Naar inhoud springen

Ede (gemeente)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Sampiresse (overleg | bijdragen) op 13 apr 2020 om 01:53.
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
Ede
Gemeente in Nederland Vlag van Nederland
Locatie van de gemeente Ede (gemeentegrenzen CBS 2016)
Situering
Provincie Vlag Gelderland Gelderland
Coördinaten 52° 3′ NB, 5° 40′ OL
Algemeen
Oppervlakte 318,62 km²
- land 318,18 km²
- water 0,44 km²
Inwoners
(1 januari 2024) 		123.489?
(388 inw./km²)
Bestuurs­centrum Ede
Belangrijke verkeersaders A12 A30 N224 N304 N310 N781 N801 N804
Spoorlijnen: Rhijnspoorweg, Kippenlijn
Station(s) Ede Centrum, Ede-Wageningen, Lunteren en Veenendaal-De Klomp
Politiek
Burgemeester (lijst) René Verhulst (CDA)
Economie
Gemiddeld inkomen (2019) € 26.000 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2019) € 263.000
WW-uitkeringen (2014) 34 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s) 6710-6718, 6720-6721, 6730-6733, 6740-6741, 6744-6745, 6877
Netnummer(s) 026, 0318, 0342
CBS-code 0228
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
Website www.ede.nl
Bevolkingspiramide van de gemeente Ede
Bevolkingspiramide (2023)
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Kaart van een deel van de gemeente Ede in 1867.
Topografische gemeentekaart van Ede, maart 2017
Oude Kerk in Ede
Jachthuis Sint-Hubertus in het Nationaal Park De Hoge Veluwe
Landgoed Hoekelum

Ede (uitspraakⓘ; Nedersaksisch: Ee) is een gemeente in de Nederlandse provincie Gelderland, te vinden op de westflank van de Veluwe en de zuidelijke Gelderse Vallei. De gemeente Ede beslaat zo'n 32.000 hectare. Binnen dit grondgebied liggen behalve de hoofdplaats Ede de woonkernen Bennekom, Deelen, Ederveen, Harskamp, Hoenderloo (deels), De Klomp, Lunteren, Otterlo en Wekerom alsmede enkele buurtschappen. Ede werkt met de gemeenten Rhenen, Wageningen, Veenendaal, Barneveld, Nijkerk, Scherpenzeel en Renswoude samen in het regionaal samenwerkingsverband Regio Foodvalley.

Geschiedenis

Op 1 januari 1812 werden Bennekom, Lunteren en Otterlo als drie zelfstandige gemeentes van Ede afgesplitst. Al op 1 januari 1818 werden deze gemeentes weer herenigd met Ede. Kort na de Tweede Wereldoorlog werd er in Lunteren een comité gevormd dat wilde dat Lunteren een zelfstandige gemeente zou worden. Na een afwijzing van de minister van Binnenlandse Zaken in 1946 stierf het plan een stille dood.[1]

Geografie

De gemeente heeft in totaal 123.489 inwoners (1 januari 2024, bron: CBS). In 1850 had de gemeente 9.004 inwoners en 100 jaar later 45.896[2]. In februari 2013 werd de grens van 110.000 inwoners gepasseerd[3].

Woonplaatsen

Woonplaats (BAG) Inwoners 2023[4]
Ede 79.435
Bennekom 15.380
Lunteren 13.875
Ederveen 3.750
Harskamp 3.955
Wekerom 2.885
Otterlo 2.180
De Klomp 490
Deelen 20
Hoenderloo (*) 60

* gedeeltelijk (grootste deel ligt in de gemeente Apeldoorn).

Overige kernen

Buurtschappen en andere onofficiële kernen:

Landschap

Ede kenmerkt zich door een verscheidenheid aan landschappen. Door de situering op de grens van Veluwse stuwwallen vindt men er bossen, heidevelden, en zandverstuivingen. Ede en Bennekom zijn ontstaan op de stuwwalrand, aangezien het hooggelegen gebied kansen bood ter overleving; hoge (droge) heidelandschappen voor schapen, laaggelegen weiden voor het overige vee, met daartussen de gebieden waar akkerbouw plaatsvond. Waar in eerste instantie van een nomadenbestaan (vanaf zo'n 3000 v.Chr.) sprake was voor het Veluwse volk, is men later door verschillende oorzaken op vaste plaatsen gaan wonen en is een bestuurlijk centrum gevormd.

Bezienswaardigheden

Monumenten

In de gemeente is een groot aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en oorlogsmonumenten, zie:

Politiek

Gemeenteraad

Verkiezingsuitslagen van de Edese gemeenteraad vanaf 1935 (de uitslag van 1954 ontbreekt nog in het overzicht):

Gemeenteraadszetels
Partij 1935 1939 1946 1949 1958 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018
SGP 4 3 4 4 4 4 4 6 6 5 5 6 6 6 6 6 6 6 7 7
CDA - - - - - - - - - 16 12 11 11 8 8 10 8 7 6 6
ChristenUnie1 - - - - - - - - - - 2 2 3 4 5 5 6 6 6 6
GemeenteBelangen - - - - - - 1 2 2 1 1 2 2 4 3 2 4 4 5 5
VVD - - 1 3 4 3 3 4 4 6 9 7 5 6 7 5 5 6 4 4
D66 - - - - - - - 1 1 1 1 1 3 3 1 1 1 2 4 3
PvdA2 2 3 8 6 7 8 5 3 3 6 5 7 5 4 5 4 6 4 3 1
GroenLinks3 - - - - - - - - - - - - 2 2 3 3 3 3 2 4
Burgerbelangen - - - - - - - - - - - - - - - - - 1 2 2
Democratische Kiezers Ede - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1
ARP 5 5 5 5 6 5 - - - - - - - - - - - - - -
ARP-CHU - - - - - - 12 13 13 - - - - - - - - - - -
Boerenpartij - - - - - 1 6 1 1 1 - - - - - - - - - -
CHU 5 7 8 8 8 9 - - - - - - - - - - - - - -
DS'70 - - - - - - - - 3 - - - - - - - - - - -
Edese Jaap - - - - - - - - - - - - - - - 1 - - - -
KVP4 1 1 1 1 2 3 2 2 2 - - - - - - - - - - -
Lijst Roseboom - - - - - - - 3 - - - - - - - - - - - -
REde'98 - - - - - - - - - - - - - - 2 - - - - -
Liberaal Ede/Leefbaar Ede - - - - - - - - - - - - - - - 2 - - - -
PPR - - - - - - - - - 1 - - - - - - - - - -
Progressief Ede - - - - - - - - - - 2 1 - - - - - - - -
Vrijzinnig Democratische Bond 1 2 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Onafhankelijken 2 1 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Liberalen 1 1 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Totaal 21 23 27 27 31 33 33 35 35 37 37 37 37 37 39 39 39 39 39 39

1 Deed t/m 1998 als combinatie RPF/GPV
2 Deed t/m 2014 als combinatie GroenLinks-Progressief Ede
3 De uitslagen voor 1946 betreffen de SDAP, de voorloper van de Partij van de Arbeid
4 De uitslagen voor 1946 betreffen de Roomsch-Katholieke Staatspartij, de voorloper van de Katholieke Volkspartij

College van burgemeester en wethouders

Het college van burgemeester en wethouders wordt in de periode van 2014 tot 2018 gevormd door een coalitie van CDA, GemeenteBelangen, PvdA, D66 en CU (24 van de 39 zetels).

De voorzitter van het college van B&W is burgemeester:

Wethouders zijn:

in de periode van 2014 tot 2018 waren de volgende personen wethouder:

in de periode van 2010 tot 2014 waren de volgende personen wethouder:

Verkiezingsgeografie

De gemeente Ede wordt in politieke voorkeur gekenmerkt door een vrij grote tegenstelling tussen enerzijds de dorpen aan de rand van de Gelderse Vallei en anderzijds de stad Ede en het dorp Bennekom. De dorpen in de Gelderse Vallei zijn overwegend gereformeerd en stemmen in meerderheid op SGP en in mindere mate ChristenUnie. Alleen het toeristische en overwegend liberale dorp Otterlo vormt een uitzondering. In de plaats Ede zelf daarentegen stemt 'slechts' een kwart en in Bennekom zelfs maar een vijfde van de bevolking op deze partijen.

Stemmenaandeel SGP + ChristenUnie per deelgemeente
Gemeenteraad
2006 		Tweede Kamer
2006 		Gemeenteraad
2010 		Gemeenteraad
2014 		Deelgemeente
67,1% 48,2% 69,9% 68,6% Wekerom
57,9% 41,0% 59,9% 55,7% Harskamp
57,9% 36,6% 61,9% 65,6% Ederveen / De Klomp
42,8% 31,7% 47,0% 49,2% Lunteren
28,4% 20,2% 29,2% 31,0% GEMEENTE EDE (gemiddelde)
23,1% 16,5% 23,3% 25,1% Ede
21,8% 14,4% 18,5% 19,4% Otterlo
19,8% 14,5% 19,3% 21,9% Bennekom
8,6% 8,6% 5,0% 11,1% Hoenderloo / Deelen
64,3% 84,5% 60,2% 61,3% OPKOMST (gemiddelde in de gemeente)
Bron: gemeente Ede

De grote verschillen in percentages tussen de verkiezingen voor de gemeenteraad en de Tweede Kamer zijn te verklaren door twee factoren. Enerzijds komen christelijke kiezers trouwer op dan niet-christelijke kiezers, waardoor hun stemmenaandeel hoger is bij een lagere opkomst. Anderzijds bracht een deel van de traditionele achterban van SGP en ChristenUnie bij de Tweede Kamerverkiezingen een strategische stem op het CDA van de eveneens gereformeerde Balkenende uit, waardoor het CDA in 2006 een fors hoger aandeel stemmen behaalde: 20,7% bij de gemeenteraadsverkiezingen tegenover 32,8% bij de Tweede Kamerverkiezingen.

Het dorp Wekerom is landelijk gezien een van de grootste SGP-"bolwerken". (zie Staatkundig Gereformeerde Partij).

Jongerenraad

Sinds oktober 2008 is er ook een jongerenraad actief binnen de gemeente. Deze jongerenraad bestaat uit 15-25 jongeren tussen de 14 en 24 jaar. De jongerenraad functioneert als klankbord voor de gemeenteraad en brengt zelf gevraagd en ongevraagd advies uit.[5]

Referendum koopzondag

Op 10 juni 2015 vond het eerste referendum in de geschiedenis van Ede plaats. De gemeente organiseerde dit referendum om de mening van de inwoners te peilen over de mogelijke openstelling van winkels op zondag. De opkomst was 45,1%.[6]

Uitslag referendum op de vraag: Moet de gemeente Ede het mogelijk maken dat alle winkels in Ede Centrum open kunnen op zon- en feestdagen?:

% Ede Bennekom Lunteren Ederveen, De Klomp Harskamp Wekerom Otterlo Gemeente
Nee 42,5 53,1 83,9 92,1 84,8 90,4 61,5 53,9
Ja max. 12 14,4 13,5 4,3 2,5 3,4 1,7 9,6 11,8
Ja 43,1 33,4 11,8 5,5 11,8 7,9 28,9 34,3

De gemeenteraad besloot op 9 juli 2015 dat vanaf zondag 12 juli 2015 winkels in de hele plaats Ede elke zondag open mogen zijn. In alle andere dorpen in de gemeente Ede moeten de winkels dicht blijven.

Het gemeentehuis van Ede
Het gemeentehuis van Ede

Partnerstad

Aangrenzende gemeenten

   Aangrenzende gemeenten   
 Renswoude (U)       Barneveld       Apeldoorn 
           
 Veenendaal (U)    
           
 Rhenen (U)       Wageningen
Renkum  		     Arnhem 
Zie de categorie Ede, Netherlands van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ede_(gemeente)&oldid=56056043"