Portaal:In het nieuws/Wetenschap & Technologie
|
||||||||||||||
 |
Een groep historici hebben de complete privébibliotheek van Charles Darwin online gezet, de man die aan de basis stond van de evolutietheorie. Zijn collectie, die 7400 titels en 13.000 volumes omvat, bestaat uit wetenschappelijke boeken, waar naast de vele Engelstalige ook enkele Nederlandse, Spaanse en Italiaans exemplaren. Zie Darwin online |
• 19 januari - Maanlanding Japanse maanlander SLIM succesvol
De maanlander Smart Lander for Investigating Moon (SLIM) van het Japanse ruimtevaartagentschap JAXA maakt een succesvolle zachte landing op de Maan. Japan is hiermee het vijfde land dat in een dergelijke missie slaagt. Desondanks is het onduidelijk of het vaartuig zal functioneren, omdat na de landing bleek dat de zonnepanelen niet werkten.
• 3 oktober - Nobelprijswinnaars bekend
De Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde gaat dit jaar naar Katalin Karikó en Drew Weissman voor hun onderzoek waardoor "effectieve mRNA-vaccins tegen COVID-19" konden worden ontwikkeld. De prijs voor Natuurkunde gaat naar Pierre Agostini, Anne L'Huillier en Ferenc Krausz voor experimentele methoden om elektronen met lichtpulsen zichtbaar te maken in materie. Die voor Scheikunde gaat naar twee Amerikanen en een Rus voor de ontdekking en synthese van kwantumstippen. Alexei Jekimov en Louis Brus ontdekten in de jaren 80 deze stippen, waarna Moungi Bawendi onderzocht hoe deze deeltjes toegepast kunnen worden.
• 21 september - Oncoloog Piet Borst ontvangt Lasker Award
De Nederlandse onderzoeker Piet Borst mag de Albert Lasker Special Achievement Award in ontvangst nemen, een prestigieuze Amerikaanse prijs. Borst wordt door de jury geprezen vanwege zijn 50-jarige carrière "van wetenschappelijke ontdekkingen, mentorschap en leiderschap" op het gebied van parasitologie en oncologie. Aan de prijs is een geldbedrag van 250 duizend dollar verbonden.
• 19 september - Eise Eisinga Planetarium werelderfgoed
 |
Het Koninklijk Eise Eisinga Planetarium in Franeker is door UNESCO op de Werelderfgoedlijst geplaatst. Het is het oudste, nog altijd werkende, mechanische model van ons zonnestelsel ter wereld. Het is nu een van de kleinste gebouwen op de lijst. In totaal telt het Koninkrijk der Nederlanden nu dertien werelderfgoedsites. Wikinieuws
|
• 15 september - Nederlander wint Ig Nobelprijs
De Nederlandse psycholoog Wijnand van Tilburg heeft een Ig Nobelprijs gewonnen in de categorie onderwijs. In zijn onderzoek ontdekte hij dat wanneer een docent zich stond te vervelen dit leidt tot meer verveling bij zijn studenten. De Ig Nobelprijs wordt jaarlijks uitgereikt aan tien ludieke onderzoeken, waar men eerst om moet lachen, maar ook tot denken aanzetten.
In het nieuws - Wetenschap en Technologie brengt op regelmatige basis het voornaamste nieuws over wetenschap en technologie. Het meest recente nieuws staat eveneens op het portaal:Wetenschap & Technologie vermeld.
Actuele onderwerpen
Opwarming van de Aarde - Cassini-Huygens - CERN - Gaia - Higgsboson - Large Hadron Collider - Mars Science Laboratory - Nobelprijs
Wetenschaps- en technologienieuws van voorgaande jaren
2004 - 2005 - 2006 - 2007 - 2008 - 2009 - 2010 - 2011 - 2012 - 2013 - 2014 - 2015 - 2016 - 2017 - 2018 - 2019 - 2020 - 2021 - 2022
Lijst van Nederlandstalig wetenschapsnieuws
- Scientias.nl
- NewScientist
- VPRO's Noorderlicht
- Tweakers.net
- NEMO kennislink.nl
- De ingenieur.nl
- Europese Ruimtevaart Organisatie (ESA)
- KNMI-nieuws
- Alles over sterrenkunde (Govert Schilling)
- nwo.nl
- Astronieuws
- Bionieuws
- Wetenschap/Gazet van Antwerpen
- wetenschap/ VRTNWS
- EOS wetenschap
- NU.nl - wetenschap
Lijst van Engelstalig wetenschapsnieuws
Eerder in het nieuws
• 23 augustus - Succesvolle maanlanding van India
Als vierde land ter wereld is het India erin gelukt om veilig en wel een ruimtevaartuig op de maan te laten landen. Rond 14.34 Nederlandse tijd kwam de lander Vikram (moed) samen het wagentje Pragyan (wijsheid) aan de zuidpool, een locatie waar nooit eerder een vaartuig is geland. Afgelopen weekend mislukte nog een Russische poging, toen de Loena 25 neerstortte op de zuidpool van de maan. Wikinieuws
• 16 augustus - Belgisch wiskundige vindt oplossing voor decenniaoud probleem
De 29-jarige Sam Mattheus (VUB) heeft het vraagstuk van de zogeheten Ramsey-getallen opgelost. Deze getallen uit de Ramsey-theorie geven aan hoe groot een netwerk kan worden voordat er onvermijdelijke patronen of structuren in ontstaan. Samen met Jacques Verstraete (UCSD) ontwikkelde hij, dankzij zijn kennis van de eindige meetkunde, hiervoor een gehele nieuwe methode. Wikinieuws
• 2 augustus - AI helpt bij borstkankeronderzoek
Uit Zweeds wetenschappelijk onderzoek blijkt dat kunstmatige intelligentie vaker borstkanker ontdekt dan radiologen. Met AI wordt per duizend vrouwen een extra geval van borstkanker gevonden. Een belangrijke reden is dat AI altijd alert blijft. Daarnaast is AI ook twee keer zo snel als de mens waardoor de werkdruk kan verminderen. Aandachtspunt is dat de kwaliteit van AI goed controleerbaar moet zijn.
• 26 juni - Oudste Nobellaureaat overleden
_(cropped).jpg) |
John B. Goodenough, die met 97 jaar de oudste winnaar is die een Nobelprijs in ontvangst mocht nemen, is op 100-jarige leeftijd overleden. Hij kreeg in 2019 de Nobelprijs voor Scheikunde voor zijn rol in de ontwikkeling van de lithium-ion-accu in de jaren '80. |
• 21 juni - 'Nederlandse Stonehenge' in Tiel
Bij Tiel hebben Nederlandse archeologen een 4000 jaar oud heiligdom ontdekt dat in het teken stond van de zon. Daarmee lijkt het op het Britse Stonehenge. Het heiligdom werd gebruikt voor offers, begrafenissen, feesten en rituelen. Het bestaat uit drie grafheuvels met de restanten van zo'n zestig mannen, vrouwen en kinderen. Ook zijn er veel voorwerpen gevonden, waaronder een glazen kraal uit Mesopotamië, de oudste ooit in Nederland.
• 18 juni - Doorbraak in behandeling nierpatiënten
Nieuw Europees onderzoek, geleid door wetenschappers van UMC Utrecht, bewijst dat een nieuwe behandeling bij nierfalen de kans op overlijden met 28% verkleint. Nu worden nierpatiënten, waarvan elk jaar 10% overlijdt, behandeld met de standaard hemodialysemethode. Met de nieuwe methode, hemodiafiltratie genaamd, kan binnen dezelfde tijd veel meer afvalstoffen verwijderen. De onderzoekers noemen deze methode "een belangrijke doorbraak".
• 7 juni - Laureaten Spinoza- en Stevinpremie bekend
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft de Spinozapremie toegekend aan de Amsterdamse wetenschappers Joyeeta Gupta (UvA) en Toby Kiers (VU). Bram Nauta van de TU Twente en Corien Prins van de Universiteit van Tilburg mogen de Stevinpremie in ontvangst nemen. De vier laureaten krijgen ieder 1,5 miljoen euro, te besteden aan wetenschappelijk onderzoek en activiteiten met betrekking tot kennisbenutting. Wikinieuws
• 28 mei – Eerste Chinese passagiersvliegtuig
 |
Het Chinese passagiersvliegtuig Comac C919 maakt zijn eerste commerciële lijnvlucht van Shanghai naar Beijing. Aan boord waren meer dan 130 passagiers. Maandag zal het toestel een langere vlucht naar de zuidwestelijke stad Chengdu maken en terug. Dit toestel is de Chinese tegenhanger van de Boeing 737 MAX en Airbus A320neo-familie. |
• 21 mei – Eerste ruimtereis van Saudische vrouw
| Het Amerikaanse ruimtevaartbedrijf SpaceX lanceert met succes een Falcon 9. Aan boord zijn vier astronauten, onder wie de eerste Saudische vrouw ooit die een ruimtereis maakt.[1] |
• 16 april – Europese ruimtesonde JUICE op weg naar Jupiter
 |
Met een dag vertraging is de Jupiter Icy Moons Explorer, kortweg JUICE, van het Europees Ruimteagentschap ESA alsnog met succes gelanceerd. Het belangrijkste doel van deze ruimtemissie is om onderzoek te te doen naar sporen van leven op drie manen van Jupiter, namelijk Ganymedes, Callisto en Europa. De resultaten daarvoor zullen wel nog even op zich laten wachten: als alles volgens plan zal JUICE pas in 2031 bij Jupiter aankomen. |
• 15 maart – Jacquelien Scherpen wint Prins Friso Ingenieursprijs
Prof. dr. ir. Jacquelien Scherpen, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen, is door de vakjury uitgeroepen tot Ingenieur van het Jaar 2023. In het bijzijn van prinses Beatrix ontving zij de Prins Friso Ingenieursprijs. Scherpen was een van de drie finalisten voor de prijs, die dit jaar allen vrouw waren. De publieksprijs ging naar Kerusha Lutchmiah, afvalwaterdeskundige bij Royal HaskoningDHV. De KIVI Engineering Student Team Award was voor team CORE Changemakers uit Eindhoven.
• 15 februari – Nieuwe isotopenreactor in Petten
Voor de productie van medische en industriële isotopen mag in Petten een isotopenreactor, PALLAS genaamd, worden gebouwd. Isotopen zijn radioactieve stoffen die onder andere worden gebruikt voor de diagnose en behandeling van ziektes, waaronder kanker. Petten is een van de belangrijkste leveranciers van medische isotopen ter wereld.
• 28 november – Vier nieuwe SI-voorvoegsels
Op Conférence générale des poids et mesures (CGPM), een internationale conferentie over gewichten en maten, werd door wetenschappers besloten om vier nieuwe metrische voorvoegsels in het Internationale Stelsel van Eenheden of het SI-stelsel op te nemen. De vier nieuwe termen zijn: ronna (R), quetta (Q), ronto (r) en quecto (q). De eerste twee representeren de respectievelijke eenheden 1027 en 1030, die respectievelijk 27 en 30 nullen achter de eenheid uitdrukken. De laatste twee representeren 10-27 en 10-30. Op de bijeenkomst werd ook beslist om ten laatste vanaf 2035 geen schrikkelseconden meer in te voeren.
• 16 november – NASA maanraket 'Artemis' gelanceerd
Na tweemaal te zijn uitgesteld heeft NASA nu eindelijk toch met succes de onbemande maanraket Artemis I gelanceerd. Het is voor het eerst sinds 1972 dat er weer een grote raket vanuit Kennedy Space Center (Florida) naar de maan is vertrokken. Samen met de ESA wil NASA met deze proefvlucht nieuwe technieken uittesten in een later stadium weer mensen naar de maan te vliegen, met het uiteindelijke doel een bemande vlucht naar de planeet Mars.
• 17 oktober – 'Zeeuwse' ruimtevaarder Van den Berg overleden
 |
De Amerikaan Lodewijk van den Berg, die in het Zeeuwse Sluiskil werd geboren, is op 90-jarige leeftijd overleden. Later verhuisde hij naar de Verenigde Staten waar in 1975 Amerikaans staatsburger werd. Tien jaar later, in 1985, ging hij met de ruimteveer Challenger de ruimte in. Hier deed hij een week lang onderzoek naar het effect van gewichtloosheid op de groei van kristallen. Ter herinnering aan zijn afkomst had hij wel een Zeeuwse vlag de ruimte in meegenomen. Later dat jaar ging Wubbo Ockels als eerste Nederlandse staatsburger de ruimte in, ook met de Challenger. |
• 6 oktober – Laureaten Nobelprijs 2022 bekend
De Zweedse wetenschapper Svante Pääbo ontvangt dit jaar de Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde voor zijn onderzoek naar de evolutie van de mens en het genetisch materiaal van uitgestorven mensachtigen. De Nobelprijs voor Natuurkunde is toegekend aan de Fransman Alain Aspect, de Amerikaan John Clauser en de Oostenrijker Anton Zeilinger, drie onderzoekers op het gebied van de kwantumfysica. De drie ontvangen de prijs voor experimenten met verstrengelde fontonen. Twee Amerikanen, Carolyn Bertozzi en Karl Barry Sharpless, en een Deen, Morton Meldal, krijgen de Nobelprijs voor Scheikunde. Het trio ontdekte hoe moleculen aan elkaar kunnen worden gekoppeld, wat eerder door Sharpless als "klik-chemie" werd omschreven. Sharpless won in 2001 ook al dezelfde Nobelprijs.
• 29 september – Geslaagde botsing NASA-sonde met planetoïde
De Amerikaanse ruimteorganisatie NASA heeft succesvol de onbemande ruimtesonde DART laten botsen met de planetoïde Dimorphos in een poging deze van koers te veranderen. Deze botsing is onderdeel van een onderzoek of dergelijke botsingen in de toekomst gebruikt kunnen worden om te testen of dit werkt in geval er een planetoïde dreigt in te slaan op de aarde.
• 27 juli – Bevroren babymammoet gevonden in Canada
Mijnwerkers in Yukon, een gebied in het noordwesten van Canada, hebben bij het uitgraven van het permafrost een bevroren baby wolharige mammoet blootgelegd. Volgens geologen van de Universiteit van Calgary is het dier meer dan 30.000 jaar oud en heeft het perfect bewaard gebleven teennagels, huid, romp en haar.
• 20 juni – Romeinse tempel gevonden in Gelderland
Archeologen hebben bekend gemaakt dat bij Herwen-Hemeling in de gemeente Zevenaar een tempelcomplex uit de Romeinse tijd is ontdekt, inclusief altaars, godenbeelden en overblijfsels van offers. De restanten van de Romeinse tempel werden eind 2021 door archeologische vrijwilligers van vereniging AWN gevonden, waarna de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed werd ingeschakeld. Volgens de Rijksdienst gaat het om een unieke vondst, ook omdat dit de eerste tempel is die pal op de grens van het Romeinse Rijk (Limes) in Nederland is gevonden.
• 18 juni – Winnaars Spinoza- en Stevinpremie 2022 bekend
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft bekendgemaakt dat een van de vier Spinozapremies dit jaar gaat naar Erasmus hoogleraar humanitaire hulp Thea Hilhorst voor haar onderzoek op het gebied van noodsituaties door rampen en gewapende conflicten. De andere drie laureaten zijn Ignas Snellen (Universiteit Leiden), Corné Pieterse (Universiteit Utrecht) en Klaas Landsman (Radboud Universiteit Nijmegen). Daarnaast ontvangen neuroloog Bas Bloem (Radboud Universiteit) en socioloog Tanja van der Lippe (Universiteit Utrecht) de NWO-Stevinpremie. Iedere laureaat ontvangt 2,5 miljoen euro, dat geheel naar eigen inzicht besteed mag worden aan nieuw wetenschappelijk onderzoek. Wikinieuws
• 12 mei – Eerste 'foto' van zwart gat Melkweg
 |
Voor het eerst is er een geconstrueerde afbeelding vastgelegd van Sagittarius A*, een superzwaar zwart gat in het centrum van onze Melkwegstelsel. Door gebruik te maken van de Event Horizon Telescope, een wereldwijd netwerk van gekoppelde radiotelescopen, zijn onderzoekers erin geslaagd de afbeelding samen te stellen. Het laat een wazige oranje-geel-witte ring zien tegen een zwarte achtergrond. In het zwarte midden bevindt zich de zogeheten schaduw van het zwarte gat. Sagittarius A* bevindt zich op ongeveer 25.800 lichtjaar afstand van ons zonnestelsel. |
• 6 april – Oudste graf van Nederland ontdekt
In het Noord-Brabantse dorp Haps het oudste graf uit de steentijd van Nederland ontdekt. Aan de hand van houtskool- en botresten kon na drie jaar onderzoek door archeologen worden aangetoond dat het graf tussen 7655 en 7582 voor Christus werd gedolven. Daarmee is het ouder dan het tot nu oudst bekende graf uit 7500 v.Chr dat in Rotterdam werd gevonden.
• 26 januari – Zeesluis IJmuiden officieel geopend
 |
De zeesluis IJmuiden werd officieel geopende door Koning Willem-Alexander door met een muisklik de binnendeur van de schutsluis te openen. Met een lengte van 500 meter, een breedte van 70 meter en 18 meter diep is deze nieuwe sluis de grootste ter wereld. Dankzij deze sluis kunnen nu nog grotere schepen via het Noordzeekanaal de haven van Amsterdam bereiken. |
|
Wetenschaps- en technologienieuws van voorgaande jaren: |
| Bronnen, noten en/of referenties |