Harelbeke

Externe afbeelding
	Venus Anadyomene. Pijpaarden beeldje dat de godin Venus afbeeldt (gedateerd 70-150 n. C.). Zowel Romeinse goden als inheemse natuurgoden werden als gelijken vereerd. In Harelbeke werden een 200-tal pijpaarden beeldjes gevonden.

**Harelbeke**
Stad in België
	Centrum van Harelbeke met de Sint-Salvatorkerk
	(Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	West-Vlaanderen
Arrondissement	Kortrijk
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	29,4 km² (2022); 52,08%; 20,07%; 27,85%
Coördinaten	50° 51' NB, 3° 19' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	29.904 (01/01/2024) ; 49,81% ; 50,19% ; 1017,21 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 19,37%; 59,01%; 21,62%
Buitenlanders	8,53% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Alain Top (sp.a-Groen)
Bestuur	Vooruit-Groen, CD&V
Zetels; Vooruit-Groen; CD&V; Open VLD; N-VA; Vlaams Belang	29; 11; 7; 5; 4; 2
Economie
Gemiddeld inkomen	20.628 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	4,16% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 8530; 8531; 8531	Deelgemeente; Harelbeke; Bavikhove; Hulste
Zonenummer	056
NIS-code	34013
Politiezone	Gavers
Hulpverleningszone	Fluvia
Website	Officiële website
Detailkaart
	Ligging van Harelbeke in het arrondissement Kortrijk en de provincie West-Vlaanderen
Portaal	België

Harelbeke is een stad in het zuiden van de Belgische provincie West-Vlaanderen. Het is gelegen nabij Kortrijk en omvat de dorpen van Bavikhove en Hulste, beide gelegen aan de noordelijke kant van de Leie. De stad telt ruim 30.000 inwoners en is daarmee de achtste grootste van West-Vlaanderen.

Harelbeke is ontstaan op een droge zandrug aan de rechteroever van de Leie, waaraan het volgens sommige bronnen zijn naam te danken heeft (harula = zandrug). De stad kent een lang en bewogen geschiedenis dat in de laat-Romeinse tijd bewoond werd.^[1]^[2]

Harelbeke is bekend als geboortestad van toondichter Peter Benoit, naar wie in Harelbeke een muziekacademie is opgericht. Het is ook de thuis van harmonieorkest Vooruit.

Harelbeke is tevens de start- en aankomstplaats van de E3 Harelbeke, de jaarlijkse wielerklassieker die deel uitmaakt van de UCI World Tour.

Toponymie

De betekenis van deze naam kent vele lezingen, maar het Germaanse harula, dat zandrug betekent, is het meest waarschijnlijk.

De eerste vermelding van Harelbeke gaat terug tot 629, waar sprake was van Harlebecca.
Harlebeke (1027), Herlebecca (1042), Harlebecca (1078), Harlebeca (1111), Haerelbeke (1302)
Sinds 2019 is de West-Vlaamse naam als Oarelbeke Weireldstad in gebruik voor stadsmarketing.

Geografie

Harelbeke bevindt zich in het verstedelijkte en geïndustrialiseerde arrondissement Kortrijk in het zuiden van West-Vlaanderen. Wat de gemeentegrenzen betreft, wordt Harelbeke begrensd door twee steden in de onmiddellijke omgeving: de stad Kortrijk in het westen en de stad Waregem in het oosten. Andere buurgemeenten zijn: Ingelmunster, Kuurne, Lendelede, Oostrozebeke, Wielsbeke, Deerlijk en Zwevegem. Ongeveer de helft van het grondgebied maakt deel uit van het regionaalstedelijk gebied van Kortrijk, dat omlijnd wordt door de ringlaan N36, de snelweg E17 en het kanaal Bossuit-Kortrijk.^[3]

Kernen

De stad Harelbeke telt drie deelgemeenten. Naast Harelbeke zelf zijn dit nog Bavikhove en Hulste.

Harelbeke ligt grotendeels op de rechteroever van de Leie. Het grondgebied is grotendeels verstedelijkt en bijna volledig volgebouwd. Het sluit door bebouwing langs de rivier en de steenweg Kortrijk-Gent aan op de stedelijke kern van Kortrijk. Er was vroeger een landschap van drassige beekdalen en zandruggen maar dat uitzicht is helemaal verdwenen. In het zuiden van Harelbeke ligt aan het Kanaal Bossuit-Kortrijk het gehucht Stasegem (IV), dat van de andere stadsdelen is gescheiden door het nijverheidsgebied Harelbeke-Zuid en het natuurgebied De Gavers.

De deelgemeenten Bavikhove en Hulste liggen meer naar het noorden, aan de overkant van de Leie. Bavikhove heeft een status als landbouw- en nijverheidsdorp, terwijl het dorp Hulste door zijn verdere afstand van de stad het landelijke karakter wist te behouden.

#	Naam	Opp. (km²)^[4]	Inwoners (2020)^[4]	Inwoners per km²	NIS-code
1	Harelbeke (I)	14,79	21.455	1.451	34013A
2	Bavikhove (II)	6,68	3.739	560	34013B
3	Hulste (III)	7,93	3.293	415	34013C

Harelbeke grenst aan volgende dorpen en gemeenten:

a. Kortrijk (stad Kortrijk)
b. Kuurne (gemeente Kuurne)
c. Lendelede (gemeente Lendelede)
d. Ingelmunster (gemeente Ingelmunster)
e. Oostrozebeke (gemeente Oostrozebeke)
f. Ooigem (gemeente Wielsbeke)
g. Beveren (stad Waregem)
h. Deerlijk (gemeente Deerlijk)
i. Zwevegem (gemeente Zwevegem)

Geologie

Harelbeke is gelegen in Laag-België aan de Leievallei. Het kent een matig vlak golvend landschap. Het laagste punt situeert zich aan de rivier Leie en ligt op 10 meter, terwijl het hoogste punt, in Hoog-Wallegem, zich 35 meter boven de zeespiegel bevindt.

Harelbeke behoort tot Zandlemig Vlaanderen. Op meerdere plaatsen, zoals aan de Gavers, de Zavelputten en Spijkerland werd aan zandwinning gedaan.

Waterlopen

Harelbeke wordt in het stadscentrum door de rivier Leie gekruist. Verder heeft de laagvlakte ook kleine beekjes, met in het zuiden de Gaverbeek. Het betreffende dal is een fossiele waterloop van de Leie. Veel beken zijn overkluisd en vaak ook rechtgetrokken. Dit komt vooral door de verstedelijking van het gebied, de aanleg van autowegen en dergelijke. Het kanaal Kortrijk-Bossuit, gegraven in de 19e eeuw als gevolg van de industrialisatie, loopt in het zuiden.

Geschiedenis

Prehistorie

De eerste sporen van menselijke bewoning worden aangetroffen in de warmere periode op het einde van de laatste ijstijd (±14.000-13.000 jaar geleden). Na de ijstijd ontwikkelde het landschap zich zoals we het vandaag kennen. De Leie en de Gaverbeek vormden hun valleien met een afwisselend landschap van kleine zanderige heuvels. Het moerassige Gavergebied was een uiterst geschikte plaats voor jager-verzamelaars die het herhaaldelijk bewoonden. In 1977 werd een kleine nederzetting uit de steentijd aangetroffen met meer dan 2.000 artefacten uit de Federmessercultuur (ca. 12.000-11.000 v. C.). De vondst is opvallend door de grote omvang uit een relatief primitieve periode (vroege steentijd).^[5]

In de late steentijd werden vondsten toegeschreven aan de Michelsbergcultuur (4.400-3.500 v. C.) Daarnaast hebben archeologen een lang ijzeren zwaard, een karpertongzwaard (77,6 cm lang) uit de ijzertijd, ontdekt bij de bouw van de Kuurnebrug in 1936.^[6]

Romeinse tijd (57 v. C. - 410 n. C.)

Tijdens de Romeinse tijd bevond zich nabij de Gaverbeek een middelgrote nederzetting.

Harelbeke rond 1560. De stad lijkt op een eenvoudig straatlint langs de Leie.^[7]

Harelbeke rond 1770-77 uit de Ferrariskaart.

Harelbeke in de 19e eeuw.

Met de Romeinen kwam een uitgebouwd handelsnetwerk en regionaal wegennet tot stand waarbij de rivieren een belangrijke rol speelden. In Harelbeke waren er aan de gronden aan de Leie en aan de Gavers twee middelgrote nederzettingskernen die in de tweede en de derde eeuw n. C. uitgroeiden tot belangrijke en welvarende nederzettingen. Een middelgroot Romeins dorp of vicus was gelegen aan de Gaverbeek in de Collegewijk. Het was een site met verschillende gebouwen, waterputten, nijverheid, veeteelt, landbouw en handel. Een heiligdom bevond zich bij de Gaverbeek waar beeldjes van de Gallo-Romeinse godendom aanbeden werden.^[8] Deze nederzetting werd door zware invallen omstreeks 274/5 verwoest en verlaten.

Later verplaatste de Romeinse nederzettingskern zich naar het Marktplein aan de Leie dat bleef bestaan en verder uitgroeide. Uit deze periode werden in de omgeving van de markt resten van muren en twee muntschatten, waaronder één uit de vierde eeuw, ontdekt.^[9] Ook stonden tot het eind van de 12e eeuw op de plaats van de Sint-Salvatorkerk eeuwenlang Romeinse ruïnes overeind.^[10]

Middeleeuwen (410-1500)

De vroege vermelding van Harelbeke in historische bronnen bewijst dat het een belangrijke plaats was tijdens het begin van de middeleeuwen. De aanwezigheid van een grafelijk verblijf, de ligging aan de Leie, een markt en textielproductie werkten het ontstaan en de groei van het stadscentrum in de hand.

De stad komt aan bod in verhalen en overleveringen die meestal eeuwenoud zijn. De meest bekende sage is de legende van de forestiers, die aan de grondslag van Vlaanderen en Harelbeke zouden liggen. Volgens het verhaal zou Liederik van Harelbeke in 792 de eerste forestiersgraaf van Vlaanderen zijn.^[11]

In 879 vernietigden de Noormannen vroegmiddeleeuws Harelbeke.^[12] In 998 werd het opnieuw in puin gelegd tijdens de Kortrijkse Opstand. Omstreeks 1040 zou het Sint-Salvatorkapittel zijn opgericht. In 1153 kreeg Harelbeke stadsrechten en een stadhuis. In 1264 kreeg de stad van Margareta van Constantinopel de rechten om elke zaterdag markt te houden. Volgens een keure uit 1265 hadden de inwoners van Harelbeke net als andere grote Vlaamse steden bepaalde voorrechten, en waren poorters, burgers van de stad die over uitgebreide rechten beschikten.^[13]

In 1341 werd een hospitaal gesticht. In 1394 werd een deel van Harelbeke verwoest door brand. Ook het schepenhuis werd verwoest, maar werd in 1408 weer volledig hersteld. Doordat Harelbeke grafelijk bezit was had het te lijden onder Gentse opstandelingen, die het grafelijk gezag bestreden.

In 1413 werd voor het eerst melding gemaakt van een klooster van augustinessen. Gedurende de 14e en 15e eeuw bloeide de lakenindustrie, wat regelmatig leidde tot schermutselingen met Kortrijk aangaande de lakenhandel. In 1477 werd Harelbeke geplaagd door plunderende Franse troepen en in 1570 waren er beeldenstormers die vernielingen aanrichtten.

Vroegmoderne tijd (1500-1815)

In een verhaal daterend uit de 16e eeuw, is er sprake van een heiligdom aan de rand van de Gavers.^[14] Door frequente oorlogen raakte Harelbeke er moeilijk bovenop, want in 1555 stond Keizer Karel een vermindering van belastingen toe wegens de geleden oorlogsschade. Vijfenzestig jaar later, rond 1620, stond de overheid opnieuw belastingverlaging toe.

In het begin van de 17e eeuw startte de school van de zusters van het hospitaal met het leren 'lesen, scrijven, spinnen najien' van hoofdzakelijk arme kinderen.^[15]

Vanaf 1716 werd de steenweg van Gent op Kortrijk aangelegd, die dwars door Harelbeke voerde. In 1720 moesten daartoe enkele huizen in het centrum worden afgebroken. Op 23 juni 1791 vond de slag van Harelbeke plaats.

Moderne tijd (1815-1945)

In 1839 kwam er een spoorwegverbinding op de lijn van Gent naar Kortrijk. In 1863 opende een tweede spoorwegstation, nabij het gehucht Stasegem. Vanaf de tweede helft van de 19e eeuw tot in de 20e eeuw woonden veel arbeiders en metselaars in Harelbeke, vooral in de wijken 't Ooste en 't Eiland. Ze gingen per trein naar Brussel en andere steden om er een hele week te werken.^[16]

In 1866 stierven 72 mensen aan de cholera.

Toen tijdens de schoolstrijd de liberalen aan de macht kwamen, werd in 1879 de school van de hospitaalzusters gedwongen tot sluiting, zogezegd wegens het ontbreken van onderwijsbevoegdheid. De zusters moesten in 1882 hun klooster zelfs verlaten.

Gedurende de 19e en 20e eeuw bloeit de lakenindustrie weer op, ditmaal door de industrialisatie, en blijft tot vandaag belangrijk in de Belgische textielindustrie. Veel industrie vestigde zich in Stasegem toen in 1859-1861 het Kanaal Kortrijk-Bossuit tot stand kwam. In 1907 werd de textielfabriek Abeille gesticht, in 1927 de Kortrijkse Katoenspinnerij en in 1928 de Kortrijkse Fluweelweverij. Verder waren er steenfabrieken. Van 1920-1940 waren er in Harelbeke diverse vlasbedrijven zoals roterijen, zwingelfabrieken en handelaars in vlasproducten.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt tijdens de Slag aan de Leie in oktober 1918 gevochten tussen enerzijds terugtrekkende Duitse troepen en anderzijds Newfoundlandse en Schotse troepen. Het Newfoundland Memorial herinnert aan de oversteek van de Canadese troepen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd in mei 1940 door het Belgische 25ste linieregiment in Harelbeke een laatste poging gedaan om het Duitse leger de oversteek over de Leie te verhinderen. Om strategische redenen blies het Belgische leger de sluistoren alsook de beiaardtoren naast de Sint-Salvatorkerk op. Zo'n 40 Belgische soldaten kwamen om tijdens de slag.

Recente geschiedenis (1945-nu)

Na de Tweede Wereldoorlog werd het woongebied en ook het industriegebied stevig uitgebreid. De uitbouw van de welvaart ging gepaard met suburbanisatie. De toenemende behoefte aan woningen was in eerste instantie het gevolg van de babyboom, maar ook de stijgende gezinsverdunning deed de vraag naar nieuwe woningen toenemen. Het huis-met-tuin werd het woonideaal en kwam in het bereik van steeds bredere lagen van de bevolking. In Harelbeke werden binnen een korte periode van 25 jaar de grote woonwijken Collegewijk, Arendswijk en Bloemenwijk uitgebouwd.

In de jaren 1950 raakt de vlasnijverheid in het slop na een crisis, dus maakten bedrijven in de sector een overstap naar de textiel-, hout- en metaalnijverheid. In 1958 had de stad ongeveer 60 bedrijven en het was in die tijd een ontwikkelend nijverheids- en handelscentrum. In de volgende twee decennia groeide dit aan tot 333 bedrijven in 1975: een vervijfvoudiging die vooral ontstond door nieuwe industriezones. Lokale bedrijven als Lano, Vyncke en Masureel groeiden uit tot multinationale bedrijven.^[17] Twee vooraanstaande industriëlen en bedrijfsleiders van Lano, Gerard-Joseph Lanneau en Pierre Lano bekleedden het ambt van burgemeester in deze eeuw.

In 1971 werd de autosnelweg E17 in gebruik genomen. Voor de aanleg werd zand uit de Gavermeersen gegraven zodat een groot meer gevormd werd. Hierdoor bleef binnen het geïndustrialiseerde dichtbevolkte gebied een grote groene long behouden. De Gavers werden in 1974 geconverteerd tot een provinciaal natuur- en recreatiedomein. Met ongeveer 800.000 bezoekers per jaar is het tegenwoordig het drukste natuurdomein van West-Vlaanderen.^[18]

Bestaande straten en wegen werden steeds vernieuwd en verbeterd. In de jaren '70 en '80 werden de rivieren verbreed en werden de sporen geëlektrificeerd. Het is ook tijdens deze periode dat de N43 werd verbreed door een vraag naar snellere mobiliteit van gemotoriseerd verkeer. Hiervoor werd een groot deel van het historisch stadscentrum afgebroken. In 1973 werden het stadhuis en het Marktplein gesloopt door de Wet-De Taeye. De N43 werd hierdoor een brede en drukke verkeersweg.^[19]

In 1974 werd het Kanaalbos aangelegd.

In 1977 fuseerde Harelbeke met Bavikhove en Hulste. Na de nationale fusiegolf werd in 1985 bij Koninklijk Besluit de stadstitel bevestigd. Harelbeke verkreeg al in 1153 stadsrechten maar in de Franse tijd werd dit voorrecht voor veel steden afgeschaft.

In 2002 werd met een vierde brug over de Leie de N36 doorgetrokken naar Bavikhove en Hulste. Omstreeks 2008 werd ook de N391 naar Zwevegem doorgetrokken met een bijkomende brug over het Kanaal. In het tweede decennium van de 21e eeuw vonden er ingrijpende werken plaats aan de Leie waarbij in het kader van de Seine-Scheldeverbinding de sluis, de stuw en de omgeving van de rivier in het centrum werden herontwikkeld. In 2020 kwam er ook een beweegbare voetgangers- en fietsersbrug naar het Moleneiland. Op dit eiland zijn de grafelijke watermolens (de westelijke Banmolens en de oostelijke Bloemmolens), een vispassage en een voormalig hefportiek, dat heden als uitkijkplatform dienst doet, bijzondere blikvangers.

Op 18 september 2021 werd tijdens de Harelbeekse Feesten de vernieuwde Markt feestelijk geopend.

Parochies

Naast de Sint-Salvatorparochie in Harelbeke-Centrum, telt de stad nog een aantal wijken die hun eigen parochie hebben. Ten zuiden van het stadscentrum liggen de Arendswijk met parochie Onze-Lieve-Vrouw Koningin en de wijk Eiland met parochie Sint-Jozef. Richting Kortrijk ligt de Zandberg met parochie Sint-Rita. In het uiterste zuiden van Harelbeke is er nog de parochie Sint-Augustinus. De twee deelgemeenten Bavikhove en Hulste kennen respectievelijk de parochies Sint-Amandus en Sint-Petrus.

Economie

De Gentsebaan, de plaatselijke naam voor de steenweg van Kortrijk naar Gent, biedt ruimte voor veel baanwinkels en handelszaken. Harelbeke heeft twee reguliere markten, elke donderdag op het Marktplein en de Vrijdomkaai en elke maandag op het dorpsplein in Bavikhove.

Natuur

Harelbeke kent drie natuurgebieden:

De Gavers, gelegen ten zuiden van de stadskern.
De Oude Leiearm in Bavikhove
Het Kanaalbos, Stasegem

Bezienswaardigheden

De Sint-Salvatorkerk (Laurent-Benoît Dewez, 18de eeuw) en de beiaardtoren. Deze vieringtoren van een vroegere romaanse kerk uit de 12de eeuw werd tijdens de Tweede Wereldoorlog vernietigd en nadien heropgebouwd. Onder de kerk is er een crypte van een kerk uit de 10de eeuw bewaard gebleven. De oudste kerk werd in 879 door de Vikingen vernield. Een opvallend stuk in de neoclassicistische Sint-Salvatorkerk is de Stoel der Waarheid, een kansel met verborgen trap uit 1779. In de Heilige Doornkapel van de kerk bevindt zich de Heilige Doorn, een takje uit de doornenkroon van Jezus Christus.
De Sint-Ritakerk (Léon Stynen en Paul De Meyer, 20ste eeuw) op de Zandberg. Deze uitzonderlijke kerk is een van de hoogtepunten van de modernistische en brutalistische bouwkunst uit de jaren 1960 en heeft de vorm van een schuin afgeknotte, hexagonale piramide, terwijl het interieur doet denken aan een gotische kathedraal.
Het Klooster van de zusters van de Heilige Augustinus, een neogotisch uitgewerkt klooster met kapel, voormalig gasthuis en achtergelegen vleugels rondom een gesloten binnenkoer. De oorsprong van het klooster gaat terug tot de 14de eeuw nadat eerder een hospitaal werd gesticht.
Het gesloopte historische Stad- en schepenhuis behoudt nog steeds de erkenning van beschermd monument door de Cel Erfgoed. Veel Harelbekenaren hunkeren naar een heropbouw ervan bij een toekomstige hernieuwing van de Oude Markt op de hoek van de Markt- en Leiestraat. Op het Stationsplein herinnert een reuzegrote afbeelding ervan aan de belofte van wederopbouw.
De Oude Stadspomp bekroond met een standbeeld van eerste forestier Liederik (Lidricus Harlebeccensis), graaf van het Harelbeeks leengewest en grondlegger van het graafschap Vlaanderen. Liederik staat symbool voor de stad Harelbeke.
De Gouden Boom, een vroeg 18de-eeuws hoekpand, genoemd naar een 15de-eeuwse herberg en hostellerie die in 1708 door terugtrekkende troepen in brand werd gestoken.
Het Oude Stationsgebouw (Henri Fouquet, 19de eeuw), een monumentaal station in Vlaamse neorenaissancestijl.
De Banmolens, een industrieel watermolencomplex gevestigd op een 12de-eeuwse grafelijke watermolensite op het Moleneiland.
De Bloemmolens, een industrieel watermolencomplex gevestigd op een 12de-eeuwse grafelijke watermolensite op het Moleneiland.
De Oude Vlasfabriek, beschermde gevels rond de binnenkoer naast het huidige stadhuis.
Het Stadspark met het standbeeld van componist Peter Benoit. Hier lagen vroeger de bleekweiden, publieke weiden waar de Harelbeekse wevers hun lakens kwamen bleken.
De Oude Balling(en)weg, een middeleeuwse voetweg langs de verdwenen vesten aan de zuidelijke grens van Harelbeke-binnen, die uit Harelbeke verbannen mensen verplicht moesten nemen als ze de stad wilden passeren zonder door het centrum te gaan. Een deel van deze weg is nog aan beide zijden te zien tussen en achter de bebouwing van de Peter De Coninckstraat vanaf de Boterpotstraat naar het stadspark en verder naar de gelijknamige Ballingenweg.
Het Kasteel van Stasegem, een laatnegentiende-eeuws kasteel in Vlaamse neorenaissancestijl.
Harlebeke New British Cemetery (Flanders Fields), Britse militaire begraafplaats van het Gemenebest, waar 1126 gesneuvelden (1116 uit de Eerste Wereldoorlog en 10 uit de Tweede Wereldoorlog) werden begraven.
Newfoundland Memorial, een bronzen kariboe ter nagedachtenis van de Newfoundlandse militaire acties van het Royal Newfoundland Regiment op het einde van de Eerste Wereldoorlog. Het monument bevindt zich langs de Leie net over de grens met Kortrijk maar was tot vóór de aanleg van de R8 op het grondgebied van Harelbeke gelegen.
Het Peter Benoit Huis, een stedelijk museum over de Vlaamse componist, muziekpedagoog en dirigent Peter Benoit met ernaast zijn geboortehuisje dat tot escaperoom Strofekraker werd omgebouwd.
Het Kunstenhuis, een stedelijke galerie voor hedendaagse kunst in een historisch pand. Decennialang herbergde dit gebouw het Pijp- en tabakmuseum maar de collectie verhuisde grotendeels naar het Nationaal Tabaksmuseum in Wervik. Ook het voormalig Archeologisch Museum was destijds in dit gebouw gevestigd.
Provinciaal Recreatiedomein De Gavers met daarin onder andere de Koutermolen, een gerestaureerde korenmolen. De Gavers is met ongeveer 800.000 bezoekers per jaar het drukstbezochte provinciedomein in West-Vlaanderen.
De westelijke Oude Leiearm, een riviermeander nabij de brug van de R8.
De middelste Oude Leiearm en de Leiewerken nabij het Moleneiland met een energieneutraal stuwsluiscomplex (stuw, pompgemaal met turbines en 230m lange sluis), een vistrap met erboven een passerelle als uitkijkpunt, een beweegbare brug voor fietsers en voetgangers, verlaagde kaaimuren en een voormalig hefportiek als uitkijkplatform over de omgeving.
De oostelijke Oude Leiearm, een riviermeander nabij de vallei van de Plaatsebeek in Bavikhove.
De Muizelmolen in Hulste, een graan- en oliemolen gebouwd op het hoogste punt van Groot-Harelbeke, namelijk de heuvelkam tussen de Leie- en Mandelvallei.
De Zaaister en De Wiedster, sculpturen op het dorpsplein van Bavikhove ter herinnering aan het rijke vlasverleden langsheen de Golden River, de Leie.

Panoramafoto van de Kuurnebrug over de Leie in Harelbeke met in de verte de beiaardtoren

Demografie

Demografische ontwikkeling voor de fusie

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwoneraantal op 31 december

Demografische ontwikkeling na de fusie

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[20]	Evolutie: 1992=index 100
1992	25.952	100,0
1993	26.063	100,4
1994	26.088	100,5
1995	26.209	101,0
1996	26.341	101,5
1997	26.418	101,8
1998	26.333	101,5
1999	26.378	101,6
2000	26.320	101,4
2001	26.202	101,0
2002	26.099	100,6
2003	26.062	100,4
2004	26.006	100,2
2005	26.045	100,4
2006	26.172	100,8
2007	26.294	101,3
2008	26.331	101,5
2009	26.474	102,0
2010	26.577	102,4
2011	26.761	103,1
2012	26.957	103,9
2013	27.103	104,4
2014	27.247	105,0
2015	27.446	105,8
2016	27.536	106,1
2017	27.683	106,7
2018	27.886	107,5
2019	28.158	108,5
2020	28.502	109,8
2021	28.614	110,3
2022	29.095	112,1
2023	29.574	114,0
2024	29.904	115,2

Politiek

Structuur

Harelbeke		Supranationaal	Nationaal	Gemeenschap	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België	Vlaanderen	West-Vlaanderen	Kortrijk			Harelbeke
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering	Vlaamse regering	Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van Volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement	Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring West-Vlaanderen			Kortrijk-Ieper	Kortrijk	Harelbeke	Harelbeke
Verkiezing		Europese	Federale	Vlaamse	Provincieraads-				Gemeenteraads-

Burgemeesters

1932-1946 : Robert Bossuyt
1947-1970 : Gerard-Joseph Lanneau (CVP)
1971-1984 : Marc Bourry (BSP, SP)
1984-1988 : Eric Pinoie (SP)
1989-1992 : Pierre Lano (CVP)
1993-2006 : Luc Decavele (CVP, CD&V)
2007-2012 : Rita Beyaert (CD&V)
2013-heden : Alain Top (sp.a, Vooruit)

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij		10-10-1976^[21]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[22]		14-10-2012^[23]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	27	%	29	%	29	%	29	%	29	%	29	%	29	%	29	%	29
	PVDA¹ / PVDA+²	0,17¹	0	0,49¹	0	-		0,59¹	0	-		-		1,49²	0	-		-
	Agalev / sp.a-Groen^A	-		-		3,64	0	5,33	0	6,21	1	32,37^A	1	29,37^A	2	32,8^A	4	26,1^A	2
	SP / sp.a-Groen^A	47,14	14	45,64	15	38,12	12	34,35	11	29,48	9	32,37^A	9	29,37^A	7	32,8^A	7	26,1^A	5
	PVV¹ / VLD² / HAND³ / Gemeentebelang⁴ / Open Vld⁵ / Open Vld+⁶ / Team Harelbeke^C	6,09¹	1	7,88¹	1	7,47¹	1	18,09²	5	17,15³	5	11,12⁴	2	7,84⁵	1	17,4⁶	5	52,8^C	17
	CVP¹ / CD&V-N-VA^B / CD&V² / Team Harelbeke^C	42,28¹	12	41,64¹	13	50,76¹	16	41,65¹	13	37,88¹	12	40,81^B	12	35,67²	12	22,7²	7	52,8^C	17
	VU¹ / CD&V-N-VA^B / N-VA²	3,65¹	0	4,34¹	0	-		-		-		40,81^B	1	20,19²	6	13,7²	4	9,3²	2
	Vlaams Blok¹ / Vlaams Belang²	-		-		-		-		9,28¹	2	15,7²	4	5,44²	1	9,9²	2	12,3²	3
	SPF	0,68	0	-		-		-		-		-		-		-		-
	Harelbeke Vooruit	-		-		-		-		-		-		-		3,5	0	-
Totaal stemmen		17162		18502		19365		19296		19721		20019		20185		20465		14360
Opkomst %						97,94		96,32		95,92		96,03		94,49		94,9		64,1
Blanco en ongeldig %		1,98		3,34		2,37		4,56		4,37		4,51		4,81		4,7		1,2

Samenstelling gemeenteraad 2019-2024

11

5

7

4

2

11 5 7 4 2

De 29 zetels zijn als volgt verdeeld:

■ sp.a - Groen: 11

■ Open Vld +: 5

■ CD&V: 7

■ N-VA: 4

■ VB: 2

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.

Geboren Harelbekenaren

Peter Benoit (1834-1901), componist en muziekpedagoog
Jan Bucquoy (1945), filmregisseur en anarchist
Marc Bourry (1928-1984), burgemeester en volksvertegenwoordiger
Julien Delbecque (1903-1977), wielrenner
Arsène Matton (1873-1953), beeldhouwer
Andreas Pevernage (1542-1591), componist
Françoise Vanhecke (1957), zangeres en stempedagoge
Jinte Deprez (1987), muzikant

Ereburgers

Henk Houwaart (1996), voetbalcoach
Pierre Stevens (1996), quizzer
Albert Bert (1998), stichter Kinepolis
Xavier Malisse (2002), tennisser
Stijn Devolder, wielrenner
Eli Iserbyt (2016), veldrijder
Dieter Vyncke (2017), ondernemer
Peter Vyncke (2017), ondernemer
Wim Opbrouck (2021), acteur en zanger
Yves Lampaert^[24] (2023), wielrenner
Shari Bossuyt^[24] (2023), wielrenster
Tessa Wullaert^[25] (2024), voetbalster

Sport

Jaarlijks vindt de wielerwedstrijd E3 Harelbeke plaats, een van de Vlaamse voorjaarsklassiekers. Harelbeke was één keer etappeplaats in de wielerkoers Ronde van Frankrijk (1974).

Sinds begin jaren 30 speelde in Harelbeke voetbalclub KRC Harelbeke, dat halverwege de jaren 90 eerste klasse bereikte. Begin 21ste eeuw zakte de club weer en ging enige tijd later door financiële problemen in vereffening. Men ging samenwerken met KSV Ingelmunster, dat in Harelbeke ging spelen en enige tijd later de naam SWI Harelbeke aannam. Enkele jaren later gingen de twee clubs opnieuw hun eigen weg en werd de naam van de Harelbeekse club SW Harelbeke. De naam van de club is nu weer omgevormd naar KRC Harelbeke.

Muziek

Er zijn diverse harmonieorkesten en fanfares die concerten organiseren. De nagedachtenis van toondichter Peter Benoit wordt in ere gehouden door een bronzen standbeeld (1951) in het Stadspark en het Peter Benoit Huis houdt een grote collectie bij van zijn werk.

Partnersteden

Kinheim (Duitsland)
Eenhana (Namibië)
Aire-sur-la-Lys (Frankrijk)
Frýdek-Místek (Tsjechië)

Nabijgelegen kernen

Kuurne, Kortrijk, Deerlijk, Beveren-Leie, Zwevegem

Zie ook

Externe link

Website van de stad Harelbeke

Bronnen, noten en/of referenties

↑ R. Ooghe, F. Debrabandere, PH. Despriet (1979). Harelbeke — Archeologische en Historische Monografieën van Zuid-West-Vlaanderen. Drukkerij Groeninghe, "Een laat-Romeinse nederzetting", p. 33 "Toch hebben onze gewesten zich na deze invallen nog enigszins hersteld. Tijdelijk is zelfs een korte nabloei waarneembaar. Ook in Harelbeke is er nog enige bewoning, ditmaal in het huidige stadscentrum, en wel rond de St.-Salvatorskerk"
↑ Wim De Clercq, Gertjan Plets (samensteller) (2013). Stap voor stap : Een archeologische wandeling door het verleden van Harelbeke. De Roede van Harelbeke, "De onstabiele derde en vierde eeuw", p. 53. ISBN 9789090280394 "Volledige ontvolking van het noordwestelijke deel van de civitas Menapiorum vond er echter zeker niet plaats. Steeds meer groeit het inzicht dat de continuïteit met de vroege Middeleeuwen een realiteit is die we moeten zoeken in en rond de militaire steunpunten en vroegere centrale plaatsen zoals bijvoorbeeld Oudenburg, Kortrijk, Gent, Velzeke, Kruishoutem en ook Harelbeke"
↑ Stadsbestuur Harelbeke, Situering van de gemeente. Gearchiveerd op 13 juni 2021. Geraadpleegd op 21 oktober 2021.
↑ ^a ^b https://statbel.fgov.be/fr/open-data/population-par-secteur-statistique-10
↑ Gertjan Plets, Wim De Clercq (samensteller) (2013). Stap voor stap : Een archeologische wandeling door het verleden van Harelbeke. De Roede van Harelbeke, "Jager-verzamelaars aan de oevers van de Gaverbeek", p. 27. ISBN 9789090280394.
↑ Gertjan Plets, Wim De Clercq (samensteller) (2013). Stap voor stap : Een archeologische wandeling door het verleden van Harelbeke. De Roede van Harelbeke, "Het bronzen zwaard van Harelbeke", p. 29. ISBN 978-9090280394.
↑ Bruno De Meulder, Steven Hoornaert, Karina van Herck (2010). Metamorfose: een ruimtelijke biografie van de regio Kortrijk. Intercommunale Leiedal, p. 102. ISBN 9789050662253.
↑ Tim Clerbaut, Gertjan Plets (samensteller) & Wim De Clercq (samensteller) (2013). Stap voor stap : Een archeologische wandeling door het verleden van Harelbeke. De Roede van Harelbeke, "Geofferd aan de goden", p. 71-76. ISBN 978-9090280394.
↑ R. Ooghe, F. Debrabandere, PH. Despriet (1979). Harelbeke — Archeologische en Historische Monografieën van Zuid-West-Vlaanderen. Drukkerij Groeninghe, p. 63 "Deze vondst staat niet alleen; in de Schipstraat en aan de hoek van de Marktstraat werden twee laat-Romeinse muntschatten gevonden, die duidelijk op menselijke aanwezigheid wijzen tijdens de 4de eeuw."
↑ R. Ooghe, F. Debrabandere, PH. Despriet (1979). Harelbeke — Archeologische en Historische Monografieën van Zuid-West-Vlaanderen. Drukkerij Groeninghe, "Het ontstaan van de stad", p. 63 "Dit bewijst dat er in de omgeving van de kerk, in het stadscentrum dus, nog Romeinse ruïnes overeind stonden op het eind van de 12de eeuw."
↑ Heemkundige kring De Roede van Harelbeke (2003). Harelbeke grafelijke stad. Stad Harelbeke, p. 17.
↑ Gertjan Plets (samensteller), Wim De Clercq (samensteller) (2013). Stap voor stap : Een archeologische wandeling door het verleden van Harelbeke. De Roede van Harelbeke, "Harelbeke na de Romeinse periode", p. 101. ISBN 978-9090280394.
↑ Heemkundige kring De Roede van Harelbeke (2003). Harelbeke grafelijke stad. Stad Harelbeke.
↑ R. Ooghe, F. Debrabandere, PH. Despriet (1979). Harelbeke — Archeologische en Historische Monografieën van Zuid-West-Vlaanderen. Drukkerij Groeninghe, "Een plaatselijk heiligdom", p. 51.
↑ De Roede van Harelbeke (1978). Beelden uit het verleden, Harelbeke, Bavikhove, Hulste, Stasegem. Lannoo, p. 12.
↑ Reuzen van Harelbeke. PhotoFinish. Gearchiveerd op 29 oktober 2021. Geraadpleegd op 29 oktober 2021.
↑ Erfgoed Zuidwest. Tapijtsgeest (2021)
↑ "De Gavers worden 20 ha groter en dat mag wat kosten", Het Nieuwsblad, 8 februari 2021. Gearchiveerd op 20 oktober 2021. “Het recreatiedomein is met een jaarlijks aantal van 800.000 bezoekers een van de drukst bezochte provinciedomeinen van West-Vlaanderen”
↑ Intercommunale Leiedal (12 juli 2012). Herziening informatief deel gemeentelijk structuurplan Harelbeke, pp. 8-13.
↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
↑ 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.
↑ Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006. Geraadpleegd op 16 juni 2019.
↑ Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012
↑ ^a ^b Lampaert en Shari Bossuyt gehuldigd als ereburger van Harelbeke^{[dode link]}
↑ Robbe De Leener, Tessa Wullaert wordt ereburger van Harelbeke. vrt nws (23 januari 2024). Geraadpleegd op 23 januari 2024.

Zie de categorie Harelbeke van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] R. Ooghe, F. Debrabandere, PH. Despriet (1979). Harelbeke — Archeologische en Historische Monografieën van Zuid-West-Vlaanderen. Drukkerij Groeninghe, "Een laat-Romeinse nederzetting", p. 33 "Toch hebben onze gewesten zich na deze invallen nog enigszins hersteld. Tijdelijk is zelfs een korte nabloei waarneembaar. Ook in Harelbeke is er nog enige bewoning, ditmaal in het huidige stadscentrum, en wel rond de St.-Salvatorskerk"

[2] Wim De Clercq, Gertjan Plets (samensteller) (2013). Stap voor stap : Een archeologische wandeling door het verleden van Harelbeke. De Roede van Harelbeke, "De onstabiele derde en vierde eeuw", p. 53. ISBN 9789090280394 "Volledige ontvolking van het noordwestelijke deel van de civitas Menapiorum vond er echter zeker niet plaats. Steeds meer groeit het inzicht dat de continuïteit met de vroege Middeleeuwen een realiteit is die we moeten zoeken in en rond de militaire steunpunten en vroegere centrale plaatsen zoals bijvoorbeeld Oudenburg, Kortrijk, Gent, Velzeke, Kruishoutem en ook Harelbeke"

[3] Stadsbestuur Harelbeke, Situering van de gemeente. Gearchiveerd op 13 juni 2021. Geraadpleegd op 21 oktober 2021.

[ref_auto_1-4] ttps://statbel.fgov.be/fr/open-data/population-par-secteur-statistique-10

[:1-5] Gertjan Plets, Wim De Clercq (samensteller) (2013). Stap voor stap : Een archeologische wandeling door het verleden van Harelbeke. De Roede van Harelbeke, "Jager-verzamelaars aan de oevers van de Gaverbeek", p. 27. ISBN 9789090280394.

[:Pletsp29-6] Gertjan Plets, Wim De Clercq (samensteller) (2013). Stap voor stap : Een archeologische wandeling door het verleden van Harelbeke. De Roede van Harelbeke, "Het bronzen zwaard van Harelbeke", p. 29. ISBN 978-9090280394.

[7] Bruno De Meulder, Steven Hoornaert, Karina van Herck (2010). Metamorfose: een ruimtelijke biografie van de regio Kortrijk. Intercommunale Leiedal, p. 102. ISBN 9789050662253.

[:Pletsp771-76-8] Tim Clerbaut, Gertjan Plets (samensteller) & Wim De Clercq (samensteller) (2013). Stap voor stap : Een archeologische wandeling door het verleden van Harelbeke. De Roede van Harelbeke, "Geofferd aan de goden", p. 71-76. ISBN 978-9090280394.

[9] R. Ooghe, F. Debrabandere, PH. Despriet (1979). Harelbeke — Archeologische en Historische Monografieën van Zuid-West-Vlaanderen. Drukkerij Groeninghe, p. 63 "Deze vondst staat niet alleen; in de Schipstraat en aan de hoek van de Marktstraat werden twee laat-Romeinse muntschatten gevonden, die duidelijk op menselijke aanwezigheid wijzen tijdens de 4de eeuw."

[10] R. Ooghe, F. Debrabandere, PH. Despriet (1979). Harelbeke — Archeologische en Historische Monografieën van Zuid-West-Vlaanderen. Drukkerij Groeninghe, "Het ontstaan van de stad", p. 63 "Dit bewijst dat er in de omgeving van de kerk, in het stadscentrum dus, nog Romeinse ruïnes overeind stonden op het eind van de 12de eeuw."

[11] Heemkundige kring De Roede van Harelbeke (2003). Harelbeke grafelijke stad. Stad Harelbeke, p. 17.

[:2-12] Gertjan Plets (samensteller), Wim De Clercq (samensteller) (2013). Stap voor stap : Een archeologische wandeling door het verleden van Harelbeke. De Roede van Harelbeke, "Harelbeke na de Romeinse periode", p. 101. ISBN 978-9090280394.

[:0-13] Heemkundige kring De Roede van Harelbeke (2003). Harelbeke grafelijke stad. Stad Harelbeke.

[14] R. Ooghe, F. Debrabandere, PH. Despriet (1979). Harelbeke — Archeologische en Historische Monografieën van Zuid-West-Vlaanderen. Drukkerij Groeninghe, "Een plaatselijk heiligdom", p. 51.

[15] De Roede van Harelbeke (1978). Beelden uit het verleden, Harelbeke, Bavikhove, Hulste, Stasegem. Lannoo, p. 12.

[16] Reuzen van Harelbeke. PhotoFinish. Gearchiveerd op 29 oktober 2021. Geraadpleegd op 29 oktober 2021.

[17] Erfgoed Zuidwest. Tapijtsgeest (2021)

[18] "De Gavers worden 20 ha groter en dat mag wat kosten", Het Nieuwsblad, 8 februari 2021. Gearchiveerd op 20 oktober 2021. “Het recreatiedomein is met een jaarlijks aantal van 800.000 bezoekers een van de drukst bezochte provinciedomeinen van West-Vlaanderen”

[19] Intercommunale Leiedal (12 juli 2012). Herziening informatief deel gemeentelijk structuurplan Harelbeke, pp. 8-13.

[20] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[21] 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.

[22] Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006. Geraadpleegd op 16 juni 2019.

[23] Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012

[Lampaert_Bossuyt-24] Lampaert en Shari Bossuyt gehuldigd als ereburger van Harelbeke^{[dode link]}

[25] Robbe De Leener, Tessa Wullaert wordt ereburger van Harelbeke. vrt nws (23 januari 2024). Geraadpleegd op 23 januari 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]