Portaal:Verenigde Staten/Uitgelicht
Januari: Princeton-universiteit[brontekst bewerken]
Princeton University is een Amerikaanse particuliere universiteit die in 1746 in Elizabeth (New Jersey) gesticht werd als College of New Jersey. In 1756 verhuisde het college naar Princeton, maar de oorspronkelijke naam werd vooralsnog behouden. Pas in 1896 werd het College of New Jersey omgedoopt in Princeton University. Princeton was de vierde universiteit in de geschiedenis van de Verenigde Staten die begon met lesgeven. De universiteit behoort tot de Ivy League, een groep particuliere universiteiten uit de Verenigde Staten die bekendstaan om hun hoge academische niveau. Ook behoort Princeton tot de negen Colonial Colleges, de negen Amerikaanse universiteiten die opgericht werden voor de Amerikaanse Revolutie.
Februari: New York[brontekst bewerken]
New York is de grootste stad van de Verenigde Staten van Amerika, gelegen in de staat New York. Dankzij de leidinggevende en invloedrijke rol in handel en financiën, media, onderwijs, theater, muziek, kunst, mode en publiciteit geldt zij als een van de belangrijkste wereldsteden. De stad wordt ook wel New York City of kortweg NYC genoemd om haar te onderscheiden van de gelijknamige staat. New York is niet de hoofdstad van de staat New York, dat is Albany.
De agglomeratie van New York vormt een van de grootste stedelijke gebieden op aarde. De stad is tevens de dichtstbevolkte grote stad in de Verenigde Staten met meer dan 8,3 miljoen inwoners verspreid over een gebied van 789,43 km². De stad New York bestaat uit vijf boroughs of stadsdelen: The Bronx, Brooklyn, Manhattan, Queens en Staten Island.
Lees verder. Zie ook Portaal:New York (stad).
Maart: Amerikaanse Gebarentaal[brontekst bewerken]
Amerikaanse Gebarentaal is een erkende taal die onder doven en slechthorenden is ontstaan in de Verenigde Staten van Amerika. Op dit moment wordt deze taal gesproken door grote groepen mensen in de Verenigde Staten, in het Engels sprekend deel van Canada en in delen van Mexico. De taal wordt ook gebruikt in de Filipijnen, Singapore, Hongkong, Ivoorkust, Burkina Faso, Ghana, Togo, Benin, Nigeria, Tsjaad, Gabon, Congo-Kinshasa, Centraal-Afrikaanse Republiek, Mauritanië, Kenia, Madagaskar en Zimbabwe. Er zijn geen nauwkeurige aantallen te noemen van mensen die deze taal gebruiken. Schattingen lopen uiteen tussen tweehonderdduizend en twee miljoen.
Deze taal, die totaal niet is gerelateerd aan de taal die horenden in hetzelfde geografische gebied bezigen, is een totaal van gebaren, handvormen en mimiek, waarbij de combinatie van mimiek met vorm en plaats van essentieel belang is voor de betekenis van de taal. De syntaxis en grammatica zijn duidelijk verschillend van gesproken of geschreven taal in hetzelfde gebied.
April: Rustieke architectuur[brontekst bewerken]
Het oude hoofdkwartier van het Mount Rainier National Park en een voorbeeld van de rustieke bouwstijl die geassocieerd wordt met Amerika's nationale parken
Rustieke architectuur (Engels: rustic architecture) is een bouwstijl voor landelijke bouwwerken in de Verenigde Staten en Canada. Naast particuliere gebouwen, zijn er in de Verenigde Staten veel gebouwen van overheidsinstanties, zoals de National Park Service, in rustieke stijl opgetrokken. Een blokhut is een typisch rustiek bouwsel. De rustieke bouwstijl werd beïnvloed door de Amerikaanse versie van de arts-and-craftsbeweging en was vooral populair in de eerste helft van de twintigste eeuw.
Veel Amerikaanse nationale parken, in het bijzonder, staan bekend om hun rustieke bouwwerken uit de vroege 20e eeuw. Wanneer de spoorwegmaatschappijen in die periode de eerste grote projecten in de nieuwe nationale parken aanvatten, zochten zij naar een bouwstijl die aangepast was aan de natuurlijke omgeving. Zij haalden een deel van hun inspiratie bij de Adirondack-architectuur, die hoofdzakelijk natuurlijke materialen als natuursteen, boomstammen en shingles gebruikte.
Mei: American football[brontekst bewerken]
American football is een competitieve teamsport. In de Verenigde Staten en Canada gebruikt men er de term football voor en in andere delen van de wereld wordt de sport ook wel gridiron football genoemd. Het doel van het spel is om punten te scoren door de bal in de end zone van de tegenstander te brengen. Punten kunnen gescoord worden door de bal over de doellijn van de end zone te dragen, door de bal te gooien naar een medespeler in de end zone of door de bal tussen de doelpalen in de end zone te trappen. De winnaar is het team met de meest gescoorde punten.
In de Verenigde Staten wordt de sport, met licht afwijkende spelregels, zowel in middelbare scholen en universiteiten als op professioneel niveau gespeeld. De National Football League (NFL) is de grootste organisatie voor professioneel football in het land. De Super Bowl, de finale van de NFL, is een populair jaarlijks sportevenement. De laatste editie werd door de New York Giants gewonnen.
Juni: De lotgevallen van Huckleberry Finn[brontekst bewerken]
De lotgevallen van Huckleberry Finn (Engelse titel: Adventures of Huckleberry Finn, vaak verkort tot Huck Finn) is een boek van de Amerikaanse schrijver Mark Twain. Het boek werd voor het eerst gepubliceerd in 1884 en wordt gezien als een van de grote romans in de Amerikaanse literatuur. Het boek is een vervolg op De lotgevallen van Tom Sawyer.
Het was een van de eerste Amerikaanse romans geschreven in de volkstaal, waarbij personages zich in lokale dialecten uitdrukken. Het boek staat vooral bekend om de kleurrijke beschrijvingen van mensen en plaatsen langs de Mississippirivier. Het verhaal wordt in de eerste persoon verteld door de jonge Huckleberry "Huck" Finn, Tom Sawyers beste vriend.
Juli: Spaans-Amerikaanse Oorlog[brontekst bewerken]
De Spaans-Amerikaanse Oorlog vond in 1898 plaats tussen Spanje en de Verenigde Staten. De Verenigde Staten steunden de Cubaanse opstandelingen tegen de Spaanse kolonisator en grepen de ontploffing van het Amerikaanse slagschip Maine in de haven van Havana aan om militair te interveniëren. Ook veroverden de VS de Filipijnen op de Spanjaarden, evenals Guam en Puerto Rico. De Spaans-Amerikaanse oorlog ruimde de laatste resten op van het eens zo machtige Spaanse imperium en markeerde het begin van de imperialistische politiek van de Verenigde Staten in Latijns-Amerika.
Augustus: Apollo 13[brontekst bewerken]
Apollo 13 was de vijfde missie naar de maan, voor het uitvoeren van de derde maanlanding in het kader van het Project Apollo. De bemanning bestond uit commandant Jim Lovell, piloot van de commando-module Jack Swigert, en piloot van de maanlander Fred Haise. De lancering vond plaats op 11 april 1970. Na een ongeval aan boord moest de geplande maanlanding worden afgelast. Door gebruik te maken van systemen uit de maanlander Aquarius wist de bemanning op 17 april 1970 behouden terug te keren. Door de vlucht van de Apollo 13 werden de verantwoordelijken in de Verenigde Staten met de neus op de feiten gedrukt: ruimtereizen waren allerminst routine.
In 1995 verscheen een Apollo 13, een film over van de vlucht van de Apollo 13. Tom Hanks speelde de commandant van de vlucht. De tagline voor de film is het vaak gequote "Houston, we have a problem".
September: Californië[brontekst bewerken]
Californië (Engels: California) is een van de vijftig staten van de Verenigde Staten van Amerika. Het ligt van noord naar zuid uitgestrekt langs de westkust van het land, aan de Stille Oceaan. De hoofdstad is Sacramento, terwijl Los Angeles, San Diego, San Jose en San Francisco de grootste steden zijn. De oppervlakte van de staat Californië bedraagt 411 049 km². Hiermee is Californië iets groter dan Duitsland en iets kleiner dan Frankrijk. Californië is op twee na de grootste staat van de VS, na Alaska en Texas. Met een bevolking van ruim 37 miljoen mensen heeft Californië meer inwoners dan enige andere staat in de VS.
Californië kent veel natuurschoon, een rijke vegetatie en een diverse fauna. Het hoogste en het laagste punt van de 48 continentale staten van de VS liggen in deze staat en het kent de omvangrijkste en hoogste bomen ter wereld. Er zijn bergketens met skigebieden, maar ook woestijnen, gletsjers, wouden, heuvelgebieden, meren en stranden. Het klimaat en de begroeiing variëren van droge woestijngebieden tot alpiene hooggebergtes.
Lees verder. Zie ook Portaal:Californië.
Oktober: Blues[brontekst bewerken]
Blues is een muziekstijl die ongeveer tussen 1860 en 1900 is ontstaan en zijn oorsprong vindt in de muziek die zwarte slaven in het Zuiden van de Verenigde Staten – onder andere in de Mississippidelta, tussen Memphis en New Orleans) – maakten. De voornaamste muzikale bronnen die tot het ontstaan van de blues hebben bijgedragen zijn de religieuze liederen, de worksongs en de field hollers. Muziek maken met elkaar of alleen, met of zonder instrumenten, was voor de slaven vaak de enige manier om hun lijden uit te drukken en te verzachten. Omdat deze muziek een melancholische toon en inhoud had, werd ze 'blues' genoemd.
Toen vele zwarten rond de Eerste Wereldoorlog vanuit het Zuiden naar de steden in het Noorden trokken, kreeg de blues een meer 'stedelijk' geluid, dat vanaf de jaren dertig voornamelijk gekenmerkt zou worden door het gebruik van elektrisch versterkte instrumenten. Deze meer up-tempo variant van de blues zou later de weg bereiden voor rhythm-and-blues en rock-'n-roll. Deze laatste zouden de blues enigszins naar de achtergrond dringen, maar in de jaren 60 en 70 leefde het genre op doordat Britse, blanke rockmuzikanten als Eric Clapton, de The Rolling Stones en Led Zeppelin opnieuw blues gingen spelen.
November: Ojibweg[brontekst bewerken]
(ca. 1905)
De Ojibweg zijn een volk van inheemse Amerikanen. Zij worden ook wel Ojibwe, Anishinaabe, Anishinaabeg, Anishinaabe-Ojibwe(g) of Chippewa(y) genoemd. De Ojibweg vormen na de Navajo en de Cherokee de grootste groep inheemse Amerikanen in Noord-Amerika. Tijdens de periode van de eerste contacten met de Europeanen waren ze zelfs het meest talrijke volk ten noorden van Mexico.
Er wonen tegenwoordig meer dan 100.000 Ojibweg, onderverdeeld in circa 40 groepen, in de Verenigde Staten. De meeste Ojibweg in de VS leven in de buurt van de Grote Meren, waar ze tussen 800 en 1400 na Christus terechtkwamen; een relatief klein aantal woont in de staten Montana, North Dakota, Kansas en Oklahoma. In de Verenigde Staten leven veel Ojibweg tegenwoordig in reservaten en bezitten ze officieel de status van tribe; in Canada, waar men in plaats van tribes van bands en First Nations spreekt, leven ze in reserves. Veel tribes in de VS zijn onderverdeeld in bands en/of communities.
Ojibwemowin, de taal van de Ojibweg, behoort tot de Algonkische talen, dat de grootste (sub)taalgroep in Noord-Amerika is; de taal zelf behoort tot de vier grootste talen ten noorden van de Rio Grande.
December: Olieramp in de Golf van Mexico 2010[brontekst bewerken]
De olieramp in de Golf van Mexico was een grote milieuramp voor de zuidkust van de Verenigde Staten in het Macondo-veld. De ramp ontstond toen op het half-afzinkbare platfom Deepwater Horizon, eigendom van Transocean en geleaset aan oliemaatschappij BP, op 20 april 2010 een explosie plaatsvond na een blow-out. Daarbij vielen 11 doden en 17 gewonden. Tijdens bluspogingen zonk het platform, waarbij de boorstang brak.
Bijna drie maanden lang, tot 15 juli 2010, stroomde door een niet-functionerende eruptie-afsluiter (Engels: blowout preventer) de olie in zee. De Amerikaanse staten Louisiana, Florida, Alabama en Mississippi riepen de noodtoestand uit vanwege de olievervuiling die de zuidkust van de Verenigde Staten bedreigde. President Barack Obama riep de olievervuiling uit tot nationale ramp. In het begin van de ramp werd het debiet van de lekken op 1500 meter diepte geschat op ongeveer 800 m³ (800.000 liter) aardolie per dag. Dit liep tijdens de ramp alsmaar op. De gezaghebbende Amerikaanse krant The New York Times sprak zelfs van mogelijk 16 miljoen liter per dag. Wetenschappers spreken van de ergste olieverontreiniging in de geschiedenis van de VS. Er is meer olie weggevloeid dan bij het ongeval met de olietanker Exxon Valdez in 1989 voor de kust van Alaska.