Gebruiker:Lidewij C J./Kladblok 3

Deze pagina geeft een overzicht van alle hormonen in het menselijk lichaam.

Endocriene klieren in het hoofd en de nek[bewerken | brontekst bewerken]

Hypothalamus[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Afkorting	Aangemaakt door	Effect
Thyreotropinevrijmakend hormoon	TRH	Parvocellulaire neurosecretoire neuronen	Stimuleert voornamelijk de vrijgave van thyreoïdstimulerend hormoon (TSH) door de adenohypofyse
Dopamine (Prolactine-inhiberend hormoon)	DA or PIH	Dopamineneuronen van de nucleus arcuatus hypothalami	Remt de vrijgave van prolactine door de adenohypofyse
Groeihormoon-releasing-hormoon	GHRH	Neuroendocriene neuronen van de nucleus arcuatus hypothalami	Stimuleert de vrijgave van groeihormoon (GH) door de adenohypofyse
Somatostatine (groeihormoon-inhiberend hormoon)	SS, GHIH, or SRIF	Neuroendocriene cellen van de nucleus periventricularis	Remt de vrijgave van groeihormoon (GH) door de adenohypofyse Remt de vrijgave van thyreoïdstimulerend hormoon (TSH) door de adenohypofyse
Gonadotropin-Releasing hormone	GnRH or LHRH	Neuroendocriene cellen van het preoptisch gebied	Stimuleert de vrijgave van follikelstimulerend hormoon (FSH) door de adenohypofyse Stimuleert de vrijgave van luteïniserend hormoon (LH) door de adenohypofyse
Corticotropin-releasing hormone	CRH or CRF	Parvocellulaire neurosecretoire neuronen van de nucleus paraventricularis hypothalami	Stimuleert de vrijgave van adrenocorticotroop hormoon (ACTH) door de adenohypofyse
Vasopressine (antidiuretisch hormoon)	ADH or AVP or VP	Parvocellulaire neurosecretoire neuronen en Magnocellulaire neurosecretoire neuronen van de nucleus paraventricularis hypothalami en de nucleus supraopticus	Verhoogt de permeabiliteit van water in de distale tubulus contortus en de tubulus renalis colligens van de nefron, waardoor de heropname van water en de hoeveelheid bloed verbeterd wordt.

Pijnappelklier (epifyse)[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Aangemaakt door	Effect
Melatonine	Pinealocyten	Antioxidant Houdt het het circadiaan ritme gaande: zorgt voor de opwekking van een gevoel van slaperigheid, en het verlagen van de lichaamstemperatuur

Hypofyse[bewerken | brontekst bewerken]

Adenohypofyse[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Afkorting	Aangemaakt door	Effect
Groeihormoon (somatotropine)	GH	Somatotrofen	Stimuleert groei en celdeling. Stimuleert de vrijgave van IGF1 door de lever
Thyreoïdstimulerend hormoon (thyrotropin)	TSH	Thyrotrofen	Stimuleert de synthese en het vrijmaken van thyroxine (T4) en triiodothyronine (T3) in de schildklier Stimuleert de opname van jodium door de schildklier
Adrenocorticotroop hormoon (corticotropine)	ACTH	Corticotrofen	Stimuleert de synthese en het vrijmaken van corticosteroïde (glucocorticoïden en mineralocorticoïden) en androgenen in de cellen van de bijnierschors
Beta-endorfine	–	Corticotrofen	Vermindert de perceptie van pijn
Follikelstimulerend hormoon	FSH	Gonadotrofen	Bij vrouwen: Stimuleert de rijping van de ovariële follikels in de eierstokken Bij mannen: Stimuleert de rijping van de tubuli semeniferi Bij mannen: Stimuleert spermatogenese In males: Stimulates production of androgen-binding protein from Sertoli cells of the testes
Luteïniserend hormoon	LH	Gonadotrofen	Bij vrouwen: Stimuleert ovulatie Bij vrouwen: Stimuleert het vormen van het corpus luteum Bij mannen: Stimuleert de synthese van testosteron in de cellen van Leydig
Prolactine	PRL	Lactotrofen	Stimuleert de synthese en vrijgave van moedermelk door de melkklieren Regelt het orgasme
Melanocyt-stimulerend hormoon	MSH	Melanotropen in de pars intermedia van de adenohypofyse	Stimuleert de synthese en vrijgave van melanine door melanocyt in de huid en de haren

Neurohypofyse[bewerken | brontekst bewerken]

Hormoon	Afkorting	Aangemaakt door	Effect
Oxytocine		Magnocellulair neurosecretoire cellen	Bij vrouwen: weeën tijdens de bevalling, het uitlaten van melk tijdens het borstvoeden
Vasopressine (antidiuretisch hormoon)	ADH of AVP	Parvocellular neurosecretory neurons	Verhoogt de permeabiliteit van water in de distale tubulus contortus en de verzamelbuis van de nefron, waardoor de heropname van water en het bloedvolume worden verbeterd

Schildklier[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Afkorting	Aangemaakt door	Effect
Triiodothyronine	T3	Thyroid epithelial cell	(More potent form of thyroid hormone) Stimulates body oxygen and energy consumption, thereby increasing the basal metabolic rate Stimulates RNA polymerase I and II, thereby promoting protein synthesis
Thyroxine (tetraiodothyronine)	T4	Thyroid epithelial cells	(Less active form of thyroid hormone) (Acts as a prohormone to triiodothyronine) Stimulates body oxygen and energy consumption, thereby increasing the basal metabolic rate Stimulates RNA polymerase I and II, thereby promoting protein synthesis
Calcitonine		Parafollicular cells	Stimulates osteoblasts and thus bone construction Inhibits Ca²⁺ release from bone, thereby reducing blood Ca²⁺

Verteringssysteem[bewerken | brontekst bewerken]

Maag[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Afkorting	Aangemaakt door	Effect
Gastrine		G-cellen	Uitscheiding van maagzuur door pariëtale cellen
Ghreline		P/D1 cellen	Stimuleert eetlust.
Neuropeptide Y	NPY		Stimuleert gedrag dat leidt tot meer voedselinname en verminderde beweging. Het hangt samen met een verhoogde kans op obesitas.
Somatostatine		D-cellen	Onderdrukt de uitscheiding van gastrine, cholecystokinine (CCK), secretine, motiline, vasoactieve intestinale peptide (VIP), gastric inhibitory polypeptide (GIP), enteroglucagon. Vermindert de snelheid waarmee voedsel van de maag naar de dunne darm overgebracht wordt. Anders gezegd: de snelheid waarmee de maag leeggemaakt wordt, vermindert. Vermindert de stroming van bloed en de samentrekking van gladde spieren In de darmen.^[1]
Histamine		ECL-cellen	Stimuleert de uitscheiding van maagzuur.
Endotheline		X-cellen	Samentrekkingen van de gladde spieren in de maag.^[2]

Twaalfvingerige darm[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Aangemaakt door	Effect
Secretine	S-cellen	Uitscheiding van bicarbonaat door de lever, alvleesklier en de klieren van Brunner in de twaalfvingerige darm, verbetert de effectiviteit van cholecystokinine, en stopt de aanmaak van maagzuur
Cholecystokinine	I-cellen	Uitscheiding van verteringsenzymen door de alvleesklier, uitscheiding van gal door de galblaas, en onderdrukking van hongergevoelens

Lever[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Afkorting	Aangemaakt door	Effect
Insulin-like growth factor (somatomedine)	IGF	Hepatocyten	insulineachtige effecten reguleert celgroei en -ontwikkeling
Angiotensinogeen en angiotensine		Hepatocyten	vasoconstrictie Uitscheiding van aldosteron door dipsogeen in het bijniermerg.
Thrombopoietine	THPO	Hepatocyten	Stimuleert megakaryocyten om bloedplaatjes aan te maken.^[3]
Hepcidine		Hepatocyten	verhindert opname van ijzer in de darmen, en verhindert de uitscheiding van ijzer door macrofagen.

Alvleesklier[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Aangemaakt door	Effect
Insuline	β-eilandcellen	Opname van glucose, glycogenese en glycolyse in de lever en spieren vanuit het bloed. Opname van lipiden en synthese van triglyceriden in adipocyten. Andere anabole effecten.
Glucagon	α-eilandcellen	Glycogenolyse en gluconeogenese in de lever. Verhoogt het bloedglucoseniveau.
Somatostatine	δ-eilandcellen	Verhindert de uitscheiding van insuline^[4] Verhindert de uitscheiding van glucagon^[4] Onderdrukt de exocriene uitscheidingsfunctie van de alvleesklier.
Pancreatisch polypeptide	PP-cellen	Reguleert de uitscheiding van stoffen door de alvleesklier, en heeft invloed op het hepatisch glycogeenniveau

Nieren[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Aangemaakt door	Effect
Renine	Juxtaglomerulaire cellen	Activeert het renine-angiotensine-systeem door angiotensine I van angiotensinogeen aan te maken
Erythropoietine (EPO)	Extraglomerulaire mesangiumcellen	Stimuleert de aanmaak van erythrocyten
Calcitriol (1,25-dihydroxyvitamine D₃)		Actieve vorm van vitamine D₃ Verhoogt de absorptie van calcium en fosfaat door het maagdarmkanaal en de nieren Verhindert de afgifte van PTH
Thrombopoietine		Stimuleert megakaryocyten om bloedplaatjes aan te maken.^[3]

Bijnieren[bewerken | brontekst bewerken]

Bijnierschors[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Aangemaakt door	Effect
Glucocorticoïden (voornamelijk cortisol)	Cellen in de zona fasciculata en zona reticularis	Stimuleert gluconeogenese Stimuleert de vetafbraak in vetweefsel Verhindert synthese van proteïnen Verhindert glucoseopname in vet- en spierweefsel Verhindert immuunsysteemresponsen (immunosuppressie) Verhindert ontstekingsrespons (ontstekingsremmer)
Mineralocorticoïden (voornamelijk aldosteron)	Cellen in de Zona glomerulosa	Stimuleert de actieve herabsorptie van natrium in de nieren Stimuleert de passieve herabsorptie van water in de nieren, waardoor de bloedinhoud en bloeddruk toeneemt Stimuleert de uitscheiding van kalium en H⁺ in de nefron van de nier, en de daarop volgende afscheiding
Androgenen (waaronder DHEA en testosteron)	Cellen in de Zona fasciculata en Zona reticularis	Bij mannen: relatief klein effect vergeleken met androgenen uit de teelballen. Bij vrouwen: vermannelijkende effecten

Bijniermerg[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Aangemaakt door	Effect
Adrenaline (epinephrine) (Primarily)	Chromaffinecellen	Vecht-of-vluchtreactie: Versnelt de toevoer van zuurstof en glucose naar de hersenen en spieren door het verhogen van de hartslag en het slagvolume, vasodilatatie, verhoogt catalyse van glycogeen in de lever, afbraak van lipiden in vetcellen. Verwijdt de pupillen. Onderdrukt lichaamsprocessen die niet meteen noodzakelijk zijn, zoals vertering.
Noradrenaline (norepinephrine)	Chromaffinecellen	Vecht-of-vluchtreactie: Versnelt de toevoer van zuurstof en glucose naar de hersenen en spieren door het verhogen van de hartslag en het slagvolume, vasodilatatie, verhoogt catalyse van glycogeen in de lever, afbraak van lipiden in vetcellen. Verhoogt de beschikbaarheid van skeletspieren.
Dopamine	Chromaffinecellen	Verhoogt hartslag en bloeddruk
Enkefaline	Chromaffinecellen	Reguleert pijn

Voortplantingsorganen[bewerken | brontekst bewerken]

Teelballen[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Aangemaakt door	Effect
Androgenen (voornamelijk testosteron, maar ook androsteendion en dehydroepiandrosteron)	Leydigcellen	Anabool: stimuleert groei van spiermassa en kracht, verhoogt botdichtheid, stimuleert algemene groei en kracht Virilisatie: stimuleert de rijping van de voortplantingsorganen, vorming van de balzak, dieper worden van de stem, baardgroei, en groei van okselhaar.
Oestradiol	Sertolicellen	Voorkomt apoptose van kiemcellen^[5]
Inhibine	Sertolicellen	Verhindert de aanmaak van FSH

Ovariële follikel en corpus luteum[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Aangemaakt door	Effect
Progesteron	Granulosacellen, thecacellen	Ondersteunt zwangerschap:^[6] Convert endometrium to secretory stage Make cervical mucus thick and impenetrable to sperm. Inhibit immune response, e.g., towards the human embryo Decrease uterine smooth muscle contractility^[6] Inhibit lactation Inhibit onset of labor. Other: Raise epidermal growth factor-1 levels Increase core temperature during ovulation^[7] Reduce spasm and relax smooth muscle (widen bronchi and regulate mucus) Anti-inflammatory Reduce gall-bladder activity^[8] Normalize blood clotting and vascular tone, zinc and copper levels, cell oxygen levels, and use of fat stores for energy Assist in thyroid function and bone growth by osteoblasts Increase resilience in bone, teeth, gums, joint, tendon, ligament, and skin Promote healing by regulating collagen Zorgt voor Provide nerve function and healing by regulating myeline Voorkomt baarmoederkanker door middel van het reguleren van de effecten van oestrogeen
Androstenedion	Thecacellen	Substraat voor oestrogeen
Oestrogenen (voornamelijk estradiol)	Granulosacellen	Structureel: Promote formation of female secondary sex characteristics Accelerate height growth Accelerate metabolism (burn fat) Reduce muscle mass Stimulate endometrial growth Increase uterine growth Maintain blood vessels and skin Reduce bone resorption, increase bone formation Protein synthesis: Increase hepatic production of binding proteins Coagulation: Increase circulating level of factors 2, 7, 9, 10, antithrombin III, plasminogen Verhoogt de hechtingskracht van bloedplaatjes Increase HDL, triglyceride, height growth Decrease LDL, fat deposition Fluid balance: Reguleert het behoud van zout (natrium) en water Verhoogt groeihormoon Verhoogt cortisol, SHBG Gastrointestinal tract: Verhoogt de beweeglijkheid van de darmen Verhoogt cholesterol in gal Melanine: Verhoogt pheomelanine, verlaagt eumelanine Cancer: Support hormone-sensitive breast cancers^[9] (Suppression of production in the body of estrogen is a treatment for these cancers.) Lung function: Promote lung function by supporting alveoli.^[10]
Inhibine	Granulosacellen	Voorkomt de aanmaak van FSH in de adenohypofyse

Placenta (tijdens zwangerschap)[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Afkorting	Aangemaakt door	Effect
Progesteron (voornamelijk)			Ondersteunt zwangerschap:^[6] Voorkomt een afweerrespons van het immuunsysteem tegen de foetus. Vermindert de samentrekking van gladde spieren in de baarmoeder^[6] Vermindert lactatie Voorkomt het aanvangen van de bevalling. Support fetal production of adrenal mineralo- and glucosteroids. Other effects on mother similar to ovarian follicle-progesterone
Oestrogenen (voornamelijk Estriol)			Effects on mother similar to ovarian follicle estrogen
Humaan choriongonadotrofine	HCG	Syncytiotrofoblast	Promote maintenance of corpus luteum during beginning of pregnancy Inhibit immune response, towards the human embryo.
Humaan placentair lactogeen	HPL	Syncytiotrofoblast	Verhoogt aanmaak van insuline en IGF-1 Verhoogt insulineweerstand en carbohydraatintolerantie
Inhibine		Trofoblasten in de foetus	Onderdrukt FSH

Baarmoeder (tijdens zwangerschap)[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Afkorting	Aangemaakt door	Effect
Prolactine	PRL	Deciduale cellen	aanmaken van moedermelk in de melkklieren
Relaxine		Deciduale cellen	Nog onduidelijk

Calciumregulering[bewerken | brontekst bewerken]

Bijschildklier[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Afkorting	Aangemaakt door	Effect
Parathyreoïdhormoon	PTH	Parathyroïde cel	Calcium: Stimuleert de vrijgave van Ca²⁺ vanuit de botten, waardoor de hoeveelheid Ca²⁺ in het bloed toeneemt. Stimuleert osteoclasten, waardoor bot wordt afgebroken Stimuleert de heropname van Ca²⁺ in de nieren Stimuleert de productie van geactiveerd vitamine D in de nieren Fosfaat: Stimuleert de vrijgave van PO³⁻₄ vanuit de botten, waardoor de hoeveelheid PO³⁻₄ in het bloed toeneemt. Verhindert de heropname van PO³⁻₄ reabsorption in de nieren, hierdoor wordt er meer PO³⁻₄ uitgescheiden In totaal is er een kleine afname van de hoeveelheid PO³⁻₄.

Huid[bewerken | brontekst bewerken]

Uitgescheiden hormoon	Aangemaakt door	Effect
Calcidiol (25-hydroxyvitamin D₃)		Inactieve vorm van vitamin D₃

Referenties[bewerken | brontekst bewerken]

↑ (en) Colorado State University – Biomedical Hypertextbooks – Somatostatin
↑ (en) Endo K, Matsumoto T, Kobayashi T, Kasuya Y, Kamata K (2005). Diabetes-related changes in contractile responses of stomach fundus to endothelin-1 in streptozotocin-induced diabetic rats. J Smooth Muscle Res 41 (1): 35–47. PMID 15855738. DOI: 10.1540/jsmr.41.35.
↑ ^a ^b Kaushansky K (May 2006). Lineage-specific hematopoietic growth factors. N Engl J Med. 354 (19): 2034–45. PMID 16687716. DOI: 10.1056/NEJMra052706.
↑ ^a ^b {{GeorgiaPhysiology|5/5ch4/s5ch4_17}}
↑ (en) Pentikäinen V, Erkkilä K, Suomalainen L, Parvinen M, Dunkel L (2000). Estradiol acts as a germinal cell survival factor in the human testis in vitro. J Clin Endocrinol Metab. 85 (5): 2057–67. PMID 10843196. DOI: 10.1210/jcem.85.5.6600.
↑ ^a ^b ^c ^d (en) Bowen, R. (August 6, 2000) Placental Hormones. Colorado State University
↑ {{GeorgiaPhysiology|5/5ch9/s5ch9_13}}
↑ Hould F, Fried G, Fazekas A, Tremblay S, Mersereau W (1988). Progesterone receptors regulate gallbladder motility. J Surg Res 45 (6): 505–12. PMID 3184927. DOI: 10.1016/0022-4804(88)90137-0.
↑ Hormonal Therapy
↑ Massaro D, Massaro GD (2004). Estrogen regulates pulmonary alveolar formation, loss, and regeneration in mice. American Journal of Physiology. Lung Cellular and Molecular Physiology 287 (6): L1154–9. PMID 15298854. DOI: 10.1152/ajplung.00228.2004.

[Colorado-1] (en) Colorado State University – Biomedical Hypertextbooks – Somatostatin

[2] (en) Endo K, Matsumoto T, Kobayashi T, Kasuya Y, Kamata K (2005). Diabetes-related changes in contractile responses of stomach fundus to endothelin-1 in streptozotocin-induced diabetic rats. J Smooth Muscle Res 41 (1): 35–47. PMID 15855738. DOI: 10.1540/jsmr.41.35.

[Kaushansky2006-3] Kaushansky K (May 2006). Lineage-specific hematopoietic growth factors. N Engl J Med. 354 (19): 2034–45. PMID 16687716. DOI: 10.1056/NEJMra052706.

[GP5417-4] {{GeorgiaPhysiology|5/5ch4/s5ch4_17}}

[5] (en) Pentikäinen V, Erkkilä K, Suomalainen L, Parvinen M, Dunkel L (2000). Estradiol acts as a germinal cell survival factor in the human testis in vitro. J Clin Endocrinol Metab. 85 (5): 2057–67. PMID 10843196. DOI: 10.1210/jcem.85.5.6600.

[colostate-6] (en) Bowen, R. (August 6, 2000) Placental Hormones. Colorado State University

[GeorgiaPhysiology-7] {{GeorgiaPhysiology|5/5ch9/s5ch9_13}}

[8] Hould F, Fried G, Fazekas A, Tremblay S, Mersereau W (1988). Progesterone receptors regulate gallbladder motility. J Surg Res 45 (6): 505–12. PMID 3184927. DOI: 10.1016/0022-4804(88)90137-0.

[9] Hormonal Therapy

[10] Massaro D, Massaro GD (2004). Estrogen regulates pulmonary alveolar formation, loss, and regeneration in mice. American Journal of Physiology. Lung Cellular and Molecular Physiology 287 (6): L1154–9. PMID 15298854. DOI: 10.1152/ajplung.00228.2004.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]