Zelzate

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Zelzate
Gemeente in België Vlag van België
Zelzate (België)
Zelzate
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Oost-Vlaanderen Oost-Vlaanderen
Arrondissement Eeklo
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
13,77 km² (2021)
55,03%
16,95%
28,02%
Coördinaten 51° 12' NB, 3° 49' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid
13.543 (01/01/2023)
50,68%
49,32%
983,69 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder
(01/01/2023)
20,19%
59,6%
20,21%
Buitenlanders 15,16% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester Brent Meuleman
Bestuur Vooruit, PVDA+
Zetels
Open Vld
Vooruit
PVDA+
N-VA
POSITIEF
Vlaams Belang
Onafhankelijken
23
4
7
6
1
1
1
3
Economie
Gemiddeld inkomen 18.939 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad 7,57% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
9060
Deelgemeente
Zelzate
Zonenummer 09
NIS-code 43018
Politiezone Regio Puyenbroeck
Hulpverleningszone Centrum
Website www.zelzate.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Eeklo
in de provincie Oost-Vlaanderen
Portaal  Portaalicoon   België
Sint-Laurentiuskerk.

Zelzate is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen, gelegen ten noorden van de provinciehoofdstad Gent, tegen de grens met Nederland. De gemeente telt ruim 13.000 inwoners, die Zelzatenaars[1] worden genoemd. Voor 1 januari 2023 is dit opgelopen naar 13.543 inwoners.

Zelzate wordt doorsneden door het Kanaal Gent-Terneuzen. De beide delen van de gemeente worden met elkaar verbonden door de Zelzatebrug (een ophaalbrug) en door de Zelzatetunnel die de E34 (Antwerpen-Knokke) onder het kanaal leidt.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Zelzate werd voor het eerst gemeld in 1237, als een wijk van Assenede. De naam is een samenvoeging van zel (sala, hoofdgebouw) en zate (ingezetene). In 1288 kwam de Graaf Jansdijk gereed, die bescherming tegen het water bood, maar in 1377 was er alsnog een grote watersnood. In hetzelfde jaar werd een kapel opgericht die gewijd was aan Sint-Laurentius. In 1531 mochten daar ook missen worden opgedragen. Deze kerk werd in 1568 door de beeldenstormers in brand gestoken.

In 1570 werd Zelzate een zelfstandige parochie, die zich van die van Assenede afsplitste. In 1586 werd door de Spanjaarden het Fort Sint-Anthonis gebouwd. In 1634 werd vanaf dat fort een dijk aangelegd tot aan Hulst. In 1648 (Vrede van Munster) kwam Sas van Gent aan de Republiek en werd een versterkte plaats. De oorlog van Frankrijk tegen de Nederlanden leidde tot militaire inundaties waar Zelzate het slachtoffer van werd.

In 1766 werd Zelzate een zelfstandige gemeente, die los van Assenede kwam te staan. In 1779 kwam er voor het eerst een brug over de Sassche Vaart, de voorloper van het Kanaal Gent-Terneuzen dat in 1827 werd geopend. Dit kanaal zou herhaaldelijk verbreed worden. In 1865 werd een spoorlijn van Gent naar Terneuzen geopend. Tot 1938 was hier reizigersvervoer mogelijk. De lijn van Zelzate naar Eeklo stopte in 1950 met passagiersvervoer.

Psychiatrisch centrum

In 1864 werd te Zelzate een psychiatrisch centrum opgericht dat in 1868 als psychiatrisch centrum Sint-Jan-Baptist in gebruik werd genomen, aanvankelijk als dependance van het psychiatrisch centrum te Gent, aanvankelijk beheerd door de Broeders van Liefde. Deze instelling werd in de loop der jaren gedurig uitgebreid.

In 1963 werd begonnen met de aanleg van de Zelzatetunnel, die in 1968 in gebruik werd genomen.

In 1962 werd de SIDMAR opgericht, een groot hoogovenbedrijf, later ArcelorMittal Gent genaamd.

Industrie[bewerken | brontekst bewerken]

Zelzate is een sterk geïndustrialiseerde gemeente met aan de rand, op Gents grondgebied, het staalbedrijf ArcelorMittal (het vroegere Sidmar) dat werk verleent aan een belangrijk deel van de Zelzaatse bevolking. In de gemeente zelf stond (al van in de negentiende eeuw) het chemische bedrijf Kuhlmann. Actiegroepen wezen vaak op de milieuverontreiniging. Na verschillende overnames ging het bedrijf failliet in 2009. In het centrum van de gemeente ligt de Teerfabriek Rain Carbon, in de volksmond beter gekend als het 'teerkot'.

Kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Zelzate op de Ferrariskaart

Zelzate heeft geen deelgemeenten, en heeft geen andere afzonderlijke dorpen binnen zijn grenzen. Zelzate telt wel enkele typische wijken, zoals De Katte, waar Eric Verpaele woonde en waarover hij schreef, en de in de jaren twintig door Huib Hoste ontworpen woonwijk Tuinwijk Klein Rusland. Het centrum van Zelzate, met de Sint-Laurentiusparochie, ligt ten oosten van het kanaal Gent-Terneuzen. Ook het westelijk deel heeft zijn eigen parochie en kerkje, gewijd aan Sint-Antonius van Padua.

Aangrenzende deelgemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente Zelzate grenst aan volgende deelgemeenten (zie ook de kaart op deze pagina):

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Zelzate voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Sint-Antonius van Paduakerk in Zelzate-West.
  • In het centrum van Zelzate staat de neogotische Sint-Laurentiuskerk, ontworpen door de Gentse architect Edmond de Perre-Montigny en ingewijd in 1879. Deze kerk vervangt een veel kleinere voorganger die gelokaliseerd was op het huidige kerkhof. De oude kerk was al meermaals verbouwd en niet meer op maat van het door industrialisering sterk toegenomen inwonertal. Bij de Duitse inval in België in mei 1940 heeft het Belgische leger de toren uit voorzorg gedynamiteerd, waarbij het puin op het dak van de kerk terechtkwam en de gewelven deed instorten. Pas in 1952 was de schade hersteld. De neogotische toren werd niet herbouwd, maar vervangen door een nieuwe in moderne stijl. Het moderne concept en de heldere baksteenkleur laten de toren scherp afsteken tegenover het 19e-eeuwse schip en de zijbeuken.
  • In het westelijke deel van Zelzate staat de Sint-Antonius van Paduakerk, waarvan het orgel als monument is beschermd.
  • Het Goed ter Looveren, een oud hoevecomplex.
  • Het beschermde Belgisch tolkantoor, aan de Havenlaan, uit 1910.
  • Het voormalig klooster van de Zusters van Vincentius a Paulo, aan de Kerkstraat.
  • De Kattemolen.
  • Aan het gemeentehuis staat een beeldje van een plassend meisje dat als Mietje Stroel bekendstaat. Het is de tegenhanger van het Brusselse Manneken Pis.
  • Tankmonument.

Natuur en landschap[bewerken | brontekst bewerken]

Zelzate ligt in het Vlaamse polderland, op een hoogte van 5-8 meter. De belangrijkste waterloop is het Kanaal Gent-Terneuzen, met de bijbehorende industriële bedrijvigheid.

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

De PVDA heeft hier zes zetels (2006-2012) in de gemeenteraad, wat met voorsprong de grootste vertegenwoordiging is van de partij in een Belgische gemeente. Ook bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 behaalde de PVDA hier opnieuw 6 zetels. In 2018 haalde de PVDA opnieuw 6 zetels, en sp.a ging er twee op vooruit, wat resulteerde in een coalitie met PVDA, de eerste op gemeenteniveau in België.

(Voormalige) burgemeesters[bewerken | brontekst bewerken]

Tijdspanne Burgemeester[2]
1799 - 1799 Joris Mertens
1799 - 1805 Jacques de Clercq
1805 - 1807 Jean Colpaert
1807 - 1812 A Van Geert
1812 - 1824 Francois Emmanuele Acke
1824 - 1848 Jean Baptiste Gillis
1848 - 1861 Marijn Leyn
1861 - 1872 Honoré Willems
1872 - ? Ludovicus De Cocq
? - 1891 Honoré Willems
1891 - 1904 August De Clercq
Tijdspanne Burgemeester
1904 - ? J. De Tilloux
1914 - 1921 Cesar De Clercq
1921 - 1929 Michel Ninanne
1929 - 1933 Camille Leyn
1933 - 1962 Jozef Chalmet (BWP / BSP)
1962 - 1988 Livien Danschutter (BSP / SP)
1989 - 2006 John Schenkels (SP / sp.a)
2007 - 2013 Freddy De Vilder (sp.a)
2013 Kristof Stevelinck[3] (Open Vld-SD)
2013 - 2018 Frank Bruggeman (Open Vld-SD)
2019 - Brent Meuleman (sp.a)

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]

Partij 10-10-1976[4] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[5] 14-10-2012[6] 14-10-2018
Stemmen / zetels % 23 % 23 % 23 % 23 % 23 % 23 % 23 % 23
SP1/sp.a2 51,081 13 50,941 14 43,611 11 34,571 9 35,341 10 27,192 7 18,22 5 24,92 7
PVV1 / VLD2 / VLD-VVD3 / VLD-SD4 16,461 3 10,851 2 20,431 5 19,752 4 20,433 5 23,192 6 29,234 8 26,34 7
CVP1 / CD&V2 / CD&V Vrij Zelzate3 / Zelzate Positief4 31,261 7 25,351 6 26,291 6 17,671 4 12,571 2 14,762 3 9,123 2 7,14 1
Z.O.W.1 / ZOW-ZVD2 - - - 20,461 5 18,881 4 9,232 1
PVDA1/PVDA+2 1,21 0 8,991 1 9,671 1 7,551 1 12,791 2 21,672 6 22,012 6 22,81 6
N-VA - - - - - - 10,1 2 6,7 1
Vlaams Belang - - - - - - 5,77 0 7,3 1
GB - 3,87 0 - - - - - -
Groen! - - - - - 3,96 0 - -
OP Zelzate - - - - - - 5,57 0 -
Tezamen Zelzate - - - - - - - 4,9 0
Totaal stemmen 8565 8947 8999 8898 8821 9048 8941 8688
Opkomst % 95,24 93,73 93,78 96,4 94,15 93,9
Blanco en ongeldig % 2,9 3,49 3,47 3,6 4,1 4,14 3,81 4,4

De grootste partij is in kleur. De gevormde coalitie wordt vet aangegeven.

Demografische evolutie[bewerken | brontekst bewerken]

  • Bron:NIS - Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen op 31 december; vanaf 1980=inwonertal per 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari - 1992 tot heden
Jaar Aantal[7]
1992 12.331
1993 12.352
1994 12.375
1995 12.282
1996 12.232
1997 12.227
1998 12.260
1999 12.177
2000 12.094
2001 12.135
2002 12.113
2003 12.043
2004 12.117
2005 12.113
2006 12.176
2007 12.190
2008 12.245
2009 12.309
2010 12.494
2011 12.578
2012 12.491
2013 12.509
2014 12.499
2015 12.494
2016 12.490
2017 12.703
2018 12.699
2019 12.854
2020 12.899
2021 13.124
2022 13.298
2023 13.543
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030

Sport[bewerken | brontekst bewerken]

Voetbalclub KVV Zelzate is aangesloten bij de Belgische Voetbalbond en is sinds het seizoen 2020-2021 actief in de tweede amateurklasse, nadat het sinds de oprichting in 2008 was gestart in tweede provinciale. "Het voorlopige einddoel is de eerste amateurklasse, het derde niveau in België.

Evenementen[bewerken | brontekst bewerken]

Jaarlijks terugkerende evenementen zijn onder andere:

  • Paasfoor
  • Vlaanderen Feest in juli
  • De Katse Feesten begin augustus
  • Halfoogstfoor in augustus
  • Open Monumentendag in september
  • Peterschap Zelzate over het de Tweede Gidsen
  • Verbroedering met vier Europese gemeenten die in 2005 al vijftig jaar bestond
  • Jaarlijks kerkconcert in december

Geboren[bewerken | brontekst bewerken]

Overleden[bewerken | brontekst bewerken]

Verbroedering[bewerken | brontekst bewerken]

Zelzate is verbroederd met 4 andere steden/gemeenten. De eerste verbroedering dateert van 1955. Elk jaar wordt er een verbroederingsfeest georganiseerd, telkens in een andere gemeente, om de vijf jaar is dit in Zelzate. Bezoekers uit de verbroederingsgemeenten verblijven dan in gastgezinnen.

Voor 2011 bestond de verbroedering uit 6 gemeenten. Sinds 2011 heeft Delfzijl (Nederland) de verbroedering verlaten.

Nabijgelegen kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Sas van Gent, Westdorpe, Triest, Ertvelde, Wachtebeke, Sint-Kruis-Winkel

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Zelzate van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.