Aliyah Bet

Beginperiode: 1934 – 1939

De Parita gestrand bij Tel Aviv, augustus 1939

26 juli 1934: het vertrek van de Velos luidt het begin in van de Aliyah Bet

maart 1937: de immigraties worden na tweeënhalf jaar met Operatie Af Al Pi hervat

29 april 1939: de Hagana richt de Mossad Le'Aliyah Bet op

23 mei 1939: in de MacDonald White Paper wordt het definitieve Britse immigratiebeleid verwoord

Tweede Wereldoorlog: 1939 – 1945

Britse soldaten enteren de Sakarya, februari 1940

25 november 1940: het deportatieschip de Patria wordt gesaboteerd door de Hagana

24 februari 1942: de Stroema wordt getorpedeerd voor de kust van Turkije

6-11 mei 1942: in de Biltmoreconferentie worden plannen gemaakt voor de vorming van een onafhankelijke Joodse staat

24 juni 1944: David Ben-Gurion lanceert het One Million Plan

Bricha: 1945 – 1948

Opvarenden van de Exodus 1947, juli 1947

20 oktober 1945: de eerste schepen van de Palestine Patrol worden ingezet

8 mei 1946: in de slotfase van de La Spezia-affaire emigreren ruim 1000 Joden legaal naar Palestina

14 augustus 1946: het eerste kamp in Cyprus wordt in gebruik genomen

14 februari 1947: de Britten besluiten tot een beëindiging van hun mandaatschap over Palestina

18 juli 1947: de Exodus 1947 arriveert in Haifa

29 november 1947: de door de Verenigde Naties voorgelegde resolutie voor een verdelingsplan wordt aangenomen

14 mei 1948: Israël wordt uitgeroepen tot een onafhankelijke staat

De Aliyah Bet (Hebreeuws: 'עלייה ב, 'aliyah B') of Ha'apala (העפלה, 'vermetel pogen') was de illegale immigratie van Joden in het mandaatgebied Palestina van 1934 tot 1948. Het overgrote deel van de meer dan 100.000 betrokken immigranten, ook ma'apalim genoemd, was afkomstig uit Europa en maakte de reis per schip.

Als gevolg van aanhoudende onlusten tussen Joden en Arabieren in Palestina legde de Britse mandaatregering de legale immigratie steeds verder aan banden. Door de opkomst van het nationaalsocialisme in Duitsland vluchtten grote groepen Joden naar Palestina en nam de Aliyah Bet zijn aanvang. De zionistische jeugdbeweging HeHalutz en revisionistisch-zionistische groeperingen als de Betar voerden vanaf 1934 de eerste clandestiene reizen over zee uit. In 1939 bracht de Britse regering een witboek uit waarin zij het immigrantenquotum verlaagde naar 75.000, gespreid over vijf jaar. In datzelfde jaar werd de Mossad Le'Aliyah Bet opgericht, een eenheid van de Hagana die de immigraties over zee doeltreffender zou gaan organiseren.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de organisatie van de illegale scheepsreizen ernstig bemoeilijkt. De Hagana trof in deze periode voorbereidingen voor de Bricha, de massale migratie van Holocaust-overlevenden. Na de oorlog bereikte de Aliyah Bet zijn hoogtepunt toen meer dan 70.000 Joodse vluchtelingen in overvolle schepen richting Palestina reisden. De Royal Navy onderschepte het grootste deel van de immigranten en deporteerde hen naar interneringskampen in Atlit en Cyprus. In de naoorlogse periode wisten slechts twaalf schepen met ruim tweeduizend immigranten aan boord de Britse blokkade te doorbreken.

Gebeurtenissen als het zinken van de Patria en de Stroema, de La Spezia-affaire in Italië en de deportatie naar Duitsland van de opvarenden op de Exodus 1947, trokken de belangstelling van de internationale pers. De Mossad Le'Aliyah Bet gebruikte die publiciteit in haar voordeel en zette almaar grotere schepen in. Duizenden vluchtelingen werden voor de ogen van de wereld gearresteerd en de publieke opinie keerde zich tegen de Britse mandaatregering. In 1947 riep zij de hulp in van de Verenigde Naties, die besloten tot een verdeling van Palestina in twee onafhankelijke staten. De onafhankelijkheid van de nieuwe Joodse staat Israël werd op 14 mei 1948 afgekondigd. De Aliyah Bet wordt sindsdien herdacht middels exposities, monumenten en tal van cultuuruitingen.

Etymologie

De Hebreeuwse term aliyah, in het Nederlands ook wel getranslitereerd als alia, is afgeleid van alah (עָלָה), dat letterlijk 'opstijgen', 'omhooggaan' of 'klimmen' betekent.^[1] Het is van oorsprong een Tenachische term voor het opstijgen naar een heilige plaats.^[a] Palestina is voor Joden het Beloofde Land, het Erets Israel ('Land Israël'), en daarom het heiligste land. De Rabbijnse literatuur adopteerde de term aliyah om de emigratie naar het oorspronkelijke Israël aan te duiden vanuit de verschillende landen van de Joodse diaspora, zoals Egypte, Babylonië en het Assyrische Rijk.^[3]^[b]

Bet (ב) is de letter B in het Hebreeuws alfabet en staat in de term Aliyah Bet als afkorting voor bilti-legalit (בלתי־ליגאלית), wat letterlijk 'illegaal' betekent.^[5] Aliyah Bet is derhalve een codenaam die de feitelijke betekenis moest verhullen: de illegale emigratie naar Palestina. Het is daarnaast een woordspeling; de Joodse gemeenschap in Palestina noemde de legale immigratie zoals toegelaten in het Britse witboek de Aliyah Alef, waarbij Alef (א) staat voor de eerste letter in het Hebreeuws alfabet.^[6] Daar de Britse quota te laag waren in de ogen van de zionisten, was de Aliyah Bet het 'Plan B'.

Voorgeschiedenis (tot 1934)

Volgens de Joodse traditie begon hun diaspora met de val van het koninkrijk Israël in de 8e eeuw v.Chr., gevolgd door die van het koninkrijk Juda in de 6e eeuw v.Chr. In de middeleeuwen hadden de Joden zich verspreid in Europa, het Oostblok en de Arabische wereld. Nadat antisemitisme overal in Europa de kop op had gestoken, maakten kleine Joodse groepen rond 1880 de eerste kleinschalige alia's naar het Ottomaanse Palestina.^[7] Zij noemden zichzelf de jisjoev (היישוב: 'nederzetting').

In augustus 1897 werd tijdens het eerste Internationale Zionistische Congres in Bazel een programma aangenomen om in Palestina een Joods thuisland te vestigen. Voor de realisatie van dit doel richtten Theodor Herzl en Nathan Birnbaum de Zionistische Organisatie (ZO) op.^[c]^[8] In 1908 werd vervolgens de Palestine Zionist Executive opgericht, een onderdeel van de ZO dat was belast met het faciliteren van emigraties naar Palestina, de aankoop van grond en het bepalen van het algemene zionistische beleid. Organisaties als de Bilu, de Hovevei Zion en de HeHalutz richtten agriculturele communes op in Palestina, de eerste voorlopers van de kibboetsen die vanaf 1910 verspreid in het land werden gebouwd.^[9]^[d]

Brits mandaatschap

Het Ottomaanse Rijk was een van de Centrale mogendheden tijdens de Eerste Wereldoorlog. Met het oog op een eventuele overwinning planden Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk in 1916 het toekomstig bestuur van het gebied in het Sykes-Picotverdrag. Zij besloten bij voorbaat dat ze geen onafhankelijk Arabisch bestuur zouden erkennen. Een ander document dat de toekomst van Palestina betrof was de Balfour-verklaring van 2 november 1917. Hierin gaf de Britse regering te kennen dat zij de zionistische plannen voor een "Joods nationaal tehuis" zou ondersteunen, een belofte die resulteerde in een grootscheepse alia van Joden naar Palestina. Zowel het Sykes-Picotverdrag als de Balfour-verklaring strookten niet met eerdere toezeggingen in de Hoessein-McMahoncorrespondentie, een briefwisseling tussen Sir Henry McMahon, de Britse Hoge Commissaris in Egypte, en Hoessein bin Ali, de Sjarief van Mekka. Hierin beloofde McMahon de Arabieren grote gebieden in het Midden-Oosten. Palestina werd hierbij niet uitgezonderd.^[10]

Op 10 augustus 1920 werd in het Verdrag van Sèvres het mandaat over Palestina aan het Verenigd Koninkrijk toegekend. In dit verdrag werd de tekst van de Balfour-verklaring letterlijk opgenomen.^[11] Aanvankelijk legde het Britse mandaatbestuur geen beperkingen op aan de Joodse immigratie, maar bood de jisjoev ook weinig militaire hulp. Een van de Joodse milities die de kibboetsen beschermde tegen Arabische overvallen was de Hagana (הגנה: 'defensie'). Deze in juni 1920 door de Palestine Zionist Executive opgerichte organisatie zou een belangrijke rol gaan spelen in de Aliyah Bet.^[12]

Eerste restricties op immigratie

Vijandelijkheden tussen Joden en Arabieren leidden in mei 1921 tot gewelddadige onlusten in Jaffa. De Britse regering trachtte het Arabische verzet te temperen door op 3 juni 1922 de Churchill White Paper te publiceren. In dit witboek werden de eerste restricties op de Joodse immigratie gelegd.^[13] De Zionistische Organisatie ondernam weinig actie tegen dit nieuwe Britse beleid. Ze'ev Jabotinski stapte in 1923 daarom uit het bestuur en vormde een nieuwe, extremistische factie: het revisionistisch zionisme. In datzelfde jaar richtte hij de jeugdbeweging Betar op en twee jaar later de Palestijnse politieke partij HaTzohar.

Aanvankelijk was het effect van het Britse witboek op de alia's naar Palestina nog minimaal. Mede als gevolg van de economische crisis en toenemend antisemitisme in Polen groeide de jisjoev-bevolking in de periode tussen 1924 en 1929 van 90.000 tot bijna 150.000.^[14] Toen de invloedssfeer van het nationaalsocialisme zich uitbreidde naar Oostenrijk en Tsjecho-Slowakije, arriveerde vanaf 1929 een volgende golf Joodse vluchtelingen in Palestina.

Op last van de Britse mandaatregering werd de Palestine Zionist Executive op 11 augustus 1929 gereorganiseerd. Zij veranderde haar naam hierop in de Jewish Agency for Palestine.^[15]^[e] Nadat de onlusten in Palestina in 1929 een nieuw hoogtepunt hadden bereikt, legden de Britten in de Passfield White Paper van 20 oktober 1930 verdere beperkingen op aan de Joodse immigratie. De Jewish Agency werd aangewezen als de officiële instantie voor de regulering van de immigraties.^[16] De Britten bepaalden per half jaar de quota van de certificaten op basis van de behoeftes op de Joodse arbeidsmarkt.^[15] Alleen immigranten met een door de Jewish Agency verstrekt immigratiecertificaat werden in Palestina toegelaten, overige immigratie werd beschouwd als illegaal. Ongeveer 20.000 Joden gebruikten daarop toeristenvisa om zich permanent in Palestina te vestigen. Nog eens duizenden werden in het land toegelaten na het sluiten van een schijnhuwelijk.^[11]

Teleurgesteld door de gematigde houding van de Jewish Agency tegenover de Arabische oppositie en het Britse mandaatbestuur splitste een grote groep zich af van de Hagana. Onder leiding van Avraham Tehomi vormde zij in 1931 de Etsel. Deze revisionistisch zionistische terreurbeweging voerde onder andere door middel van bomaanslagen actief verzet tegen zowel de Arabieren als de Britten.^[17]

Beginperiode (1934 – 1939)

Zie de overzichtstabel voor een totaaloverzicht van alle reizen

De bouw van de kibboetsen en de economische groei droegen bij aan een toenemende behoefte aan immigranten. In 1931 werden 350 immigratiecertificaten voor Palestina uitgereikt en in 1932 4500.^[18] De Jewish Agency bleef de Britse mandaatregering verzoeken om verhogingen van de quota, waarop in het jaar 1934 meer dan 42.000 certificaten werden verstrekt.^[19] Een groot deel van de certificaten werd gebruikt voor de 60.000 Joden die in de periode van 1933 tot 1939 vanuit Duitsland naar Palestina reisden.^[20] Deze emigratie was mogelijk door de Ha'avara-Abkommen,^[f] een overeenkomst tussen de Jewish Agency en het Duitse Ministerie van Economische Zaken. Deze regeling bleef tot het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog van kracht.^[21]

Veel Joden beschouwden de Britse quota als ontoereikend en vonden ze bovendien in strijd met de Balfour-verklaring. De jeugdbewegingen HeHalutz en Betar organiseerden de eerste illegale immigraties over zee en hadden tot 1939 het grootste aandeel in de Aliyah Bet. De HeHalutz werkte nauw samen met de socialistisch zionistische Mapai, de voorloper van de huidige Israëlische Arbeidspartij. De revisionistische Betar had onder leiding van Jabotinski een sterk afwijkende kijk op het zionisme. Er was derhalve vrijwel geen samenwerking tussen de twee groeperingen.^[18]

In de vooroorlogse periode werden ruim vijftig clandestiene bootreizen gemaakt en bereikten tussen de 17.000^[22] en 24.000^[23] ma'apalim Palestina. Minstens twee derde van hen maakte de reis op schepen van revisionistische groeperingen.^[22]

Eerste reizen in 1934

Aanvankelijk stond de Jewish Agency afwijzend tegenover elke poging om de Britse immigratiewetgeving te ontduiken, uit vrees voor een negatieve invloed op de immigrantenquota.^[19] De HeHalutz had echter jonge mensen nodig om haar talrijke kibboetsen te bemannen. Op eigen initiatief organiseerde zij de eerste illegale bootreis naar Palestina en luidde zo het begin in van de Aliyah Bet.^[g] Op 26 juli 1934 vertrok de Velos vanuit Griekenland met 350 ma'apalim aan boord en arriveerde op 25 augustus aan de kust bij Bet Yanay. De Jewish Agency gaf de Hagana toestemming om te helpen bij het ontschepen en onderbrengen van de vluchtelingen.^[24]

Ze'ev Jabotinski deelde de voorzichtige houding van de Jewish Agency niet. Hij promootte een grootscheepse immigratie naar Palestina, ongeacht welke restricties de Britten hieraan zouden opleggen.^[24] De Betar bracht met de Union 117 ma'apalim van Griekenland naar Palestina. Bij aankomst op 28 augustus werden 17 opvarenden door de Britse autoriteiten gearresteerd, de rest wist op het vasteland te ontkomen.^[25]

De Velos van de HeHalutz vertrok op 6 september voor een tweede maal naar Palestina, ditmaal vanuit Bulgarije. Op 13 november werd ze voor de Palestijnse kust tegengehouden door schepen van de Royal Navy, waarop het schip naar Griekenland uitweek. De 318 emigranten kregen de kosten van de overtocht door de HeHalutz terugbetaald.^[25] Het betekende een grote financiële tegenslag voor de organisatie en het zou vier jaar duren voor zij weer deel zou nemen aan de Aliyah Bet.^[26] Ook een door de Betar geplande reis vanuit Gdańsk mislukte, daar het schip reeds in de haven zonk. De Betar trachtte vluchtelingen over het vasteland naar Palestina te smokkelen, maar ook deze poging liep op niets uit. De tegenslagen lokten veel kritiek uit op de illegale reizen binnen de beweging. Ook de Betar schortte haar aandeel in de Aliyah Bet voor een aantal jaren op.^[26]

Hervatting emigraties

De Artemisia, een van de drie schepen in de operatie Af Al Pi

Emigranten op de Atrato, een schip van de HeHalutz

Drie factoren droegen bij aan een doorstart van de Aliyah Bet. Allereerst breidde de invloedssfeer van nazi-Duitsland zich steeds meer uit in Europa. Na de dood van staatsman Józef Piłsudski in mei 1935 hanteerde ook de Poolse regering een discriminerend beleid jegens de Joden.^[26] Deze ontwikkeling voedde bij veel Europese Joden het verlangen naar Palestina als toevluchtsoord.

Een andere factor was de politiek van de revisionisten. Jabotinski stelde een programma op waarmee hij heel Palestina onder Joodse heerschappij wilde brengen. Voor de realisatie van dit plan was een grote toename van de Joodse bevolking nodig en derhalve een massale immigratie in Palestina. Toen de Zionistische Wereldorganisatie in 1935 Jabotinski's resolutie afwees, brak hij met de organisatie en richtte de Nieuwe Zionistische Organisatie (NZO) op.^[h]

In Palestina legden de witboeken nog weinig gewicht in de schaal en was de Britse houding ten opzichte van de illegale immigranten vrij soepel. In 1936 legaliseerde de mandaatregering bijvoorbeeld alle jisjoev die geen geldige papieren bezaten.^[11] Een groot deel van de Arabische bevolking was fel gekant tegen de groeiende Joodse populatie en ergerde zich aan de toegeeflijke Britse houding. De groeiende onvrede culmineerde in 1936 in de Arabisch-Palestijnse opstand tegen zowel de Joden als de Britten. Het Arabisch Hoger Comité zette de Arabieren aan tot een algemene staking, demonstraties, het ontduiken van belastingen en een economische boycot van de Joden. Aanslagen op de Joodse nederzettingen namen hand over hand toe en Arabieren pleegden bomaanslagen op pijpleidingen, spoorlijnen en treinen. In een poging om beide partijen tegemoet te komen deed de Britse Peel-commissie op 7 juli 1937 een voorstel om Palestina op te splitsen in een Joodse en een Arabische staat. De Arabische leiders verwierpen dit voorstel, maar voor de Europese Joden werd de hoop op een eigen thuisland verder aangewakkerd.^[26]

In maart 1937 lanceerde de Betariet Yisrael Galili zijn operatie Af Al Pi (אף-על-פי); Hebreeuws voor 'Ondanks Alles'. Drie kleine schepen, de Kosta, de Panormitis en de Artemisia, maakten tot de zomer van 1938 vijf reizen vanuit Griekenland en Albanië, waarbij meer dan 660 ma'apalim met de hulp van de Etsel aan land werden gezet.^[27] Aangemoedigd door Galili's succes hervatte de HeHalutz haar illegale immigraties en richtte zich daarbij met name op Joden in Polen.^[28] Zij boekte vooral succes met de Atrato. Deze voormalige zeesleper van de Russische Marine wist zes keer Palestina te bereiken en bracht met de hulp van de Hagana tweeduizend immigranten aan land.

Oprichting van het Centrum voor Aliyah

Eind 1938 begonnen individuele revisionisten onafhankelijk van de Betar illegale scheepsreizen te organiseren. In een poging om de krachten van de revisionisten te bundelen richtten de NZO, de Betar, de HaTzohar en de Etsel in februari 1939 het Centrum voor Aliyah (Frans: 'Mercaz Le'Aliyah') op te Parijs.^[29]^[30] Het samenwerkingsverband richtte zich vooral op Duitse en Oostenrijkse Joden^[22] en had veel succes met de Aghia Zoni en de Aghios Nicolaos, die elk 600 ma'apalim Palestina binnen wisten te smokkelen. Verdere pogingen om de organisatie te centraliseren verliepen echter moeizaam. Betaristen en individuele revisionisten hadden onder andere kritiek op het gebrek aan inlevingsvermogen van het bestuur. Volgens hen zou het Centrum alleen geïnteresseerd zijn in bruikbare jonge mensen, maar voorbijgaan aan waar de grootste noodzaak voor emigratie bestond.^[31] In 1940 werd het Centrum ontbonden, al bleef de Etsel de revisionisten assisteren bij het ontschepen van de immigranten.^[32]

Oprichting van de Mossad Le'Aliyah Bet

Toen het duidelijk werd dat het verdelingsplan van de Peel-commissie niet van de grond zou komen, liet de Jewish Agency in 1938 haar voorzichtige houding varen en vanaf dan richtte ook zij zich op de Aliyah Bet.^[33] De organisatie beschikte over meer financiële middelen dan de HeHalutz en de revisionisten, waardoor de omstandigheden aan boord van de immigratieschepen aanzienlijk zouden worden verbeterd.^[34]

De Duitse bezetting van Oostenrijk en Slowakije in maart 1939 zorgde voor een verdere toename van het aantal Joodse vluchtelingen. Om immigraties doeltreffender te kunnen uitvoeren richtte de Hagana op 29 april 1939 de Mossad Le'Aliyah Bet op; de 'Instelling voor Aliyah Bet'.^[i] Dit onderdeel zou geleidelijk de werkzaamheden van de HeHalutz overnemen, zodat deze zich weer kon richten op het geven van trainingsprogramma's voor vestiging in Palestina.^[35] Shaul Avigur^[j] werd aangesteld als het hoofd van de nieuwe Hagana-afdeling. Zijn direct leidinggevende was David Ben-Gurion, voorzitter van het uitvoerend comité van de Jewish Agency en politiek leider van de socialistisch zionistische Mapai. De werkzaamheden van de Mossad Le'Aliyah Bet werden voor een groot deel gefinancierd door de in 1914 opgerichte American Jewish Joint Distribution Committee (JDC).^[36]^[37]

Gideon-installatie met morseseinsleutel aan boord van een schip van de Mossad Le'Aliyah Bet^[k]

De Mossad Le'Aliyah Bet had haar hoofdkantoor in Tel Aviv en vestigde bijkantoren in Italië, Griekenland, Frankrijk, Zwitserland, Oost-Europa en de Verenigde Staten. Deze besloegen vaak niet meer dan een of twee kamers in een kantoorgebouw of privéwoning. De werkzaamheden van de Mossad Le'Aliyah Bet omvatten onder andere het kopen en reisklaar maken van schepen, het monsteren van kapiteins en bemanningsleden, het uitkiezen en trainen van immigranten en het opleiden van matrozen van de Hagana als scheepscommandanten en bemanningsleden.^[36] Marconisten in dienst van de Hagana, Gideonim genoemd, onderhielden het 'Gideon-netwerk'. Elk immigrantenschip was voorzien van een kleine kortegolfradio waarmee een Gideoni middels morsecodes contact kon onderhouden met de Haganakantoren in Palestina en Europa.^[38]

Aanvullende wetgeving voor immigratie

In 1939 duurde de Arabisch-Palestijnse opstand nog steeds voort. De Britten besloten om middels een witboek een aantal voorwaarden van de Arabieren in te willigen, daar deze in de meerderheid waren en een grotere bedreiging vormden dan de Joden. Premier Neville Chamberlain gaf te kennen: "als we dan een partij moeten beledigen, laten we dan de Joden beledigen in plaats van de Arabieren."^[l] Op 23 mei 1939 werd de MacDonald White Paper goedgekeurd door het Britse Lagerhuis.^[m] Het idee van verdeling van Palestina in twee afzonderlijke staten werd hierin losgelaten en de mogelijkheden voor grondaankoop door Joden werden sterk beperkt. Het plan was om in 1949 een onafhankelijke staat te creëren met zowel Arabische als Joodse vertegenwoordigers in de regering. Tot die tijd werd het aantal immigratiecertificaten beperkt tot 75.000, verspreid over de periode van 1940 tot 1944. Elk jaar zouden 10.000 immigranten in het bezit van een certificaat worden toegelaten. De overige 25.000 certificaten zouden aanvullend worden verstrekt aan vluchtelingen, op voorwaarde dat de jisjoev adequate voorzieningen voor hun onderhoud konden waarborgen. Kinderen en andere hulpbehoevende personen zouden daarbij voorrang krijgen. Na afloop van de vijf jaar zou verdere immigratie afhangen van de toestemming van de meerderheid van de bevolking, dat wil zeggen, de Arabische bevolking.^[40]

Het witboek werd leidend voor het verdere beleid van het Britse mandaatbestuur. Door de lagere quota verwachtten zij een toename van clandestiene immigraties. In landen met havens aan de Middellandse Zee en de Zwarte Zee oefenden Britse diplomaten druk uit op de regeringen om het vertrek van Joden te verhinderen.^[30] De Britten verscherpten het toezicht op de grenzen en de kuststrook van Palestina en bouwden vijftien kilometer ten zuiden van Haifa het interneringskamp Atlit voor de opvang van vluchtelingen. Atlit zou tijdens de mandaatperiode tienduizenden Joden huisvesten.^[41] Gevangengenomen immigranten werden gescheiden naar geslacht, maar getrouwde stellen mochten elkaar elke dag een uur bezoeken. In het kamp geboren kinderen kregen de Britse nationaliteit en mochten legaal buiten het kamp worden grootgebracht.^[42] De nieuw ingevoerde immigrantenquota werden voor een groot ingevuld door de ma'apalim die periodiek uit het kamp werden vrijgelaten.^[43]

Reacties van de jisjoev

Veel jisjoev beschouwden het uitbrengen van het witboek als een oorlogsverklaring. De Hagana bracht in augustus een Brits patrouilleschip tot zinken en de Etsel concentreerde zijn gewelddadige acties voortaan geheel op het mandaatbestuur.^[17] Zowel de revisionisten als de Jewish Agency besloten om de Aliyah Bet onverminderd door te laten gaan. Ben-Gurion opperde het plan om een aantal schepen in het volle daglicht te laten arriveren. Zo zouden de Britten gedwongen worden om voor de ogen van de hele wereld Joodse vluchtelingen de toegang tot Palestina te weigeren.^[44]

De verscherping van het toezicht op de immigraties had een aanmerkelijke invloed op het succes van de operaties.^[n] De voorheen zo succesvolle Atrato werd op zijn zevende reis naar Palestina op 28 mei 1939 onderschept en de 430 ma'apalim aan boord werden gearresteerd. Hetzelfde lot onderging onder andere de Colorado tijdens zijn vijfde reis in juli. Op 1 september strandde de Tiger Hill op de kust bij Tel Aviv. Dit schip van de Mossad Le'Aliyah Bet had 1417 immigranten aan boord; een nieuw recordaantal. De Britten namen het schip onder vuur en doodden twee van de immigranten.^[25]

Sommige schepen hadden meer succes. Het eerste schip dat de Mossad Le'Aliyah Bet inzette was de Dora. Het nam 480 Joodse vluchtelingen aan boord in de havens van Vlissingen en Antwerpen en zette die op 12 augustus in Palestina af.^[45] Het waren echter vooral de schepen van de Betar en individuele revisionisten die de blokkades wisten te omzeilen. Tussen het uitbrengen van het witboek en het begin van de Tweede Wereldoorlog smokkelden zij meer dan 2700 immigranten Palestina binnen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog (1939 – 1945)

Met de inval van Polen door Duitsland op 1 september 1939 begon de Tweede Wereldoorlog; een periode waarin de uitvoering van de Aliyah Bet ernstig werd bemoeilijkt. Veel Europese Joden gaven de hoop op emigratie op nadat ze naar de Poolse getto's waren gedeporteerd. Beschikbare schepen werden zeldzaam, waardoor de normale huur- of koopprijs werd verveelvoudigd.^[30] De Britse regering hield vast aan haar immigratiebeleid en wendde haar invloed aan om Joden binnen de grenzen van de geallieerde landen te houden.^[39] Na de Italiaanse invasie van Frankrijk werd de Middellandse Zee te gevaarlijk geacht voor geallieerde schepen, waarop de Royal Navy vanaf 22 juni 1940 de haven van Haifa blokkeerde. De enige andere Palestijnse haven van belang was Jaffa, gelegen in een gebied waar vooral Arabieren woonden.^[46] Illegale immigrantenschepen waren derhalve genoodzaakt om hun passagiers op het strand af te zetten.

De nazi's streefden een judenreines Reich ('jodenvrij rijk') na. In de eerste oorlogsjaren achtten zij de middelen om dit doel te bereiken nog van secundair belang. Sinds augustus 1938 werd de emigratie van Joden uit Duitsland gereguleerd door de Zentralstelle für jüdische Auswanderung (ZfjA; 'Centraal Bureau voor Joodse Emigratie'). Duitsland hielp zo op kleine schaal mee aan de Aliyah Bet, al hadden de zionisten geen zeggenschap in de immigrantenselectie.^[30]

De *Rudnitchar* was voor zover bekend het enige immigrantenschip dat tijdens de Tweede Wereldoorlog ongemerkt de Palestijnse kust bereikte

Ten minste 50.000 Joden wisten tijdens de oorlog Palestina te bereiken. Meer dan 16.000 deden dit clandestien,^[47]^[o] maar werden meestal gearresteerd en in kampen als Atlit gevangengezet. Enkele schepen waren in een dermate slechte staat dat ze er niet in slaagden om Palestina te bereiken. Andere schepen zetten hun passagiers af in Turkije, vanwaar ze hun reis te voet of per trein vervolgden. Voor zover bekend was de Rudnitchar van de Betar het enige schip dat erin slaagde om voorbij de Britse blokkade te geraken. In drie reizen smokkelde het ruim 1300 ma'apalim Palestina binnen.

Ondanks het immigratiebeleid namen meer dan 30.000 Palestijnse Joden dienst in het Britse leger.^[48] Zij wilden militaire ervaring opdoen voor de strijd tegen de Arabieren. Bovendien hoopten zij dat hun vrijwillige deelname in het leger een positieve invloed zou hebben op het immigratiebeleid.^[30] Ben-Gurion vatte het voornemen van de jisjoev in september 1939 als volgt samen: "Wij zullen in de oorlog vechten aan de zijde van Engeland, alsof er geen witboek was, en wij zullen vechten tegen het witboek alsof er geen oorlog was."^[7]

Sabotage van de Patria

In de herfst van 1940 vervoerden schepen van de ZfjA 3600 Duitse Joden via de Donau naar Roemenië. De vluchtelingen werden vervolgens ingescheept op de Pacific, de Milos en de Atlantic van de Mossad Le'Aliyah Bet. In oktober vertrokken de drie schepen vanuit Sulina naar Palestina.^[30] De Pacific kwam op 1 november als eerste in de Palestijnse kustwateren aan, twee dagen later gevolgd door de Milos. Britse patrouilleschepen onderschepten beide schepen om ze vervolgens te escorteren naar Haifa. Het kamp in Atlit had onvoldoende capaciteit voor de duizenden immigranten. Daarom besloot de Hoge Commissaris voor Palestina Harold MacMichael op 20 november om de opvarenden onder te brengen in een interneringskamp in Brits-Mauritius.^[49]^[50]

Het nieuws van de deportatie naar een kamp dat zich duizenden kilometers van Palestina bevond zorgde voor veel onrust onder de jisjoev. Zij hielden een algemene staking in Haifa, maar dit had geen effect op het besluit van MacMichael. Nadat de ma'apalim aan boord van de voormalige Franse oceaanlijner Patria waren gebracht, arriveerde op 24 november de Atlantic. De Britten overmeesterden het schip en brachten en een groot deel van de opvarenden aan boord van de Patria.^[50]

Op de ochtend van 25 november ontplofte een door de Hagana geplaatste bom aan boord van de Patria. Het doel was om het schip zodanig te beschadigen dat het voor reparatie in Haifa moest blijven. In de zo gewonnen tijd wilde de Jewish Agency proberen om de Britten over te halen van de deportatie af te zien. De romp van de Patria was echter in een slechtere staat dan de Hagana had berekend.^[51]^[52] De bom scheurde de scheepswand open, waarop het schip kapseisde en zonk. 209 opvarenden stierven en 172 raakten gewond.^[53]

De bomaanslag trok de aandacht van de internationale pers, maar het was niet duidelijk welke organisatie verantwoordelijk was.^[p] In Haifa voerden de jisjoev een grootscheepse campagne om de resterende gevangenen vrij te laten. De Britse mandaatregering, die zich nu geplaatst zag tussen de Arabische oppositie en de aandacht van de media, besloot tot een compromis. Ze liet de overlevenden van de Patria in Palestina vrij, maar liet de resterende 1584 opvarenden van de Atlantic alsnog naar Mauritius deporteren.^[50]^[54] Het bleef de enige deportatie naar een afgelegen kolonie.^[q]

Lotgevallen van de Stroema

Ook de reis van de Stroema trok wereldwijd de aandacht. Aanvankelijk had de Mossad Le'Aliyah Bet dit Bulgaarse schip op het oog. De organisatie had echter een groot aantal tegenslagen gehad. Na het zinken van de Patria had zij de Darien II ingezet, maar ook dit schip werd op 19 maart 1941 door de Britten onderschept. De Mossad Le'Aliyah besloot daarop haar overzeese operaties geruime tijd op te schorten.^[57] Eind 1941 charterden de HaTzohar en de Betar de Stroema om Joden te helpen ontkomen uit het door de Duitsers bezette Roemenië. Het schip had een capaciteit voor 250 passagiers, maar er werden meer dan 750 ma'apalim ingescheept.^[r]^[60]

De Stroema vertrok op 12 december vanuit de haven van Constanța. Omdat de dieselmotor niet startte, sleepte een sleepboot het schip de haven uit en liet het op volle zee achter. Na vergeefse pogingen om de motor te repareren liet de bemanning de volgende ochtend de sleepboot terugkeren. De motor werd vervolgens gerepareerd in ruil voor de trouwringen van de Joodse immigranten.^[s] Op 16 december kreeg de Stroema nogmaals motorpech voor de kust van Turkije. Het schip werd voor reparatie naar Istanboel gesleept, waar het werd opgemerkt door de Britten. Diplomaten onderhandelden met de Turkse regering over het lot van het schip, terwijl de ma'apalim gedwongen werden om aan boord te blijven.^[t]^[60]

Uiteindelijk besloot de Turkse regering om het schip de Zwarte Zee op te slepen. Op 23 februari 1942 werd het met een defecte motor achtergelaten voor de kust van Şile. De volgende dag torpedeerde een Russische onderzeeboot het schip. De negentienjarige immigrant David Stoliar was de enige die de ramp overleefde.^[60]^[u]

Zowel de gebeurtenissen rond de Patria als de lotgevallen van de Stroema droegen bij aan een toename van guerrilla-acties van de Etsel en de Lechi, een terroristische militie die zich in 1940 van de Etsel had afgesplitst.^[62] Ook de Betar richtte zich na de Stroema-ramp volledig op aanslagen op de Britten.^[63]

Herziening van het zionistisch beleid

Met de aanvang van de Endlösung staakte de ZfjA in het voorjaar van 1942 haar samenwerking bij de emigraties. De situatie voor de Europese Joden werd steeds nijpender, maar de Britten hielden vast aan hun immigratiebeleid. Steeds meer zionisten raakten ervan overtuigd dat er van de kant van de Britten weinig hulp viel te verwachten. Van 6 tot 11 mei 1942 belegden zij de Biltmoreconferentie in New York, een bijeenkomst die een grote invloed op de Aliyah Bet zou hebben. Onder de zeshonderd gedelegeerden waren diverse zionistische leiders aanwezig, zoals Ben-Gurion en Chaim Weizmann, president van de Zionistische Organisatie. Er werd een programma voorgelegd waarin de MacDonald White Paper van 1939 werd afgewezen. Palestina zou een onafhankelijke Joodse republiek moeten worden, zonder bemoeienissen van het Britse rijk.^[64] Dit herziene beleid week sterk af van de traditionele zionistische politiek. Daarin stond de vestiging van Joden in Palestina centraal, niet hun heerschappij. De Pro-Britse Weizmann uitte zijn twijfels, maar het Biltmoreprogramma werd aangenomen als het nieuwe officiële standpunt van de zionistische beweging.^[65] In navolging van het nieuwe beleid stelde Ben-Gurion voor om een massale immigratie van twee miljoen Joden in Palestina te realiseren.^[66]

Over het vasteland van Turkije

In de jaren 1940 tot 1942 reisden ruim 5000 Joden legaal naar Palestina via het vasteland van Turkije en Syrië.^[68] Toen in december 1942 berichten van de Holocaust de geallieerde landen hadden bereikt, waren nog 34.000 van de 75.000 immigratiecertificaten over. De Britse regering bepaalde in februari 1943 dat deze vooral moesten worden gebruikt voor Joodse kinderen in het zuidoosten van Europa. Veel Joden die een certificaat ontvingen waren echter niet in staat om Palestina te bereiken.^[69] De Britse regering trof daarop regelingen dat elke Joodse vluchteling die gedurende de oorlog een neutraal land wist te bereiken, vanaf juni 1943 van de landsregering een immigratiecertificaat uitgereikt kreeg.^[70] In datzelfde jaar kwamen 1352 Joden legaal via Turkije Palestina binnen.^[68]

Na deze Britse concessie besloot de Mossad Le'Aliyah Bet om haar emigraties naar Palestina te hervatten. In 1944 gingen de Hagana en de JDC een samenwerkingsverband aan met de War Refugee Board, een Amerikaanse hulporganisatie die was opgericht door de Executive Office of the President.^[68] Vanaf maart 1944 ondernamen genoemde organisaties met negen schepen van de Mossad Le'Aliyah in totaal elf reizen naar Istanboel. Eén schip, de Mefkure, zonk nadat een Russische onderzeeboot het had getorpedeerd. Van de meer dan 300 opvarenden overleefden slechts elf personen de ramp.^[71] De overige schepen zetten 3350 Joden af aan de Turkse kust, die hun reis naar Palestina met de trein vervolgden.^[70] In totaal reisden 6800 Joodse immigranten in 1944 legaal via Turkije naar Palestina. Aan het einde van het jaar stopte de Turkse regering met het uitreiken van de certificaten.^[68]^[v]

One Million Plan

Toen de omvang van de Holocaust duidelijk werd, veranderde Ben-Gurion in 1944 zijn beoogde aantal immigranten naar één miljoen, in een bestek van anderhalf jaar. Nadat het zogeheten 'One Million Plan' op 24 juni 1944 aan de Jewish Agency was voorgelegd,^[72] trof deze samen met de Hagana en een groot aantal Amerikaanse zionistische organisaties voorbereidingen voor een grootscheepse immigratie van Joodse Holocaust-overlevenden. Ben-Gurion zei hierover in een toespraak:

Als het eind van de Tweede Wereldoorlog komt, zal dat niet het eind van onze oorlog zijn. Na de nederlaag van de nazi's wordt het onze hoogste plicht om tot het uiterste te gaan teneinde al wat de Duitsers van de verschillende Joodse gemeenschappen hebben overgelaten te redden. Wij zullen deze overlevenden openlijk of heimelijk dwars door zwaar door de oorlog geteisterde landen en over grenzen naar de zee moeten leiden, en vandaar naar de kust van hun vaderland, opdat wij diegenen van ons volk die in leven zijn gelaten op de schouders naar huis kunnen dragen.

— David Ben-Gurion^[6]

De Bricha (1945 – 1948)

Met het terugtrekken van de Duitsers stuitten de geallieerde legers in de zomer van 1944 op de concentratiekampen in Oost-Europa. In de chaos tijdens de bevrijding hielden de soldaten nauwelijks bij hoeveel Joden de kampen hadden overleefd. Schattingen van het aantal Europese Joden die na de oorlog nog in leven waren lopen uiteen van de 1,5^[73] tot 3,6 miljoen.^[w] De woningen en bezittingen van veel Oost-Europese Joden waren tijdens de oorlog geconfisqueerd of verwoest en in Polen en Oekraïne waren antisemitische groeperingen actief.^[73] Vanaf het einde van 1944 trokken Holocaust-overlevenden daarom weg uit Oost-Europa. Joden noemden deze migratiestroom de Bricha (בריחה), Hebreeuws voor 'ontsnapping' of 'vlucht'. De emigranten vonden asiel in Italië en de geallieerde bezettingszones in Duitsland en Oostenrijk, waar minstens 150.000 van hen werden gehuisvest in DP-kampen (kampen voor displaced persons).^[75] De JDC en de United Nations Relief and Rehabilitation Administration (UNRRA) voorzagen deze kampen van voedsel, kleding en andere hulpgoederen. De gevolgen van het uitroeiingsbeleid tijdens de Holocaust waren in de DP-kampen goed zichtbaar. Er waren vrijwel geen kinderen en bejaarden en meer dan de helft van de Joodse ontheemden was tussen de 17 en 39 jaar oud.^[x]^[73]

In de herfst van 1945 maakte Ben-Gurion een rondreis langs de DP-kampen in Duitsland. Het idee van Palestina als een onafhankelijke Joodse staat en toevluchtsoord voor de ontheemden vond veel navolging. In een aan het begin van 1946 gehouden enquête gaf meer dan 95 procent van de Joodse ontheemden de wens te kennen om naar Palestina te emigreren.^[y] Nog voor zijn terugreis gaf Ben-Gurion aan Shaul Avigur instructies om Joden die naar Palestina wilden reizen te verzamelen in de Amerikaanse bezettingszones. Daar de Amerikanen geen boodschap hadden aan het Britse immigratiebeleid, openden zij de grenzen voor de vluchtelingen.^[73]

Voor de legale immigratie naar Palestina waren aan het einde van de oorlog nog 10.938 immigratiecertificaten beschikbaar.^[76] 1320 hiervan werden gebruikt voor de gedeporteerde Joden die na de oorlog in Mauritius waren vrijgelaten.^[z] Omdat de vijf jaar zoals beschreven in het witboek van 1939 waren verstreken, stemde de Britse Labour Party voor een intrekken van het witboek en het stichten van een Joodse staat in Palestina. Minister Ernest Bevin van Buitenlandse Zaken weigerde dit echter. In plaats daarvan werd bepaald dat elke maand 1500 van de resterende certificaten zouden worden uitgereikt.^[76] De Sh'erit ha-Pletah ('Overlevend overblijfsel') en andere groeperingen van overlevenden protesteerden tegen deze Britse quota en wilden een herziening van het immigratiebeleid.^[77] Bevin bleef echter bij zijn besluit, wat resulteerde in een verdere toename van terreuracties van de Etsel en de Lechi.

De naoorlogse periode was mede dankzij de Bricha en het One Million Plan de belangrijkste fase in de Aliyah Bet. Het grootste deel van de ma'apalim was afkomstig uit Europa en reisde over zee.^[78] In 66 bootreizen vervoerden 58 immigratieschepen ruim 70.000 ma'apalim richting Palestina. De Mossad Le'Aliyah Bet had hierin het exclusieve aandeel, met uitzondering van de door de Etsel georganiseerde reis van de Ben Hecht. Slechts twaalf schepen wisten de Britse blokkade te doorbreken. Zij smokkelden gezamenlijk ruim 2100 Joden Palestina binnen.^[39]^[aa]

Organisatie

Organogram immigraties over zee tijdens de Bricha

Jewish Agency

Hagana

Etsel

Palmach
(vanaf 1941)

Mossad Le'Aliyah Bet
(vanaf 1939)

Palyam
(vanaf 1943)

Gideonim
(vanaf 1939)

me'lavim

Aliyah Alef

Aliyah Bet

De eerste etappes in de Aliyah Bet werden voornamelijk uitgevoerd door de Joodse Brigade^[ab] en andere Palestijnse Joden die dienst hadden genomen in het Britse leger. Zij gingen actief op zoek naar Joden die naar Palestina wilden trekken en begeleidden hen naar de kampen in de Amerikaanse bezettingszone.^[79] De keuze van kandidaten voor de Aliyah Bet werd gewoonlijk overgelaten aan de organisaties van Holocaust-overlevenden.^[80] Wanneer een groep ma'apalim was samengesteld, brachten de Joodse soldaten hen naar de kust van de Middellandse Zee of de Zwarte Zee. Zij gebruikten daarbij hun militaire ervaring en connecties om de vluchtelingen langs de diverse grensposten te smokkelen. Een groot aantal maakte de reis in Britse legervoertuigen, waarbij sommige vluchtelingen zich vermomd hadden als Britse soldaten.^[81] De ma'apalim die in Italië arriveerden, werden overgedragen aan de HaChavura ('De Bende'), een groepering van Joden in het Britse leger die tevens lid waren van de Hagana.^[82]

Vertrekpunten

Aan de kust ontfermden de Palyam zich over de vluchtelingen. Deze marineafdeling was eind 1943 opgericht als onderdeel van de Palmach, de elitestrijdkracht van de Hagana. Palyamnikim brachten de vluchtelingen onder in provisorische tentenkampen en gaven hen training als voorbereiding op de uitdagingen aan boord van een immigrantenschip.^[36]

Shaul Avigur (rechts) in een Italiaanse werkplaats van de Mossad Le'Aliyah Bet

Rond de havens waren woningen ingericht als hoofdkwartieren van de Mossad Le'Aliyah Bet. In een groot aantal havens had de organisatie werkplaatsen en magazijnen in gebruik die de schepen voorzagen van proviand, brandstof en andere voorzieningen. Veel van deze magazijnen bevatten wagenparken die voor een aanzienlijk deel bestonden uit gestolen Britse legervoertuigen.^[83]

De voornaamste uitvalsbasis was Italië, met zijn lange kustlijn, talrijke havens, centrale ligging en gunstige politieke situatie. Na het fascistische bewind van Mussolini was het land in een economisch dal geraakt, waardoor het voor Italië gunstiger was als de vluchtelingen zouden vertrekken en zich niet zouden vestigen. Veel Italianen sympathiseerden bovendien met de Joden en hun wens zich te vestigen in een eigen staat. Zij waren daarentegen weinig welwillend tegenover de tienduizenden Britse soldaten, die zich overal in het land hadden gestationeerd. De Mossad Le'Aliyah Bet voerde haar operaties in de Italiaanse havens niet alleen met medeweten van de regering uit, maar vaak ook met de hulp van de bevolking.^[84]

In totaal vertrokken tijdens de Bricha 34 schepen vanuit Italië met ruim 22.000 ma'apalim aan boord. Vanuit Frankrijk en Bulgarije werden respectievelijk 15 en 4 reizen gemaakt met ongeveer 16.000 en 19.000 ma'apalim. Andere landen vanwaaruit meerdere reizen werden ondernomen waren Joegoslavië (vier), Griekenland (vier) en Algerije (twee).

Schepen

Het geld voor de aankoop en bevoorrading van de schepen bestond voor het grootste deel uit schenkingen van Amerikaanse Joden aan hulporganisaties als de JDC.^[37] De Britten onderschepten de meeste immigratieschepen. Het had daarom weinig zin om ze te huren. De Mossad Le'Aliyah Bet probeerde zoveel mogelijk de kosten te drukken door oude of afgedankte schepen aan te schaffen. Om de passagierscapaciteit te vergroten, richtten Palyamnikim de schepen zo economisch mogelijk in wanneer zij de stapelbedden, sanitaire voorzieningen en ventilatie- en verlichtingssystemen aanbrachten. De oorspronkelijke passagierscapaciteit werd gewoonlijk ruim overschreden, waardoor de reis naar Palestina dikwijls het uiterste vergde van de ma'apalim.

De Britten hielden in Italië en andere Europese landen toezicht op het monsteren van scheepsbemanning en de aankoop van schepen.^[39] Het was dan ook in Noord-Amerika waar men de grootste schepen voor de Aliyah Bet aanschafte, zoals de Exodus 1947, de Atzma'ut en de Kibbutz Galuyot. In totaal werden er tien schepen gekocht, waaronder afgedankte marineschepen van de United States Navy en de Koninklijke Canadese marine. De Amerikaanse schepen brachten ruim 31.000 ma'apalim richting Palestina; bijna de helft van het totaal van de naoorlogse periode.

Overzicht Amerikaanse schepen^[85]
schip	afbeelding	tonnage	nieuwe naam	inzet	ma'apalim
Beauharnios, voormalig Canadees korvet		980	Josiah Wedgwood	juni 1946	1257
Norsyd, voormalig Canadees korvet		980	Haganah	juli 1946	2678
Ulua, voormalig Amerikaans patrouilleschip		808	Haim Arlosoroff	februari 1947	1348
Abril, voormalig privéjacht dat later dienstdeed als Amerikaans patrouilleschip		753	Ben Hecht	maart 1947	597
Gresham, voormalig Amerikaans patrouilleschip en ijsbreker		741	HaTikva	mei 1947	1414
President Warfield, voormalig passagiersschip in de Chesapeake Bay		1814	Exodus 1947	juli 1947	4530
Northland, voormalig Amerikaans ijsbreker		1273	Medinat HaYehudim	oktober 1947	2664
Paducah, voormalig Amerikaans kanonneerboot dat later dienstdeed als patrouilleschip		916	Geulah	oktober 1947	1388
Pan Crescent, voormalig Amerikaans vrachtschip voor de bananenexport		4570	Atzma'ut	januari 1948	7612
Pan York, voormalig Amerikaans vrachtschip voor de bananenexport		4570	Kibbutz Galuyot	januari 1948	7557

In de havens gaf de organisatie gewoonlijk een valse bestemming op voor de schepen. Deze correspondeerde met de reisdocumenten van de immigranten. Het werd een traditie om de schepen nieuwe namen te geven, om de opvarenden te inspireren en aan te moedigen. Om niet de aandacht van de havenautoriteiten en de Britten te trekken, vond deze herdoop meestal na het vertrek plaats. Sommige schepen werden vernoemd naar Joodse martelaren, zoals Haganastrijders die in dienst van het Britse leger waren gesneuveld. Andere schepen kregen leuzen als naam, zoals de Lo Tafchidunu (לא תפחידונו: 'Wij zijn niet bang') en de Bonim VeLochamim (בונים ולוחמים: 'Bouwers en Vechters').

Onderweg

De leiding aan boord van een immigrantenschip was in handen van een groep me'lavim. Dit waren activisten van de Palyam die speciaal voor dit doel waren opgeleid. Zij verleenden assistentie bij het inschepen, droegen zorg voor de ma'apalim tijdens de reis en namen de leiding in eventueel verzet bij de arrestaties. Het hoofd van de me'lavim had aan boord niet alleen het commando over de ma'apalim en de activisten, maar ook over de kapitein en de bemanning.^[86] Daarnaast waren er gewoonlijk een of twee artsen aanwezig^[87] en minstens één Gideoni voor het contact met de Hagana.^[ac] Voor de in Noord-Amerika gekochte schepen monsterde de Mossad Le'Aliyah Bet zo'n 240 Amerikaanse en Canadese vrijwilligers als kapiteins en bemanningsleden.^[36]^[ad]

Wanneer een schip voorbij de blokkade wist te komen, schakelde de Gideoni de Hagana in Palestina in. De opvarenden werden vervolgens door me'lavim aan wal gebracht, waar lokale activisten hen opwachtten. Deze hadden voertuigen klaarstaan waarin zij de ma'apalim naar nabijgelegen Joodse nederzettingen brachten, terwijl anderen de omgeving bewaakten.^[87]

Palestine Patrol

De Knesset Israel onderschept door de Palestine Patrol, november 1946

Een Britse jager onderschept de Ben Hecht, maart 1947

De Mossad Le'Aliyah Bet smokkelde in de eerste zes scheepsreizen na de oorlog meer dan 500 ma'apalim Palestina binnen. Als tegenmaatregel zette de Royal Navy vanaf 20 oktober 1945 een speciale vloot in, die zich geheel zou richten op de schepen van de Aliyah Bet.^[89]^[ae] In de loop der tijd werd deze zogenoemde Palestine Patrol aanzienlijk uitgebreid. In 1947 was het met 24 mijnenvegers, 20 torpedobootjagers, 18 kruisers en 9 fregatten de grootste vloot in de Middellandse Zee.^[6]

In totaal controleerde de Palestine Patrol bijna tachtig immigrantenschepen en hanteerde daarbij een vaste procedure. Allereerst werd waar nodig medische hulp verleend en water en voedsel verstrekt. De matrozen controleerden de legale schepen op passagiers zonder immigratiecertificaat. Illegale schepen werden geëscorteerd naar de haven van Haifa.^[41] Slechts zes illegale immigrantenschepen met in totaal ruim 2000 vluchtelingen slaagden erin om de blokkade van de Palestine Patrol te doorbreken.^[af]

Het havendok van de Royal Navy in Haifa werd met kettingen beveiligd tegen aanslagen van de Palyam

In reactie op de verscherpte controle op de schepen stelde Ben-Gurion zijn plan van een 'Aliyah Gimel' ('Aliyah C') voor, een gewapende illegale immigratie waarbij de opvarenden met geweld de Palestijnse kust zouden proberen te bereiken. Het plan vond weinig bijstand in het bestuur van de Hagana. Het was een vaste regel dat de immigrantenschepen onbewapend waren en de Palyam had aparte schepen voor de wapensmokkel.^[90] Wel slaagde Ben-Gurion er in om de Hagana, de Etsel en de Lechi hun krachten te laten bundelen tegen de Britten, in een samenwerkingsverband dat de naam Tnuat HaMeri ('Verzetsbeweging') kreeg. Een eerste actie was de bevrijding van 208 ma'apalim uit het interneringskamp Atlit op 10 oktober 1945, uitgevoerd door de Palmach. Hierna volgde een groot aantal aanslagen op schepen, radarinstallaties en politieposten langs de kust.^[91] De Palyam zette een aparte eenheid in, de HaChulya genaamd, die gespecialiseerd was in het saboteren van patrouilleboten.^[92] Op 29 juni 1946 werden duizenden Haganaleden gearresteerd tijdens de door de Britten uitgevoerde Operatie Agatha, ook wel Zwarte Zaterdag of Zwarte Sabbath genoemd. De Hagana staakte hierop haar geweldplegingen tegen de Britten, behalve in zaken die rechtstreeks invloed zouden hebben op het welslagen van de Aliyah Bet.^[91]

La Spezia-affaire

Na de oorlog werden de eerste succesvolle reizen voornamelijk vanuit Noord-Italië gemaakt, onder leiding van Yehuda Arazi van de Mossad Le'Aliyah Bet.^[ag] Begin 1946 trof Arazi voorbereidingen in La Spezia voor de reis van de Eliahu Golomb en de Dov Hoz. Voor het transport en inscheping van ruim duizend ma'apalim gebruikten de activisten gestolen Britse legertrucks. In de veronderstelling dat de trucks vluchtende Italiaanse fascisten vervoerden, stopten Italiaanse politieagenten het konvooi en namen de Joden gevangen. Pas nadat zij de Britse inlichtingendienst in hadden geschakeld zagen de agenten hun vergissing in. Op 8 april brachten ze de emigranten in dezelfde trucks terug naar de twee schepen.^[93]

Om het vertrek van de schepen te verhinderen plaatsten de Britten een blokkade buiten de haven van La Spezia. Soldaten probeerden de ma'apalim van boord te halen, maar gaven het op toen Arazi dreigde de Dov Hoz op te blazen. Arazi hield vervolgens een groot aantal persconferenties, waarin hij pleitte voor legalisatie van immigratie naar Palestina en de stichting van een Joodse onafhankelijke staat. Op 25 april werd een demonstratie in het centrum van La Spezia georganiseerd. De ma'apalim gingen in hongerstaking en eisten toestemming van de Britten voor hun vertrek naar Palestina. De verwikkelingen in de zogenoemde 'La Spezia-affaire' waren nu wereldnieuws geworden. De Britten zagen zich zodoende in een slecht daglicht geplaatst. Sir Harold Laski van de Labour Party bezocht Arazi in La Spezia en beloofde hem om de zaak te bemiddelen bij Ernest Bevin en premier Clement Attlee. Arazi reageerde positief en de ma'apalim stopten hun hongerstaking.^[93]

De Britse regering stelde een compromis voor. De helft van de opvarenden mocht legaal naar Palestina reizen en de rest diende terug te keren naar de landen van herkomst. Arazi wees het voorstel af en de ma'apalim hervatten hun hongerstaking. Uiteindelijk gaven de Britten toestemming voor de immigratie van de vluchtelingen, al trokken zij hun aantal wel af van het quotum conform het witboek. Op 8 mei 1946 vertrokken de Doz Hov en de Eliahu Golomb^[ah] en ontscheepten vijf dagen later de vluchtelingen in Haifa.^[93]^[ai]

Rol van de media

Met het oog op de Palestine Patrol besprak het bestuur van de Mossad Le'Aliyah Bet twee mogelijke tegenacties. De eerste was het gebruiken van een groot aantal kleine schepen, die in één nacht op verschillende plaatsen de Palestijnse kust zouden proberen te bereiken. Het tweede voorstel borduurde voort op Ben-Gurions eerdere plan om de Royal Navy te provoceren en hield de inzet in van grotere schepen met duizenden ma'apalim aan boord. De La Spezia-affaire had voor veel publiciteit gezorgd. Nieuwe persberichten van de deportaties van Holocaust-overlevenden zouden een gunstig effect hebben op de publieke opinie en zo een politieke druk uitoefenen op het Brits bestuur.^[95]^[96] Men koos voor de tweede optie, daar deze het meeste voordeel op de langere termijn zou opleveren. Minder opvallende schepen zouden echter nog steeds worden gebruikt.^[36]

Politieke druk was nu het primaire doel van de Aliyah Bet geworden en de pers droeg daar in een belangrijke mate aan bij. Het eerstvolgende schip van de Mossad Le'Aliyah Bet dat vanuit Italië vertrok was de Josiah Wedgwood, een afgedankte korvet van de Canadese marine. De Amerikaanse journalist I.F. Stone reisde mee met het schip en publiceerde zijn ervaringen in zijn boek Underground to Palestine, dat datzelfde jaar uitkwam.^[97]

De Mossad Le'Aliyah Bet voerde de frequentie van de reizen steeds verder op en steeds vaker vergezelden journalisten de immigranten.^[98] Ma'apalim lieten zich fotograferen met spandoeken voorzien van Engelstalige leuzen en verzetten zich aanvankelijk nauwelijks bij de arrestaties. De pers mat de slachtofferrol van de vluchtelingen breed uit, terwijl zij de Palyamnikim afschilderde als helden en martelaren. Dit alles resulteerde in een groeiende sympathie van het publiek.^[99]

Deportaties naar Cyprus

Na de pogrom van Kielce in juli 1946 bereikte de vlucht van Poolse Joden een nieuw hoogtepunt.^[73] Om het groeiende aantal illegale immigranten te kunnen huisvesten koos de Britse regering ervoor om kampen in Brits Cyprus te gebruiken. Op het eiland waren twee kamplocaties: Caraolos, ten noorden van Famagusta, en Dekhelia, net buiten Larnaca. Het eerste werd op 14 augustus 1946 opnieuw in gebruik genomen.^[aj] In totaal gebruikten de Britten twaalf verschillende kampen, die gezamenlijk ruim 53.000 ma'apalim huisvestten.^[100]^[ak]

Elk kamp was voorzien van wachttorens en een dubbele omheining van prikkeldraad. Deze voorzieningen waren niet alleen bedoeld om de gevangenen binnen te houden, maar ook om de kampen te beveiligen tegen aanslagen van zionistische milities.^[100] De organisatie binnen de omheining werd aan de Joden zelf overgelaten, waardoor de Hagana in staat was om activisten het kamp binnen te smokkelen. Deze verbeterden de kampcondities en gaven in het geheim gevechtstrainingen als voorbereiding op mogelijke onlusten in Palestina.^[102] Ook hielpen zij een aantal gevangenen ontsnappen.

In Palestina ontketenden de deportaties naar Cyprus een golf van protesten. Palyamnikim saboteerden vier deportatieschepen met Cyprus als bestemming^[91] en spoorden de ma'apalim aan om weer verzet te bieden bij de arrestaties.^[103]^[al]

Onderzoekscomités

Op 4 januari 1946 was in Washington D.C. de eerste zitting van het Anglo-Amerikaanse onderzoekscomité, een gezamenlijke poging van het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten om het vluchtelingenprobleem in de geallieerde bezettingszones en het conflict tussen de Joden en Arabieren in Palestina diplomatiek op te lossen. Het comitérapport adviseerde om 100.000 extra Joden in Palestina toe te laten en een gemengde regering van zowel Arabieren als Joden aan te stellen.^[104] De Britten besloten op 4 oktober 1946 om 96.000 extra immigratiecertificaten uit te reiken. De helft van dit aantal zou worden gebruikt voor de Joden in de reeds overvolle kampen in Cyprus. Vanaf 1947 werden in deze kampen aanvullende immigratiecertificaten uitgereikt aan zwangere vrouwen, vrouwen met pasgeboren kinderen en bejaarden. In deze periode maakten ex-gedetineerden uit Cyprus twee derde uit van de immigranten in Palestina.^[76]

Noch de Joden, noch de Arabieren gingen akkoord met het voorstel van een gemengde regering. Op 14 februari 1947 besloot het Britse kabinet om het mandaatschap van Palestina op te geven en de hulp in te schakelen van de Verenigde Naties. Ernest Bevin liet het Lagerhuis op 18 februari het volgende weten: "We zijn niet in staat om de voorgestelde ideeën van de Arabieren of Joden te accepteren, noch om zelf tot een eigen oplossing te komen."^[am] Op 15 mei stelden de Verenigde Naties een speciaal comité samen dat het vraagstuk zou behandelen, het United Nations Special Committee on Palestine (UNSCOP) genaamd.^[106] Maar totdat dit comité een besluit zou hebben genomen, vielen de problemen rond de Aliyah Bet nog onder de zorg van de Britse mandaatregering.

Exodus 1947

Op 23 april 1947 arriveerde het passagiersschip de President Warfield in de Italiaanse plaats Porto Venere, vlak bij La Spezia.^[107] Het schip was door de Mossad Le'Aliyah Bet in de Verenigde Staten gekocht en was aanzienlijk groter dan eerder ingezette schepen. Kort na aankomst waren de Britten op de hoogte van het doel van het schip. Arthur Creech Jones, Staatssecretaris voor de Koloniën, liet het Brits kabinet op 1 mei 1947 weten "dat alle mogelijke stappen moeten worden genomen om de aankomst in Palestijnse wateren te voorkomen van een schip met maar liefst 5000 illegale immigranten. Hun arrestatie en deportatie naar Cyprus zal zeer grote moeilijkheden opleveren."^[an]

De Mossad Le'Aliyah Bet wilde de President Warfield op klaarlichte dag openlijk door de Britse blokkade laten breken. Het schip was naar haar idee uitstekend geschikt voor dit doel: het was groot, snel, lag stevig in het water, had een stalen romp en was hoger dan de Britse jagers. In Porto Venere voorzagen Palyamnikim het schip van allerlei defensieve voorzieningen, zoals metalen pijpen die stoom en kokende olie konden sproeien. De lager gelegen dekken, de brug, de machinekamer, de radiokamer en andere ruimtes werden afgeschermd met netten en prikkeldraad. De aanvankelijke toegeeflijke houding van de Italiaanse regering was in de loop van de laatste maanden onder druk van Britse diplomaten in het nadeel van de Joden veranderd. Dit vertraagde de werkzaamheden aan het schip, waardoor de voorbereidingen zeven weken in beslag namen.^[107] In juni werd besloten om de President Warfield vanuit een Franse haven te laten vertrekken.^[109]

De Britten trachtten tevergeefs de Franse regering over te halen om het vertrek van de President Warfield te verhinderen.^[110] Met 4530 emigranten vertrok de President Warfield op 11 juli onder het commando van Yossi Harel vanuit Sète.^[ah] Deze vertrekdatum was zodanig uitgekiend dat de aankomst in Palestina zou samenvallen met het bezoek van een delegatie van de UNSCOP. De Mossad Le'Aliyah Bet hoopte dat het zien van de volharding van de Europese Joden bij zou dragen aan een beslissing ten gunste van de jisjoev.^[111] Het schip werd gedurende de hele reis geëscorteerd door een Brits verkennersvliegtuig en diverse marineschepen. Aan boord kregen de ma'apalim van de aanwezige Palyamnikim training in verzet bij de verwachte arrestaties.^[112] Gedurende de reis herdoopten de Joden het schip tot de Exodus 1947; een verwijzing naar de Exodus in de Bijbelse tijd. Moshe Sharett, toenmalig hoofd van de Jewish Agency, sprak later van "een naam die zelf al meer zegt dan alles wat er ooit over geschreven is".^[ao]

Kort na het vertrek van het schip legde Ernest Bevin het plan voor om de immigranten na inrekening terug te sturen naar Frankrijk. Hij schreef aan Sir Alan Cunningham, hoge commissaris van Palestina, dat "het de organisatoren van deze reizen zeer zal ontmoedigen als de immigranten (...) uiteindelijk terug moeten keren naar waar ze vandaan kwamen."^[ap] Na overleg met de marine ging Cunningham op 15 juli akkoord met dit plan.^[114]


Ontscheping van de Exodus 1947 in Haifa, 18 juli 1947

Op 18 juli ramden schepen van de Palestine Patrol de Exodus 1947 voor de Palestijnse kust. Er volgde een gevecht waarin twee ma'apalim en een Amerikaans bemanningslid werden gedood en velen gewond raakten. Na enkele uren wisten de Britten het schip te overmeesteren. De gebeurtenissen aan boord werden middels het Gideon-netwerk via de radio uitgezonden, waarbij enkele opvarenden direct het woord richtten tot de afgevaardigden van de UNSCOP.^[38] De immigranten werden onder de ogen van de pers in Haifa van boord gehaald en overgebracht naar drie Britse deportatieschepen. Op 19 juli vertrokken deze schepen naar de Franse havenstad Port-de-Bouc.

Operatie Oasis

Op 2 augustus arriveerden de schepen in Port-de-Bouc, maar de Franse regering ging alleen akkoord met de ontscheping wanneer dit vrijwillig zou gebeuren. Na drie weken besloten de Britten om de ma'apalim naar een door de Britten bezet gebied in Duitsland te zenden. Deze operatie, die in diplomatieke en militaire kringen bekend kwam te staan als 'Operatie Oasis', werd op de voet gevolgd door leden van de UNSCOP en de internationale pers. De Britten beseften dat het sturen van Joden naar een interneringskamp in Duitsland zou resulteren in veel negatieve publiciteit. Er was echter geen ander gebied onder Britse controle dat op korte termijn zoveel mensen kon huisvesten.^[115]

Op 21 augustus kwam het eerste deportatieschip met vluchtelingen in Hamburg aan. De Joden verzetten zich hevig tijdens de ontschepingen. Een aanwezige agent van de Jewish Agency werd met name getroffen door een meisje dat de soldaten "I am from Dachau, Hitler commandos" toeriep.^[116] Op 9 september werden de Joden na de laatste ontscheping ondergebracht in kampen in Noord-Duitsland.^[aq] Een groot aantal ma'apalim wist te ontsnappen en velen reisden met de hulp van de Mossad Le'Aliyah Bet alsnog naar Palestina.^[118]

Gevolgen

"In the torn, square hole, as big as an open, blitzed barn, we could see a muddle of bedding, possessions, plumbing, broken pipes, overflowing toilets, half-naked men, women looking for children. Cabins were bashed in; railings were ripped off; the lifesaving rafts were dangling at crazy angles."^[ar]

- Ruth Gruber, Exodus 1947: The Ship That Launched a Nation^[119]

Het uiterlijk van de gehavende Exodus 1947, de toestand van de opvarenden en hun gedwongen terugkeer naar Europa werden uitgebreid door de internationale pers gepubliceerd. De Amerikaanse journaliste Ruth Gruber bracht niet alleen verslag uit van de ontscheping in Haifa, maar reisde ook mee aan boord van een van de deportatieschepen naar Duitsland.^[119] In 1999 publiceerde zij haar ervaringen in haar boek Exodus 1947: The Ship That Launched a Nation.^[as]

Operatie Oasis ontketende een golf van verontwaardiging tegen de Britse regering en Joden hielden in heel Palestina demonstraties. De Etsel en de Lechi bliezen op 29 september een Brits politiebureau in Haifa op, waarbij tien mensen het leven lieten.^[120] De Britse mandaatregering besloot om geen immigranten meer naar hun land van herkomst te zenden, maar uitsluitend de kampen in Cyprus te gebruiken. Enkele historici zijn van mening dat de gevolgen van de hele affaire nog veel verder reikten; zij zien het als de sleutelfactor in het uiteindelijke besluit van de Verenigde Naties ten gunste van de Joden.^[111]^[121] De antizionistische historicus Thomas Kolsky noemde de inzet van de Exodus 1947 een "spectaculaire publiciteitsstunt voor de zionisten".^[at]

Gearresteerde opvarenden van de Af Al Pi Chen worden ingescheept voor hun deportatie naar Cyprus

Vervalst immigratiecertificaat, vervaardigt voor de Aliyah Dalet

Laatste maanden

Na de Exodus 1947 voerde de Mossad Le'Aliyah Bet het tempo van de emigraties nog verder op. Een landingsvaartuig dat in september 1947 als immigrantenschip werd ingezet kreeg de naam Af Al Pi Chen (אף-על-פי-כן): 'Ondanks Alles, Ja!'. Hiermee benadrukten de Joden dat ze, ondanks alle Britse maatregelen, nog net zo vastbesloten waren om de clandestiene immigraties voort te zetten als tien jaar geleden, in de periode van Galili's operatie.^[123]

Bij de illegale immigratie in Palestina werden nu ook andere middelen ingezet. In 'Operatie Michaelberg' zette de Mossad Le'Aliyah Bet vliegtuigen in, die van 23 augustus tot 20 september in drie vluchten 150 ma'apalim uit Irak en Italië naar Palestina smokkelden.^[124] In november nam de 'Aliyah Dalet' ('Aliyah D') zijn aanvang: de illegale immigratie met behulp van vervalste immigratiecertificaten. Men schat dat op deze manier zo'n 9000 Joden de grenzen van Palestina zijn overgestoken,^[78] waaronder een groot aantal uit Duitsland ontsnapte opvarenden van de Exodus 1947.^[125]

Ontscheping van de gestrande HaUmot HaMeuhadot

Ma'apalim aan boord van de Kibbutz Galuyot

Op 29 november 1947 werd Resolutie 181 van de Verenigde Naties aangenomen, waarin werd besloten dat Palestina zou worden verdeeld in een Joodse en een Arabische staat.^[126] De Arabische leiders verwierpen het verdelingsplan, maar de Joden reageerden enthousiast. De eerstvolgende twee schepen van de Mossad Le'Aliyah Bet werden naar deze gebeurtenis vernoemd: de Kaf Tet Be'November ('29 November')^[127] en de HaUmot HaMeuhadot ('Verenigde Naties').^[128]

Terwijl de HaUmot HaMeuhadot op 24 december vanuit Frankrijk vertrok, trof het team van Yossi Harel in Bulgarije de laatste voorbereidingen voor een reis met twee identieke Amerikaanse vrachtschepen: de Atzma'ut en de Kibbutz Galuyot. Deze schepen waren aanzienlijk groter dan de Exodus 1947 en zouden elk anderhalfmaal zoveel ma'apalim vervoeren. De Jewish Agency drong tevergeefs bij Shaul Avigur aan om de reis af te lasten, daar de Palestine Patrol steeds meer in het werk stelde om de illegale immigranten te stoppen. Op 27 december vertrokken de twee schepen met ruim 15.000 ma'apalim vanuit Boergas. Op 1 januari 1948 werden zij in de Middellandse Zee onderschept. Er werd een overeenkomst gesloten om de ma'apalim direct naar Cyprus te brengen. De bemanning mocht daarna vrijuit gaan.^[129] Diezelfde dag wist de HaUmot HaMeuhadot de Palestijnse kust te bereiken. 131 van de ruim 500 opvarenden werden na de ontscheping gearresteerd, de rest wist te ontkomen.^[59] De HaUmot HaMeuhadot was het laatste succesvolle schip in de Aliyah Bet.

De realisatie van de Joodse onafhankelijkheid kwam steeds dichterbij. De Jewish Agency verwachtte gewelddadige represailles van de Arabieren. Op 8 februari 1948 gaf Ben-Gurion daarom het bevel dat de Aliyah Bet en Dalet voortaan uitsluitend zou worden gebruikt voor jonge, strijdbare personen.^[130] De laatste schepen van de Mossad Le'Aliyah Bet hadden gezamenlijk ruim 4500 jonge ma'apalim aan boord. Deze werden allen gearresteerd en naar de Cypriotische kampen gebracht, maar voor hen was dit slechts een tussenstop in de reis naar een nieuw vaderland.

Onafhankelijkheid van Israël (vanaf 1948)

Aankomst in Haifa van vrijgelaten Joden uit de Cypriotische kampen

Op 14 mei 1948 tekende Ben-Gurion de Israëlische onafhankelijkheidsverklaring en werd hij verkozen als de eerste premier van de nieuwe staat. Het Brits mandaatschap eindigde diezelfde dag om 12 uur 's nachts en de Britse troepen moesten uiterlijk op 1 augustus Israël verlaten.^[131] Op 15 mei ontdekten de Britten twee immigratieschepen met de toepasselijke namen Le’Nitzachon ('Naar de overwinning') en Medinat Yisrael ('Staat Israël'). De schepen met ruim 400 immigranten werden doorgelaten en arriveerden twee dagen later in Tel Aviv, waar een juichende menigte hen verwelkomde.^[132] Kort daarna arriveerden nog drie schepen die waren gepland voor de Aliyah Bet.^[au] Een daarvan was de Altalena, het tweede schip dat de Etsel voor de immigratie inzette.

In de interneringskampen in Brits Cyprus bevonden zich op 15 mei 28.000 Joden. De Britten brachten aanvankelijk elke maand 1500 van hen naar Israël. Van 24 januari, in de week dat het Verenigd Koninkrijk de staat Israël erkende,^[133] tot 11 februari reisden de resterende 11.000 Joden naar Israël.^[101]^[134] Een aantal Joden die zich op Cyprus hadden verborgen gaven zichzelf in deze periode aan, om zo op kosten van de Britse regering de reis naar Israël te kunnen maken.^[135]

Arabische oppositie

De *Medinat HaYehudim* werd omgedoopt in de INS *Eilat* A-16 en was het eerste schip dat dienstdeed in de Israëlische marine^[136]

In reactie op de onafhankelijkheidsverklaring viel een coalitie van Arabische landen op 15 mei Israël binnen en nam de Onafhankelijkheidsoorlog zijn aanvang. Om zich tegen de Arabieren te weren richtte Ben-Gurion op 26 mei het Israëlisch defensieleger op, als opvolger van de Hagana. Later fuseerden ook de Etsel en de Lechi met dit leger. De Palyam werd de basis voor de nieuwe marine-eenheid. De vloot bestond in haar beginjaren voornamelijk uit immigrantenschepen die de Britten tijdens de Aliyah Bet in beslag hadden genomen. Schepen die werden ingezet in de strijd tegen de Arabieren waren onder andere de Josiah Wedgwood, de Medinat HaYehudim, het landingsvaartuig Af Al Pi Chen en de Ben Hecht, het enige schip dat tot in de 21e eeuw nog in de vaart is gebleven.^[137]

De alia naar Israël

Nu de emigratiereizen naar Palestina niet langer illegaal waren, werd de naam van de Mossad Le'Aliyah Bet veranderd in 'Mossad Le'Aliyah'. Deze eenheid van het defensieleger werd ook ingezet voor de wapensmokkel.^[36]^[138] Ook zij maakte gebruik van schepen die dienst hadden gedaan in de Aliyah Bet, zoals de Lo Tafchidunu, de Atzma'ut en de Kibbutz Galuyot. De Mossad Le'Aliyah droeg er zorg voor dat de in de Europese DP-kampen achtergebleven Joden naar Palestina konden reizen. In april 1948 bevonden zich nog zo'n 1800 opvarenden van de Exodus 1947 in de Duitse kampen.^[118] Yossi Harel bracht op 17 juni de laatsten van hen naar Tel Aviv.^[6]

In een groot aantal Arabische landen werden Joden na de stichting van de staat Israël het doelwit van vervolging en andere vormen van discriminatie. Dit resulteerde in een grote alia van Joodse vluchtelingen uit de Arabische wereld.^[139] Een volgende golf arriveerde nadat de Israëlische regering op 5 juli 1950 de Wet op de Terugkeer invoerde, waardoor Joden overal ter wereld het recht kregen om zich in Israël te vestigen.^[140] In totaal kwamen in de periode van 1949 tot 1951 zo'n 580.000 immigranten naar Israël.^[141] Nadat de grootste stroom immigranten was afgenomen, ging de Mossad Le'Aliyah in 1953 over in het immigratieagentschap Lishkat Hakesher, ook bekend als de Nativ.

Statistieken

Britse rapporten over de immigratie in het mandaatgebied Palestina geven een beeld van de invloed van de Aliyah Bet op de bevolkingsgroei. Volgens deze rapporten arriveerden in de periode van 1919 tot 1948 485.800 Joodse immigranten, waarvan 77.000 zonder immigratiecertificaat. Ettelijke duizenden illegale immigranten werden echter niet in deze rapporten opgenomen. Schattingen van het totaal aantal illegale immigranten in de mandaatperiode variëren tussen de 100.000^[11] en 120.000.^[78] Ruim 97 procent was afkomstig uit Europa, waarvan meer dan 90 procent de reis per schip maakte.^[78]^[142]

Ongeveer 1500 ma'apalim stierven onderweg, hetzij door een scheepsramp of door gevechten bij de arrestaties. Vanaf het begin van de Tweede Wereldoorlog rekenden de Britten het overgrote deel van de vluchtelingen in en deporteerden hen in de interneringskampen in Atlit en Cyprus. Ruim 6000 ma'apalim werden naar kampen in Mauritius en Noord-Duitsland gebracht,^[av] maar de meesten van hen keerden snel terug naar Palestina. Na de onafhankelijkheid van Israël reisden ook de meeste op Cyprus geïnterneerde Joden naar de nieuwe staat, waardoor het uiteindelijke effect van de deportaties grotendeels teniet werd gedaan.

Slachtoffers op zee^[aw]
schip	datum	oorzaak	slachtoffers
Rim	3 juli 1939	schipbreuk	6
Tiger Hill	1 september 1939	verzet bij arrestatie	2
Patria	25 november 1940	bomaanslag	267 (waarvan ruim 200 ma'apalim)
Salvador	12 december 1940	schipbreuk	223
Stroema	24 februari 1942	aanslag onderzeeboot	minstens 759
Mefkure	3 augustus 1944	aanslag onderzeeboot	minstens 315
Wingate	25 maart 1946	verzet bij arrestatie	2 (waarvan 1 Palmachnik)
Arba Cheruyot	2 september 1946	verzet bij arrestatie	2
Palmach	22 september 1946	verzet bij arrestatie	1
Knesset Israel	25 november 1946	verzet bij arrestatie	2 (waarvan 1 Brits soldaat)
Rafiah	5 december 1946	schipbreuk	8
LaNegev	9 februari 1947	verzet bij arrestatie	1
Exodus 1947	18 juli 1947	verzet bij arrestatie	3 (waarvan 1 Amerikaanse vrijwilliger)
Af Al Pi Chen	27 september 1947	verzet bij arrestatie	1
Totaal:			meer dan 1525

De Joodse bevolking steeg van 174.606 in 1931 naar 474.102 in 1941 en 608.225 in 1946.^[143] Op het moment dat Israël op 15 mei 1948 een onafhankelijke staat werd, telde het land zo'n 650.000 Joden.^[142] Het aandeel van de Aliyah Bet in de groei van de Joodse bevolking lijkt op het eerste oog bescheiden. De constante stroom van illegale immigrantenschepen en de volle interneringskampen droegen echter in grote mate bij aan het Brits besluit om het mandaatschap op te geven. Volgens veel historici was de Aliyah Bet een bepalende factor in het besluit voor het verdelingsplan.^[111]^[144] De stichting van de Joodse staat legaliseerde de immigratie, met een explosieve bevolkingsgroei tot gevolg.^[141]

Kritiek

Tijdens de Aliyah Bet en de beginjaren van het onafhankelijke Israël heeft de westerse pers zich over het algemeen gunstig uitgelaten over de Joodse migraties. Sommige critici zijn echter van mening dat de radio en kranten een eenzijdig en vertekend beeld hebben geschapen. De slachtofferrol van de ma'apalim zou te veel zijn uitgelicht en het heldendom van de jisjoev overdreven. De oorspronkelijke Arabische bevolking in Palestina werd daarentegen vaak afgeschilderd als een groep oorlogszuchtige moordenaars.^[145] Ook besteedden de media weinig aandacht aan de precaire positie van het Britse mandaatbestuur, dat beslissingen moest nemen waar beide partijen zich in konden vinden terwijl het bloot stond aan het geweld van de Joodse milities. Tegenstanders noemden het Joodse verzet tegen de Britten en Arabieren "hitleriaans". Kort na de onafhankelijkheid van Israël beschreef de Nederlandse antizionist Jan van der Ploeg het zionisme als een "kolonisatie verbonden met diefstal en moord" en een "nieuw nazisme".^[146]

Veel orthodoxe joden vonden het verstandiger om op de komst van de messias te wachten dan voor eigen rechter op te treden.^[147] Een aantal van hen bezag de Aliyah Bet als een schending van de eerste twee van de Drie Eden, een midrasj in de Talmoed van de hand van rabbijn Yossi bar Hanina. Hierin benadrukte hij dat Joden niet massaal naar Israël mochten optrekken en niet in opstand mochten komen tegen regeringen:

Wat zijn deze Drie Eden? Een: dat Israël niet mocht opklimmen^[ax] als tegen een muur. Twee: de Heilige bezwoer Israël niet in opstand te komen tegen de naties van de wereld. Drie: De Heilige bezwoer de natiën dat zij Israël niet te veel mag onderdrukken.

— Babylonische Talmoed; Ketubot 111a

De Mossad Le'Aliyah Bet en andere organisaties van de Aliyah Bet werden bekritiseerd omdat zij Joodse vluchtelingen inzetten als een politiek wapen. Matrozen van de Palestine Patrol rapporteerden dat zij aan boord van de onderschepte immigratieschepen weinig medicijnen en levensmiddelen hadden aangetroffen en dat veel opvarenden in een slechte toestand verkeerden.^[41] Toen in de laatste maanden vooral jonge, strijdbare mensen werden ingezet en familieleden zo van elkaar werden gescheiden, nam ook onder de vluchtelingen de kritiek op de organisatie toe.^[148]

Erfgoed

De Aliyah Bet staat voor veel Joden symbool voor hun vasthoudendheid, onafhankelijkheid en voortbestaan.^[11] Het speelde een belangrijke rol in de terugkeer naar het Erets Israël, dat in de onafhankelijkheidsverklaring werd beschreven als "de geboorteplek van het Joodse volk, [waar] hun spirituele, religieuze en politieke identiteit werd gevormd".^[ay] Zionisten zien de immigratie naar Israël daarom nog altijd als een fundamenteel recht van de Joden. In die optiek is de term 'illegale immigratie' een contradictio in terminis.^[150] Al in de mandaatperiode spraken Joden bij voorkeur over 'clandestiene immigratie', dat wil zeggen, immigratie zonder toestemming.^[151]^[az]

Na de onafhankelijkheidsverklaring raakte onder Israëli de term Ha'apala (ההעפלה) ingeburgerd als een alternatieve benaming voor de Aliyah Bet.^[39] Ha'apala is afgeleid van va'ya'apilu (וַיַּעְפִּ֕לוּ), een woord dat slechts eenmaal in de Tenach voorkomt en in Nederlandse Bijbelvertalingen onder andere vertaald wordt als 'vermetel pogen'.^[153] In Numeri 14:44 en 45 poogden Israëlieten vermetel een berg te beklimmen, ondanks een hevige tegenstand van vijandige volken.^[ba] In de getrokken parallel stonden deze vijanden symbool voor de Britse oppositie en de omhoog klimmende Israëlieten voor de ma'apalim die moedig alia probeerden te maken naar het Beloofde Land. Ma'apalim is een verbuiging van ha'apala.^[39]

Musea


Het interneringskamp Atlit is tegenwoordig als museum opengesteld voor publiek		De Af Al Pi Chen op het terrein van het Museum voor Clandestiene Immigratie en Marine

In 1950 stelde de burgemeester van Haifa voor om de Exodus 1947, die door de Britten was achtergelaten, op te knappen en te verbouwen tot een drijvend museum voor de Aliyah Bet. In 1952 brandde het schip echter tot de waterlijn af en latere pogingen om het schip te restaureren faalden.^[155] Tegenwoordig ligt het wrak in een militaire zone in de haven van Haifa.^[156]^[bb]

In 1986 werd tien hectare van het voormalige interneringskamp Atlit gerestaureerd, inclusief drie barakken en een ontsmettingsruimte. Het terrein kreeg in 1987 de status van Nationaal Erfgoed^[157] en dient tegenwoordig als gouvernementeel museum voor de Aliyah Bet. Een groot aantal documenten die betrekking hebben op de illegale immigraties zijn gearchiveerd in de bibliotheek van het museum.^[158]

In Haifa bevindt zich het Museum voor Clandestiene Immigratie en Marine. Tot de collectie behoren onder andere een deel van de romp van de Patria, een reconstructie van het leven in de kampen in Cyprus en het door de Britten onderschepte immigrantenschip Af Al Pi Chen.^[159] Ook het Stroemamuseum in Beër Sjeva staat in het teken van de Aliyah Bet en is tevens een monument voor de drenkelingen die aan boord waren van de Stroema. Het monument bevindt zich op de tweede verdieping van een synagoge, die is gebouwd in de vorm van een schip.

Herdenking


Het Ha'apalamonument op de London Square in Tel Aviv		Monument voor de Stroema en de Mefkure in Asjdod

Verspreid in Israël zijn monumenten geplaatst ter herdenking van de Aliyah Bet, waaronder het prominente Ha'apalamonument in het centrum van Tel Aviv. Langs de Israëlische kust geven tal van monumenten aan waar ma'apalim aan land waren gekomen, of waar slachtoffers waren gevallen tijdens het verzet bij de arrestaties. Op de Herzlberg, Israëls nationale begraafplaats, liggen op een apart gedeelte de graven van de teruggevonden drenkelingen van de Salvador. Andere manieren waarop de Aliyah Bet in Israël wordt herdacht zijn onder andere straatnamen, postzegels en herdenkingsmunten.^[160]

Buiten Israël wordt de Exodus 1947 herdacht middels monumenten en gedenkplaten in Frankrijk, Duitsland, Italië en de Verenigde staten. In La Spezia, de stad die een grote rol in de Aliyah Bet had vervuld, wordt elk jaar de Exodus-prijs uitgereikt aan burgers die een grote verdienste hebben geleverd aan interculturele solidariteit.^[161]

Kunst en populaire cultuur

Tijdens de mandaatperiode schreven Joodse dichters en muzikanten gedichten en liederen met de Aliyah Bet als thema.^[162] Van een aantal verschenen ook Engelstalige versies, zoals A Response to an Italian Captain. Dit bekende gedicht schreef Nathan Alterman in 1945 ter ere van de geslaagde ontscheping van de Hannah Szenes.^[163] De muzikant en Palmachnik Haim Hefer schreef kort voor de onafhankelijkheidsverklaring een lied dat de Engelse titel Between the Borders kreeg (Origineel: בין גבולות).^[bc] Het Israëlisch defensieleger vernoemde 'Operatie Defensive Shield' aan de Westelijke Jordaanoever naar een frase in dit lied: "We are here, a defensive shield".^[164]

Filmtrailer van Otto Premingers Exodus,1960

Leon Uris' bestseller Exodus uit 1958 heeft een grote invloed gehad op de publieke opinie ten opzichte van de Israëlische politiek.^[145] Uris, zelf een zoon van Joodse immigranten uit Polen, reisde twee jaar door Israël om materiaal te verzamelen voor zijn boek.^[165] Het eerste deel is voor een groot deel gebaseerd op de La Spezia-affaire van 1946.^[bd] Het verhaalt over de ontsnapping van 600 ma'apalim uit een kamp in Cyprus en hun vertrek naar Palestina met de Exodus. De door Otto Preminger geregisseerde verfilming van 1960 leverde drie Oscarnominaties op, waarvan er een werd verzilverd.^[166] In de roman en de verfilming worden de Arabieren als laf en oorlogszuchtig afgespiegeld, een beeld dat Uris in 1984 probeerde recht te zetten in zijn roman De Hadji.^[145]

Ter ere van het twintigjarige bestaan van Israël vervaardigde de Spaanse schilder Salvador Dalí in 1968 een reeks van 25 aquarellen, Aliyah getiteld. Dalí gaf er op verschillende manieren de brede uitleg van het woord 'aliyah' weer en putte hierbij inspiratie uit zowel de Hebreeuwse Bijbel als de recente geschiedenis van Palestina. Op de aquarel On the Shores of Freedom is de Eliahu Golomb afgebeeld met het dek vol ma'apalim. Op A Moment in History is Ben-Gurion te zien tijdens het voorlezen van de onafhankelijkheidsverklaring.^[be]

Overzicht

In het voormalige interneringskamp Atlit is een uitgebreide documentatie gearchiveerd van de scheepsreizen in de Aliyah Bet. Onderstaande overzichten zijn gebaseerd op deze gegevens.^[bf] Met name informatie over de reizen die vóór 1945 plaatsvonden is mogelijk incompleet.

Tijdslijn organisatie scheepsreizen

Overzicht scheepsreizen

In de onderstaande overzichtslijst is het totale aantal emigranten aan boord opgenomen, niet het aantal dat daadwerkelijk in Palestina aankwam. Enkelen stierven onderweg, anderen ontsnapten tijdens de arrestaties of uit de kampen. In de lijst zijn geen schepen van de Aliyah Alef opgenomen, oftewel de legale immigratieschepen. Sommige illegale immigranten reisden op deze schepen naar Palestina.

Beginfase

■ juli 1934 - 22 mei 1949

■ vanaf 23 mei 1949: MacDonald White Paper

■ 1 september 1939 - 2 september 1945: Tweede Wereldoorlog

Bricha

■ 3 september 1945 - 19 oktober 1945

■ vanaf 20 oktober 1945: inzet Palestine Patrol

■ vanaf augustus 1946: deportaties naar Cyprus

Na de Aliyah Bet

■ vanaf 14 mei 1948: Israël onafhankelijk^[bg]

Schip^[bh]	Organisatie	Vertrekdatum	Vanaf	Resultaat	Op datum	Ma'apalim^[bi]
Velos	HeHalutz	26 juli 1934	Griekenland	geslaagd	25 augustus 1934	350
Union	Betar	1 augustus 1934	Griekenland	geslaagd	28 augustus 1934	117
Velos	HeHalutz	6 september 1934	Bulgarije	tegengehouden en teruggekeerd naar Roemenië	13 november 1934	318
Kosta	Betar (Af Al Pi)	1 maart 1937	Griekenland	geslaagd	13 april 1937	14
Artemisia	Betar (Af Al Pi)	6 september 1937	Albanië	geslaagd	10 september 1937	54
Poseidon	HeHalutz	3 januari 1938	Griekenland	geslaagd	12 januari 1938	65
Panormitis	Betar (Af Al Pi)	1 maart 1938	Griekenland	geslaagd	1 maart 1938	86
Artemisia	Betar (Af Al Pi)	18 april 1938	Griekenland	geslaagd	25 april 1938	128
Poseidon	HeHalutz	17 mei 1938	Griekenland	geslaagd	23 mei 1938	65
Artemisia	Betar (Af Al Pi)	1 juni 1938	Griekenland	geslaagd	1 juni 1938	381
Draga	Betar	20 september 1938	Joegoslavië	overgestapt op de Artemisia	5 oktober 1938	246
Artemisia	Betar	5 oktober 1938	de Draga	geslaagd	5 oktober 1938	246
Atrato	HeHalutz	25 november 1938	Italië	geslaagd	30 november 1938	300
Draga	Revisionistisch zionist William R. Perl	6 november 1938	Roemenië	overgestapt op de Elli en mogelijk de Artemisia	1 december 1938	544
Elli	Revisionistisch zionist Paul Haller	1 november 1938	Roemenië	geslaagd	1 december 1938	550
Chepo	Revisionistisch zionist William R. Perl	5 december 1938	Roemenië	geslaagd	18 december 1938	734
Delpa	Revisionistisch zionisten Avraham Stavsky en Baruch Konfino	24 december 1938	Roemenië	geslaagd	1 januari 1939	224
Atrato	HeHalutz	9 januari 1939	Italië	geslaagd	15 januari 1939	300
Katina	Revisionistisch zionist Oscar Rabinowitz	18 januari 1939	Roemenië	geslaagd	16 februari 1939	773
Artemisia	Betar	4 februari 1939	de Katina	onderschept	6 februari 1939	237
Atrato	HeHalutz	15 februari 1939	Italië	geslaagd	20 februari 1939	300
Chepo	Revisionistisch zionist William R. Perl	20 februari 1939	Roemenië	schipbreuk	10 maart 1939	750
Astir	Revisionistische zionisten Paul Haller, William R. Perl	3 maart 1939	Roemenië	teruggekeerd	2 april 1939	699
Sandu	Privé-onderneming	5 maart 1939	Roemenië	teruggekeerd	21 maart 1939	269
Atrato	HeHalutz	7 maart 1939	Italië	geslaagd	15 maart 1939	378
Aghia Zoni	Betar	16 maart 1939	Italië	geslaagd	22 april 1939	600
Assimi	HaPoel HaMizrachi	20 maart 1939	Roemenië	teruggekeerd	11 april 1939	369
Aghios Nicolaos	Betar	23 maart 1939	Roemenië	teruggekeerd	31 maart 1939	687
Panagia Conasterio	Betar	9 april 1939	Griekenland	onderschept	16 april 1939	176
Atrato	HeHalutz	1 april 1939	de Colorado	geslaagd	23 april 1939	388
Atrato	HeHalutz	1 april 1939	de Colorado	geslaagd	30 april 1939	337
Aghios Nicolaos	Revisionistisch zionist Baruch Konfino	20 april 1939	Bulgarije	geslaagd	18 mei 1939	600
Liesel	Betar	17 mei 1939	Roemenië	onderschept	3 juni 1939	906
Colorado	HeHalutz	19 mei 1939	Joegoslavië	overgestapt op de Atrato	20 mei 1939	379
Atrato	HeHalutz	20 mei 1939	de Colorado	onderschept	28 mei 1939	430
Kraljica Marija	Betar	27 mei 1939	Bulgarije	geslaagd	8 juni 1939	350
Frossoula	Revisionistisch zionist Avraham Stavsky	29 mei 1939	Roemenië	overgestapt op de Tiger Hill	29 augustus 1939	658
Dimitrios	Betar	1 mei 1939	de Aghia Zoni	geslaagd	7 juni 1939	244
Marsis	Betar	16 juni 1939	de Astir	onderschept	28 juni 1939	724
Las Perlas	Privé-onderneming	1 juni 1939	Roemenië	onderschept	1 juli 1939	370
Aghios Nicolaos	Revisionistisch zionist William R. Perl	1 juni 1939	Bulgarije	geslaagd	3 juli 1939	693
Rim	Betar	26 juni 1939	Roemenië	schipbreuk	3 juli 1939	570
Parita	HaTzohar	13 juli 1939	Roemenië	gestrand en ingerekend	23 augustus 1939	724
Colorado	HeHalutz	14 juli 1939	Bulgarije	onderschept	28 juli 1939	378
Dora	Mossad Le'Aliyah Bet	19 juli 1939	Nederland	geslaagd	12 augustus 1939	480
Rudnitchar	Betar	1 augustus 1939	Bulgarije	geslaagd	18 augustus 1939	305
Tiger Hill	Mossad Le'Aliyah Bet	3 augustus 1939	Roemenië	gestrand en ingerekend	1 september 1939	1417
Aghios Nicolaos	Revisionistisch zionist William R. Perl	8 augustus 1939	Roemenië	geslaagd	19 augustus 1939	809
Syros	Revisionistisch zionist Avraham Stavsky	1 augustus 1939	Italië	geslaagd na toestemming om te reizen over land	14 augustus 1939	593
Tripoli	Revisionistisch zionist Avraham Stavsky	1 augustus 1939	?	geslaagd na toestemming om te reizen over land	1 augustus 1939	700
Krotova	Revisionistisch zionist Avraham Stavsky	20 augustus 1939	Bulgarije	?	?	650
Noemijulia	Betar & Zentralstelle für jüdische Auswanderung	29 augustus 1939	Roemenië	onderschept	19 september 1939	1136
Rudnitchar	Betar & Zentralstelle für jüdische Auswanderung	30 augustus 1939	Bulgarije	geslaagd	19 september 1939	368
Rudnitchar	Betar & Zentralstelle für jüdische Auswanderung	27 oktober 1939	Bulgarije	geslaagd	14 november 1939	457
Rudnitchar	Revisionistisch zionist Baruch Konfino & Zentralstelle für jüdische Auswanderung	26 december 1939	Bulgarije	geslaagd	8 januari 1940	505
Hilda	Mossad Le'Aliyah Bet & Zentralstelle für jüdische Auswanderung	8 januari 1940	Bulgarije	onderschept	24 januari 1940	729
Sakarya	HaTzohar & Zentralstelle für jüdische Auswanderung	1 februari 1940	Bulgarije	onderschept	13 februari 1940	2385
Libertad	Revisionistisch zionist Baruch Konfino	1 mei 1940	Bulgarije	onderschept	18 juli 1940	380
Pentcho	HaTzohar	21 september 1940	Roemenië	schipbreuk	9 oktober 1940	514
Atlantic	Mossad Le'Aliyah Bet & Zentralstelle für jüdische Auswanderung	7 oktober 1940	Roemenië	onderschept	24 november 1940	1771
Pacific	Mossad Le'Aliyah Bet & Zentralstelle für jüdische Auswanderung	11 oktober 1940	Roemenië	onderschept	1 november 1940	1000
Milos	Mossad Le'Aliyah Bet & Zentralstelle für jüdische Auswanderung	19 oktober 1940	Roemenië	onderschept	3 november 1940	880
Salvador	Revisionistisch zionist Baruch Konfino	3 december 1940	Bulgarije	schipbreuk	12 december 1940	352
Darien II	Mossad Le'Aliyah Bet	19 februari 1941	Roemenië	onderschept	19 maart 1941	728
Hainarul	Privé-onderneming	1 april 1941	Roemenië	schipbreuk	1 april 1941	19
Crai Nou	Privé-onderneming	1 mei 1941	Roemenië	over land vanuit Selefke	21 juni 1941	12
Stroema	HaTzohar & Betar	12 december 1941	Roemenië	gezonken	16 december 1941	781^[58]
Euxenia	Privé-onderneming	1 juli 1942	Roemenië	schipbreuk	1 april 1942	13
Mihai	Privé-onderneming	14 maart 1942	Roemenië	over land vanuit Istanboel	8 mei 1942	19
Mircea	Privé-onderneming	10 april 1942	Roemenië	over land	20 mei 1942	34
Dor de Val	Privé-onderneming	1 april 1942	Roemenië	schipbreuk	1 juli 1942	20
Dora	Privé-onderneming	1 augustus 1942	Roemenië	schipbreuk	16 september 1942	15
Europa	Privé-onderneming	20 september 1942	Roemenië	schipbreuk	1 juli 1942	21
Viitorul	Privé-onderneming	21 september 1942	Roemenië	schipbreuk	4 oktober 1942	120
Lily	Mossad Le'Aliyah Bet	1 juli 1943	Turkije	over land	1 juli 1943	30
Milka	Mossad Le'Aliyah Bet	24 maart 1944	Roemenië	over land	30 maart 1944	239
Maritza	Mossad Le'Aliyah Bet	4 april 1944	Roemenië	over land	12 april 1944	244
Belasitza	Mossad Le'Aliyah Bet	21 april 1944	Roemenië	over land	1 april 1944	273
Milka	Mossad Le'Aliyah Bet	27 april 1944	Roemenië	over land	4 mei 1944	271
Maritza	Mossad Le'Aliyah Bet	15 mei 1944	Roemenië	over land	22 mei 1944	318
Kazbek	Mossad Le'Aliyah Bet	1 juli 1944	Roemenië	over land	9 juli 1944	735
Morina	Mossad Le'Aliyah Bet	3 augustus 1944	Roemenië	over land	6 augustus 1944	308
Bulbul	Mossad Le'Aliyah Bet	3 augustus 1944	Roemenië	over land	8 augustus 1944	390
Mefkure	Mossad Le'Aliyah Bet	3 augustus 1944	Roemenië	gezonken	5 augustus 1944	320
Salah el-din	Mossad Le'Aliyah Bet	1 augustus 1944	Roemenië	over land	1 augustus 1944	547
MeTarikure	Mossad Le'Aliyah Bet	1 juli 1944	Roemenië	over land	1 december 1944	958
Dalin	Mossad Le'Aliyah Bet	21 augustus 1945	Italië	geslaagd	28 augustus 1945	37
Natan	Mossad Le'Aliyah Bet	27 augustus 1945	Italië	geslaagd	4 september 1945	73
Gabriela	Mossad Le'Aliyah Bet	2 september 1945	Griekenland	geslaagd	9 september 1945	40
Peter	Mossad Le'Aliyah Bet	12 september 1945	Italië	geslaagd	17 september 1945	171
Natan	Mossad Le'Aliyah Bet	24 september 1945	Italië	geslaagd	1 oktober 1945	73
Peter	Mossad Le'Aliyah Bet	15 oktober 1945	Italië	geslaagd	22 oktober 1945	174
Berl Katznelson	Mossad Le'Aliyah Bet	16 november 1945	Griekenland	onderschept	23 november 1945	211
Hannah Szenes	Mossad Le'Aliyah Bet	14 december 1945	Italië	geslaagd	25 december 1945	252
Enzo Sereni	Mossad Le'Aliyah Bet	7 januari 1946	Italië	onderschept	17 januari 1946	908
Wingate	Mossad Le'Aliyah Bet	13 maart 1946	Italië	onderschept	25 maart 1946	238
Tel Hai	Mossad Le'Aliyah Bet	16 maart 1946	Frankrijk	onderschept	27 maart 1946	736
Max Nordau	Mossad Le'Aliyah Bet	7 mei 1946	Roemenië	onderschept	14 mei 1946	1633
Dov Hoz	Mossad Le'Aliyah Bet	8 mei 1946	Italië	geslaagd na toestemming	13 mei 1946	675
Eliahu Golomb	Mossad Le'Aliyah Bet	8 mei 1946	Italië	geslaagd na toestemming	13 mei 1946	339
Haviva Reik	Mossad Le'Aliyah Bet	28 mei 1946	Griekenland	onderschept	8 juni 1946	462
Josiah Wedgwood	Mossad Le'Aliyah Bet	20 juni 1946	Italië	onderschept	26 juni 1946	1257
HaChayal HaIvri	Mossad Le'Aliyah Bet	14 juli 1946	België	onderschept	31 juli 1946	512
Balboa	Mossad Le'Aliyah Bet	20 juli 1946	Frankrijk	overgestapt op de Biriah	24 juli 1946	999
Biriah	Mossad Le'Aliyah Bet	22 juli 1946	de Balboa	onderschept	1 augustus 1946	999
Haganah (voorheen Balboa)	Mossad Le'Aliyah Bet	24 juli 1946	Joegoslavië	onderschept	29 juli 1946	2678
Yagur	Mossad Le'Aliyah Bet	29 juli 1946	Frankrijk	onderschept	11 augustus 1946	754
Henrietta Szold	Mossad Le'Aliyah Bet	30 juli 1946	Griekenland	onderschept	12 augustus 1946	546
Katriel Jaffe	Mossad Le'Aliyah Bet	31 juli 1946	Italië	onderschept	13 augustus 1946	604
Kaf Gimel Yordei HaSira	Mossad Le'Aliyah Bet	2 augustus 1946	Italië	onderschept	15 augustus 1946	790
Amiram Shochat	Mossad Le'Aliyah Bet	6 augustus 1946	Italië	geslaagd	16 augustus 1946	183
Arba Cheruyot (voorheen Dov Hoz)	Mossad Le'Aliyah Bet	23 augustus 1946	Italië	onderschept	2 september 1946	1024
Palmach	Mossad Le'Aliyah Bet	11 september 1946	Italië	onderschept	22 september 1946	611
Bracha Fuld (voorheen Eliahu Golomb)	Mossad Le'Aliyah Bet	9 oktober 1946	Italië	onderschept	20 oktober 1946	806
Latrun	Mossad Le'Aliyah Bet	19 oktober 1946	Frankrijk	onderschept	1 november 1946	1279
HaKedosha	Mossad Le'Aliyah Bet	8 november 1946	Joegoslavië	gezonken	9 november 1946	600
Knesset Israel	Mossad Le'Aliyah Bet	8 november 1946	Joegoslavië	onderschept	25 november 1946	3836
Rafiah	Mossad Le'Aliyah Bet	26 november 1946	Joegoslavië	gezonken	5 december 1946	785
LaNegev	Mossad Le'Aliyah Bet	18 januari 1947	Frankrijk	onderschept	9 februari 1947	647
Haim Arlosoroff	Mossad Le'Aliyah Bet	24 januari 1947	Zweden	onderschept	27 februari 1947	1348
HaMapil HaAlmoni	Mossad Le'Aliyah Bet	3 februari 1947	Frankrijk	onderschept	17 februari 1947	794
Ben Hecht	Etsel	1 maart 1947	Frankrijk	onderschept	9 maart 1947	597
Shabtai Luzinsky	Mossad Le'Aliyah Bet	4 maart 1947	Italië	geslaagd	12 maart 1947	825
Moledet	Mossad Le'Aliyah Bet	23 maart 1947	Italië	onderschept	29 maart 1947	1568
Theodor Herzl	Mossad Le'Aliyah Bet	2 april 1947	Frankrijk	onderschept	13 april 1947	2620
Shear Yashuv	Mossad Le'Aliyah Bet	7 april 1947	Italië	onderschept	23 april 1947	773
HaTikva	Mossad Le'Aliyah Bet	8 mei 1947	Italië	onderschept	17 mei 1947	1414
Yehuda Halevi	Mossad Le'Aliyah Bet	11 mei 1947	Frans-Algerije	onderschept	31 mei 1947	399
Mordei HaGetaot	Mossad Le'Aliyah Bet	13 mei 1947	Italië	onderschept	24 mei 1947	1457
Exodus 1947	Mossad Le'Aliyah Bet	11 juli 1947	Frankrijk	onderschept	18 juli 1947	4530
Shivat Zion	Mossad Le'Aliyah Bet	16 juli 1947	Frans-Algerije	onderschept	28 juli 1947	411
Yod Dalet Halalei Gesher Aziv	Mossad Le'Aliyah Bet	17 juli 1947	Italië	onderschept	28 juli 1947	690
Af Al Pi Chen	Mossad Le'Aliyah Bet	15 september 1947	Italië	onderschept	27 september 1947	441
Medinat HaYehudim	Mossad Le'Aliyah Bet	26 september 1947	Bulgarije	onderschept	2 oktober 1947	2664
Geulah	Mossad Le'Aliyah Bet	26 september 1947	Bulgarije	onderschept	2 oktober 1947	1388
Aliyah (voorheen Peter)	Mossad Le'Aliyah Bet	5 november 1947	Italië	geslaagd	15 november 1947	182
Kadima	Mossad Le'Aliyah Bet	5 november 1947	Italië	onderschept	16 november 1947	794
HaPortzim	Mossad Le'Aliyah Bet	22 november 1947	Frankrijk	geslaagd	4 december 1947	174
Lo Tafchidunu	Mossad Le'Aliyah Bet	11 december 1947	Italië	onderschept	22 december 1947	853
Kaf Tet Be'November	Mossad Le'Aliyah Bet	14 december 1947	Frankrijk	onderschept	28 december 1947	680
HaUmot HaMeuhadot	Mossad Le'Aliyah Bet	24 december 1947	Italië	geslaagd	1 januari 1948	537
Atzma'ut	Mossad Le'Aliyah Bet	27 december 1947	Bulgarije	onderschept	1 januari 1948	7612
Kibbutz Galuyot	Mossad Le'Aliyah Bet	27 december 1947	Bulgarije	onderschept	1 januari 1948	7557
Lamed Heh Giborei Gush Etzion	Mossad Le'Aliyah Bet	17 januari 1948	Italië	onderschept	31 januari 1948	273
Yerushaliyim Hanezura	Mossad Le'Aliyah Bet	3 februari 1948	Italië	onderschept	12 februari 1948	679
Lekommemiyut	Mossad Le'Aliyah Bet	8 februari 1948	Frankrijk	onderschept	20 februari 1948	696
Bonim VeLochamim (voorheen Enzo Sereni)	Mossad Le'Aliyah Bet	18 februari 1948	Joegoslavië	onderschept	28 februari 1948	982
Yehiam	Mossad Le'Aliyah Bet	10 maart 1948	Italië	onderschept	29 maart 1948	785
Tirat Zvi	Mossad Le'Aliyah Bet	3 april 1948	Italië	onderschept	12 april 1948	798
Mishmar HaEmek	Mossad Le'Aliyah Bet	14 april 1948	Italië	onderschept	24 april 1948	782
Nakhshon	Mossad Le'Aliyah Bet	14 april 1948	Italië	onderschept	26 april 1948	530
Le’Nitzachon	Mossad Le'Aliyah Bet	8 mei 1948	Italië	geslaagd na onafhankelijkheid	17 mei 1948	189
Medinat Yisrael	Mossad Le'Aliyah Bet	8 mei 1948	Italië	geslaagd na onafhankelijkheid	17 mei 1948	243
Krav Emek Ayalon	Mossad Le'Aliyah Bet	20 mei 1948	Frankrijk	geslaagd na onafhankelijkheid	29 mei 1948	706
Altalena	Etsel	13 juni 1948	Frankrijk	geslaagd na onafhankelijkheid	22 juni 1948	930
Mala	Mossad Le'Aliyah Bet	1 juli 1948	Frankrijk	geslaagd na onafhankelijkheid	11 juli 1948	1200

Overzichtskaart

Noten

↑ Bijvoorbeeld in Jesaja 2:3: "En vele volken zullen heengaan en zeggen: Komt, laat ons opgaan tot den berg des Heeren, tot het huis van den God Jakobs, opdat Hij ons lere van Zijn wegen."^[2]
↑ Een man of vrouw die een alia maakt noemt men respectievelijk een oleh of olah. De meervoudsvorm voor beide termen is olim.^[4]
↑ Tegenwoordig de Zionistische Wereldorganisatie
↑ Vanaf 1921 werden ook mosjavs gebouwd. Dit waren vergelijkbare landbouwnederzettingen, maar met een andere vorm van organisatie.
↑ Na de onafhankelijkheidsverklaring werd de naam veranderd in de Jewish Agency for Israel.
↑ Ha'avara is Hebreeuws voor 'overdracht'; Abkommen is Duits voor 'overeenkomst'
↑ Zie de overzichtstabel
↑ In 1946 fuseerde de NZO weer met de Zionistische Wereldorganisatie.
↑ Een veelgebruikte afkorting is de 'Mossad'. De Mossad Le'Aliyah Bet is slechts zijdelings gerelateerd aan de op 13 december 1949 opgerichte Mossad.
↑ Tot 1948 nog Shaul Meirov geheten
↑ Gefotografeerd in de in Haifa tentoongestelde Af Al Pi Chen
↑ Origineel citaat: "If we must offend one side, let us offend the Jews rather than the Arabs."^[39]
↑ Het witboek werd door het Lagerhuis met 268 tegen 179 stemmen aangenomen.
↑ Zie de overzichtstabel
↑ Zie de overzichtstabel
↑ Lange tijd dachten de Britten dat de Etsel verantwoordelijk was voor de aanslag. De revisionistische militie had inderdaad een aanslag gepland, maar deze niet uitgevoerd. Pas in 1957 werd bekend dat het de Hagana was die de bom aan boord had gebracht.^[50]
↑ In februari 1941 wilde de Britse mandaatregering opvarenden van de onderschepte Darien II naar Mauritius zenden, maar er was geen deportatieschip beschikbaar.^[55]
↑ Oorspronkelijk werd aangenomen dat er 769 vluchtelingen en activisten aan boord waren, maar een studie van zes verschillende passagierslijsten wees uit dat dit aantal kon variëren tussen de 760^[58] en de 781.^[59]
↑ In een interview verklaarde David Stoliar dat de immigranten al hun geld hadden gespendeerd aan de overtocht.^[60]
↑ Turkije was in die periode nog neutraal in de oorlog, het land zou in februari 1945 de oorlog verklaren aan Duitsland en Japan.
↑ Stoliar werd op 25 februari door een Turkse roeiboot opgepikt. Na twee maanden kreeg hij toestemming van de Britten om zich in Palestina te vestigen.^[61]
↑ In de periode van 1940 tot 1944 reisden in totaal 13.240 Joodse immigranten via het vasteland van Turkije naar Palestina.^[68]
↑ Volgens één schatting bevonden zich in mei 1945 tussen de 2,7 en 3,6 miljoen Joden in het voorheen door de Duitsers bezette landen.^[74]
↑ Volgens een schatting behoorde 75 procent van de Joodse overlevenden in de kampen tot de sociale onderklasse, 20 procent waren geschoolde arbeiders en ongeveer vijf procent behoorde tot de hogere middenklasse.^[73]
↑ Joodse overlevenden van de Holocaust hadden ook organisaties opgericht voor emigraties naar andere landen, zoals de Verenigde Staten, Canada, Mexico, Zuid-Amerika, Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika.
↑ Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog bevonden zich nog 1456 Joden in het Mauritiaanse kamp. Na hun vrijlating kregen zij de keuze naar welk land zij gebracht wilden worden. De 1320 Joden die voor Palestina kozen kwamen op 26 augustus 1945 in Haifa aan.^[54]
↑ Zie de overzichtstabel
↑ De Joodse Brigade werd in 1944 gevormd en was een Britse eenheid die volledig uit Joden bestond.
↑ Na de Tweede Wereldoorlog werden ook schepen voor de wapensmokkel voorzien van Gideonim.^[38]
↑ Vrijwilligers in de Joodse strijd om onafhankelijkheid werden door de jisjoev machalnikim genoemd, een vervoeging van Machal, dat op zijn beurt een afkorting is van Mitnadvei Chutz L'Aretz: 'vrijwilligers van buiten het land'. Het merendeel van de Amerikaanse zeelieden reisde na de onafhankelijkheid van Israël terug.^[88]
↑ Zie de overzichtstabel
↑ Dit waren de Hannah Szenes, de Amiram Shochat, de Shabtai Luzinsky, de Aliyah, de HaPortzim en de HaUmot HaMeuhadot.
↑ Schepen die kort voor de La Spezia-affaire vanuit Noord-Italië waren vertrokken waren onder andere de Hannah Szenes (14 december 1945 , Savona) en de Enzo Sereni (7 januari 1946, Vado Ligure).
↑ ^a ^b Zie de overzichtskaart
↑ De Dov Hoz en de Eliahu Golomb werden in 1946 omgedoopt in respectievelijk de Arba Cheruyot ('Vier Vrijheden') en de Bracha Fuld. Beide schepen werden door de Britse blokkade onderschept. Yehuda Arazi werd in de lente van 1947 door zijn assistente Ada Sereni opgevolgd als hoofd van de organisatie in Italië.^[94]
↑ Zie de overzichtstabel
↑ 400 gedetineerden stierven in de kampen en er werden 2200 kinderen geboren.^[101]
↑ Voorbeelden van geweld bij de arrestaties zijn die op de Latrun op 31 oktober 1946 en de Af Al Pi Chen op 27 september 1947.
↑ Origineel citaat: "We are unable to accept the scheme put forward either by the Arabs or by the Jews, or to impose ourselves a solution of our own."^[105]
↑ Origineel citaat: "... that every possible step should be taken to prevent the arrival in Palestine waters of a ship carrying as many as 5,000 illegal immigrants. Their custody and transfer to Cyprus would present very great difficulties."^[108]
↑ Origineel citaat: "a name which by itself, says more than anything which has ever been written about it."^[113]
↑ Origineel citaat: "it will be most discouraging to the organisers of this traffic if the immigrants in the first ships to evade the British blockade in weeks end up by returning whence they came."^[114]
↑ Eerst werden ze ondergebracht in twee kampen in Am Stau bij Lübeck en Poppendorf. In november werden ze overgeplaatst in kampen in Sengwarden en Emden.^[117]
↑ Vertaling: "Door het gescheurde vierkante gat, zo groot als een vernietigde open schuur, zagen we een warboel van beddengoed, bezittingen, sanitair, kapotte leidingen, overgelopen toiletten, halfnaakte mannen en vrouwen op zoek naar kinderen. Hutten waren ingedeukt, relingen waren afgescheurd en de reddingsboten bungelden in de vreemdste hoeken."
↑ Vertaling: 'Exodus 1947: het schip dat een natie lanceerde'
↑ Origineel citaat: "a spectacular publicity coup for the Zionists"^[122]
↑ Zie de overzichtstabel
↑ Respectievelijk de opvarenden van de Atlantic (na het zinken van de Patria) en de Exodus 1947.
↑ Personen die een natuurlijke dood stierven zijn niet in deze tabel opgenomen.^[25]^[59]
↑ Lees: 'alia'
↑ Origineel citaat: "Eretz-Israel was the birthplace of the Jewish people. Here their spiritual, religious and political identity was shaped."^[149]
↑ Tegenwoordig maakt een aantal regeringen onderscheid in 'illegale immigratie' (immigratie in strijd met de wet) en 'clandestiene immigratie' (immigratie zonder toestemming).^[152]
↑ "Nochtans poogden zij vermetel, om op de hoogte des bergs te klimmen; maar de ark des verbonds des HEEREN en Mozes scheidden niet uit het midden des legers. Toen kwamen af de Amalekieten en de Kanaänieten, die in dat gebergte woonden, en sloegen hen, en versmeten hen, tot Horma toe."^[154]
↑ Een groot schaalmodel van de Exodus 1947 is te bezichtigen in de Maryland Jewish Museum te Baltimore, Verenigde Staten.
↑ orkestuitvoering, 27 mei 1964
↑ Onder andere komen de diefstal van de Britse trucks, de hongerstaking, de rol van de pers en de uiteindelijke toestemming van de Britten om naar Palestina te reizen aan bod.
↑ In een beperkte oplage werden gebundelde reproducties van de serie uitgebracht, voorzien van een voorwoord van Ben-Gurion.^[167] De originele werken zijn te bezichtigen in het Teatre-Museu Dalí te Figueres, Spanje.
↑ De lijst is opgebouwd aan de hand van de website PaulSilverstone.com^[25]^[59] en gecontroleerd en aangevuld middels de website van het interneringskamp Atlit^[168] en Palyam.org.^[169]
↑ Deze schepen vertrokken na de Israëlische onafhankelijkheidsverklaring, maar de reizen vingen eerder aan of waren gepland als zijnde clandestien.
↑ Namen van de tien Amerikaanse schepen zijn vet gedrukt (zie het onderkopje 'Schepen')
↑ Recordaantallen zijn vet gedrukt

Bronnen

(en) David A. Charters, The British Army and Jewish Insurgency in Palestine, 1945-47 (Springer, 1989)
(en) Murray S. Greenfield, Joseph M. Hochstein, Martin Gilbert, The Jews' Secret Fleet: The Untold Story of North American Volunteers Who Smashed the British Blockade (Gefen Publishing House Ltd, 2010)
(en) Jerry A. Grunor, Let My People Go: The Trials And Tribulations of the People of Israel, And the Heroes Who Helped in Their Independence from British Colonization (iUniverse, 2005)
(en) Aviva Halamish, The Exodus Affair: Holocaust Survivors and the Struggle for Palestine (Syracuse University Press, 1998)
(en) Freddy Liebreich, Britain's Naval and Political Reaction to the Illegal Immigration of Jews to Palestine, 1945-1949 (Routledge, 2004)
(en) Dalia Ofer, Escaping the Holocaust: Illegal Immigration to the Land of Israel, 1939-1944 (Oxford University Press, 1991)
(en) Daphna Sharfman, Palestine in the Second World War: Strategic Plans and Political Dilemmas (Sussex Academic Press, 2014)
(en) Leslie Stein, The Hope Fulfilled: The Rise of Modern Israel (Greenwood Publishing Group, 2003)
(en) Ninian Stewart, The Royal Navy and the Palestine Patrol (Routledge, 2013)
(en) Idith Zertal, From Catastrophe to Power: The Holocaust Survivors and the Emergence of Israel (University of California Press, 1998)

Verwijzingen en overige bronnen

↑ (en) Bible Hub: Alah
↑ (nl) Statenvertaling: Jesaja 2. Gearchiveerd op 23 april 2021.
↑ (en) Forward.com: Move On Up, The Forward. Gearchiveerd op 18 oktober 2011.
↑ (en) Anglo-List.com: Making Aliyah. What is Aliyah?
↑ (en) Safira Rapoport, A Pedigreed Jew: Between There and Here – Kovno and Israel (Amberley Publishing Limited, 2016)
↑ ^a ^b ^c ^d (nl) Gordon Thomas, Operatie Exodus (Het Spectrum, 2011)
↑ ^a ^b (nl) Werner Keller, En zij werden verstrooid onder alle volken (La Rivière & Voorhoeve)
↑ (en) Arjun Charan Sethi, Zionism & The British In Palestine (University of Maryland, 2007)
↑ (en) Daniel Gavron, The Kibbutz: Awakening from Utopia (Rowman & Littlefield, 2000)
↑ (en) MidEastWeb.org: McMahon-Hussein Correspondence, 1915. Gearchiveerd op 14 december 2021.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Dalia Ofer, p. 4
↑ Jerry A. Grunor, p. 8
↑ (en) Tekst van de Churchill White Paper op The Avalon Project
(en) PBS.org: Frontline - Shattered Dreams of Peace; Historic Documents
(en) Jewish Virtual Library: Churchill White Paper. Gearchiveerd op 29 november 2021.
↑ (en) Jewish Virtual Library: Fourth Aliyah
↑ ^a ^b Dalia Ofer, p. 5
↑ (en) The Avalon Project: Anglo-American Committee of Inquiry - Chapter III
(en) Jewish Virtual Library: The Passfield White Paper
↑ ^a ^b Jerry A. Grunor, p. 10
↑ ^a ^b Dalia Ofer, p. 9
↑ ^a ^b Dalia Ofer, p. 8
↑ (en) Jewish Virtual Library: Haavara. Gearchiveerd op 7 januari 2017.
↑ (en) The National Library of Israel: “Transfer Agreement” and the Boycott of German Goods
↑ ^a ^b ^c Dalia Ofer, p. 14
↑ (en) Jewish Virtual Library: Yehuda Lapidot, Immigration to Israel: The Irgun’s Role in Illegal Immigration
↑ ^a ^b Jerry A. Grunor, p. 11
↑ ^a ^b ^c ^d ^e (en) PaulSilverstone.com: Aliyah Bet Project - List 1. Gearchiveerd op 11 juli 2021.
↑ ^a ^b ^c ^d Dalia Ofer, p. 11
↑ Jerry A. Grunor, p. 12
↑ Dalia Ofer, p. 13, 16
↑ Dalia Ofer, p. 14, 71
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f (en) Dalia Ofer (1984). The Rescue of European Jewry and Illegal Immigration to Palestine in 1940. Prospects and Reality: Berthold Storfer and the Mossad le'Aliyah Bet. Modern Judaism 4 (2): 159–181. DOI: 10.1093/mj/4.2.159.
↑ Dalia Ofer, p. 72, 73
↑ Dalia Ofer, p. 85
↑ Jerry A. Grunor, p. 14
↑ Dalia Ofer, p. 17, 18
↑ (en) Jewish Virtual Library: He-Halutz. Gearchiveerd op 5 maart 2016.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f (en) Palyam.org: Ha'Mossad Le'Aliya Bet
↑ ^a ^b (en) United States Holocaust Memorial Museum: American Jewish Joint Distribution Committee and Refugee Aid (20 juni 2014)
↑ ^a ^b ^c (en) Palyam.org: The Gideons (Ha'Gid'onim). Gearchiveerd op 20 april 2021.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f (en) Palyam.org: Aliya Bet (Ha'apala)
↑ (en) Verslag en stemming van het debat (23 mei 1939). Gearchiveerd op 21 december 2021.
↑ ^a ^b ^c (en) BritishForcesInPalestine.org: Illegal Immigration to Palestine
↑ (en) The Times of Israel: Aviva Bar-Am, Shmuel Bar-Am, Relive the Great Escape, from Atlit detention camp (7 oktober 2012)
↑ (en) Palyam.org: The Atlit Detention Camp
↑ Dalia Ofer, p. 18
↑ (en) DanielAbraham.net: The Story of the Dora
↑ Ninian Stewart, p. 6, 7
↑ (en) Jonathan Frankel, Studies in Contemporary Jewry: Volume X: Reshaping the Past: Jewish History and the Historians (Institute of Contemporary Jewry, Hebrew University of Jerusalem, 1994)
↑ (en) United States Holocaust Memorial Museum: Jewish Brigade Group
↑ (en) Rachel Springmann-Ribak, Sweet Lemons: Memories from an Internment Camp on Mauritius (1940-1945) (Wheatmark, Inc., 2011). Gearchiveerd op 18 april 2021.
↑ ^a ^b ^c ^d (en) Meir Chazan (2003). The Patria Affair: Moderates vs. Activists in Mapai in the 1940s. Journal of Israeli History 22 (2): 61-95. DOI: 10.1080/13531040312331287644. Gearchiveerd van origineel op 18 april 2021.
↑ (en) Jewish Magazine: Eva Feld, The Story of the SS Patria (augustus 2001). Gearchiveerd op 25 juli 2021.
↑ Leslie Stein, p. 227
↑ (en) William R. Perl, The Four-front War: From the Holocaust to the Promised Land (Crown Publishing Group, 1979), p. 250
↑ ^a ^b (en) Jewish Virtual Library: Mauritius
↑ (en) PaulSilverstone.com: Darien II
↑ Collectie Stroemamuseum, Beër Sjeva
↑ (en) Hana Weiner, Dalia Ofer, Dead-end Journey: The Tragic Story of the Kladovo-Šabac Group (University Press of America, 1996)
↑ ^a ^b (en) JewishGen.org: Samuel Aroni, Who Perished on the Struma And How Many?. Gearchiveerd op 17 december 2021.
↑ ^a ^b ^c ^d (en) PaulSilverstone.com: Aliyah Bet Project - List 2. Gearchiveerd op 7 augustus 2021.
↑ ^a ^b ^c ^d (en) The New York Times: Robert D. McFadden, David Stoliar, Survivor of World War II Disaster, Dies at 91 (23 januari 2016). Gearchiveerd op 15 augustus 2019.
↑ Dalia Ofer, p. 153
↑ (en) Encyclopædia Britannica: Palestine. Gearchiveerd op 4 december 2021.
↑ (en) Magnus Norell, A Dissenting Democracy: The Israeli Movement 'Peace Now' (Routledge, 2013), p. 53
↑ (en) Michael Oren, Power, Faith and Fantasy, Decision at Biltmore (W. W. Norton & Company, 2008). Gearchiveerd op 18 april 2021.
↑ (en) Ellen Posner, Pro-Palestine and Zionist Activities, p. 206-214 (American Jewish Year Book Vol. 45 (1943-1944))
(en) Jewish Virtual Library: Zionist Congresses: The Biltmore Conference (May 6 - 11, 1942)
(en) MidEastWeb.org: The Biltmore Program of the Zionist Leadership - 1942. Gearchiveerd op 29 oktober 2021.
↑ (en) Ronald W. Zweig, David Ben-Gurion: Politics and Leadership in Israel (Routledge, 2013), p.148. Gearchiveerd op 26 december 2021.
↑ Dalia Ofer, p. 2
↑ ^a ^b ^c ^d ^e (en) Corry Guttstadt, Turkey, the Jews, and the Holocaust (Cambridge University Press, 2013)
↑ Dalia Ofer, p. 218-229, 290
↑ ^a ^b Daphna Sharfman, p. 151
↑ (en) JewishGen.org: The Sinking of the Mefkure. Gearchiveerd op 16 april 2021.
↑ (en) Esther Meir-Glitzenstein, Zionism in an Arab Country: Jews in Iraq in the 1940s (Routledge, 2004), p. 38. Gearchiveerd op 2 september 2021.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f (en) Yad Vashem: Anita Shapira, Irit Keynan, The background to Aliyah Bet. Gearchiveerd op 28 juli 2017.
↑ (en) The Holocaust Historiography Project: Carl O. Nordling, How many Holocaust survivors were there in May 1945? (1 september 1997)
↑ (en) United States Holocaust Memorial Museum: Brihah
↑ ^a ^b ^c (en) Arieh Kochavi (1998). The Struggle against Jewish Immigration to Palestine. Middle Eastern Studies 34: 146–167. DOI: 10.1080/00263209808701236.
↑ (en) United States Holocaust Memorial Museum: The Aftermath of the Holocaust. Gearchiveerd op 13 juni 2018.
↑ ^a ^b ^c ^d (en) DarienDilemma.com: Historical Background
↑ (en) The Jeruzalem Post: Joanna Paraszczuk, ‘We proved to the world that we can fight’ (3 december 2010)
↑ Aviva Halamish, p. 43
↑ Idith Zertal, p. 30
↑ (en) Palyam.org: Ha'Chavura (The Gang)
↑ Idith Zertal, p. 31, 32
↑ Idith Zertal, p. 17-20
↑ (en) Zionism-Israel.com: Machal
↑ (en) Palyam.org: The Palyam - The Palmach's Naval Company
↑ ^a ^b Leslie Stein, p. 247
↑ (en) Palyam.org: Machal - Volunteers From Abroad
↑ Daphna Sharfman, p. 33
↑ Freddy Liebreich, p. 156
↑ ^a ^b ^c (en) Palyam.org: Naval Sabotage
↑ (en) Palyam.org: Ha'Chulya
↑ ^a ^b ^c (en) Palyam.org: The Voyage of the “Eliahu Golomb” and the “Dov Hoz”
↑ Freddy Liebreich, p. 64
↑ Murray S. Greenfield, Joseph M. Hochstein, Martin Gilbert, p. 32
↑ Idith Zertal, p. 38
↑ (en) D. D. Guttenplan, American Radical: The Life and Times of I. F. Stone (Macmillan, 2009), p. 556
(en) The Globe and Mail: John MacArthur, The first draft of Israeli history (22 mei 2009). Gearchiveerd op 26 december 2021.
↑ Idith Zertal, p. 132
↑ Dalia Ofer, p. 312
↑ ^a ^b (en) Ulvi Keser (2009). Turkish assistance activities for the Jewish immigrants and Jewish immigrant camps in Cyprus during Second World War. Ege Academic Review 9: 735–758.
↑ ^a ^b (en) American Jews Joint Distribution Committee: Cyprus Operation Records, 1945-1949
↑ Murray S. Greenfield, Joseph M. Hochstein, Martin Gilbert, p. 23
↑ Aviva Halamish, p. 75
↑ (en) The Avalon Project: Anglo-American Committee of Inquiry - Preface & A Decade of American Foreign Policy 1941-1949 - Immigration into Palestine - Statement by President Truman, October 4, 1946
↑ (en) Palestine: Information with Provenance (PIWP database): British cabinet decides to give up the Mandate
↑ (en) M. Cherif Bassiouni, Shlomo Ben Ami, A Guide to Documents on the Arab-Palestinian/Israeli Conflict: 1897-2008 (BRILL, 2009)
↑ ^a ^b (en) Palyam.org: Exodus 1947
↑ Aviva Halamish, p. 30, 31
↑ Aviva Halamish, p. 36
↑ Aviva Halamish, p. 40
↑ ^a ^b ^c (en) 1948.org.uk: UNSCOP - 1948
↑ Aviva Halamish, p. 78-80
↑ Aviva Halamish, p. 68-70
↑ ^a ^b David A. Charters, p. 71
↑ (en) USA Today.com: Gregory Katz, Documents Show UK Post-WWII Dilemma over Jewish Refugees (4 mei 2008)
(en) IsraelNationalNews.com: Paula Stern, The Flotilla and the Exodus (6 juni 2010)
↑ (en) Gerald Ziedenberg, Blockade: The Story of Jewish Immigration to Palestine (AuthorHouse, 2011), p. 155
↑ Aviva Halamish, p. 200
↑ ^a ^b (en) Angelika Königseder, Juliane Wetzel, Waiting for Hope: Jewish Displaced Persons in Post-World War II Germany (Northwestern University Press, 2001), p. 204
↑ ^a ^b (en) Ruth Gruber, Exodus 1947: The Ship That Launched a Nation (Times Books, 1999)
↑ (en) John Bowyer Bell, Terror Out of Zion (Transaction Publishers, 1976), p. 245
↑ Avavi Halamish, p. xxi
↑ (en) Thomas Kolsky, Jews against zionism: the american council for judaism, 1942-1948 (Temple Univ Press, 1992), p.165
↑ (en) Palyam.org: The Voyage of “Af Al Pi Chen”. Gearchiveerd op 20 april 2021.
↑ (en) Atlit Detention Camp: Illegal Immigration by Air (vanaf augustus 1947)
(en) The Algemeiner: Historic airraft Used to Rescue Iraqi Jews to be Brought to Israel (13 januari 2015). Gearchiveerd op 8 juli 2019.
↑ Aviva Halamish, p. 245, 246
↑ (en) United Nations Official Document: A/RES/181(II) of 29 November 1947. Gearchiveerd op 24 oktober 2021.
↑ (en) Palyam.org: The Voyage of “Kaf Tet Be’November”
↑ (en) Palyam.org: The Voyage of “Ha’Umot Ha’Meuchadot”
↑ (en) Palyam.org: The Voyage of the "Pans". Gearchiveerd op 20 april 2021.
↑ Aviva Halamish, p. 248, 249
↑ Ninian Stewart, p. 149
↑ (en) Palyam.org: The Voyage of “Medinat Israel” & The Voyage of “Le’Nitzachon”
↑ (en) Ilan Pappe, Britain and the Arab-Israeli Conflict, 1948-51 (Springer, 1988), p. 71
↑ Spencer C. Tucker, Priscilla Roberts, p. 280
↑ (en) The Meriden Daily Journal: Jews Who Escaped From Cyprus Camps Seeking To Return (24 januari 1949)
↑ (en) Palyam.org: The Voyage of “Medinat Ha’Yehudim”. Gearchiveerd op 20 april 2021.
↑ (en) ShipSpotting.com: Santa Maria Del Mare - IMO 5312599 (29 januari 2013)
↑ (en) Palyam.org: The Arms Ships. Gearchiveerd op 20 april 2021.
↑ (en) The Middle East Quarterly: Ya'akov Meron, Why Jews Fled the Arab Countries (september 1995)
↑ (en) Devorah Hakohen, Immigrants in Turmoil: Mass Immigration to Israel and Its Repercussions in the 1950s and After (Syracuse University Press, 2003), p. 126
↑ ^a ^b (en) Jewish Virtual Library: Immigration to Israel
↑ ^a ^b (en) Jewish Virtual Library: Immigration to Israel: Aliyah Bet (1939 - 1948)
↑ (en) UNISPAL: UNSCOP Report to the General Assembly, Volume 1, CHAPTER II, Par. A.,12 (doc.nr. A/364) (United Nations Special Committee on Palestine, 3 september 1947)
↑ Leslie Stein, p. 248
↑ ^a ^b ^c (nl) Trouw: Ton Crijnen, Uris' visie beïnvloedde decennialang Israël-beeld (26 juni 2003)
↑ (nl) Vrij Nederland: Evelien Gans, De Joodse almacht. Hedendaags antisemitisme (29 november 2003)
↑ (en) R. Mois Navon, The Three Oaths of Jewish History
↑ Aviva Halamish, p. 246
↑ (en) Israel Ministry of Foreign Affairs: Declaration of Establishment of State of Israel. Gearchiveerd op 25 december 2021.
↑ Dalia Ofer, p. 3
↑ Freddy Liebreich, p. 291
↑ (en) Organisation for Economic Co-operation and Development: Trends in Internation Migration - Continuous Reporting System on Migration (SOPEMI, 1999)
(en) Sophie Scholten, The Privatisation of Immigration Control through Carrier Sanctions: The Role of Private Transport Companies in Dutch and British Immigration Control (PRILL, 2015), p. 18, 19
↑ (en) Bible Hub: Numbers 4:6(interlinear)
↑ (nl) Statenvertaling: Numeri 14. Gearchiveerd op 3 juni 2019.
↑ (en) Alexander Crosby Brown, Steam Packets on the Chesapeake: A History of the Old Bay Line Since 1840 (Cornell Maritime Press, 1961), p. 123, 124
↑ (en) Jerry Klinger, In Search of the Exodus (Jewish American Society for Historic Preservation)
↑ (en) The Council for Conservation of Heritage Sites in Israel: Atlit Detention Camp
↑ (en) Society of Preservation of Israel Heratige Sites: Atlit Detention Camp
↑ (en) Society of Preservation of Israel Heratige Sites: Clandestine Immigration and Naval Museum in Haifa
(en) Haifa Tourist Board: The Clandestine Immigration and Naval Museum
↑ (en) Palyam.org: In Remembrance – Aliya Bet and the Palyam
↑ (it) PremioExodus.it
↑ (en) Palyam.org: Palyam and Aliya Bet Songs
↑ (en) Palyam.org: A Response To An Italian Captain
↑ (en) Michal Palti, Song of peace, song of war (15 april 2002)
↑ (nl) Leon Uris, Exodus (Hollandia, 1971)
↑ (en) Exodus in de Internet Movie Database
↑ (en) Salvador-Dali.org: Aliyah. Gearchiveerd op 22 september 2016.
↑ (en) Atlit Detention Camp: Illegal immigration by sea
↑ (en) Palyam.org: List of Aliya Bet Voyages

Externe links

Ha'apala after The World War II - Engelstalige videocompilatie met beeld en geluid uit de Nationale Bibliotheek van Israël

(en) Palyam.org: The Maritime History Of The Struggle For Israel's Independence
(en) United States Holocaust Memorial Museum: Aliyah Bet
(en) Yad Vashem: Anita Shapira, Irit Keynan, The Survivors of the Holocaust - An Overview
(en) CasaHistoria.net: The British Mandate in Palestine

Zie de categorie Ha'apala van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Dit artikel is op 2 januari 2017 in deze versie opgenomen in de etalage.

[3] Bijvoorbeeld in Jesaja 2:3: "En vele volken zullen heengaan en zeggen: Komt, laat ons opgaan tot den berg des Heeren, tot het huis van den God Jakobs, opdat Hij ons lere van Zijn wegen."^[2]

[6] Een man of vrouw die een alia maakt noemt men respectievelijk een oleh of olah. De meervoudsvorm voor beide termen is olim.^[4]

[10] Tegenwoordig de Zionistische Wereldorganisatie

[13] Vanaf 1921 werden ook mosjavs gebouwd. Dit waren vergelijkbare landbouwnederzettingen, maar met een andere vorm van organisatie.

[20] Na de onafhankelijkheidsverklaring werd de naam veranderd in de Jewish Agency for Israel.

[26] Ha'avara is Hebreeuws voor 'overdracht'; Abkommen is Duits voor 'overeenkomst'

[30] Zie de overzichtstabel

[34] In 1946 fuseerde de NZO weer met de Zionistische Wereldorganisatie.

[43] Een veelgebruikte afkorting is de 'Mossad'. De Mossad Le'Aliyah Bet is slechts zijdelings gerelateerd aan de op 13 december 1949 opgerichte Mossad.

[45] Tot 1948 nog Shaul Meirov geheten

[48] Gefotografeerd in de in Haifa tentoongestelde Af Al Pi Chen

[51] Origineel citaat: "If we must offend one side, let us offend the Jews rather than the Arabs."^[39]

[52] Het witboek werd door het Lagerhuis met 268 tegen 179 stemmen aangenomen.

[58] Zie de overzichtstabel

[62] Zie de overzichtstabel

[69] Lange tijd dachten de Britten dat de Etsel verantwoordelijk was voor de aanslag. De revisionistische militie had inderdaad een aanslag gepland, maar deze niet uitgevoerd. Pas in 1957 werd bekend dat het de Hagana was die de bom aan boord had gebracht.^[50]

[72] In februari 1941 wilde de Britse mandaatregering opvarenden van de onderschepte Darien II naar Mauritius zenden, maar er was geen deportatieschip beschikbaar.^[55]

[77] Oorspronkelijk werd aangenomen dat er 769 vluchtelingen en activisten aan boord waren, maar een studie van zes verschillende passagierslijsten wees uit dat dit aantal kon variëren tussen de 760^[58] en de 781.^[59]

[79] In een interview verklaarde David Stoliar dat de immigranten al hun geld hadden gespendeerd aan de overtocht.^[60]

[80] Turkije was in die periode nog neutraal in de oorlog, het land zou in februari 1945 de oorlog verklaren aan Duitsland en Japan.

[82] Stoliar werd op 25 februari door een Turkse roeiboot opgepikt. Na twee maanden kreeg hij toestemming van de Britten om zich in Palestina te vestigen.^[61]

[93] In de periode van 1940 tot 1944 reisden in totaal 13.240 Joodse immigranten via het vasteland van Turkije naar Palestina.^[68]

[97] Volgens één schatting bevonden zich in mei 1945 tussen de 2,7 en 3,6 miljoen Joden in het voorheen door de Duitsers bezette landen.^[74]

[99] Volgens een schatting behoorde 75 procent van de Joodse overlevenden in de kampen tot de sociale onderklasse, 20 procent waren geschoolde arbeiders en ongeveer vijf procent behoorde tot de hogere middenklasse.^[73]

[100] Joodse overlevenden van de Holocaust hadden ook organisaties opgericht voor emigraties naar andere landen, zoals de Verenigde Staten, Canada, Mexico, Zuid-Amerika, Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika.

[102] Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog bevonden zich nog 1456 Joden in het Mauritiaanse kamp. Na hun vrijlating kregen zij de keuze naar welk land zij gebracht wilden worden. De 1320 Joden die voor Palestina kozen kwamen op 26 augustus 1945 in Haifa aan.^[54]

[105] Zie de overzichtstabel

[106] De Joodse Brigade werd in 1944 gevormd en was een Britse eenheid die volledig uit Joden bestond.

[116] Na de Tweede Wereldoorlog werden ook schepen voor de wapensmokkel voorzien van Gideonim.^[38]

[118] Vrijwilligers in de Joodse strijd om onafhankelijkheid werden door de jisjoev machalnikim genoemd, een vervoeging van Machal, dat op zijn beurt een afkorting is van Mitnadvei Chutz L'Aretz: 'vrijwilligers van buiten het land'. Het merendeel van de Amerikaanse zeelieden reisde na de onafhankelijkheid van Israël terug.^[88]

[120] Zie de overzichtstabel

[121] Dit waren de Hannah Szenes, de Amiram Shochat, de Shabtai Luzinsky, de Aliyah, de HaPortzim en de HaUmot HaMeuhadot.

[125] Schepen die kort voor de La Spezia-affaire vanuit Noord-Italië waren vertrokken waren onder andere de Hannah Szenes (14 december 1945 , Savona) en de Enzo Sereni (7 januari 1946, Vado Ligure).

[kaart-127] Zie de overzichtskaart

[129] De Dov Hoz en de Eliahu Golomb werden in 1946 omgedoopt in respectievelijk de Arba Cheruyot ('Vier Vrijheden') en de Bracha Fuld. Beide schepen werden door de Britse blokkade onderschept. Yehuda Arazi werd in de lente van 1947 door zijn assistente Ada Sereni opgevolgd als hoofd van de organisatie in Italië.^[94]

[135] Zie de overzichtstabel

[138] 400 gedetineerden stierven in de kampen en er werden 2200 kinderen geboren.^[101]

[141] Voorbeelden van geweld bij de arrestaties zijn die op de Latrun op 31 oktober 1946 en de Af Al Pi Chen op 27 september 1947.

[144] Origineel citaat: "We are unable to accept the scheme put forward either by the Arabs or by the Jews, or to impose ourselves a solution of our own."^[105]

[148] Origineel citaat: "... that every possible step should be taken to prevent the arrival in Palestine waters of a ship carrying as many as 5,000 illegal immigrants. Their custody and transfer to Cyprus would present very great difficulties."^[108]

[154] Origineel citaat: "a name which by itself, says more than anything which has ever been written about it."^[113]

[156] Origineel citaat: "it will be most discouraging to the organisers of this traffic if the immigrants in the first ships to evade the British blockade in weeks end up by returning whence they came."^[114]

[160] Eerst werden ze ondergebracht in twee kampen in Am Stau bij Lübeck en Poppendorf. In november werden ze overgeplaatst in kampen in Sengwarden en Emden.^[117]

[162] Vertaling: "Door het gescheurde vierkante gat, zo groot als een vernietigde open schuur, zagen we een warboel van beddengoed, bezittingen, sanitair, kapotte leidingen, overgelopen toiletten, halfnaakte mannen en vrouwen op zoek naar kinderen. Hutten waren ingedeukt, relingen waren afgescheurd en de reddingsboten bungelden in de vreemdste hoeken."

[164] Vertaling: 'Exodus 1947: het schip dat een natie lanceerde'

[168] Origineel citaat: "a spectacular publicity coup for the Zionists"^[122]

[179] Zie de overzichtstabel

[190] Respectievelijk de opvarenden van de Atlantic (na het zinken van de Patria) en de Exodus 1947.

[191] Personen die een natuurlijke dood stierven zijn niet in deze tabel opgenomen.^[25]^[59]

[197] Lees: 'alia'

[200] Origineel citaat: "Eretz-Israel was the birthplace of the Jewish people. Here their spiritual, religious and political identity was shaped."^[149]

[204] Tegenwoordig maakt een aantal regeringen onderscheid in 'illegale immigratie' (immigratie in strijd met de wet) en 'clandestiene immigratie' (immigratie zonder toestemming).^[152]

[207] "Nochtans poogden zij vermetel, om op de hoogte des bergs te klimmen; maar de ark des verbonds des HEEREN en Mozes scheidden niet uit het midden des legers. Toen kwamen af de Amalekieten en de Kanaänieten, die in dat gebergte woonden, en sloegen hen, en versmeten hen, tot Horma toe."^[154]

[210] Een groot schaalmodel van de Exodus 1947 is te bezichtigen in de Maryland Jewish Museum te Baltimore, Verenigde Staten.

[218] rkestuitvoering, 27 mei 1964^ⓘ

[221] Onder andere komen de diefstal van de Britse trucks, de hongerstaking, de rol van de pers en de uiteindelijke toestemming van de Britten om naar Palestina te reizen aan bod.

[224] In een beperkte oplage werden gebundelde reproducties van de serie uitgebracht, voorzien van een voorwoord van Ben-Gurion.^[167] De originele werken zijn te bezichtigen in het Teatre-Museu Dalí te Figueres, Spanje.

[227] De lijst is opgebouwd aan de hand van de website PaulSilverstone.com^[25]^[59] en gecontroleerd en aangevuld middels de website van het interneringskamp Atlit^[168] en Palyam.org.^[169]

[228] Deze schepen vertrokken na de Israëlische onafhankelijkheidsverklaring, maar de reizen vingen eerder aan of waren gepland als zijnde clandestien.

[229] Namen van de tien Amerikaanse schepen zijn vet gedrukt (zie het onderkopje 'Schepen')

[230] Recordaantallen zijn vet gedrukt

[1] (en) Bible Hub: Alah

[2] (nl) Statenvertaling: Jesaja 2. Gearchiveerd op 23 april 2021.

[4] (en) Forward.com: Move On Up, The Forward. Gearchiveerd op 18 oktober 2011.

[5] (en) Anglo-List.com: Making Aliyah. What is Aliyah?

[7] (en) Safira Rapoport, A Pedigreed Jew: Between There and Here – Kovno and Israel (Amberley Publishing Limited, 2016)

[thomas-8] (nl) Gordon Thomas, Operatie Exodus (Het Spectrum, 2011)

[keller-9] (nl) Werner Keller, En zij werden verstrooid onder alle volken (La Rivière & Voorhoeve)

[11] (en) Arjun Charan Sethi, Zionism & The British In Palestine (University of Maryland, 2007)

[12] (en) Daniel Gavron, The Kibbutz: Awakening from Utopia (Rowman & Littlefield, 2000)

[14] (en) MidEastWeb.org: McMahon-Hussein Correspondence, 1915. Gearchiveerd op 14 december 2021.

[Ofer4-15] Dalia Ofer, p. 4

[16] Jerry A. Grunor, p. 8

[17] (en) Tekst van de Churchill White Paper op The Avalon Project
(en) PBS.org: Frontline - Shattered Dreams of Peace; Historic Documents
(en) Jewish Virtual Library: Churchill White Paper. Gearchiveerd op 29 november 2021.

[4thA-18] (en) Jewish Virtual Library: Fourth Aliyah

[Ofer5-19] Dalia Ofer, p. 5

[21] (en) The Avalon Project: Anglo-American Committee of Inquiry - Chapter III
(en) Jewish Virtual Library: The Passfield White Paper

[Grunor10-22] Jerry A. Grunor, p. 10

[Ofer9-23] Dalia Ofer, p. 9

[Ofer8-24] Dalia Ofer, p. 8

[25] (en) Jewish Virtual Library: Haavara. Gearchiveerd op 7 januari 2017.

[27] (en) The National Library of Israel: “Transfer Agreement” and the Boycott of German Goods

[Ofer14-28] Dalia Ofer, p. 14

[irgunill-29] (en) Jewish Virtual Library: Yehuda Lapidot, Immigration to Israel: The Irgun’s Role in Illegal Immigration

[Grunor11-31] Jerry A. Grunor, p. 11

[silverstone1-32] (en) PaulSilverstone.com: Aliyah Bet Project - List 1. Gearchiveerd op 11 juli 2021.

[Ofer11-33] Dalia Ofer, p. 11

[35] Jerry A. Grunor, p. 12

[36] Dalia Ofer, p. 13, 16

[37] Dalia Ofer, p. 14, 71

[marrus-38] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f (en) Dalia Ofer (1984). The Rescue of European Jewry and Illegal Immigration to Palestine in 1940. Prospects and Reality: Berthold Storfer and the Mossad le'Aliyah Bet. Modern Judaism 4 (2): 159–181. DOI: 10.1093/mj/4.2.159.

[39] Dalia Ofer, p. 72, 73

[40] Dalia Ofer, p. 85

[41] Jerry A. Grunor, p. 14

[42] Dalia Ofer, p. 17, 18

[44] (en) Jewish Virtual Library: He-Halutz. Gearchiveerd op 5 maart 2016.

[MAB-46] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f (en) Palyam.org: Ha'Mossad Le'Aliya Bet

[JDC-47] (en) United States Holocaust Memorial Museum: American Jewish Joint Distribution Committee and Refugee Aid (20 juni 2014)

[gideon-49] (en) Palyam.org: The Gideons (Ha'Gid'onim). Gearchiveerd op 20 april 2021.

[ABH-50] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f (en) Palyam.org: Aliya Bet (Ha'apala)

[53] (en) Verslag en stemming van het debat (23 mei 1939). Gearchiveerd op 21 december 2021.

[BFIP-54] (en) BritishForcesInPalestine.org: Illegal Immigration to Palestine

[55] (en) The Times of Israel: Aviva Bar-Am, Shmuel Bar-Am, Relive the Great Escape, from Atlit detention camp (7 oktober 2012)

[56] (en) Palyam.org: The Atlit Detention Camp

[57] Dalia Ofer, p. 18

[59] (en) DanielAbraham.net: The Story of the Dora

[60] Ninian Stewart, p. 6, 7

[Frankel-61] (en) Jonathan Frankel, Studies in Contemporary Jewry: Volume X: Reshaping the Past: Jewish History and the Historians (Institute of Contemporary Jewry, Hebrew University of Jerusalem, 1994)

[JB-63] (en) United States Holocaust Memorial Museum: Jewish Brigade Group

[64] (en) Rachel Springmann-Ribak, Sweet Lemons: Memories from an Internment Camp on Mauritius (1940-1945) (Wheatmark, Inc., 2011). Gearchiveerd op 18 april 2021.

[patria-65] (en) Meir Chazan (2003). The Patria Affair: Moderates vs. Activists in Mapai in the 1940s. Journal of Israeli History 22 (2): 61-95. DOI: 10.1080/13531040312331287644. Gearchiveerd van origineel op 18 april 2021.

[66] (en) Jewish Magazine: Eva Feld, The Story of the SS Patria (augustus 2001). Gearchiveerd op 25 juli 2021.

[67] Leslie Stein, p. 227

[Perl-68] (en) William R. Perl, The Four-front War: From the Holocaust to the Promised Land (Crown Publishing Group, 1979), p. 250

[mauritius-70] (en) Jewish Virtual Library: Mauritius

[71] (en) PaulSilverstone.com: Darien II

[73] Collectie Stroemamuseum, Beër Sjeva

[74] (en) Hana Weiner, Dalia Ofer, Dead-end Journey: The Tragic Story of the Kladovo-Šabac Group (University Press of America, 1996)

[Aroni-75] (en) JewishGen.org: Samuel Aroni, Who Perished on the Struma And How Many?. Gearchiveerd op 17 december 2021.

[silverstone2-76] (en) PaulSilverstone.com: Aliyah Bet Project - List 2. Gearchiveerd op 7 augustus 2021.

[McFadden-78] (en) The New York Times: Robert D. McFadden, David Stoliar, Survivor of World War II Disaster, Dies at 91 (23 januari 2016). Gearchiveerd op 15 augustus 2019.

[81] Dalia Ofer, p. 153

[brittanica-83] (en) Encyclopædia Britannica: Palestine. Gearchiveerd op 4 december 2021.

[84] (en) Magnus Norell, A Dissenting Democracy: The Israeli Movement 'Peace Now' (Routledge, 2013), p. 53

[85] (en) Michael Oren, Power, Faith and Fantasy, Decision at Biltmore (W. W. Norton & Company, 2008). Gearchiveerd op 18 april 2021.

[ajcarchives.org-86] (en) Ellen Posner, Pro-Palestine and Zionist Activities, p. 206-214 (American Jewish Year Book Vol. 45 (1943-1944))
(en) Jewish Virtual Library: Zionist Congresses: The Biltmore Conference (May 6 - 11, 1942)
(en) MidEastWeb.org: The Biltmore Program of the Zionist Leadership - 1942. Gearchiveerd op 29 oktober 2021.

[87] (en) Ronald W. Zweig, David Ben-Gurion: Politics and Leadership in Israel (Routledge, 2013), p.148. Gearchiveerd op 26 december 2021.

[88] Dalia Ofer, p. 2

[Guttstadt-89] (en) Corry Guttstadt, Turkey, the Jews, and the Holocaust (Cambridge University Press, 2013)

[90] Dalia Ofer, p. 218-229, 290

[Sharfman151-91] Daphna Sharfman, p. 151

[92] (en) JewishGen.org: The Sinking of the Mefkure. Gearchiveerd op 16 april 2021.

[94] (en) Esther Meir-Glitzenstein, Zionism in an Arab Country: Jews in Iraq in the 1940s (Routledge, 2004), p. 38. Gearchiveerd op 2 september 2021.

[YV-95] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f (en) Yad Vashem: Anita Shapira, Irit Keynan, The background to Aliyah Bet. Gearchiveerd op 28 juli 2017.

[96] (en) The Holocaust Historiography Project: Carl O. Nordling, How many Holocaust survivors were there in May 1945? (1 september 1997)

[brihah-98] (en) United States Holocaust Memorial Museum: Brihah

[Kochavi-101] (en) Arieh Kochavi (1998). The Struggle against Jewish Immigration to Palestine. Middle Eastern Studies 34: 146–167. DOI: 10.1080/00263209808701236.

[aftermath-103] (en) United States Holocaust Memorial Museum: The Aftermath of the Holocaust. Gearchiveerd op 13 juni 2018.

[darien-104] (en) DarienDilemma.com: Historical Background

[107] (en) The Jeruzalem Post: Joanna Paraszczuk, ‘We proved to the world that we can fight’ (3 december 2010)

[108] Aviva Halamish, p. 43

[109] Idith Zertal, p. 30

[110] (en) Palyam.org: Ha'Chavura (The Gang)

[111] Idith Zertal, p. 31, 32

[112] Idith Zertal, p. 17-20

[machal2-113] (en) Zionism-Israel.com: Machal

[Palyam-114] (en) Palyam.org: The Palyam - The Palmach's Naval Company

[stein247-115] Leslie Stein, p. 247

[machal-117] (en) Palyam.org: Machal - Volunteers From Abroad

[119] Daphna Sharfman, p. 33

[122] Freddy Liebreich, p. 156

[palyamnaval-123] (en) Palyam.org: Naval Sabotage

[124] (en) Palyam.org: Ha'Chulya

[spezia-126] (en) Palyam.org: The Voyage of the “Eliahu Golomb” and the “Dov Hoz”

[128] Freddy Liebreich, p. 64

[130] Murray S. Greenfield, Joseph M. Hochstein, Martin Gilbert, p. 32

[131] Idith Zertal, p. 38

[132] (en) D. D. Guttenplan, American Radical: The Life and Times of I. F. Stone (Macmillan, 2009), p. 556
(en) The Globe and Mail: John MacArthur, The first draft of Israeli history (22 mei 2009). Gearchiveerd op 26 december 2021.

[133] Idith Zertal, p. 132

[134] Dalia Ofer, p. 312

[Keser-136] (en) Ulvi Keser (2009). Turkish assistance activities for the Jewish immigrants and Jewish immigrant camps in Cyprus during Second World War. Ege Academic Review 9: 735–758.

[Cyprus-137] (en) American Jews Joint Distribution Committee: Cyprus Operation Records, 1945-1949

[139] Murray S. Greenfield, Joseph M. Hochstein, Martin Gilbert, p. 23

[140] Aviva Halamish, p. 75

[142] (en) The Avalon Project: Anglo-American Committee of Inquiry - Preface & A Decade of American Foreign Policy 1941-1949 - Immigration into Palestine - Statement by President Truman, October 4, 1946

[143] (en) Palestine: Information with Provenance (PIWP database): British cabinet decides to give up the Mandate

[145] (en) M. Cherif Bassiouni, Shlomo Ben Ami, A Guide to Documents on the Arab-Palestinian/Israeli Conflict: 1897-2008 (BRILL, 2009)

[PE47-146] (en) Palyam.org: Exodus 1947

[147] Aviva Halamish, p. 30, 31

[149] Aviva Halamish, p. 36

[150] Aviva Halamish, p. 40

[UNSCOP48-151] (en) 1948.org.uk: UNSCOP - 1948

[152] Aviva Halamish, p. 78-80

[153] Aviva Halamish, p. 68-70

[charters71-155] David A. Charters, p. 71

[157] (en) USA Today.com: Gregory Katz, Documents Show UK Post-WWII Dilemma over Jewish Refugees (4 mei 2008)
(en) IsraelNationalNews.com: Paula Stern, The Flotilla and the Exodus (6 juni 2010)

[158] (en) Gerald Ziedenberg, Blockade: The Story of Jewish Immigration to Palestine (AuthorHouse, 2011), p. 155

[159] Aviva Halamish, p. 200

[wetzel-161] (en) Angelika Königseder, Juliane Wetzel, Waiting for Hope: Jewish Displaced Persons in Post-World War II Germany (Northwestern University Press, 2001), p. 204

[gruber-163] (en) Ruth Gruber, Exodus 1947: The Ship That Launched a Nation (Times Books, 1999)

[165] (en) John Bowyer Bell, Terror Out of Zion (Transaction Publishers, 1976), p. 245

[166] Avavi Halamish, p. xxi

[kolsky-167] (en) Thomas Kolsky, Jews against zionism: the american council for judaism, 1942-1948 (Temple Univ Press, 1992), p.165

[AAPC-169] (en) Palyam.org: The Voyage of “Af Al Pi Chen”. Gearchiveerd op 20 april 2021.

[170] (en) Atlit Detention Camp: Illegal Immigration by Air (vanaf augustus 1947)
(en) The Algemeiner: Historic airraft Used to Rescue Iraqi Jews to be Brought to Israel (13 januari 2015). Gearchiveerd op 8 juli 2019.

[171] Aviva Halamish, p. 245, 246

[172] (en) United Nations Official Document: A/RES/181(II) of 29 November 1947. Gearchiveerd op 24 oktober 2021.

[173] (en) Palyam.org: The Voyage of “Kaf Tet Be’November”

[174] (en) Palyam.org: The Voyage of “Ha’Umot Ha’Meuchadot”

[175] (en) Palyam.org: The Voyage of the "Pans". Gearchiveerd op 20 april 2021.

[176] Aviva Halamish, p. 248, 249

[177] Ninian Stewart, p. 149

[178] (en) Palyam.org: The Voyage of “Medinat Israel” & The Voyage of “Le’Nitzachon”

[180] (en) Ilan Pappe, Britain and the Arab-Israeli Conflict, 1948-51 (Springer, 1988), p. 71

[181] Spencer C. Tucker, Priscilla Roberts, p. 280

[182] (en) The Meriden Daily Journal: Jews Who Escaped From Cyprus Camps Seeking To Return (24 januari 1949)

[183] (en) Palyam.org: The Voyage of “Medinat Ha’Yehudim”. Gearchiveerd op 20 april 2021.

[184] (en) ShipSpotting.com: Santa Maria Del Mare - IMO 5312599 (29 januari 2013)

[185] (en) Palyam.org: The Arms Ships. Gearchiveerd op 20 april 2021.

[186] (en) The Middle East Quarterly: Ya'akov Meron, Why Jews Fled the Arab Countries (september 1995)

[187] (en) Devorah Hakohen, Immigrants in Turmoil: Mass Immigration to Israel and Its Repercussions in the 1950s and After (Syracuse University Press, 2003), p. 126

[ItI-188] (en) Jewish Virtual Library: Immigration to Israel

[ADW-189] (en) Jewish Virtual Library: Immigration to Israel: Aliyah Bet (1939 - 1948)

[192] (en) UNISPAL: UNSCOP Report to the General Assembly, Volume 1, CHAPTER II, Par. A.,12 (doc.nr. A/364) (United Nations Special Committee on Palestine, 3 september 1947)

[193] Leslie Stein, p. 248

[trouw-194] (nl) Trouw: Ton Crijnen, Uris' visie beïnvloedde decennialang Israël-beeld (26 juni 2003)

[195] (nl) Vrij Nederland: Evelien Gans, De Joodse almacht. Hedendaags antisemitisme (29 november 2003)

[196] (en) R. Mois Navon, The Three Oaths of Jewish History

[198] Aviva Halamish, p. 246

[199] (en) Israel Ministry of Foreign Affairs: Declaration of Establishment of State of Israel. Gearchiveerd op 25 december 2021.

[201] Dalia Ofer, p. 3

[202] Freddy Liebreich, p. 291

[203] (en) Organisation for Economic Co-operation and Development: Trends in Internation Migration - Continuous Reporting System on Migration (SOPEMI, 1999)
(en) Sophie Scholten, The Privatisation of Immigration Control through Carrier Sanctions: The Role of Private Transport Companies in Dutch and British Immigration Control (PRILL, 2015), p. 18, 19

[205] (en) Bible Hub: Numbers 4:6(interlinear)

[206] (nl) Statenvertaling: Numeri 14. Gearchiveerd op 3 juni 2019.

[208] (en) Alexander Crosby Brown, Steam Packets on the Chesapeake: A History of the Old Bay Line Since 1840 (Cornell Maritime Press, 1961), p. 123, 124

[209] (en) Jerry Klinger, In Search of the Exodus (Jewish American Society for Historic Preservation)

[211] (en) The Council for Conservation of Heritage Sites in Israel: Atlit Detention Camp

[212] (en) Society of Preservation of Israel Heratige Sites: Atlit Detention Camp

[213] (en) Society of Preservation of Israel Heratige Sites: Clandestine Immigration and Naval Museum in Haifa
(en) Haifa Tourist Board: The Clandestine Immigration and Naval Museum

[214] (en) Palyam.org: In Remembrance – Aliya Bet and the Palyam

[215] (it) PremioExodus.it

[216] (en) Palyam.org: Palyam and Aliya Bet Songs

[217] (en) Palyam.org: A Response To An Italian Captain

[219] (en) Michal Palti, Song of peace, song of war (15 april 2002)

[220] (nl) Leon Uris, Exodus (Hollandia, 1971)

[222] (en) Exodus in de Internet Movie Database

[223] (en) Salvador-Dali.org: Aliyah. Gearchiveerd op 22 september 2016.

[atlit-225] (en) Atlit Detention Camp: Illegal immigration by sea

[listpalyam-226] (en) Palyam.org: List of Aliya Bet Voyages

[1]

[a]

[3]

[b]

[5]

[6]

[7]

[c]

[8]

[9]

[d]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[e]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[f]

[21]

[22]

[23]

[g]

[24]

[25]

[26]

[h]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[i]

[35]

[j]

[36]

[37]

[k]

[38]

[l]

[m]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[n]

[45]

[39]

[46]

[47]

[o]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[p]

[54]

[q]

[56]

[57]

[r]

[60]

[s]

[t]

[u]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[v]

[72]

[73]

[w]

[75]

[x]

[y]

[76]

[z]

[77]

[78]

[aa]

[ab]

[79]

Algemeen:	Beloofde Land · Jisjoev · Diaspora · Zionisme · Joods vraagstuk · Wet op de Terugkeer
Geschiedenis:	Alia · Aliyah Bet · Bricha · Joodse vluchtelingen uit de Arabische wereld · Operatie Magic Carpet · Operatie Ezra en Nehemia · Operatie Jachin · Operatie Solomon
Absorptie:	Kibboets · Mosjav · Ma'abarot · Ontwikkelingsstad
Organisaties:	Zionistische Wereldorganisatie · Joods Nationaal Fonds · Jewish Agency for Israel · Betar · HaTzohar · HeHalutz · Centrum voor Aliyah · Mossad Le'Aliyah Bet · Lishkat Hakesher · Ministerie van Immigrantenabsorptie · Nefesh B'Nefesh · Am Yisrael Foundation