Bocholt (België)
Gemeente in België .svg){kind=small}
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Geografie | |||
| Gewest |  Vlaanderen
| ||
| Provincie | .svg){kind=small} Limburg
| ||
| Arrondissement | Maaseik | ||
| Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere |
59,29 km² (2021) 78,31% 7,88% 13,81% | ||
| Coördinaten | 51° 10' NB, 5° 35' OL | ||
| Bevolking (bron: Statbel) | |||
| Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid |
13.508 (01/01/2022) 50,16% 49,84% 227,85 inw./km² | ||
| Leeftijdsopbouw 0-17 jaar 18-64 jaar 65 jaar en ouder |
(01/01/2022) 18,51% 59,91% 21,58% | ||
| Buitenlanders | 14,18% (01/01/2022) | ||
| Politiek en bestuur | |||
| Burgemeester | Stijn Van Baelen (VIA) | ||
| Bestuur | VIA (CD&V), Nieuwe Unie | ||
| Zetels VIA (CD&V) Nieuwe Unie N-VA sp.a |
23 8 7 5 3 | ||
| Economie | |||
| Gemiddeld inkomen | 18.640 euro/inw. (2020) | ||
| Werkloosheidsgraad | 4,87% (jan. 2019) | ||
| Overige informatie | |||
| Postcode 3950 3950 3950 |
Deelgemeente Bocholt Kaulille Reppel | ||
| Zonenummer | 089 | ||
| NIS-code | 72003 | ||
| Politiezone | CARMA | ||
| Hulpverleningszone | Noord-Limburg | ||
| Website | www.bocholt.be | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| ligging binnen het arrondissement Maaseik in de provincie Limburg | |||
| |||
Bocholt (Limburgs: Bógget) is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Limburg. De gemeente behoort tot het kieskanton en het gerechtelijk kanton Bree en telt zo'n 13.000 inwoners.
Toponymie[bewerken | brontekst bewerken]
Bocholt werd voor het eerst schriftelijk vermeld in 1162 als Bucolt. Het betekent: Beukenbos.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Reeds in de 12e eeuw was Bocholt een heerlijkheid in het graafschap Loon, dat uiteindelijk deel ging uitmaken van het prinsbisdom Luik. Het tiendrecht en het patronaatsrecht werden in 1231 door Heer Gozewijn van Born verkocht aan de Abdij van Herkenrode. De tiendeschuur bevond zich in het complex van de versterkte hoeve Damburg. Verschillende adellijke families zijn met Bocholt verbonden geweest. Achtereenvolgens waren dat: Van Born, Reifferscheid, Van Horne, Van Bocholtz, Van Lalaing, Fürstenberg en De Lannoy, zie Lijst van heren van Bocholt. De heren van Bocholt, die doorgaans ook tal van andere bezittingen hadden, verbleven meestal niet op de Damburg, maar lieten zich vertegenwoordigen door de schout.
Bocholt kende een eigen schepenbank, die ondergeschikt was aan het beroepshof van Vliermaal.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd de Damburg verwoest door de Spaanse troepen van Peter Ernst I van Mansfeld en later gedeeltelijk heropgebouwd in Maaslandse renaissancestijl. In het poortgebouw van de Damburg was vroeger een vrouwengevangenis gevestigd. Hier zaten bij uitzondering ook bokkenrijders opgesloten die hun executie afwachtten op de Galgenberg.
Napoleon is met zijn legers door Bocholt getrokken en heeft verzet moeten ondervinden aan een lange middeleeuwse verdedigingswal, die sindsdien de Napoleonsdijk heet.
Tijdens de eerste oorlogsdagen van de Tweede Wereldoorlog ontsnapte Bocholt, samen met Bree, aan grote oorlogsschade (zie Bree en Bocholt op 10 en 11 mei 1940).
Geografie[bewerken | brontekst bewerken]
Kernen[bewerken | brontekst bewerken]
De fusiegemeente Bocholt omvat twee andere deelgemeenten:
Deelgemeenten[bewerken | brontekst bewerken]
| # | Naam | Opp. (km²) |
Inwoners (2020) |
Inwoners per km² |
NIS-code |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Bocholt | 35,86 | 7.469 | 208 | 72003A |
| 2 | Reppel | 6,66 | 1.088 | 163 | 72003B |
| 3 | Kaulille | 16,76 | 4.586 | 274 | 72003C |
Overige kernen[bewerken | brontekst bewerken]
Binnen Bocholt liggen diverse gehuchten, waarvan Lozen in de 20e eeuw uitgroeide tot een dorp.
| de Hees; Lozen |
Veldhoven | Lechten; Neerkreyel | ||
|
||||
| Goolder | Kreyel | |||
| Bovenkreyel | ||||
Aangrenzende gemeenten[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeente Bocholt grenst aan de volgende gemeenten:
| Aangrenzende gemeenten | ||||
|---|---|---|---|---|
| Hamont-Achel & Cranendonck (NL) | Weert (NL) | |||
|
|
||||
| Neerpelt | Kinrooi | |||
| Peer | Meeuwen-Gruitrode | Bree | ||
Demografie[bewerken | brontekst bewerken]
Demografische evolutie voor de fusie[bewerken | brontekst bewerken]
- Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; 1976= inwonertal per 31 december
Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente[bewerken | brontekst bewerken]
Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.
- Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Politiek[bewerken | brontekst bewerken]
Structuur[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeente Bocholt ligt in het kieskanton Bree en het provinciedistrict Peer, het kiesarrondissement Hasselt-Tongeren-Maaseik (identiek aan de kieskring Limburg).
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
(Voormalige) Burgemeesters[bewerken | brontekst bewerken]
| Tijdspanne | Burgemeester | |
|---|---|---|
| 1830 - 1866 | Arnoldus Vaesen | |
| 1866 - 1874 | Petrus Martens | |
| 1874 - 1879 | Francis Truyens | |
| 1879 - 1885 | Jan Siemkens | |
| 1885 - 1891 | Francis Truyens | |
| 1891 - 1933 | Hendrik Langens[1] (Kath.Partij / UCB) | |
| 1933 - 1937 | Kamiel Byvoet | |
| 1937 - 1951 | Willem Jaeken | |
| 1951 - 1965 | Frans Martens | |
| 1965 - 1972 | Leo Van Raemdonck (CVP) | |
| 1972 - 1988 | Hubert Berghs (CVP) | |
| 1989 - 1992 | Gerard Martens (CVP) | |
| 1993 - 2004 | Jos Michels (CVP / CD&V) | |
| 2004 - 2006 | Stijn Van Baelen[2] (CD&V) | |
| 2007 - 2010 | Jean-Paul Peuskens (sp.a) | |
| 2011 - 2016 | Jos Claessens (NU) | |
| 2016 - heden | Stijn Van Baelen (VIA) | |
Legislatuur 1989 - 1994[bewerken | brontekst bewerken]
De Volksunie werd omgevormd tot Nieuwe Unie (NU). Onder invloed van landelijke en lokale politieke omstandigheden, waaronder de keuzes van toenmalig burgemeester Jaak Gabriëls in buurgemeente Bree, evolueerde de Nieuwe Unie vanaf toen steeds verder in de richting van de Open VLD.
Legislatuur 2007 - 2012[bewerken | brontekst bewerken]
CD&V kwam op onder de naam CD&V met Pit.[3]
Legislatuur 2013 - 2018[bewerken | brontekst bewerken]
CD&V en BOKAAL besloten de krachten te bundelen en kwamen op met de kartellijst 'Visie Inspraak Actie' (VIA).[4] Een aantal NU-leden maakten de overstap naar N-VA.[5] Burgemeester werd Jos Claessens (NU). Hij leidde een coalitie bestaande uit Nieuwe Unie en VIA. Samen vormen ze de meerderheid met 15 op 23 zetels.[6] Op 1 juli 2016 werd Jos Claessens (NU) opgevolgd als burgemeester door Stijn Van Baelen (VIA).[7]
Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]
| Partij of kartel | 10-10-1976 | 10-10-1982 | 9-10-1988 | 9-10-1994 | 8-10-2000 | 8-10-2006 | 14-10-2012[10] | 14-10-2018 | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen / Zetels | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 21 | % | 23 | % | 23 | % | 23 | |
| CD1 / CVP2 / CD&V MET PIT3 / VIAA | 64,911 | 16 | 50,362 | 12 | 55,852 | 13 | 47,172 | 11 | 38,922 | 8 | 29,633 | 8 | 30,83A | 8 | 35,1A | 9 | |
| BOKAAL1 / VIAA | - | - | - | - | - | 5,671 | 0 | ||||||||||
| SP1 / SP-AGA2 / sp.a3 / SAMEN4 | 10,91 | 2 | 13,941 | 2 | 14,821 | 2 | 11,91 | 2 | 20,882 | 4 | 21,803 | 5 | 15,493 | 3 | 14,84 | 3 | |
| Gem.Bel1 / VU2 / Nieuwe Unie3 | 18,071 | 3 | 32,231 | 7 | 29,332 | 6 | 35,083 | 8 | 40,23 | 9 | 35,253 | 9 | 27,043 | 7 | 23,33 | 6 | |
| N-VA | - | - | - | - | - | - | 22,06 | 5 | 18,4 | 4 | |||||||
| Bocholt Beleeft | - | - | - | - | - | - | - | 8,3 | 1 | ||||||||
| Vlaams Belang | - | - | - | - | - | 7,65 | 1 | 4,58 | 0 | - | |||||||
| JOOSTE | - | - | - | 5,84 | 0 | - | - | - | - | ||||||||
| PVV | 6,12 | 0 | 3,47 | 0 | - | - | - | - | - | - | |||||||
| Totaal stemmen | 6165 | 6921 | 7516 | 7792 | 8304 | 8433 | 8485 | 9053 | |||||||||
| Opkomst % | 97,88 | 96,84 | 96,85 | 96,28 | 95,31 | 94,7 | |||||||||||
| Blanco en ongeldig % | 2,97 | 4,93 | 4,78 | 4,7 | 4,24 | 3,7 | 5,1 | 7,3 | |||||||||
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]
Zie ook: - De Sint-Laurentiuskerk is een laatgotische kerk uit 1476 met een mergelstenen toren uit 1411.
- De kasteelhoeve Damburg, de vroegere zetel van de Heren van Bocholt, uit 1683 met een toegangspoort uit 1715.
- Monument voor Cornelius a Lapide, voor het Biotechnicum (de voormalige Landbouwschool) aan de Kaulillerweg.
- Beeldje De Wasvrouw, op het Kerkplein, uit 2004. Hier wasten vroeger de vrouwen hun wasgoed in de Dorpsbeek, een plaats die De Speul werd genoemd en tot in de jaren 50 van de 20e eeuw heeft bestaan.
- De Clootsmolen, een watermolen op de Abeek
- De Voorste Luysmolen, een watermolen op de Abeek.
- De voormalige Jongensschool, aan de Dorpsstraat, is een voorbeeld van 19e-eeuwse burgerlijke bouwkunst, ontworpen door provinciaal architect Herman Jaminé en gerestaureerd in 1994. Tegenwoordig is hier de lokale bibliotheek gevestigd.
- Bocholter Brouwerijmuseum, een privé-initiatief van brouwerijingenieur Jean Martens (1919-2008), geopend in 1979.
- Torenverplaatsingsmuseum, museum in de kerktoren van de St.-Laurentiuskerk over de torenverplaatsing van 1910.
- Het Matthias De Grote standbeeld aan de Sint-Laurentiuskerk
_De_wasvrouw_-_Bocholt_8-09-2019.jpg)
Natuur en landschap[bewerken | brontekst bewerken]
Ten oosten en noorden van het dorpscentrum van Bocholt loopt de Zuid-Willemsvaart, en hier bevindt zich ook een bescheiden haventje. Verder verlopen hier de Veldhoverbeek en de Abeek, in noordoostelijke richting. In het oosten bevond zich het Bocholterbroek. Dit heeft men eind 19e eeuw trachten te ontginnen, maar dit project werd een mislukking. Men vindt hier anno 2021 een aantal vrijwel aaneengesloten natuurgebieden, behorend tot het Grenspark Kempen-Broek, zoals Sint-Maartensheide, De Luysen en Smeetshof. Hier zijn wandelingen uitgezet.
Cultuur[bewerken | brontekst bewerken]
Torenkruiers[bewerken | brontekst bewerken]
De bijnaam Torenkruiers voor de Bocholtenaren ontstond toen de toren van de Sint-Laurentiuskerk in 1910 werd verplaatst teneinde de vergroting van de kerk mogelijk te maken. Hiertoe werd de hulp ingeroepen van de Amerikaanse ingenieur Henry Weiss en de Italiaanse aannemer Alberto Morglia. Van 28 juli tot 5 augustus van dit jaar werd de 2600 ton wegende toren, nadat hij was opgevijzeld en op rails was gezet, in zijn geheel verplaatst over een afstand van 9,4 meter, wat geschiedde met een snelheid van enkele centimeters per uur. Hierna konden twee traveeën aan de kerk worden toegevoegd.
Evenementen[bewerken | brontekst bewerken]
Jaarlijks (sinds 1931) wordt op de laatste zondag van juni een grote St.-Kristoffelbedevaart georganiseerd, waarbij diverse soorten voertuigen worden gezegend. Deze voertuigenzegening vindt plaats na de eucharistieviering van 10u00 in en rond de St.-Laurentiuskerk.
Jumelage[bewerken | brontekst bewerken]
In 1952 reed een bus van het Kolpingkoor, een mannenkoor uit het Duitse Bocholt, richting Noord-Frankrijk voor hun jaarlijkse uitstap. Onderweg zagen ze in de buurt van Maaseik een wegwijzer Bocholt staan. Ze waren verwonderd en besloten een bezoekje te brengen aan dat andere Bocholt. Ze werden hartelijk onthaald en meteen werden er afspraken gemaakt voor tegenbezoeken. Zo ontstond vlak na de Tweede Wereldoorlog een vriendschapsband tussen twee gelijknamige plaatsen. De feesten ter gelegenheid van 200 jaar Brouwerij Martens in 1958 deden de samenwerking tussen de twee Bocholten helemaal openbloeien, hetgeen ook resulteerde in de oprichting van het Bocholter-carnaval. Op 16 juni 1980 ondertekenden burgemeester Berghs en burgemeester Hochartz de officiële partnerschapsoorkonde. Daarna zijn er regelmatig bezoeken en contacten over en weer. De gemeente Bocholt voorziet sinds enkele jaren een tegemoetkoming voor individuen en verenigingen die het Duitse Bocholt bezoeken.
Economie[bewerken | brontekst bewerken]
- Vroeger bezat Bocholt een stoomzuivelfabriek, vernoemd naar de Bocholtse theoloog, jezuïet Cornelius a Lapide.
- Verder kent Bocholt het Biotechnicum, de voormalige Provinciale Middelbare Landbouwschool, eveneens vernoemd naar Cornelius a Lapide. (In de omgeving ook de "puineshop" genoemd).
- Brouwerij Martens is in Bocholt sinds 1758 in bedrijf. Hier worden onder meer de Martens en Sezoens bieren gebrouwen, de bierproductie is overwegend gericht op de export.
- Ook kent Bocholt een kleine scheepswerf, een binnenvaart- en een passantenhaven.
- General Carpet, een voormalige tapijtfabriek
- De voormalige Arsenicumfabriek in deelgemeente Reppel
- Een voormalige vestiging van de Koninklijke Buskruitfabriek Cooppal in deelgemeente Kaulille
Sport[bewerken | brontekst bewerken]
Bekende inwoners[bewerken | brontekst bewerken]
- Cornelius a Lapide, godgeleerde jezuïet
- Jaak Dreesen (1934-2022), jeugdboekenschrijver
- Jacky Peeters, ex-voetballer van o.a. KRC Genk
- Thomas Dreesen, ex-basketballer
- Rik baron Jaeken, ondernemer
- Victor Peuskens (1940-2022), politicus
Overleden[bewerken | brontekst bewerken]
- Leo Van Raemdonck (1912-1971), politicus
Nabijgelegen kernen[bewerken | brontekst bewerken]
Lozen, Altweerterheide, Kaulille, Reppel, Gerdingen, Stramproy
| Kaulille | Lozen | Altweerterheide (NL) | ||
|
|
||||
| Grote-Brogel | Stramproy (NL) | |||
| Reppel | Beek | |||
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|
_wapen.svg){kind=small}
