Heers (België)

**Heers**
Hiër
Gemeente in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Limburg
Arrondissement	Tongeren
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	53,06 km² (2022); 90,12%; 4,5%; 5,38%
Coördinaten	50° 45' NB, 5° 18' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	7.593 (01/01/2024) ; 49,87% ; 50,13% ; 143,1 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 17,87%; 59,82%; 22,31%
Buitenlanders	4,74% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Kristof Pirard (VLDUMONT)
Bestuur	VLDUMONT
Zetels; sp.a-VLDUMONT; CD&V; N-VA	19; 8; 5; 3; 3
Economie
Gemiddeld inkomen	20.551 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	5,53% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 3870; 3870; 3870; 3870; 3870; 3870; 3870; 3870; 3870; 3870; 3870; 3870	Deelgemeente; Heers; Batsheers; Gutschoven; Heks; Horpmaal; Klein-Gelmen; Mechelen-Bovelingen; Mettekoven; Opheers; Rukkelingen-Loon; Vechmaal; Veulen
Zonenummer	011 - 012
NIS-code	73022
Politiezone	Kanton Borgloon
Hulpverleningszone	Zuid-West Limburg
Website	Officiële website
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Tongeren; in de provincie Limburg
Portaal	België

Heers is een plaats en gemeente in de provincie Limburg in België en behoort tot het kieskanton en het gerechtelijk kanton Borgloon. De gemeente telt ruim 7.500 inwoners.

Etymologie

Heers werd voor het eerst vermeld in 927, als Comitatus de Haire. In 1250 was sprake van Hers Castrum; in 1890 sprak men van Borg-Heers. Mogelijk betekent Heers: van de heer.

Geschiedenis

In Heers is een Keltische muntschat gevonden uit de tijd van de Eburonen.^[1] De omstandigheden laten toe te veronderstellen dat ze is betaald aan een aristocraat in de onmiddellijke omgeving van Ambiorix, in ruil voor militaire diensten in de wintercampagne van 54/53 v.Chr.^[2]

De Romeinse invloed blijkt uit de vondst, in 1930, bij de afbraak van de kerkhofmuur, van een viergodensteen. Onder andere de afbeeldingen van de Dioscuren en van Juno waren daarop te onderscheiden. Deze dateerde uit de 2e of het begin van de 3e eeuw. De oude weg van Tongeren naar Gembloers liep door het gebied van Heers. Er zou sprake kunnen zijn van een deverticulum van Tongeren over Heers naar Montenaken.

In de middeleeuwen was Heers een heerlijkheid, die ook Middelheers, Horpmaal, Wimmertingen en Jesseren omvatte. De eerst vermelde heer (1034) was Cuno van Heers. Vermoedelijk was Heers enige tijd in staat om onafhankelijkheid ten aanzien van het Graafschap Loon te bewaren. In 1136 oefende de Graaf er echter al een voogdij uit, en kort na 1171 was Heers al onderdeel van Loon. Een document uit 1186 spreekt omtrent Heers als een Loons leen.

Niettemin bleven de Heren van Heers belangrijk, ook aan het Loonse hof waren zij prominent aanwezig. In de strijd tussen prins-bisschop Adolf van der Mark en de inwoners van het Prinsbisdom Luik streed Jan van Heers aan de kant van de prins-bisschop, waarop diens tegenstanders in 1328 het kasteel en het dorp verwoestten. Ook in de Awans- en Warouxoorlog koos de heer van Heers partij, en wel aan de kant van de Waroux (1327-1334).

In 1362 kwam de heerlijkheid, door huwelijk, in bezit van de familie Van den Rivieren. Raes van den Rivieren, ook Raes van Heers genaamd, werd leider van de opstand tegen de prins-bisschop Lodewijk van Bourbon, die de steun van de Bourgondiërs onder leiding van Filips de Goede had. Uiteindelijk verloor Raes een groot deel van zijn leger in de Slag bij Brustem (1467). Daarop verwoestten de Bourgondiërs het kasteel en het dorp. Raes vluchtte hierop naar Frankrijk, en zijn bezittingen werden in beslag genomen, maar nadat Karel de Stoute in 1477 overleden was, kon hij terugkeren en kreeg ook zijn bezittingen weer.

In 1623 kocht Henri Van den Rivieren de titel Graaf van Heers. In 1639 voegde hij ook Batsheers en Opheers nog toe aan zijn bezit. In 1682 echter stierf Henri-Oger en kwam er aan het graafschap een einde. De Sint-Laurentiusabdij te Luik kwam in het bezit van de grafelijke goederen, inclusief het kasteel.

Een dochter van graaf Henri de Rivière d'Arschot, Barbara de Rivière d'Arschot was abdis was de abdij van Herkenrode. Zij was de laatste telg van de familie. Toen ze in 1744 overleed, stierf met haar het geslacht de Rivière d'Arschot uit.

In 1757 ging de familie Van den Rivieren failliet, en de Abdij verkocht alles aan baron Jan Herman van Stokkem, die de belangrijkste crediteur was.

Geografie

Kernen

Fusies in 1971 en 1977 smolten 12 kerkdorpen samen tot de nieuwe gemeente Heers: Heers, Batsheers, Opheers, Veulen, Gutschoven, Mettekoven, Mechelen-Bovelingen, Rukkelingen-Loon, Heks, Horpmaal, Vechmaal en Klein-Gelmen. Enkel Heers en Mechelen-Bovelingen tellen meer dan 1000 inwoners.

Deelgemeenten

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS code
1	Heers	8,91	2.082	234	73022A
2	Batsheers	2,22	103	46	73022B
3	Opheers	4,16	277	67	73022C
4	Veulen	3,75	444	118	73022D
5	Gutschoven	2,83	339	120	73022E
6	Mettekoven	2,17	155	71	73022F
7	Klein-Gelmen	3,15	528	167	73022G
8	Heks	4,81	382	79	73022H
9	Horpmaal	5,62	527	94	73022J
10	Vechmaal	7,03	613	87	73022K
11	Mechelen-Bovelingen	4,51	1.536	340	73022L
12	Rukkelingen-Loon	3,88	351	90	73022M

Nabijgelegen kernen

Oerle, Gelinden

Demografie

Demografische evolutie voor de fusie

Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[3]	Evolutie: 1992=index 100
1992	6.508	100,0
1993	6.530	100,3
1994	6.490	99,7
1995	6.526	100,3
1996	6.523	100,2
1997	6.490	99,7
1998	6.509	100,0
1999	6.549	100,6
2000	6.575	101,0
2001	6.602	101,4
2002	6.602	101,4
2003	6.632	101,9
2004	6.661	102,4
2005	6.683	102,7
2006	6.762	103,9
2007	6.812	104,7
2008	6.898	106,0
2009	6.970	107,1
2010	7.018	107,8
2011	7.090	108,9
2012	7.103	109,1
2013	7.111	109,3
2014	7.160	110,0
2015	7.237	111,2
2016	7.205	110,7
2017	7.225	111,0
2018	7.290	112,0
2019	7.391	113,6
2020	7.337	112,7
2021	7.339	112,8
2022	7.457	114,6
2023	7.554	116,1
2024	7.593	116,7

Politiek

Structuur

De gemeente Heers ligt in het kieskanton Borgloon en het provinciedistrict Sint-Truiden, het kiesarrondissement Hasselt-Tongeren-Maaseik (identiek aan de kieskring Limburg).

Borgloon		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen	Limburg	Hasselt			Heers
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering	Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement		Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Limburg				Hasselt-Tongeren-Maaseik	Sint-Truiden	Borgloon	Heers
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse	Provincieraads-				Gemeenteraads-

Geschiedenis

(Voormalige) Burgemeesters

Tijdspanne		Burgemeester
	1924 - 1954	Jozef Jan Roppe
	1954 - 1957	Edmond Corswarem
	1957 - 1958	Jean Vanoostveldt
	1959 - 1976	Jef Neven
	1977 - 1982	Clement Knapen
	1983 - 1989	Jef Neven
	1989 - 1993	Arnold Dewelf
	1993 - 2012	Gerald Kindermans (CD&V)
	2013 - 2014	Kristof Pirard (Open Vld)
	2015 - 2020	Henri Dumont (Dumont)
	2020 - heden	Kristof Pirard (VLDumont)

Legislatuur 2013 - 2018

Burgemeester is Kristof Pirard (VLDumont). VLDUMONT heeft de volstrekte meerderheid. Samen vormen ze de meerderheid met 11 op 19 zetels.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel		10-10-1976^[4]		10-10-1982^[4]		9-10-1988^[4]		9-10-1994^[4]		8-10-2000^[4]		8-10-2006^[5]		14-10-2012^[6]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	19	%	17	%	17	%	17	%	17	%	17	%	19	%	19	%	19
	N-VA¹/ Team Heers^C	-		-		-		-		-		-		16,65¹	3	17,1¹	3	30,6^C	5
	CVP¹/ CD&V²/ Team Heers^C	41,06¹	8	48,24¹	9	47,07¹	8	34,97¹	6	25,95¹	5	31,89²	6	26,08²	5	19,3²	3
	SP¹/ sp.a-Dumont^A/ Hecht²/ Team Heers^C	25,84¹	5	25,16¹	4	28,49¹	5	27,8¹	5	22,37¹	4	33,08^A	6	37,31^A	8	14,3²	2
	DUMONT¹/ sp.a-Dumont^A/ VLDUMONT^B	-		-		-		-		19,12¹	3	33,08^A	6	37,31^A	8	49,3^B	11	69,4^B	14
	PVV¹/ VLD²/ Open Vld³/ VLDUMONT^B	-		-		24,44¹	4	19,4²	3	26,28²	5	28,15²	5	19,95³	3	49,3^B	11	69,4^B	14
	Vlaams Blok¹/ Vlaams Belang²	-		-		-		-		6,28¹	0	6,88²	0	-		-		-
	GOED	-		-		-		17,83	3	-		-		-		-		-
	VD	33,1	6	26,61	4	-		-		-		-		-		-		-
Totaal stemmen		5080		5107		5148		5183		5228		5230		5218		5565		4380
Opkomst %						98,43		97,68		97,05				96,56		96,5		73,5
Blanco en ongeldig %		2,11		2,86		2,64		3,45		2,77		3,1		4,2		4,3		2,9

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.

Bezienswaardigheden

Een hoeve uit Heers, opnieuw opgebouwd in Bokrijk

Het Kasteel van Heers
De Sint-Martinuskerk, met 15e-eeuws koor, toren en schip uit 1913
De Kapel van de Houten Lieve Heer, uit de 18e eeuw
De Onze-Lieve-Vrouwekapel, uit de 18e eeuw
Enkele belangrijke boerderijen, waaronder het Stasseynhuise aan de Paardskerkhofstraat 15, met een poortgebouw en een schuur uit 1766.
Een hoeve uit Heers werd overgebracht naar Bokrijk en daar heropgebouwd als een toegang tot het openluchtmuseum.

Natuur en landschap

Heers ligt op een hoogte van 132 meter op het hoogste punt van een plateau in Droog-Haspengouw. Het gebied is rijk aan reliëf, en het laagste punt is ongeveer 75 meter. De landbouw die hier beoefend wordt omvat suikerbietenteelt, en ook de fruitteelt is van belang. Heers ontstond bij het brongebied van de Heerse Beek, dat bekendstaat als het Broek. Ook de vijvers van het kasteel worden door deze beek gevoed.

Iets ten oosten van de kern vindt men nog de veldnaam Mergelkuil. Tot in de 18e eeuw werd hier mergel gewonnen.

Religie

In de gemeente bevinden zich verschillende kerkdorpen. De kerken zijn:

Sint-Stefanuskerk te Batsheers
Drie-Morenkerk te Gutschoven
Sint-Martinuskerk te Heers
Onze-Lieve-Vrouw-ten-Hemelopnemingskerk te Heks
Sint-Lambertuskerk te Horpmaal
Onze-Lieve-Vrouw-Boodschapskerk te Klein-Gelmen
Sint-Annakerk te Mechelen-Bovelingen
Sint-Martinuskerk te Mettekoven
Sint-Lambertuskerk te Opheers
Sint-Quirinuskerk te Rukkelingen-Loon
Sint-Martinuskerk te Vechmaal
Onze-Lieve-Vrouw-Tenhemelopnemingskerk te Veulen
Sint-Pieterskapel te Sint-Pieters-Heurne

Bekende inwoners

Louis Roppe, geboren in Heers in 1914, was gouverneur van Limburg van 1950 tot 1978.

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

↑ S. Scheers en G. Creemers, "Un trésor monétaire des Éburons à Heers (Limbourg, Belgique)", in: Lunula. Archaeologia protohistorica, 2002, p. 80-85
↑ "Ambiorix' Treasure", livius.org (geraadpleegd 11 januari 2021. Gearchiveerd op 5 augustus 2020.
↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
↑ ^a ^b ^c ^d ^e 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.
↑ Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006. Gearchiveerd op 20 juli 2023. Geraadpleegd op 16 juni 2019.
↑ Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012

Zie de categorie Heers van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] S. Scheers en G. Creemers, "Un trésor monétaire des Éburons à Heers (Limbourg, Belgique)", in: Lunula. Archaeologia protohistorica, 2002, p. 80-85

[2] "Ambiorix' Treasure", livius.org (geraadpleegd 11 januari 2021. Gearchiveerd op 5 augustus 2020.

[3] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[fgov-4] 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.

[5] Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006. Gearchiveerd op 20 juli 2023. Geraadpleegd op 16 juni 2019.

[6] Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]