• iPad, wordt gebruikt voor alle soorten tablets

J

• Jacuzzi, bubbelbad
• Jeep (Chrysler), 4x4-terreinwagen
• Yo-Yo (Yo-Yo Manufacturing Company), kinderspeelgoed

K

• Kamut, voornamelijk in Nederland voor khorasantarwe
• Kerosine (oorspronkelijk gespeld als Kerosene, Abraham Gesner), brandstof
• Kevlar (DuPont), vezels (para-aramide) voor kogelwerende vesten
• Kleenex (Kimberly-Clark Corporation), papieren zakdoekjes
• Kliko, minicontainer
• Kodak, fototoestel
• Kooiaap, meeneemheftruck, van de firma Kooi
• Kruimeldief, handelsnaam van Black & Decker voor kruimelzuiger

L

• Labello (Beiersdorf AG), lippenbalsem
• Linoleum (Frederick Walton), slijtvaste vloerbedekking
• Luxaflex (Hunter Douglas), horizontale jaloezieën
• LEGO (LEGO SYSTEM A/S) wordt ook voor andere plastic bouwblokken gebruikt

M

• Maggi (Nestlé), smaakversterker voor gerechten
• Maizena (Unilever), soortnaam voor maiszetmeel
• Matchbox, speelgoedauto
• Maxi-Cosi (Dorel), autostoeltjes, kinderwagens en buggy's
• Meccano (Meccano Ltd.), metalen constructiespeelgoed
• Motel (Milestone Mo-Tel), algemene term voor goedkope hotels aan doorgaande wegen

O

• Ossenwit (Vandemoortele), talg

P

• Pamper (Procter & Gamble), wegwerpluier
• Plexiglas, handelsnaam voor polymethylmethacrylaat
• Polaroid (Polaroid), instant fototoestel
• Polaroid filter/bril, filter of bril met polariserend effect
• Popnagel (POP), blindklinknagel
• Portakabin (Portakabin), noodgebouw, modulair gebouw
• Post-it (3M), klevend memobriefje
• Pritt(-stift) (Henkel), lijmstift
• Pyrex (Corning Glass Works), hittebestendig glas

S

• Semtex (Explosiva), kneedbare explosieven
• Simson, bandenplakset
• Skai (Konrad Hornschuch AG), kunstleer
• Solex (Vélosolex S.I.F.A.C.), bromfiets
• Spa (Spa), bronwater. Ook: Spa Rood voor bruisend water.
• Stanleymes (Stanley), mes met verwisselbare bladen
• Stelconplaat, een betonnen vloerplaat van Cementindustrie 'De Meteoor' in Rheden

T

• Taser stroomstootwapen van Taser International.
• Teflon (Chemours, voorheen DuPont), merknaam van de kunststof polytetrafluoretheen (PTFE)
• Thermoskan (Thermos LLC), vacuümbewaarfles
• Ty-Rap (Thomas & Betts), kabelbinder
• Tikkie (ABN AMRO), uitsluitend in Nederland voor een mobiele app voor betaalverzoeken
• Tipp-Ex (Tipp-Ex GmbH & Co), correctievloeistof
• TomTom (Tom Tom NV), gps-navigatiesysteem
• Trespa (Trespa International BV), harsplaat
• Tupperware (Earl Tupper), plastic producten, voornamelijk om voedsel luchtdicht in te bewaren

V

• Valium (Hoffmann-La Roche), merknaam voor Diazepam
• Vaseline (Unilever), merknaam voor petrolatum
• Velpon (Ceta-Bever), doe-het-zelflijm
• Velux, dakvenster
• Viagra (Pfizer), merknaam voor Sildenafil
• Vim (Lever Brothers), merknaam voor schuurmiddel
• Vlizotrap, uitvouwbare zoldertrap

W

• Walkman (Sony), draagbare cassettespeler
• Wasco, vetkrijt
• Wasserette (N.V. Wasserette), zelfbedieningswasserij
• WD-40, kruipolie en waterverdrijvende spray
• Waxine, theelichtje
• Winchester (Winchester Repeating Arms Company), geweer
• Wybertje, ruitvormige keelpastille van Klene en bij ver­ge­lij­king ruit­vor­mig te­ken of mo­tief.

Z

• Zamboni (Frank J. Zamboni & Co. Inc.), ijsdweilmachine
• Zeppelin (LZ, Luftschiffbau Zeppelin), stijf luchtschip (ook gebruikt voor slap luchtschip)
• Zodiac, rubberbootje

Externe links

• Website "OnzeTaal" over merk- c.q. soortnamen
• Merkmoord
• Typisch Vlaamse tot soortnaam geworden merknamen
• Van Dale over tot soortnaam verworden merknamen

Bronnen, noten en/of referenties