Elektrische bus
Elektrische bus
| ||||
| ||||
Een elektrische bus van het type VDL Citea in Edam. De bus wordt opgeladen via een pantograaf.
| ||||
| Aandrijving | elektromotor | |||
| Periode | vanaf 21e eeuw (in grotere aantallen) | |||
| Snelheid | max. 90 km/h (afhankelijk van type) | |||
| Infrastructuur | wegen | |||
| ||||
Een elektrische bus is een autobus die wordt aangedreven door een elektromotor die van stroom voorzien wordt door een accu. De volledig elektrische bus wordt ook wel 'batterij elektrische bus' of zero emissie-bus genoemd. De trolleybus en de brandstofcelbus hebben ook een elektromotor als aandrijving maar vormen een eigen categorie.[1]
Voor het opladen van de accu kan onderscheid worden gemaakt tussen conventioneel laden en gelegenheidsladen (opportunity charging). Elektrische bussen voor conventioneel laden hebben een accu met een dusdanig hoge capaciteit dat ze normaliter een volledige dienst kunnen rijden. 's Nachts in de stalling wordt de accu weer volledig opgeladen. Bij elektrische bussen voor opportunity charging volstaat een kleinere accu, omdat de bus ook wordt opgeladen bij haltes waar de bus sowieso al enige tijd stil staat, zoals eindpunten en overstaphaltes. Bij deze vorm van opladen wordt meestal gebruik gemaakt van een soort pantograaf of inductieplaat om de accu in korte tijd weer van voldoende energie te voorzien.
De Chinese miljoenenstad Shenzhen ging het jaar 2018 in met een volledig elektrische busvloot: 16.359 stuks, voor 80% geleverd door het in de stad gevestigde BYD.[2] Het stadsbestuur investeerde ook in 300 laadpalen, waar de batterijen van de bussen in twee uur kunnen worden volgeladen, en in 8.000 verlichtingspalen met laadfunctie. De omschakeling van diesel naar elektrisch mikt op een vermindering van luchtvervuiling, geluidsoverlast en operationele kosten. De operatie werd uitgevoerd in zes jaar.[3]
Huidige bussen in Nederland[bewerken | brontekst bewerken]
In 2014 heeft Connexxion op Texel proeven gedaan met een elektrische bus van BYD.[4] De actieradius van de accu maakte dat de bus vaak uit de dienstregeling moest om te worden opgeladen. De proef is daarom stopgezet.[5]
| Bedrijf | Merk + type | Aantal | Status | Series | Bouwjaar | Inzet | Opmerkingen | Afbeelding |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Arriva | BYD K9 | 1 | In dienst | 139 | 2013 | Schiermonnikoog | ||
| VDL Citea LLE 99-e | 1 | Buiten dienst | 0726 | 2018 | Leeuwarden | 
| ||
| BYD K9 | 6 | In dienst | 3001-3006 | 2013 | Schiermonnikoog[6][7] | 
| ||
| VDL Citea SLF 120-e | 10 | In dienst | 3011-3020 | 2016 | Ameland, Terschelling & Vlieland[8] | 3017 droeg ook TCR nummer 611. | 
| |
| VDL Citea SLFA 180-e | 4 | In dienst | 3031-3034 | 2016 | Ameland & Terschelling[8] | 
| ||
| Volvo 7900 | 23 | In dienst | 4801-4823 | 2019 | Stadsdienst Leiden | 
| ||
| Volvo 7900 | 7 | In dienst | 4852-4858 | 2020 | Stadsdienst 's-Hertogenbosch | |||
| Rošero Zero First | 3 | Verkocht | 6050-6052 | 2010 | 's-Hertogenbosch (220Xpress) | 
| ||
| Rošero Zero First | 3 | Naar Qbuzz | 6091-6093 | 2017 | Dordrecht (lijn 10)[9] | 
| ||
| VDL Midcity Electric | 1 | In dienst | 6094 | 2019 | Leeuwarden (lijn 9) | 
| ||
| Volvo 7700 | 1 | Buiten dienst | 6666 | 2010 | 's-Hertogenbosch (lijn 80)[10] | Was tot 2012 een dieselbus. | 
| |
| VDL Citea SLFA 180-e | 6 | In dienst | 8621-8626 | 2018 | Leeuwarden (lijnen (1)66, 603 en 612) | 
| ||
| VDL Citea SLF 120-e | 12 | In dienst | 9501-9503 | 2016 | 's-Hertogenbosch (lijnen 8, 9 en 70)[10] | 
| ||
| In dienst | 9504-9512 | 2018 | 
| |||||
| VDL Citea SLF 120-e | 24 | In dienst | 9601-9604 | 2016 | Maastricht[11] | 
| ||
| In dienst | 9605-9628 | 2018 | 
| |||||
| VDL Citea LLE 99-e | 2 | Naar Qbuzz | 9641-9642 | 2017 | Gorinchem[9] | |||
| VDL Citea LLE 99-e | 12 | In dienst | 9651-9662 | 2016 | Venlo[11] | 
| ||
| VDL Citea LLE 115-e | 55 | In dienst | 9701-9755 | 2019 | Streeklijnen in Limburg | 
| ||
| Arriva Touring | BYD K9 | 37 | In dienst | 101-137 | 2015 | Schiphol Airside[12] | Ex-HTM Specials | 
|
| BYD K9UB | 16 | In dienst | 201-216 | 2019 | Schiphol Airside | |||
| Connexxion | VDL Citea SLF 120-e H2 | 4 | In dienst | 2000-2003 | 2019 | HWGO (lijn 436) | Waterstofbussen | |
| Ebusco 2.2 LE | 29 | Deels in dienst | 2004-2032 | 2020 | Haarlem-IJmond | |||
| Ebusco 2.2 LE | 16 | Deels in dienst | 2033-2048 | 2020 | Haarlem-IJmond (R-net) | |||
| Ebusco 2.2 LE | 31 | Nog niet in dienst | 2049-2078 | 2020 | Amstelland-Meerlanden | |||
| BYD K9UB | 1 | In dienst | 2099 | 2019 | Haarlem-IJmond | |||
| BYD K9 | 8 | In dienst | 2100-2107 | 2017 | Haarlem-IJmond[13] | 
| ||
| Ebusco 2.2 LE 12.9m | 23 | Nog niet in dienst | 2108-2130 | 2020 | Amstelland-Meerlanden (R-net) | |||
| BYD K7 | 21 | In dienst | 7550-7570 | 2018 | Noord-Holland Noord | 
| ||
| VDL Midcity Electric | 6 | In dienst | 7573-7577, 7583 | 2018 | Zaanstreek | Waren oorspronkelijk bedoeld voor Noord-Holland Noord. | 
| |
| VDL Citea LLE 99-e | 62 | In dienst | 7584-7645 | 2019 | Noord-Holland Noord | Ter vervanging van de nooit in dienst gestelde VDL Midcity Electric. | 
| |
| VDL Midcity Electric | 8 | In dienst | 7646-7653 | 2019 | Haarlem-IJmond | |||
| VDL Citea LLE 99-e | 13 | In dienst | 7654-7666 | 2020 | Haarlem-IJmond | |||
| VDL Midcity Electric | 8 | In dienst | 7667-7674 | 2017 | Haarlem-IJmond | Oorspronkelijk gebouwd met dieselaandrijving als 1950-1957. Eind 2019 omgebouwd naar aandrijving op elektriciteit en hernummerd naar 7667-7674. | ||
| VDL Citea SLFA 181-e BRT | 51 | In dienst | 9700-9750 | 2017 | 9700-9745: Schipholnet[14] 9746-9750: Amstelland-Meerlanden (R-net) |
| ||
| VDL Citea SLFA 180-e | 49 | In dienst | 9751-9799 | 2017 | Amstelland-Meerlanden (R-net)[15][16] | 
| ||
| Ebusco 2.2 18m | 39 | Nog niet in dienst | 9800-9838 | 2020 | Amstelland-Meerlanden | |||
| EBS | VDL Citea SLFA 181-e BRT | 10 | In dienst | 1030-1039 | 2018 | Waterland (lijn 316) | 
| |
| VDL Citea LLE 99-e | 23 | In dienst | 6001-6023 | 2019 | Stadsdiensten van Delft en Zoetermeer | 
| ||
| GVB | VDL Citea SLFA 180-e | 22 | In dienst | 1901-1922 | 2019/2020 | Amsterdam (lijnen 15, 22 en 69) | 
| |
| VDL Citea SLF 120-e | 9 | In dienst | 1951-1959 | 2019/2020 | Amsterdam (lijnen 61, 222 en 231) | |||
| GVU | Cacciamali Elfo | 1 | Geëxporteerd | 3143 | 2002 | Utrecht (lijn 2) | Ex-AMT Genova E102 | |
| Hermes | VDL Citea SLFA 181-e BRT | 43 | In dienst | 9500-9542 | 2016 | Eindhoven (Bravodirect)[17][18][19] | 
| |
| HTM | VDL Citea SLF 120-e | 8 | In dienst | 2001-2008 | 2018 | Den Haag (lijn 28) | 
| |
| Keolis | BYD K9 | 7 | In dienst | 6301-6307 | 2017 | Almere[20] | 
| |
| Rošero Zero First | 1 | In dienst | 6401 | 2017 | Almere (duinGo lijn 24 en nobelGo lijn 25) | |||
| Qbuzz | Ebusco 2.1 | 2 | In dienst | 3026-3027 | 2017 | Groningen-Drenthe (streek) | 
| |
| VDL Citea SLFA 181-e BRT | 10 | In dienst | 3471-3480 | 2017 | Groningen (Q-links 1 en 2) | 
| ||
| Ebusco 2.2 LF | 37 | In dienst | 6101-6137 | 2018 | stadsBuzz Drechtsteden | 
| ||
| Rošero Zero First | 3 | In dienst | 6151-6153 | 2017 | stadsBuzz Drechtsteden (lijnen 9 en 10) | Ex Arriva 6091-6093 | 
| |
| 3 | In dienst | 6154-6156 | 2018 | |||||
| VDL Citea LLE 99-e | 2 | In dienst | 6161-6162 | 2017 | stadsBuzz Gorinchem | Ex Arriva 9641-9642 | 
| |
| VDL Citea SLF 120-e | 32 | In dienst | 7001-7032 | 2019 | Groningen-Drenthe (stad) | |||
| VDL Citea SLFA 180-e | 11 | In dienst | 7050-7060 | 2019 | Groningen-Drenthe (stad) | 
| ||
| Ebusco 2.2 LE | 60 | In dienst | 7301-7360 | 2019 | Groningen-Drenthe (streek) | |||
| Heuliez GX 437 Linium ELEC | 49 | In dienst | 7401-7449 | 2019 | Groningen (Q-links 3 t/m 6) | Optie voor 51 exemplaren die binnen vier jaar ingediend kan worden.[21] | 
| |
| Ebusco 2.0 | 1 | Buiten dienst | 9991 | 2016 | Groningen (Airportlink 100) | 
| ||
| Ebusco 2.0 | 1 | Buiten dienst | 9992 | 2017 | Groningen (Airportlink 100) | 
| ||
| RET | VDL Citea CLF 120 eBusz | 1 | In dienst | 405 | 2010 | Rotterdam (lijn 70) | Was tot 2019 een hybride bus. | |
| VDL Citea SLF 120-e | 55 | In dienst | 1401-1455 | 2019 | Rotterdam (lijnen 32, 33, 38, 44, 54 (zondag), 56 & 156) | |||
| Syntus Utrecht | BYD K9 | 2 | Buiten dienst | 1900-1901 | 2016 | Amersfoort[20] | Demobussen, de 1901 ging naar TCR Vlieland. | 
|
| 2 | In dienst | 1902-1903 | 2018 | 
| ||||
| 5 | In dienst | 1904-1908 | 2019 | |||||
| TCR | Rošero Zero First | 1 | Buiten dienst | 545 | 2012 | Vlieland | ||
| Rošero Zero First | 1 | Buiten dienst | 626 | 2010 | Renesse | Ex-Arriva 6051 | ||
| BYD K9 | 1 | Buiten dienst | 45-BHR-1 | 2016 | Vlieland | Reserve bus, reed in opdracht van Arriva. Ex Syntus Utrecht 1901 (Amersfoort). | 
| |
| U-OV | Heuliez GX 137 ELEC | n.n.b. | Nog niet in dienst | n.n.b. | n.n.b. | Utrecht (lijn 2) | Ter vervanging van de Optares. | |
| Optare Solo M995SR-EV | 3 | Buiten dienst | 4301-4303 | 2013 | Utrecht (lijn 2) | 
| ||
| Ebusco 2.1 | 10 | In dienst | 4601-4610 | 2017 | Utrecht (lijn 1)[11][22] | 
| ||
| Ebusco 2.1 | 1 | In dienst | 4611 | 2018 | Utrecht (lijn 1) extra bus | |||
| Ebusco 2.2 LE | 20 | In dienst | 4650-4669 | 2019 | Utrecht (U-links 34 & 50) | |||
| Heuliez GX 437 Linium ELEC | 35 | Nog niet in dienst | 4801-4835 | 2020 | Utrecht (lijnen 3, 7 & 8) | Komen in dienst vanaf 2020. |
Experimentele bussen[bewerken | brontekst bewerken]
Zelfrijdende bussen[bewerken | brontekst bewerken]
De ParkShuttle II is een elektronisch geleide elektrische bus die automatisch werkt (zonder chauffeur) en rijdt in de regio Rotterdam. De exploitant van de ParkShuttle is Connexxion. De gemeente Ooststellingwerf (Friesland) heeft een proef met twee zelfrijdende elektrische 6-persoons shuttlebusjes gehouden tussen het bezoekerscentrum van Staatsbosbeheer en de Wester Es in het dorp, een traject van 2,5 kilometer heeft slechts drie dagen gereden.[23][24]
In Australië is een experiment gestart met een autonoom rijdende bus, de Intellibus. De bus rijdt zonder chauffeur, heeft geen stuur en biedt plaats aan maximaal 11 personen. Hij maakt gebruik van Lidar, GPS, odometrie en camera's om obstakels te detecteren en te navigeren. De Intellibus wordt draadloos opgeladen. In de toekomst moet de bus op de openbare weg gaan rijden.[25]
Pantograafbussen[bewerken | brontekst bewerken]
Den Haag (HTM), Utrecht (U-OV) en de provincie Utrecht hebben een experiment met een elektrische bus met batterij en pantograaf gedaan die gebruik maken van het bestaande stroomnetwerk van de tram. Voor de gangbare elektrische bussen moeten dure oplaadstations gebouwd worden langs de busroute. Voor het nieuwe type bussen zijn de investeringen in laadstations veel goedkoper en kan de bus sneller ingevoerd worden. De accu kan in 8 min opgeladen worden en de bus heeft een actieradius van 50 km.[26] Arnhem, met zijn trolleybussen infrastructuur, is inmiddels ook deze weg opgegaan (zie onder).
Toekomst[bewerken | brontekst bewerken]
Nederland behoort Europees en internationaal tot de top van landen wat betreft het aantal elektrische bussen. In 2019 zullen er 300 elektrische bussen rondrijden.[27]
In Rotterdam zet de RET vanaf eind 2019 55 elektrische VDL Citea bussen in. In de jaren die daarop volgen, zullen er meer elektrische bussen in Rotterdam verschijnen.[28][29]
Ook Amsterdam heeft plannen op het gebied van elektrische bussen. Het GVB wil vanaf 2017 beginnen met de omschakeling naar elektrisch aangedreven bussen in de stad. De bussen zouden door middel van de bovenleidingen van de trams worden opgeladen en daarnaast ook los van de rails kunnen rijden door gebruik van tractiebatterijen.[30][31] Eind 2018 werd er bekend gemaakt dat het GVB 31 elektrische VDL Citea bussen gaan inzetten vanaf 2020.[32]
Arnhem blijft trouw aan het oude concept van de trolleybus en behoort daarmee tot een eigen categorie. Met de introductie van Trolley 2.0 gaat deze stad echter ook de weg van de elektrische bus op. Het ligt in de bedoeling om trolleybussen van accu's te voorzien die tijdens het rijden onder bovenleiding opladen. Met behulp van energie uit accu's kunnen deze bussen binnen het stadsgebied en tot maximaal 10 kilometer daarbuiten in beginsel alle dieselbussen vervangen zonder dat daar enige noemenswaardige nieuwe infrastructuur voor behoeft te worden aangelegd. Nog in maart 2019 werden twee verbouwde bussen afgeleverd waarmee proeven worden genomen.[33]
In het Bestuursakkoord 2016 werd tussen de 14 Concessie-houders (12 provincies en de 2 vervoersregio's) en Staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur en Milieu) besloten dat uiterlijk in 2025 alle nieuwe bussen emissievrij moeten zijn en volledig gebruikmaken van hernieuwbare energie of brandstof en dat in 2030 alle bussen emissievrij moeten zijn.[11] De verwachting is dat stadsvervoer grotendeels elektrisch wordt en streekvervoer meer gebruik gaat maken van waterstofbussen.[11]
Alstom Aptis is een elektrische bus op de markt brengen met zowel voor als achter sturende wielen, een lengte heeft van 12 meter en onder het voertuig voorzien is van een SRS pantograaf met drie contacten in de straat die op afstand worden bediend.[34][35]