Zandvoort

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Zie Zandvoort (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Zandvoort.
Zandvoort
Gemeente in Nederland Vlag van Nederland
Vlag van de gemeente Zandvoort Wapen van de gemeente Zandvoort
(Details) (Details)
Locatie van de gemeente Zandvoort (gemeentegrenzen CBS 2016)
Situering
Provincie Noord-Holland
Coördinaten 52° 37′ NB, 4° 52′ OL
Algemeen
Oppervlakte 43,97 km²
- land 32,12 km²
- water 11,85 km²
Inwoners (1 juli 2021) 17.144?
(534 inw./km²)
% migratieachtergr. (1 januari 2020) 23,4% (niet-westers: 9,0%, westers: 14,3%)
Bestuurscentrum Zandvoort
Belangrijke verkeersaders N200 N201
Politiek
Burgemeester (lijst) David Moolenburgh (CDA)
Economie
Gemiddeld inkomen (2012) € 33.700 per huishouden
Gem. WOZ-waarde (01-01-2019[1]) € 312.000
WW-uitkeringen (2014) 41 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s) 2040-2042, 2116
Netnummer(s) 023
CBS-code 0473
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
Amsterdamse code 10910
Website www.zandvoort.nl
Bevolkingspiramide (2008)
Bevolkingspiramide van de gemeente Zandvoort
Foto's
Zandvoort, gezien naar het westen
Zandvoort, gezien naar het westen
Portaal  Portaalicoon   Nederland

Zandvoort (Geluidsfragment uitspraak (info / uitleg)) is een badplaats en gemeente in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De gemeente telt 17.144 inwoners (1 juli 2021, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 33,82 km².

De plaats leeft van het toerisme en is ook bekend van een Formule 1-racecircuit, het CM.com Circuit Zandvoort. Het station Zandvoort aan Zee is het eindpunt van de spoorlijn van Amsterdam via Haarlem. Tot de gemeente behoort ook een deel van het dorp Bentveld.

Per 1 januari 2018 zijn de gemeenten Zandvoort en Haarlem een ambtelijke fusie aangegaan.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Zandvoort was al in 1100 bekend en heette toen Sandevoerde; een samenstelling van zand en voorde. De naam Zandvoort heeft dezelfde etymologische oorsprong als het Noorse Sandefjord. Tot 1722 was het gebied in handen van de heren van Brederode. Eeuwenlang leefde het dorp van de visvangst, maar in de 19e eeuw ontstonden er andere bronnen van bestaan. In het Verenigd Koninkrijk kwam het zeebaden op, en de Zandvoortse arts dr. Mezger introduceerde dit gebruik in Zandvoort. In 1828 werd het Groot Badhuis in gebruik genomen.

Spoor- en tramlijnen tussen Haarlem en Zandvoort; 1905
Topografische gemeentekaart van Zandvoort, juni 2020
Polygoonjournaal uit 1955. Zwemmen in de zee bij Zandvoort.

Verbindingen per spoor en tram[bewerken | brontekst bewerken]

In 1881 werd het eerste station Zandvoort geopend als eindpunt van de spoorlijn uit Haarlem. Bij de opening van de spoorweg in 1881 lag het station noordelijker nabij het toenmalige Kurhaus. Om het afgelegen station Bad te verbinden met het dorp werd een experimentele elektrische tramlijn naar Kostverloren aangelegd.[2] In 1882 was elektrische tractie op spoor helemaal nieuw en in Zandvoort was er de tweede elektrische tramlijn in de wereld, na de demonstratie bij een expositie in Berlijn. De primitieve stroomvoorziening was via de rails net als bij een modelbaan. Dit experiment was geen succes en de lijn werd spoedig verbouwd tot een meer betrouwbare paardentram tussen de Passage en het badhuis.[3]

Eens per week kwam daar ook een internationale trein binnen uit Bazel, die tal van bemiddelde en bekende buitenlanders naar Zandvoort bracht. Onder hen was Elisabeth van Oostenrijk-Hongarije in 1884 en 1885; ter herdenking aan haar bezoeken werd op 28 augustus 2004 een borstbeeld van haar onthuld.

In 1889 werd er een halte Zandvoort Dorp geopend omdat het bestaande station ver van het oude dorp lag. De nog bestaande Haltestraat in het dorp is hiernaar vernoemd.

In 1908 werd het nieuwe, nog bestaande, kopstation geopend, dat dichter bij het dorp ligt. De paardentram werd in 1908 opgeheven daar deze nu geen nut meer had. De spoorlijn werd in 1935 geëlektrificeerd.

In 1899 werd een elektrische tramverbinding geopend met Haarlem (in 1904 uitgebreid tot Amsterdam), wat het badtoerisme flink bevorderde. De tramlijn Amsterdam - Zandvoort van de ESM, later de Blauwe Tram van de NZH, maakte op 31 augustus 1957 zijn laatste rit en werd vervangen door buslijn 80 (tegenwoordig Connexxion).

Door de opkomst van het massatoerisme en de snelle treinverbinding nam het percentage vreemdelingen toe en raakten het dialect en andere lokale cultuuruitingen langzaamaan in de marge.

Voor, tijdens en na de oorlog[bewerken | brontekst bewerken]

Tijdens de jaren dertig van de 20e eeuw had Zandvoort het hoogste percentage NSB'ers van Nederland. De Tweede Wereldoorlog richtte in Zandvoort veel schade aan. Op 23 mei 1942 werd de toegang tot het strand verboden. Enkele maanden later moest vrijwel geheel Zandvoort worden ontruimd. Alle bebouwing vlak langs de kust, inclusief badhuizen, hotels, de watertoren en de boulevard werden gesloopt voor de aanleg van de Duitse Atlantikwall. Nog altijd zijn in het gebied tientallen bunkers aanwezig.

Na de oorlog werden veel nieuwe woningen gebouwd en nam het toerisme sterk toe. Bijna de helft van het aantal arbeidsplaatsen in Zandvoort houdt verband met het toerisme. Er verrezen nieuwe hotels en een nieuwe watertoren. Tussen 1969 en 1988 bevond zich aan de Boulevard het Dolfirama.

Circuit van Zandvoort[bewerken | brontekst bewerken]

Circuit van Zandvoort.

In 1948 werd het circuit van Zandvoort aangelegd. Hierbij werd gebruik gemaakt van puin van in de oorlog gesloopte huizen. Van 1952 tot 1985 vonden hier Formule 1-races plaats, maar de provincie Noord-Holland heeft later geweigerd hier langer een vergunning voor te geven vanwege de geluidsoverlast voor de wijde omgeving. In 2019 werd na 35 jaar opnieuw een contract getekend voor Formule 1-races vanaf 2020. In 2020 zou de Dutch Grand Prix plaatsvinden op een volledig vernieuwd circuit. [4] Wegens de uitbraak van het coronavirus werd dit uitgesteld naar september 2021.

Strand[bewerken | brontekst bewerken]

Langs de hele kust bij Zandvoort is er een zandstrand dat zich naar het noorden uitstrekt tot IJmuiden, en naar het zuiden nog veel verder.

Bioscoopjournaal uit 1965. In Zandvoort wordt gewerkt aan het 19 verdiepingen hoge appartementenhotel, dat binnenkort geopend wordt. De strandtenten worden opgebouwd voor het komende seizoen, souvenirwinkels met ansichtkaarten zijn gereed.

Langs de boulevards zijn op het strand strandpaviljoens die veel dagjesmensen trekken. Bekende gelegenheden zijn Beach Club Tien, Mango's, De Haven, Club Nautique en Vooges. De meeste zijn familiebedrijven. Behalve vijf op betonnen palen gebouwde worden ze vanaf 1 februari geplaatst en open voor het publiek. Voor 1 november moeten de opbouwpaviljoens weer verwijderd worden.

Op twee kilometer ten zuiden van het dorp begint het naaktstrand. Hier bevinden zich nog vijf paviljoens.[5]

Aan de grens met de gemeente Noordwijk, is tussen strandpaal 70 en 73 in 2019 een drie kilometer lang strandreservaat geopend met de naam Noordvoort. Het is gelegen ter hoogte van het Natura 2000 gebied Amsterdamse Waterleidingduinen. Bezoekers worden hier met een wandelpad over de zeereep geleid.[6]

Aangrenzende gemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

   Aangrenzende gemeenten   
        Bloemendaal        
      Brosen windrose nl.svg      
    Bloemendaal 
           
        Noordwijk        

Monumenten en bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten en oorlogsmonumenten, zie:

Langs de Haarlemmerstraat en Kostverlorenstraat staan nog een hele reeks monumentale woonhuizen vakantievilla's uit omstreeks 1900, waarvan er diverse op de monumentenlijst staan.

In de Swaluëstraat is het Zandvoorts Museum gevestigd.

Kunst in de openbare ruimte[bewerken | brontekst bewerken]

In de gemeente Zandvoort zijn diverse beelden, sculpturen en objecten geplaatst in de openbare ruimte, zie:

Onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

In Zandvoort zijn zes basisscholen, namelijk De School, De Duinroos, Hannie Schaftschool, Mariaschool, Nicolaasschool en Oranje Nassauschool. Tevens is er één school voor het voortgezet onderwijs, vmbo-Theoretische leerweg, Wim Gertenbach College Zandvoort.

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

Na de verkiezingen van 19 maart 2014 vormden Ouderen Partij Zandvoort, D66 en CDA het college van burgemeester en wethouders. Op dinsdag 22 november 2016 is een motie van wantrouwen tegen het college van burgemeester en wethouders aangenomen. In december van dat jaar werd de nieuwe coalitie van D66, CDA, Gemeente Belangen Zandvoort (GBZ), PvdA, Sociaal Zandvoort en Partij Veldwisch gepresenteerd. De vier wethouders zijn Gert Toonen (PvdA), Raymond van Haeften (D66), Gert-Jan Bluijs (CDA) en Michel Demmers (GBZ). Eind 2017 is Demmers afgetreden.

De VVD'er Niek Meijer is in 2007 benoemd tot burgemeester van Zandvoort. Op 19 september 2019 volgde David Moolenburgh (CDA) hem op.

De 17 Zandvoortse gemeenteraadszetels zijn sinds 1994 als volgt verdeeld:

Gemeenteraadszetels
Partij 1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018
Ouderen Partij Zandvoort - 1 3 4 3 5 4
VVD 4 6 4 5 5 3 3
D66 3 1 - - 1 3 3
CDA 3 2 3 2 2 2 2
PVV - - - - - - 2
GroenLinks - - - 1 1 - 1
PvdA 3 3 3 3 2 1 1
Gemeente Belangen Zandvoort 4 2 4 1 2 2 1
SP - 2 - 1 - - -
Sociaal Zandvoort - - - - 1 1 0
Totaal 17 17 17 17 17 17 17

Sport[bewerken | brontekst bewerken]

  • In Zandvoort worden autoraces gehouden op het Circuit Park Zandvoort. Het bevindt zich ten noorden van de bebouwing in de duinen vlak bij de zee.
  • Sinds 2008 vindt ieder jaar in maart de Zandvoort Circuit Run plaats, een hardloopwedstrijd met meer dan 10.000 deelnemers en internationale topatleten.
  • TC Zandvoort is de tennisclub
  • Er zijn diverse golfbanen in Zandvoort. De bekendste is de Kennemer Golf & Country Club, waar veel nationale en internationale toernooien gespeeld worden.
  • In 1959 werden in Zandvoort de wereldkampioenschappen wielrennen georganiseerd. De Fransman André Darrigade won er de wegwedstrijd voor beroepsrenners.
  • Zie ook voetbalclub SV Zandvoort.
  • In de jaren '70 speelde de basketbalvereniging Lions op het hoogste niveau, als Mars Energie Stars.

Muziek[bewerken | brontekst bewerken]

Telecommunicatie[bewerken | brontekst bewerken]

In Zandvoort komt de onderzeekabel voor datacommunicatie Circe North vanuit het Engelse Lowestoft Nederland binnen[7] en de kabel Concerto verbindt Nederland met België (Zeebrugge) en het Verenigd Koninkrijk (Sizewell en Thorpeness).[8] De kabel Circe North, met een lengte van 203 kilometer, is eigendom van VTL Wavenet df (eigendom van het Ierse bedrijf Digiweb) en euNetworks (met hoofdkantoor in Londen). De kabel Concerto, met een totale lengte van 550 kilometer, is eigendom van Interoute (met hoofdkantoor in Londen).

Fotogalerij[bewerken | brontekst bewerken]

  • Het "Groot Badhuis" te Zandvoort (1860).

  • Het oude centrum van Zandvoort met de kerk; mei 1928.

  • De kerk van Zandvoort in het oude centrum van het dorp; mei 1928.

  • Luchtfoto van Zandvoort. In het midden het station met de spoorlijn richting Haarlem; circa 1930.

  • Luchtfoto van Zandvoort. In het midden de oude watertoren met erachter het centrum van het oude dorp; circa 1930.

  • Het bunker-vakantiedorp te Zandvoort; 11 augustus 1947.

  • Voor- en zijgevel van het Station Zandvoort aan Zee, met de watertoren, gezien vanaf de Statonsstraat; februari 1974.

  • Interieur van het Station Zandvoort aan Zee, de stationshal; februari 1974.

  • Watertoren van Zandvoort; augustus 2010.

  • Raadhuis van Zandvoort; 20 januari 2010.

  • Station Zandvoort aan Zee; 12 april 2012.

  • Appartementen in Zandvoort.

  • Luchtfoto van Zandvoort.

  • Strand van Zandvoort.

Geboren in Zandvoort[bewerken | brontekst bewerken]

Woonachtig geweest[bewerken | brontekst bewerken]

Walk of fame[bewerken | brontekst bewerken]

Zandvoort heeft sinds 2010 22 tegels met bekende artiesten, zangers, kunstenaars, etc. die iets met Zandvoort te maken hebben.
De volgende personen hebben een tegel (op alfabetische volgorde):

Bevolkingsontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]

Het inwoneraantal van Zandvoort ontwikkelde zich als volgt:

Zie bron Wikidata query.

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Zandvoort van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Vlag van de provincie Noord-HollandPlaatsen in de gemeente ZandvoortVlag van Zandvoort

Zandvoort · Bentveld (deels)
Noord-Holland: Steden en dorpen in Noord-Holland      Nederland: Provincies · Gemeenten

Vlag van NederlandGemeenten in de provincie Noord-HollandVlag van Noord-Holland

Aalsmeer · Alkmaar · Amstelveen · Amsterdam · Beemster · Bergen · Beverwijk · Blaricum · Bloemendaal · Castricum · Den Helder · Diemen · Drechterland · Edam-Volendam · Enkhuizen · Gooise Meren · Haarlem · Haarlemmermeer · Heemskerk · Heemstede · Heerhugowaard · Heiloo · Hilversum · Hollands Kroon · Hoorn · Huizen · Koggenland · Landsmeer · Langedijk · Laren · Medemblik · Oostzaan · Opmeer · Ouder-Amstel · Purmerend · Schagen · Stede Broec · Texel · Uitgeest · Uithoorn · Velsen · Waterland · Weesp · Wijdemeren · Wormerland · Zaanstad · Zandvoort
Steden en dorpen · Voormalige gemeenten · Nederland: Provincies · Gemeenten

Agglomeraties in de Metropoolregio Amsterdam
Amsterdam:Amsterdam
Flevoland:Almere · Lelystad
Amstelland-Meerlanden:Haarlemmermeer · Amstelveen · Aalsmeer · Uithoorn · Ouder-Amstel · Diemen
Gooi en Vechtstreek:Hilversum · Gooise Meren · Blaricum · Laren · Huizen · Wijdemeren · Weesp
IJmond:Velsen · Beverwijk · Heemskerk · Uitgeest
Zaanstreek-Waterland:Zaanstad · Purmerend · Waterland · Oostzaan · Landsmeer · Wormerland · Beemster · Edam-Volendam
Zuid-Kennemerland:Haarlem · Heemstede · Zandvoort · Bloemendaal

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zandvoort&oldid=59849224"