Kerkrade (gemeente)
Gemeente in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
.png)
| |||
| Situering | |||
| Provincie | Limburg | ||
| Coördinaten | 50°52'NB, 6°4'OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 22,15 km² | ||
| - land | 21,91 km² | ||
| - water | 0,24 km² | ||
| Inwoners (1 januari 2024) |
45.302? (2068 inw./km²) | ||
| Bestuurscentrum | Kerkrade | ||
| Belangrijke verkeersaders | N299, N300 | ||
| Politiek | |||
| Burgemeester (lijst) | Jos Som (CDA) | ||
| Economie | |||
| Gemiddeld inkomen (2019) | € 23.100 per inwoner | ||
| Gem. WOZ-waarde (2019) | € 142.000 | ||
| WW-uitkeringen (2014) | 41 per 1000 inw. | ||
| Overig | |||
| Postcode(s) | 6460-6471 | ||
| Netnummer(s) | 045 | ||
| CBS-code | 0928 | ||
| CBS-wijkindeling | zie wijken en buurten | ||
| Website | www.kerkrade.nl | ||
 Bevolkingspiramide (2023) | |||
| |||
Kerkrade (ⓘ) (Kerkraads: Kirchroa, Duits: Kirchrath) is een Nederlandse plaats en gemeente in de Oostelijke Mijnstreek in Zuid-Limburg. Aangrenzende gemeentes zijn onder andere de Nederlandse gemeentes Heerlen en Landgraaf en de Duitse gemeente Herzogenrath. Kerkrade maakt deel uit van het bestuurlijke samenwerkingsverband plusregio Parkstad Limburg.
Naam
Het achtervoegsel rade of rode betekent "rooiing" of "ontginning" en verwijst naar het werkwoord rooien: het kappen en bebouwen van bosachtig gebied. Daar kan nog het volgende aan worden toegevoegd. De oudste vorm daarvan was roda. De voetbalclub Roda JC en de Rodahal zijn daarnaar genoemd. Een grensdorp in de gemeente heet Haanrade (van Hanrothe of Hagenrode), waarvan het voorvoegsel Haan op een persoon (Hago) kan teruggaan, maar ook op het woord haag (omheining).
Geschiedenis
Kerkrade was een deel van Rode ( 's-Hertogenrode of 's-Hertogenrade) in het Brabantse land van Overmaas. Bij de opheffing van het departement van de Beneden-Maas als gevolg van het Congres van Wenen op 5 april 1815 wordt 's-Hertogenrade zelf toegewezen aan Pruisen, maar Kerkrade wordt daarvan afgesplitst en blijft Nederlands grondgebied. Dit laatste gebeurt pas ruim een jaar later op 26 juni 1816 met het Traktaat van Aken. Enkele jaren later roept België zijn onafhankelijkheid uit en maakt het Kerkrade tot Belgisch grondgebied. Kerkrade wordt pas weer Nederlands grondgebied op 19 april 1839 als gevolg van het Verdrag van Londen.
Samen met Herzogenrath vormt Kerkrade opnieuw een symbolische (maar nu Nederlands-Duitse) eenheid als Europastad Eurode.
Partnersteden
Hradec Králové (Tsjechië)
Politiek en bestuur
Gemeenteraad
De gemeenteraad van Kerkrade bestaat uit 29 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1994:
| Gemeenteraadszetels | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | ||||||||||
| Burgerbelangen | 7 | 8 | 8 | 8 | 9 | ||||||||||
| CDA | 7 | 6 | 7 | 5 | 5 | ||||||||||
| PvdA | 5 | 5 | 4 | 7 | 8 | ||||||||||
| BBK Lokaal | 8 | 8 | 5 | 3 | - | ||||||||||
| GroenLinks | 3 | 3 | 4 | 2 | 1 | ||||||||||
| VVD | - | 1 | 1 | 1 | 2 | ||||||||||
| SP | - | - | - | 2 | 1 | ||||||||||
| Lokaal Alternatief | - | - | - | - | 3 | ||||||||||
| Leefbaar Kerkrade | - | - | 2 | - | - | ||||||||||
| Har(d)t v Kerkrade | - | - | 1 | - | |||||||||||
| D66 | 1 | - | - | - | - | ||||||||||
| Totaal | 31 | 31 | 31 | 29 | 29 | ||||||||||
|
Burgemeester:
Wethouders:
Griffier:
Secretaris:
|
Wijken en gebieden
Zie ook Wijken en buurten in Kerkrade|
Kerkrade-Noord:
Kerkrade-Oost/Noord:
|
Kerkrade-Oost/Zuid:
Kerkrade West:
|
Ontwikkelingsproject
Cultuur
Rodahal
De Rodahal ligt in het centrum, aan het Europaplein. De hal is ontworpen door Laurens Bisscheroux (1934-1977) en geopend in 1966. De hal werd gebouwd als evenementenhal en werd in 1993 grootscheeps gerenoveerd voor het Wereld Muziek Concours (W.M.C.[1]), een om de vier jaar terugkomend internationaal bekend muziekfestival met de nadruk op blaasmuziek. Bekend werd de Rodahal ook toen het schlagerfestival, gepresenteerd door Dennie Christian, werd uitgezonden op TV. Tevens waren hier rocklegendes zoals Golden Earring, Motörhead, Iron Maiden en Alice Cooper te vinden, in 2007 vond The Southern Blues Night[2] plaats. Ook biedt de hal de mogelijkheid voor tentoonstellingen, beurzen en markten. De hal heeft een bijzondere vorm die betrekking heeft met de heuvelachtige omgeving, als een vlinderdas, in de volksmond "ut Sjtriksje". Ook bijzonder is de hangende dakconstructie. De Rodahal heeft een capaciteit van 2500 mensen. De hal werd onlangs voor twaalf miljoen verbouwd, zodat de hal voor het W.M.C. van 2009 weer voldoet aan de eisen van de moderne tijd.
D'r Joep
Sinds 1957 staat D'r Joep, het nationale monument van de mijnwerkers, op de Markt in het centrum van Kerkrade.
Orlandofestival
Het Orlandofestival is een jaarlijks terugkerend evenement waaraan Kerkrade de naam "Klankstad" ontleent. Dit topevenement van kamermuziek staat nationaal en internationaal in hoog aanzien.
Muziekkiosk Café d'r Maat
In juni 2001 werd op de Markt in Kerkrade de nieuwe muziekkiosk "Focus" geopend. Het podium is multifunctioneel en geschikt voor demonstraties en voorstellingen. Sinds 2007 heet deze muziekkiosk niet meer "Focus" maar: "Café d'r Maat".
Raadhuis Kerkrade
Het raadhuis werd in de jaren 1912-1913 gebouwd in Neorenaissancestijl naar ontwerp van gemeentearchitect C.J. Duykers. Het raadhuis werd op 22 oktober 1913 officieel in gebruik genomen en is qua architectuur een kopie van Raadhuis Nieuwer-Amstel uit 1890.
Theater Kerkrade
Het Theater Kerkrade (voorheen Wijngrachttheater) vormt samen met Theater Heerlen (voorheen Stadsschouwburg Heerlen) de Parkstad Limburg Theaters. Theater Kerkrade heeft 633 zitplaatsen.
Wereldmuziekconcours
Het Wereldmuziekconcours is een internationaal muziekfestival dat om de vier jaar in Kerkrade wordt gehouden, de laatste keer in juli 2009.
In Kerkrade wordt carnaval zeer uitbundig gevierd. Veel activiteiten worden georganiseerd door de drie grootste carnavalsverenigingen: Vasteloavendsverain Kirchroa west, Karnavalsvereniging Burgerlust en Kirchröatsjer Vasteloavends Verain Alaaf Kirchroa 1936. Deze laatste brengt tussen 1976 en 1999 een vijftal invloedrijke lp's uit onder de naam Kirchröatsjer Sjpetsiejalietète. Sinds 2006 organiseren zij jaarlijks, gezamenlijk, de verkiezing van de carnavalsschlager van het jaar. Kirchröadsjer NaatWaat 2003 is een Garderegiment met als oorspronkelijk idee 1815. In deze tijd zorgden zij voor de veiligheid en brandpreventie in de nachtelijke uren, tegenwoordig organiseren zij onder andere Kindercarnaval en tal van activiteiten in Chevremont.
Centrum Bleyerheide
In 1877 stichtten de Broeders Franciscanen - een Duitse afsplitsing van de franciscaner Orde onder de naam Arme Brüder vom Heiligen Franziskus (arme broeders van de heilige Franciscus) - een internaat dat het welzijn moest waarborgen van de Duitse zwerfjongeren (de propagandaminister van Hitler, Joseph Goebbels, was er enige jaren scholier). Het was een primitief begin met een stukje weidegrond dat ze moesten omvormen tot een leef-, werk-, studeer- en bidruimte voor de broeders en de jongens. De fondsenwerving verliep echter voorspoedig, aangezien de Duitse katholieken tijdens de Kulturkampf zeer offerbereid waren. Vanaf 1914 werden op het internaat ook Nederlandse jongens toegelaten en twintig jaar later waren er alleen nog Nederlandse jongens. In de jaren vanaf 1914 hebben deze Duitse broeders zich ingezet om volwassen jongens van Bleijerheide, waarvan de nationaliteit niet duidelijk was in verband met het Traktaat van Aken (1815), aan te zetten zich als Duitsers te identificeren, zodat zij dienst zouden nemen in het Duitse leger.
De kerk van de Nederlandse tak der paters Franciscanen - zij stichtten een rectoraat - is gelegen naast de kerk van de Duitse franciscaner broeders die hun diensten uitsluitend in de Duitse taal hielden (de preken en vertaalde schriftlezingen althans, de Mis was grotendeels in het Latijn). De kerk van de Duitse Franciscanen is in tegenstelling tot die der Nederlandse Franciscanen, afgebroken. Deze kerk is bekend om haar gebrandschilderde ramen van de bekende glazenier Henri Jonas.
In 1976 stelden de broeders vast dat het onderwijzen tot het verleden behoorde. Twee jaar later startte het Centrum "Bleyerheide" met de eerste niet-schoolse activiteiten. Het Centrum beschikt over 300 bedden verdeeld over 100 kamers en is inmiddels overgenomen door particulieren.
In 2004 is Centrum Bleijerheide gestopt met zijn activiteiten. Een deel van het gebouw zal gebruikt worden voor woningbouw. De aanvankelijke plannen hiervoor strandden in 2005, maar daarna is men met een nieuwe planning begonnen. In 2006 werden de eerste huizen opgeleverd. In de huidige opzet blijven de kapel en een deel van het klooster behouden. De kapel kwam in 2008 door aankoop toe aan de Priesterbroederschap Sint Pius X, afdeling Duitsland, om er voor hun Akense gelovigen het heilig Misoffer op te dragen.
Toerisme en recreatie
Rolduc
Rolduc is het grootste behouden kloostercomplex van Nederland. Gesticht in 1104 door Ailbertus van Anthoing. Dit prachtige complex kenmerkt zich door de verschillende bouwstijlen van Romaans/Gotisch en maaslandse Renaissance. Tegenwoordig is er een hotel en conferentie-oord gevestigd. Ook is er een bibliotheek in rococostijl met vele boeken van meerdere eeuwen oud. Er is tevens een locatie van College Rolduc gevestigd.
GaiaPark Kerkrade
In 2005 opende het GaiaPark zijn deuren. Dit "thematisch dierenpark" vertelt het verhaal van de aarde, van het heden en het verleden. Gaia is de Godin "Moeder Aarde" uit de Griekse oudheid. Er bestaat een moderne theorie (de Gaia-theorie) die de aarde beschouwt als een levend geheel waarin alles met elkaar samenhangt en elkaar beïnvloedt.
Industrion
Industrion is een provinciaal museum voor industrie en samenleving. Het vertelt de geschiedenis van mensen en machines in de afgelopen 150 jaar. Via een chronologische route kan men een kijkje nemen in het leven van vroeger. Het brengt de industriële en maatschappelijke ontwikkeling van Limburg en de omringende landen in beeld. Op 15 juni 2009 is het Industrion officieel heropend onder de naam Discovery Center Continium.
Parkstad Limburg Stadion
Het PLS werd in 2000 opgeleverd en is de thuishaven van Roda JC Kerkrade. Er zijn 19.500 overdekte zitplaatsen in dit multifunctionele stadion. Het wordt ook nog gebruikt als toneel voor tal van andere evenementen zoals het Wereldmuziekconcours. Het PLS werd in 2005 gebruikt voor het Wereldkampioenschap voetbal onder de 20 jaar, hier waren groepsduels, kwartfinales en een halve finalewedstrijd gespeeld.
Stoomtreinverbinding
Sinds april 1995 rijdt er een stoomtrein tussen de stations Kerkrade-Centrum en Schin op Geul. Deze wordt beheerd door de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij (ZLSM). Het baanvak Kerkrade-Centrum - Simpelveld maakt deel uit van het miljoenenlijntje (de aanleg van het lijntje in 1925 heeft één miljoen gulden per km gekost). De stoomtrein uit Schin op Geul rijdt tussen 2004 en 2007 op enkele zondagen per jaar ook door naar Heerlen. In de zomer rijdt deze trein soms ook doordeweeks.
Kasteel Erenstein
Kasteel Erenstein is een kasteel gebouwd rond 1340 en is gelegen in het natuurgebied Anstelvallei te Kerkrade. De kasteelgrachten worden dan ook gevoed door de Anstelbeek. Tegenwoordig is in het kasteel en bijbehorende hoeve een hotel gevestigd. Het kasteel ligt direct naast het GaiaPark en heeft voor de gasten een eigen ingang tot het dierenpark.
Villa Krichelberg
Vanwege de geografische ligging en de vruchtbare grond heeft Kerkrade een rijk Romeins verleden. In die tijd hebben verschillende boeren zich hier gevestigd. Deze boeren bouwden boerderijen in een stijl die ze van de Romeinen hadden afgekeken, bijvoorbeeld met een zuilengalerij ervoor en met daken die men ook nu nog in zuidelijke landen ziet. Een voorbeeld van een dergelijke boerderij, een zogenaamde Villa Rustica, is opgegraven aan de Krichelstraat (wijk Kaalheide).
Wormdalfietsroutes
Kerkrade heeft een fietsroutenetwerk dat gebaseerd is op het Knooppuntensysteem. De gemeenten Kerkrade, Landgraaf, Übach-Palenberg en Herzogenrath hebben de zogenaamde Wormdalroute/Wurmtalroute ontwikkeld.
Nieuwstraat/Neustraße
Ten oosten van Kerkrade loopt de grens met Duitsland dwars door de bebouwde kom, precies over de lengte van een straat, de Nieuwstraat (Neustraße). Aanvankelijk bevond zich zowel aan Nederlandse als aan Duitse zijde een aparte tweebaansweg, met een afscheiding ertussen. Deze afscheiding was gebouwd in 1915 en was bedoeld om Duitse soldaten er van te weerhouden om naar Nederland te deserteren.
In het begin was de afscheiding een hek, later werd dit vervangen door een ca. 30 cm hoog muurtje. Het was niet toegestaan de straat over te steken en het muurtje over te stappen, men moest dan, ook te voet, naar de dichtstbijzijnde grensovergang lopen. Hierdoor moesten mensen tot hun ergernis een flinke omweg maken om simpelweg aan de overkant van de straat te komen, want wie betrapt werd op over het muurtje stappen kon een boete krijgen. In 1991 is besloten het muurtje te slopen, en nu is de Nieuwstraat/Neustraße een enkele tweebaansweg, waarbij de vrijkomende ruimte benut is voor bomen en fietspaden.
Bekende Kerkradenaren
In Kerkrade geboren
|
Elders geboren
|
Media in Kerkrade
Aangrenzende gemeenten
| Aangrenzende gemeenten | ||||
|---|---|---|---|---|
| Landgraaf | ||||
|
||||
| Heerlen | Herzogenrath (D) | |||
| Aken (D) | ||||
Zie ook
Externe links
Voetnoten
· 
· 
.svg){kind=small}