Elektrische bus
Een elektrische bus is een autobus die wordt aangedreven door een elektromotor die van stroom voorzien wordt door een accu. De volledig elektrische bus wordt ook wel 'batterij elektrische bus' of zero emissie-bus genoemd. De trolleybus en de brandstofcelbus hebben ook een elektromotor als aandrijving maar vormen een eigen categorie.[1]
Voor het opladen van de accu kan onderscheid worden gemaakt tussen conventioneel laden en gelegenheidsladen (opportunity charging). Elektrische bussen voor conventioneel laden hebben een accu met een dusdanig hoge capaciteit dat ze normaliter een volledige dienst kunnen rijden. 's Nachts in de stalling wordt de accu weer volledig opgeladen. Bij elektrische bussen voor opportunity charging volstaat een kleinere accu, omdat de bus ook wordt opgeladen bij haltes waar de bus sowieso al enige tijd stil staat, zoals eindpunten en overstaphaltes. Bij deze vorm van opladen wordt meestal gebruik gemaakt van een soort pantograaf of inductieplaat om de accu in korte tijd weer van voldoende energie te voorzien.
De Chinese miljoenenstad Shenzhen ging het jaar 2018 in met een volledig elektrische busvloot: 16.359 stuks, voor 80% geleverd door het in de stad gevestigde BYD.[2] Het stadsbestuur investeerde ook in 300 laadpalen, waar de batterijen van de bussen in twee uur kunnen worden volgeladen, en in 8.000 verlichtingspalen met laadfunctie. De omschakeling van diesel naar elektrisch mikt op een vermindering van luchtvervuiling, geluidsoverlast en operationele kosten. De operatie werd uitgevoerd in zes jaar.[3]
Sinds 25 april 2013 rijden er 6 elektrische BYD K9 bussen van het Chinese bedrijf BYD op Schiermonnikoog.[4][5] BYD, dat zijn Europese hoofdkantoor in Rotterdam heeft, is wereldwijd een van de grootste spelers op het gebied van elektrische bussen.[6]
In 2014 heeft Connexxion op Texel proeven gedaan met een elektrische bus van BYD.[7] De actieradius van de accu maakte dat de bus vaak uit de dienstregeling moest om te worden opgeladen. De proef is daarom stopgezet.[8]
Luchthaven Schiphol heeft in juni 2015 35 elektrische bussen in gebruik genomen die geproduceerd zijn door de Chinese busbouwer BYD.[9]
Arriva: In december 2016 werden er 5 elektrische bussen afgeleverd op het eiland Terschelling, in maart 2017 gevolgd door nog twee gelede bussen.[10] De bussen rijden vanaf januari 2017 volgens de nieuwe dienstregeling[11] op Terschelling, Ameland en Vlieland.[12] Arriva rijdt vanaf 11 december 2016 met zestien elektrische bussen in Venlo (12 VDL Citea LLE-99 Electric bussen) en Maastricht (4 VDL Citea's SLF-120 Electric bussen).[13]
Vervoerbedrijf Hermes, dochter van Connexxion, rijdt vanaf 11 december 2016 met 43 elektrische bussen in Eindhoven en Helmond. Daarmee is het de grootste emissievrije vloot van Europa. De actieradius van een bus is drie uur rijden of zo'n 80 kilometer. De leverancier is VDL. De accupakketten zitten op het dak in plaats van in de bodem zoals bij elektrische personenauto's. De bussen vertonen enige kinderziektes zoals niet starten en onderweg stilvallen.[14][15] In april 2017 hadden deze bussen in totaal 1 miljoen elektrische emissieloze kilometers afgelegd.[16]
Connexxion zet vanaf september 2017 acht elektrische BYD-bussen in Haarlem in.[17] In december 2017 is een concessie Amstelland-Meerlanden (AML) van start gegaan waarbij 100 gelede elektrische VDL-bussen aangeschaft worden. Er gaat ook op Schiphol Sternet gereden worden.[18] Vanaf 1 april 2018 wordt de vloot van honderd elektrische bussen door Connexxion ingezet op de lijnen van en naar de Luchthaven Schiphol.[19][20]
Inhoud
Experimentele bussen[bewerken]
Zelfrijdende bussen[bewerken]
De ParkShuttle II is een elektronisch geleide elektrische bus die automatisch werkt (zonder chauffeur) en rijdt in de regio Rotterdam. De exploitant van de ParkShuttle is Connexxion. De gemeente Ooststellingwerf (Friesland) heeft een proef met twee zelfrijdende elektrische 6-persoons shuttlebusjes gehouden tussen het bezoekerscentrum van Staatsbosbeheer en de Wester Es in het dorp, een traject van 2,5 kilometer.[21]
In Australië is een experiment gestart met een autonoom rijdende bus, de Intellibus. De bus rijdt zonder chauffeur, heeft geen stuur en biedt plaats aan maximaal 11 personen. Hij maakt gebruik van Lidar, GPS, odometrie en camera's om obstakels te detecteren en te navigeren. De Intellibus wordt draadloos opgeladen. In de toekomst moet de bus op de openbare weg gaan rijden.[22]
Pantograafbussen[bewerken]
Den Haag (HTM), Utrecht (U-OV) en de Provincie Utrecht gaan een experiment doen met elektrische bussen met batterij en pantograaf die gebruik maken van het bestaande stroomnetwerk van trams of trolleybussen. Voor de gangbare elektrische bussen moeten dure oplaadstations gebouwd worden langs de busroute. Voor het nieuwe type bussen zijn de investeringen in laadstations veel goedkoper en kan de bus sneller ingevoerd worden. De accu kan in 8 min opgeladen worden en de bus heeft een actieradius van 50 km.[23] Arnhem, met zijn trolleybussen infrastructuur, is inmiddels ook deze weg opgegaan (zie onder).
Toekomst[bewerken]
Nederland behoort Europees en internationaal tot de top van landen wat betreft het aantal elektrische bussen. In 2019 zullen er 300 elektrische bussen rondrijden.[24]
Arriva gaat vanaf juli 2017 vijf elektrische bussen van het bedrijf VDL Bus & Coach inzetten in Dordrecht en Gorinchem. In Dordrechtse binnenstad gaan 3 VDL MidCity bussen rijden, geschikt voor 15 personen. In Gorinchem gaan 2 VDL Citea LLE bussen rijden.[25]
's-Hertogenbosch wil in 2018 minimaal 10 elektrische bussen inzetten en is begonnen met proefrijden met een inductie-bus en drie pantograafbussen.[26]
Amsterdam heeft plannen op het gebied van elektrische bussen. Het GVB Amsterdam wil vanaf 2017 beginnen met de omschakeling naar elektrisch aangedreven bussen in de stad. De bussen zouden door middel van de bovenleidingen van de trams worden opgeladen en daarnaast ook los van de rails kunnen rijden door gebruik van tractiebatterijen.[27][28]
Qbuzz is van plan vanaf voorjaar 2017 met tien elektrische 12 meter bussen op lijn 1 in Utrecht te gaan rijden.[13] De bussen worden geladen door een 'reversed pantograaf', d.w.z. de pantograaf is niet op de bus, maar op het laadpunt bevestigd, en de stroom is afkomstig uit windenergie.[29]
Syntus gaat vanaf december 2017 elektrische bussen van BYD in Amersfoort (twee stuks) en Almere (zeven stuks) inzetten.[30]
Arnhem blijft trouw aan het oude concept van de trolleybus en behoort daarmee tot een eigen categorie. Met de introductie van Trolley 2.0 gaat deze stad echter ook de weg van de elektrische bus op. Het ligt in de bedoeling om trolleybussen van accu's te voorzien die tijdens het rijden onder bovenleiding opladen. Met behulp van energie uit accu's kunnen deze bussen binnen het stadsgebied en tot maximaal 10 kilometer daarbuiten in beginsel alle dieselbussen vervangen zonder dat daar enige noemenswaardige nieuwe infrastructuur voor behoeft te worden aangelegd. Nog in 2017 worden twee nieuwe bussen afgeleverd waarmee proeven zullen worden genomen.[31]
Staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur en Milieu) besloot dat uiterlijk in 2025 alle nieuwe bussen emissievrij moeten zijn en volledig gebruikmaken van hernieuwbare energie of brandstof en dat in 2030 alle bussen emissievrij moeten zijn.[13] De verwachting is dat stadsvervoer grotendeels elektrisch wordt en streekvervoer meer gebruik gaat maken van waterstofbussen.[13]
Alstom gaat een elektrische bus op de markt brengen met zowel voor als achter sturende wielen, een lengte heeft van 12 meter en voorzien is van een pantograaf.[32]
