Wytgaard
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  Leeuwarden
| ||
| Coördinaten | 53° 8′ NB, 5° 47′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 7,67[1] km² | ||
| - land | 7,65[1] km² | ||
| - water | 0,01[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
590[1] (77 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 271 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 9089 | ||
| Netnummer | 058 | ||
| Woonplaatscode | 1206 | ||
| Belangrijke verkeersaders | A32 | ||
| Foto's | |||
| |||
| Wytgaard | |||
| |||
Wytgaard[2] is een dorp in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland.
Het ligt ten noordoosten van Grouw, ten noorden van Roordahuizum en ten zuiden van de stad Leeuwarden. Het dorpsgebied ligt tussen de Zwette en A32 en door het door het dorpsgebied stroomt de Wytgaardstervaart.
In 2023 telde het dorp 590 inwoners. Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Baardburen en Noordend.
Geschiedenis
In het gebied dat tot ongeveer in de 13e eeuw gelegen was aan de rand van de voormalige Middelzee, is in de 17e eeuw een buurtschap ontstaan in een rooms-katholieke enclave ten westen van het protestantse dorp Wirdum. Het gebied werd in 1485 vermeld als Wytghardera ny land. Mogelijk verwijst dat naar een klooster dat er gestaan zou hebben, ook wel verklaard als De witte gaarde. De buurtschap bestond uit twee kernbuurten en die zijn uiteindelijk met elkaar vergroeid. Langzaam werd het zo een dorp. Voor de gemeentelijke herindelingen in 1944 behoorde het tot de gemeente Leeuwarderadeel. In 1957 werd het dorp zelfstandig, toen het zich officieel losmaakte van Wirdum.
Naam
In 1511 werd het vermeld als Wijtgaerdt en in 1543 als Uuytgaerd. In 1718 werd het vermeld als Wytgaard, daarna lange tijd als Wijtgaard. Halverwege de twintigste eeuw is een verschuiving in de spelling ontstaan. Sindsdien begon men de naam van dit dorp weer als Wytgaard te schrijven. De echte reden hierachter is onduidelijk, hoewel het vaak ten onrechte als een verfriesing wordt beschouwd. De Friese naam was destijds Wytgaerd en werd pas met het wijzigen van de Friese spelling in 1982 gelijk aan de Nederlandse.[3]
Wapen van Wytgaard
"In goud een versmalde golvende paal van azuur, rechts vergezeld van een adelaarskop en een kam, links van drie schuinlinks geplaatste spijkers met de punt naar beneden gericht, alles van sabel."
Het wapen is opgebouwd uit een voorstelling van een riviertje, Wytgaard had vroeger een haventje aan de Middelzee. De adelaarskop komt uit de familiewapens van Feytsma, Jeltinga en Sytzama, die in het dorp belangrijk waren. De kam komt uit de wapens van de geslachten Cammingha en Camstra, die eveneens states in het dorp bewoonden. De spijkers zijn ontleend aan het kruis van Christus, aangezien in het dorp een documentatiecentrum voor katholiek Friesland was gevestigd.
Sport
Sinds 1923 kent het de kaatsvereniging Mei elkoar Nij Libben. Sinds 1965 kent het gezamenlijk met de dorpen Wirdum en Swichum de voetbalvereniging WWS. In 1987 werd in Wytgaard ook nog een kleine eigen voetbalvereniging opgericht, Oant No Ta geheten. Verder kent het dorp sinds 1971 een Volleybal- en trimvereniging.
Cultuur
Sinds 1919 kent het dorp de toneelvereniging Lyts Mar Krigel, verder kent het dorp een aantal koren, zoals een shantykoor en pop en musicalkoor.
Onderwijs
Het heeft een eigen basisschool, de Teake Jan Roordaschool. Deze zit sinds 2015 samen met kinderopvangcentrum in het Kindcentrum Wytgaard.
Bevolkingsontwikkeling
- 2019: 575
- 2018: 565
- 2005: 626
- 2003: 594
- 2000: 545
- 1999: 533
Bekende (ex-)inwoners
Schaatser Rein Jonker kwam uit Wytgaard en de kunstschilder Jaring Walta had een tijdje een bedrijf in Wytgaard.
Geboren in Wytgaard
- Bauke Roolvink (1912-1979), politicus en minister
- Meinte Walta (1920-2002), kunstschilder, graficus en beeldhouwer
- Jaring Walta (1941-2020), violist
Overleden in Wytgaard
- Onno Meijer (1960-2008), acteur en kunstschaatser
Zie ook
Externe link
- www.wytgaard.nl Website voor bestuur dorpsbelang
- G. van Berkel & K. Samplonius (2018), Nederlandse plaatsnamen verklaard
- Frieslandwonderland.nl (Stichting Fryslâns Ferline); NoordBoek - Peter Karstkarel
- ↑ a b c d e Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen
- ↑ Dorpelingen gepolst over Friese namen - NDC mediagroep - De Krant van Toen. www.dekrantvantoen.nl. Geraadpleegd op 23 maart 2020.
- ↑ Veertig jaar verwarring rond spelling Wytgaard - NDC mediagroep - De Krant van Toen. www.dekrantvantoen.nl. Geraadpleegd op 23 maart 2020.
· 
· 
· ·