Lyon: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
| Regel 58: | Regel 58: | ||
In de Renaissance beleefde de stad mede dankzij de [[zijde (textiel)|zijdehandel]] met Italië en andere landen een bloeiperiode. Ook de bankensector deed het goed, Lyon werd zelfs de belangrijkste stad in Frankrijk op dit gebied. De ''Bourse'' werd gebouwd in [[1749]]. |
In de Renaissance beleefde de stad mede dankzij de [[zijde (textiel)|zijdehandel]] met Italië en andere landen een bloeiperiode. Ook de bankensector deed het goed, Lyon werd zelfs de belangrijkste stad in Frankrijk op dit gebied. De ''Bourse'' werd gebouwd in [[1749]]. |
||
Tijdens de Franse Revolutie was in Zuid-Frankrijk Lyon |
Tijdens de Franse Revolutie was in Zuid-Frankrijk Lyon de belangrijkste verzetshaard tegen de [[Nationale Conventie (Frankrijk)|Nationale Conventie]]. De stad was niet alleen een toevluchtsoord voor de [[Girondijnen]] die zich van de andere [[Jacobijnen]] hadden afgescheiden, maar ook voor royalisten. Nadat het Jacobijns gezinde stadsbestuur was verjaagd, besloot de [[Nationale Conventie (Frankrijk)|Nationale Conventie]] tot een militair ingrijpen tegen de afvallige stad. Op 9 oktober 1793 werd Lyon na een belegering van 66 dagen door de troepen van de Conventie veroverd. Onder voorzitterschap van [[Collot d'Herbois]] en [[Joseph Fouché|Fouché]], leden van de [[Nationale Conventie (Frankrijk)|Nationale Conventie]], kwam het in de volgende half jaar tot een bloedige vervolging, waarvan totaal 1.962 inwoners het slachtoffer werden. Uiteindelijk beval de Nationale Conventie zelfs, dat de gebouwen van alle "vijanden van de revolutie" afgebroken moeten worden. Lyon zou een "Ville sans nom" ("stad zonder naam") moeten zijn. Vooral de gebouwen op het Place Bellecour werden door deze maatregel getroffen, onder [[Napoleon Bonaparte]] vond echter weer herbouw plaats. |
||
In de negentiende eeuw ontwikkelde Lyon zich verder als industriestad en bleef het een centrum van de zijdehandel. In 1831 en 1834 kwamen de zijdewevers, ook wel ''Canuts'' genoemd, in opstand tegen de arbeidsvoorwaarden. Het leger greep hierbij hardhandig in. |
In de negentiende eeuw ontwikkelde Lyon zich verder als industriestad en bleef het een centrum van de zijdehandel. In 1831 en 1834 kwamen de zijdewevers, ook wel ''Canuts'' genoemd, in opstand tegen de arbeidsvoorwaarden. Het leger greep hierbij hardhandig in. |
||
Versie van 20 jun 2011 14:08
Voor de gelijknamige plaats in Mississippi, zie Lyon (Mississippi).
Stad in Frankrijk 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
  | |||
| Situering | |||
| Regio | Auvergne-Rhône-Alpes | ||
| Departement | Rhône (69) | ||
| Arrondissement | Lyon | ||
| Kanton | hoofdplaats van 14 kantons: I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XII, XIV | ||
| Coördinaten | 45° 45′ NB, 4° 53′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 47,9 km² | ||
| Inwoners (2007) |
472.400 (aggl.: 1.748.271) (9300 inw./km²) | ||
| Hoogte | 162-312 m | ||
| Politiek | |||
| Burgemeester | Gérard Collomb | ||
| Overig | |||
| Postcode(s) | 69000 | ||
| Netnummer(s) | 0478 | ||
| INSEE-code | 69123 | ||
| |||
Lyon (Lyonnees: Liyon) is een stad in het oosten van Frankrijk, gelegen op de plaats waar de rivieren de Rhône en de Saône samenvloeien. Lyon is één van de grootste steden van het land. De inwoners heten Lyonnais en Lyonnaises.
De leuze van de stad luidt: "Avant, avant, Lion le melhor!" (Vooruit, vooruit, Lyon de beste!)
Lyon is het bestuurscentrum van de regio Rhône-Alpes en van het departement Rhône, en het is ook de zetel van de internationale politieorganisatie Interpol. Met de buitenwijken meegerekend, is het op Parijs na de grootste stad van Frankrijk. De historische binnenstad staat sinds 1998 op de lijst van Werelderfgoederen van de UNESCO.
Wat inwonertal betreft is Lyon na Parijs en Marseille de derde stad van Frankrijk indien alleen de bevolking geteld wordt die zich intra-muros bevindt, ofwel in de stad zelf woont. Wanneer men de gehele metropoolregio in de berekening meeneemt, is het zelfs de tweede stad van Frankrijk.[1] Als hoofdstad van de regio Rhône-Alpes, trekt Lyon veel nationale en Europese aandacht en kent de stad een relatief sterkte bevolkingsgroei.
Geschiedenis
Lyon werd in 43 v.Chr. door de Romeinen, onder leiding van Lucius Munatius Plancus, gesticht onder de naam Lugdunum als hoofdstad van Gallië. Reeds voor de Romeinen was echter al sprake geweest van een Keltische nederzetting. De rol van regionaal centrum vervulde Lyon gedurende enkele eeuwen, totdat het Romeinse Rijk in verval kwam en ten onder ging.
In 177 na Christus werd in Lyon de latere schutspatroon Blandina als martelaar verbrand.
In 461 veroverden de Bourgondiërs de stad op de Romeinen en werd het de hoofdstad van het koninkrijk Bourgondië. De Arabieren, die in de achtste eeuw vanuit Spanje Frankrijk binnenvielen, richtten in 725 grote verwoestingen aan in Lyon.
Bij het Verdrag van Verdun werd Lyon toegewezen aan Lotharius I. Later werd het onderdeel van het koninkrijk Arles.
In de elfde eeuw nam het belang van Lyon weer toe toen de stad door de rooms-katholieke Kerk werd aangewezen als hoofdzetel van de Primaat van Gallië.
Bij de Bartholomeusnacht in 1572 vonden ook in Lyon veel Hugenoten de dood.
In de Renaissance beleefde de stad mede dankzij de zijdehandel met Italië en andere landen een bloeiperiode. Ook de bankensector deed het goed, Lyon werd zelfs de belangrijkste stad in Frankrijk op dit gebied. De Bourse werd gebouwd in 1749.
Tijdens de Franse Revolutie was in Zuid-Frankrijk Lyon de belangrijkste verzetshaard tegen de Nationale Conventie. De stad was niet alleen een toevluchtsoord voor de Girondijnen die zich van de andere Jacobijnen hadden afgescheiden, maar ook voor royalisten. Nadat het Jacobijns gezinde stadsbestuur was verjaagd, besloot de Nationale Conventie tot een militair ingrijpen tegen de afvallige stad. Op 9 oktober 1793 werd Lyon na een belegering van 66 dagen door de troepen van de Conventie veroverd. Onder voorzitterschap van Collot d'Herbois en Fouché, leden van de Nationale Conventie, kwam het in de volgende half jaar tot een bloedige vervolging, waarvan totaal 1.962 inwoners het slachtoffer werden. Uiteindelijk beval de Nationale Conventie zelfs, dat de gebouwen van alle "vijanden van de revolutie" afgebroken moeten worden. Lyon zou een "Ville sans nom" ("stad zonder naam") moeten zijn. Vooral de gebouwen op het Place Bellecour werden door deze maatregel getroffen, onder Napoleon Bonaparte vond echter weer herbouw plaats.
In de negentiende eeuw ontwikkelde Lyon zich verder als industriestad en bleef het een centrum van de zijdehandel. In 1831 en 1834 kwamen de zijdewevers, ook wel Canuts genoemd, in opstand tegen de arbeidsvoorwaarden. Het leger greep hierbij hardhandig in.
In de Tweede Wereldoorlog was Lyon een centrum voor het verzet. Tot 1942 was Lyon onbezet gebied en daarnaast vormde het een knooppunt van wegen. Op 26 mei 1944 werd de stad gebombardeerd door de Geallieerden en op 3 september volgde de bevrijding.
Geografie
De stad wordt overheerst door twee heuvels, Fourvière en Croix-Rousse, die van elkaar gescheiden zijn door een engte van de Saône (Pierre Scize). In de 19e eeuw werden ze door Michelet respectievelijk "de biddende heuvel" en de "werkende heuvel" genoemd. Op de Fourvière staat de basiliek van Fourvière. De heuvel van Croix-Rousse daarentegen, telt heel wat werkmanshuisjes waar zijde werd bewerkt. De zijdeïndustrie van Lyon heeft een rijk verleden.
In Vieux-Lyon en Croix-Rousse vindt men talrijke 'traboules', smalle gangetjes, die twee evenwijdig gelegen straten met elkaar verbinden. Die gangen lopen via de binnenplaatsen van woonblokken.
Tussen de rivieren Rhône en Saône, op het zogenaamde 'presqu'île' (schiereiland), bevindt zich place Bellecour, het op twee na grootste plein van Frankrijk, na de Place des Quinconces in Bordeaux en Place de la Concorde in Parijs, met een afmeting van 310 bij 200 meter. Het plein is ook groter dan de pleinen de Zócalo in het Historisch Centrum van Mexico-Stad of het Rode Plein in Moskou. In het midden staat een standbeeld van Lodewijk XIV te paard.
Cultuur
Lyon zelf staat al eeuwen bekend als de hoofdstad van de gastronomie[2] De haute cuisine treft men aan in de gehele regio Rhône-Alpes en biedt plaats voor zowel de grote eter als de fijnproever, met lokale wijnen zoals de Beaujolais en de Côtes du Rhône en verschillende grote namen in de keukens, zoals topkok Paul Bocuse.
Sinds eeuwen geniet Lyon de titels hoofdstad van de gastronomie en stad van de zijde. De gebroeders Lumière vonden in 1895 in Lyon de film uit. Het personage van Guignol (een soort Jan Klaassen) werd in Lyon bedacht door Laurent Mourguet.
Bezienswaardigheden
| Historisch Lyon | ||
|---|---|---|
| Werelderfgoed cultuur | ||
| Land | Frankrijk
| |
| UNESCO-regio | Europa en Noord-Amerika | |
| Criteria | ii, iv | |
| Inschrijvingsverloop | ||
| UNESCO-volgnr. | 872 | |
| Inschrijving | 1998 (22e sessie) | |
| UNESCO-werelderfgoedlijst | ||
Het historische deel van Lyon staat sinds 1998 op de werelderfgoedlijst van UNESCO. De werelderfgoedinschrijving omvat een gebied van 427 ha en een bufferzone van 324 ha.
In Lyon bevinden zich de volgende bezienswaardigheden:
- De basiliek Notre-Dame de Fourvière
- De kathedraal Saint-Jean-Baptiste, gebouwd van 1180 tot 1480 met romaanse en gotische kenmerken. Bezienswaardig is het astronomisch uurwerk
- De kerk St Nizier, gebouwd in de gotische stijl in de 14de en 15e eeuw
- De ruïnes van het Gallo-Romeins museum van Fourvière.
- Het gasthuis Hotel Dieu, gebouwd begin 17e eeuw. Zijn 375m lange gevel en immense koepel pronken langs de Rhône
- Het voetbalstadion Stade de Gerland
- De opera
- Het stadhuis uit de zeventiende eeuw
- De beurs Palais de la Bourse
- Het museum Musée des Beaux-Arts, gevestigd in een voormalig zeventiende-eeuws klooster. Het is het grootste en zeer veelzijdig museum van Frankrijk buiten Parijs.
- Het Musée des Tissus over de beroemde zijde-industrie in Lyon.
- Het Musée des Arts Décoratifs is sinds 1925 gevestigd in het oude hôtel Lacroix-Laval. Het is een zeldzaam sfeervol museum van Frankrijk. De vertoonde voorwerpen en meubels zijn afgestemd op het kader en plattegrond van een typisch patriciërswoning van het classicistisch tijdperk.
- De tientallen bruggen in Lyon over de Rhône en Saône
-
Kathedraal -
Basiliek -
Funiculaire -
Hotel Dieu -
Stadhuis
-
De Beurs
Fourvière
Fourvière is een heuvel die bepalend is in het stadsbeeld van Lyon. Op de helling en de top van de heuvel zijn enkele van de belangrijkste monumenten van de stad gebouwd.
Tegen het helling van de Fourvière zijn door de Romeinen twee bouwwerken gebouwd: het Antiek theater van Lugdunum, waarvan de eerste etappe van de bouw begon rond het jaar 15 v.Chr. en ernaast het Odeion van Lugdunum gebouwd, waarmee beide bouwwerken archeologisch gezien een opmerkelijk koppel vormen die uniek is voor Gallië. Deze kolonie, waar tegenwoordig de stad Lyon is gevestigd, heette toentertijd Lugdunum. Sinds de jaren zeventig is er in de heuvel het Gallo-Romeins museum van Fourvière gegraven. Het ligt in de buurt van het theater en odeion. Het museum heeft onder meer een verzameling gegraveerde stenen, beelden, sieraden en gebruiksvoorwerpen uit het begin van onze jaartelling. Ook is er een maquette die een reconstructie toont van de twee genoemde antieke monumenten op de heuvel.
Erboven: Basiliek van Fourvière
Daarnaast: Metalen toren
In 1872 begon men met de bouw van de basiliek Notre-Dame de Fourvière die 12 jaar in beslag zou nemen. Vervolgens zou het echter nog tot 1964 duren voordat het interieur van de basiliek compleet zou zijn, met mozaïek en glazen sculpturen. De basiliek is tegenwoordig een internationaal bedevaartsoord en ligt op de route naar Santiago de Compostella in Spaans Galicië.
Vanaf de wijk Saint Jean naar de top van Fourvière liggen de tuinen van Jardins du Rosaire. De tuin heeft religieuze betekenissen en komt uit op de basiliek.[3] Verder ligt er op wandelafstand van de basiliek, ligt de Cimetière de Loyasse. Dit is een oude begraafplaats waar enkele bekende Fransen begraven liggen. Tussen de basiliek en deze begraafplaats ligt het stadspark Parc des hauteurs, met de oude loopbrug Quatre-Vents.
De Metalen toren van Fourvière is een toren die veel weg heeft van de Eiffeltoren. De toren is in opdracht van een particulier gebouwd tussen 1892 en 1894 en is ontworpen door de architect I.M. Gay. De toren is echter niet meer voor toeristen opengesteld en doet tegenwoordig dienst als zendmast. Vanaf Fourvière is er uitzicht de gehele stad Lyon. De heuvel is bereikbaar met de kabeltrein Funiculaire de Lyon.
Evenementen
- Fête des lumières of Les Illuminations (lichtfeest): elk jaar wordt rond het hoogfeest van Maria Onbevlekte Ontvangenis (8 december) een 4-daags lichtfeest gehouden. Dan worden alle kerken, bruggen en de belangrijkste openbare gebouwen sprookjesachtig verlicht, vaak begeleid met muziek. Met dit feest wil de stad Moeder Maria bedanken omdat zij volgens de gelovigen in de 19de eeuw de stad van de pest bevrijd heeft.
- De Nuits de Fourvière is een jaarlijks cultureel festival op de heuvel Fourvière, voornamelijk in het antieke theater, maar ook in het odeion. Er vinden uitvoeringen plaats van theater, muziek, dans en filmtheater. Het festival vindt gedurende meerdere maanden plaats, in de maanden juni, juli en augustus.
Lyon staat ook bekend om de twee tweejaarlijkse internationale tentoonstellingen die gewijd zijn aan de hedendaagse kunst en andere thema's zoals dans. Aan de twee evenementen wordt door sommige artiesten maanden lang voor aanvang gewerkt. De komst van de twee evenementen in de stad heeft geleid tot een bijzondere groei van het artistieke leven in de stad.
Economie
Het belangrijkste bedrijf in Lyon is de bank Crédit Lyonnais. Het hoofdkantoor van de bank in het oosten van Lyon wordt wegens zijn vorm Crayon (potlood) genoemd. Daarnaast heeft Lyon een belangrijke vestiging van het farmaceutische bedrijf Aventis; het hoofdkantoor van een van de voorgangers van het bedrijf, Rhône-Poulenc, was al in Lyon gevestigd. Verder kent Lyon raffinaderijen en industrie. In 2005 beleefde Lyon een grote toedracht in de Franse economie.[bron?]
Verkeer en vervoer
Lyon is het op een na grootste spoorwegknooppunt van Frankrijk en werd in 1981 als eerste stad door middel van een TGV met Parijs verbonden. Er is een groot TER-spoornet dat de stad met de regio verbindt. De stad beschikt verder over een metronet, waarvan één lijn op het laagste deel van het traject over een voormalig tracé van een kabeltrein als tandradbaan is uitgevoerd, een tramnet, twee kabelspoorwegen een trolleybusnet en een busnet. Het OV-net TLC (Transport en Commun Lyonnais) wordt geëxploiteerd door de dochtermaatschappij "Keolis Lyon" van de Keolis-groep, onder een concessie verleend door SYTRAL. Twintig kilometer buiten Lyon ligt de luchthaven, die naar Antoine de Saint-Exupéry is genoemd. Deze luchthaven wordt sinds 9 augustus 2010 bediend Lyon door de Rhônexpress, een snelle tramverbinding. Tevens is daar het treinstation Lyon-Saint-Exupéry TGV waar doorgaande TGV's die stad niet bedienen halteren.
De twee grote hoofdstations in Lyon zijn Lyon-Part-Dieu en Lyon-Perrache. Lyon-Part-Dieu is het grootste hoofdstation en daar stoppen alle TGV treinen. Lyon-Perrache wordt meer gebruikt als eindpunt voor lokale treinen en de TGV's uit Parijs. Lyon-Saint-Paul is een klein kopstation in de historische binnenstad waar voorstadstreinen uit het westen aankomen. Andere kleinere spoorwegstations in de gemeente Lyon zijn onder meer Lyon-Gorge-de-Loup, Lyon-Jean Macé, Lyon-Saint-Clair (voorstad) en Lyon-Vaise. Gesloten spoorwegstations zijn Bourbonnais, Brotteaux en Lyon-Est.
De Autoroute du Soleil loopt sinds de jaren 90 in de vorm van een ring in oostelijke richting rond de stad heen (A46). Daarvoor moest men via de Tunnel de Fourvière door de stad rijden. Op dit punt stonden voordat de ring gebouwd was tijdens de zomervakantie monsterfiles door de vele vakantiegangers die richting Zuid-Frankrijk en Spanje reden.
In 2005 werd in Lyon de Vélo'v geïntroduceerd, een commercieel wittefietsenplan, waarin geabonneerden op centrale plekken in de stad een fiets kunnen lenen en elders weer in kunnen leveren. Lyon was daarmee de eerste grote stad waar dit op grote schaal commercieel in werd gevoerd. Het project zou een enorm succes kennen en in vele steden navolging krijgen (in Parijs de velib', in Barcelona de Bicing, etc)
Tevens is een steunpunt van de ANWB gevestigd in Limonest, op een paar kilometer van Lyon.
Partnersteden
Birmingham (Verenigd Koninkrijk)
Curitiba (Brazilië)
Jerevan (Armenië)
Frankfurt am Main (Duitsland)
Beër Sjeva (Israël)
Kanton (China)
Milaan (Italië)
Pécs (Hongarijë)
Saint Louis, Missouri (Verenigde Staten)
Yokohama (Japan)
Sint-Petersburg (Rusland)
.svg){kind=small}
Bekende personen uit Lyon
Geboren in Lyon
- Claudius, (10 v.Chr - 54 n.Chr.), Romeins keizer.
- Philibert Delorme (1514-1570) , architect
- Antoine Coysevox (gedoopt in Lyon 1640-1720), beeldhouwer
- Louis Marchand (2 februari 1669), componist en organist
- Jean-Marie Leclair (10 mei 1697), componist en violist
- Jean-Baptiste Willermoz (10 juli 1730), mysticus en vrijmetselaar
- Antoine Laurent de Jussieu (12 april 1748), botanicus
- Joseph Marie Jacquard (7 juli 1752), uitvinder van het Jaquard weefgetouw
- François-Frédéric Lemot (1772-1827), beeldhouwer
- Alexandre Dechet (20 januari 1801), theateracteur
- Allan Kardec (3 oktober 1804-1869), pedagoog
- Pierre Bossan (1814-1888), architect, onder andere van de Notre-Dame de Fourvière
- Jean-Baptiste Arban (28 februari 1825-1889), componist, muziekpedagoog en cornettist
- Camille Jordan (5 januari 1838-1922), wiskundige
- Charles–Marie Widor (21 februari 1844-1937), componist en organist
- Joséphin Péladan (28 maart 1858-1918), schrijver en Rozenkruiser
- Marius Berliet (1866-1949), stichter Berliet
- Hector Guimard (10 maart 1867-1942), Art Nouveau-architect
- Alexis Carrel (28 juni 1873-1944), arts, bioloog en Nobelprijswinnaar
- Marc Bloch (1886-1944), historicus
- Gabriel Chevallier (1895-1969), auteur
- Antoine de Saint-Exupéry (29 juni 1900-1944), schrijver en piloot
- Abbé Pierre (Henri Grouès) (5 augustus 1912-2007), priester, verzetsstrijder en politicus, stichter Emmaüs-beweging
- Georges Géret (1924-1996), acteur
- Max Pécas (1925-2003), filmregisseur
- Jacques Deray (19 februari 1929-2003), filmregisseur
- Jean Forestier (1930), voormalig wielrenner
- Bernard Pivot (5 mei 1935), journalist
- Bertrand Tavernier (25 april 1941), acteur en filmregisseur
- Jean-Claude Trichet (20 december 1942), president van de Europese Centrale Bank
- Diane Kurys (1948), filmregisseur en actrice
- Jean-Michel Jarre (24 augustus 1948), synthesizerspeler
- Raymond Domenech (24 januari 1952), voetbalcoach
- Christine Pascal (1953-1996), actrice en filmregisseur
- Dominique Blanc (1956), actrice
- Paul Raguénès (1964), kunstenaar
- Clovis Cornillac (1967), acteur
- Youri Djorkaeff (9 maart 1968), voetballer
- Sylvie Testud (1971), actrice en schrijfster
- Bruno N'Gotty (10 juni 1971), voetballer
- Ludovic Giuly (10 juli 1976), voetballer
- Cédric Bardon (15 oktober 1976), voetballer
- Laurent Courtois (11 september 1978), voetballer
- Sylvain Calzati (1 juli 1979), wielrenner
- Éric Abidal (11 juli 1979), voetballer
- Jérémie Bréchet (14 augustus 1979), voetballer
- Marie Dorin (19 juni 1986), biatlete
- Loïc Rémy (2 januari 1987), voetballer
- Rémy Riou (6 augustus 1987), voetballer
- Karim Benzema (19 december 1987), voetballer
Elders geboren
- Ireneüs van Lyon (Smyrna, omstreeks 140), Romeins theoloog en kerkvader
- François Rabelais (Chimon, omstreeks 1493), schrijver en humanist
- Zacharias Ursinus (Breslau, 18 juli 1534), Duits theoloog
- André-Marie Ampère (Poleymieux-au-Mont-d'Or, 22 januari 1775), natuurkundige
- Nicolas Bochsa (Montmédy, 9 augustus 1789), componist en dirigent
- Édouard Herriot (Troyes, 3 juli 1872), politicus, burgemeester van Lyon
- Johan Gamper (Winterthur, 22 november 1877), Zwitsers voetballer en oprichter FC Barcelona
- Henri de Lubac (Cambrai, 20 februari 1896), jezuïet, theoloog en kardinaal
- Khuang Abhaiwongse (Pratabon, 17 mei 1902), premier van Thailand
- Maurice Merleau-Ponty (Rochefort-sur-Mer, 14 maart 1908), filosoof
- Klaus Barbie (Bad Godesberg, 25 oktober 1913), Duits oorlogsmisdadiger
- Pierre Boulez (Montbrison, 26 maart 1925), componist en dirigent
- Paul Bocuse (Collonges-au-Mont-d'Or, 11 februari 1926), chef-kok
Externe links
- Officiële website van Lyon
- TCL= OV netwerk van Lyon
- SYTRAL= De vervoersautoriteit die de opdrachtgever is voor het OV in Lyon
· 
· 
· · - ↑ Insee, De 25 eerste metropoolregio's (aires urbaines
- ↑ (fr) Grand Lyon, Lyon, capitale mondiale de la gastronomie?
- ↑ Visiter Lyon, Jardins du Rosaire