Beha: verschil tussen versies
k + wikt. |
Een opdracht voor Nederlands was: Zo snel mogelijk het juiste antwoord vinden en dankzij wikipedia had ik het fout. Op een wetenschapssite staat het echter wel juist. Labels: Bewerking via mobiel Bewerking via mobiele website |
||
| Regel 6: | Regel 6: | ||
De [[Behamaat|maten]] vormen een prominent aspect van beha's. Beha's worden ontworpen voor het lijf van een typische of ideale vrouw, terwijl borsten in de praktijk sterk verschillen in grootte, volume, vorm en positie op de borstkas. Bovendien heeft een kwart van de vrouwen ongelijke borsten.<ref>{{en}} [http://www.webcitation.org/61Cnr19RG "Breast Development"], Massachusetts Hospital for Children, gearchiveerd op 25-08-2011, online geraadpleegd op 30-08-2016.</ref> Daardoor is het moeilijk voor vrouwen om de juiste maat te vinden en dragen veel mensen een slecht passende beha, wat gezondheidsproblemen met zich kan meebrengen. |
De [[Behamaat|maten]] vormen een prominent aspect van beha's. Beha's worden ontworpen voor het lijf van een typische of ideale vrouw, terwijl borsten in de praktijk sterk verschillen in grootte, volume, vorm en positie op de borstkas. Bovendien heeft een kwart van de vrouwen ongelijke borsten.<ref>{{en}} [http://www.webcitation.org/61Cnr19RG "Breast Development"], Massachusetts Hospital for Children, gearchiveerd op 25-08-2011, online geraadpleegd op 30-08-2016.</ref> Daardoor is het moeilijk voor vrouwen om de juiste maat te vinden en dragen veel mensen een slecht passende beha, wat gezondheidsproblemen met zich kan meebrengen. |
||
De bh is uitgevonden in 1907 door Mary Phelps Jacob en haar Franse dienstmeisje. Met de uitvinding van de beha hoefden vrouwen geen korset meer te dragen. Het middenrif had de ruimte, want het hoefde niet in een korset gepropt te worden. Het kledingstuk werd dan ook erg populair. De beha was gemaakt van twee zakdoeken en smalle linten. In 1913 werd de beha gedoopt tot Caresse Crosby. Warner Brothers Corset Company kocht het product over van Mary Phelps Jacob. Dit kostte het bedrijf $1500. |
|||
== Etymologie == |
== Etymologie == |
||
Versie van 26 sep 2016 14:52
Een beha, bh of bustehouder is een kledingstuk dat vrouwen als ondergoed dragen ter ondersteuning van hun borsten. Vrouwen dragen een beha uit gewoonte, om aan bepaalde sociale normen te voldoen[1], uit comfort, om er beter uit te zien en om tal van andere redenen. In westerse landen draagt het overgrote merendeel van de volwassen vrouwen een beha, terwijl dat in andere culturen niet steeds is ingeburgerd.
De beha is een complex kledingstuk dat aan het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw ontwikkeld werd, alhoewel er eerder al gelijkaardige onderkleding bestond. De meeste beha's bestaan uit een band rond de borstkas, twee cups en twee schouderbandjes. Er bestaan beha's voor allerlei gelegenheden, gaande van de meer decoratieve lingeriemodellen over push-upbeha's tot eenvoudige sportbeha's en bralettes.
De maten vormen een prominent aspect van beha's. Beha's worden ontworpen voor het lijf van een typische of ideale vrouw, terwijl borsten in de praktijk sterk verschillen in grootte, volume, vorm en positie op de borstkas. Bovendien heeft een kwart van de vrouwen ongelijke borsten.[2] Daardoor is het moeilijk voor vrouwen om de juiste maat te vinden en dragen veel mensen een slecht passende beha, wat gezondheidsproblemen met zich kan meebrengen.
De bh is uitgevonden in 1907 door Mary Phelps Jacob en haar Franse dienstmeisje. Met de uitvinding van de beha hoefden vrouwen geen korset meer te dragen. Het middenrif had de ruimte, want het hoefde niet in een korset gepropt te worden. Het kledingstuk werd dan ook erg populair. De beha was gemaakt van twee zakdoeken en smalle linten. In 1913 werd de beha gedoopt tot Caresse Crosby. Warner Brothers Corset Company kocht het product over van Mary Phelps Jacob. Dit kostte het bedrijf $1500.
Etymologie
Aan het begin van de 20e eeuw verscheen, min of meer gelijktijdig met de uitvinding van de moderne beha, hiervoor het woord 'bustehouder'. Het Woordenboek der Nederlandsche Taal vermeldt een bron uit 1902 waarin men spreekt over "reformkorsetten en bustehouders".[3] Het woord is een samenstelling van 'buste' (boezem, borsten) en 'houder' (van het werkwoord 'houden'). Het is een leenvertaling van het Franse 'soutien-gorge' (bustesteun) of het Duitse 'Büstenhalter'. Het was de Française Herminie Cadolle die de woorden 'corselet-gorge' en later 'soutien-gorge' lanceerde als vervanging voor termen die sterk geassocieerd werden met de indertijd erg vrouwonvriendelijke korsetten.[4] In 1950 werd 'bustehouder' in de Van Dale opgenomen. Het letterwoord 'beha' – ook 'bh', 'b.h.' of 'BH' gespeld – ontstond later als eufemistische afkorting van 'bustehouder'.[4]
In nogal wat andere talen heeft men de Franse term ontleend; zo spreekt men in het Roemeens van een 'sutien' en in het Turks van een 'sütyen'. Ook in Vlaanderen is het woord 'soutien' goed ingeburgerd.[5] De Engelse benaming, 'brassiere' (meestal verkort tot 'bra'), is eveneens een (Normandisch) Frans leenwoord, maar verwijst in het Frans en in de Vlaamse dialecten naar een kledingstuk voor baby's met knoopjes op de rug.[6][7]
Geschiedenis
Oudheid
In de menselijke geschiedenis duiken allerlei kledingstukken en accessoires op om vrouwenborsten te bedekken, te ondersteunen, op te tillen of op een andere manier een ander uitzicht te geven. De oudst opgetekende kleding ter ondersteuning van de vrouwenborsten, te dragen als bovenkleding of onder een bloes of jurk, dateert uit de prehistorie en klassieke oudheid in het Middellandse Zeegebied. Van de Minoïsche beschaving zijn 3600 jaar oude beeldjes overgeleverd van de slangengodin in een lange rok en een korset-achtig lijfje dat de taille nauw omsloot en de ontblote borsten voorwaarts en omhoog duwde.[8] De klederdracht van de Minoïsche beeldjes staat in fel contrast met alle andere informatie over vroege kleding, die erg eenvoudig was, grotendeels gelijk voor mannen en vrouwen, en zonder duidelijk onderscheid tussen bovenkleding en ondergoed.[9]
.gif)
In het Oude Griekenland droegen vrouwen onder bepaalde omstandigheden een wollen of linnen band om de boezem die op de rug werd vastgemaakt. Verschillende termen, zoals apodesmos, mastodeton, mastodemos en strophion, lijken naar dit kledingstuk te verwijzen, al is onduidelijk hoe deze begrippen zich tot elkaar verhouden.[10][11]
Het Griekse borstverband vond later – als het strophium, de mamillare, taenia of fascia[12][13] – z'n weg naar Rome.[14] Het strophium was een lang verband dat meermaals om het bovenlijf werd gewikkeld. Meisjes en vrouwen droegen het veelal rond de borsten om ze plat te duwen en vast te houden. Bij jonge meisjes veronderstelde men dat een strak verband de groei van de borsten tegenging; het Romeinse schoonheidsideaal was een fijngebouwde jonge vrouw met kleine borsten en brede heupen.[15] Het strophium kon blijkbaar evengoed gebruikt worden om de boezem in de kijker te zetten, simpelweg door langere verbanden te gebruiken of door het verband onder de borsten te wikkelen.[12] Op 4e-eeuwse mozaïeken uit de Villa Romana del Casale zijn vrouwen te zien die aan lichaamsoefening doen in wat wel een bikini lijkt die bestaat uit een strophium en een broekje. Er zijn daarnaast meerdere, al dan niet erotische afbeeldingen overgeleverd van Venus, nimfen en vrijende vrouwen die op het strophium na naakt zijn.[13]
Naast het strophium waren leren riemen onder of boven de borsten gebruikelijke kleding voor Griekse en Romeinse vrouwen. Zulke riemen werden boven een tuniek gedragen, als bovenkleding dus.[13]
-
Lederen riemen onder en boven de borsten, over de tuniek gedragen. Detail van een 4e-eeuws Grieks standbeeld van Artemis. -
De zogenaamde 'bikini-meisjes' op een 4e-eeuwse mozaïek uit de Sicilische Villa Romana del Casale dragen een strophium tijdens het sporten.
Middeleeuwen
Over ondergoed tijdens de middeleeuwen in Europa is relatief weinig bekend. Zowel mannen als vrouwen droegen een chainse[16] of chemise (een lang hemd) onder hun lange gewaden, al dan niet in combinatie met een soort (onder)broek.[17] Ondersteuning van de borsten was vermoedelijk zeldzaam, al zijn er aanwijzingen dat vrouwen weleens een linnen verband om de boezem wonden om de borsten op hun plaats te houden en ze kleiner te doen lijken.[18] In de 14e en 15e eeuw was het schoonheidsideaal namelijk een jonge vrouw met kleine, ronde en hoog gepositioneerde borsten.[19][20]
Over het algemeen werd, vooral naar het einde van de middeleeuwen toe, de boezem goed ingepakt onder strakke lijfjes en hoge halsuitsnijdingen. Terwijl vroeg- en hoog-middeleeuwse klederdracht voor vrouwen bestond uit lange, losse gewaden, hadden laat-middeleeuwse overjurken een opvallend nauwsluitende snit en een vetersluiting, waardoor ze – ook zonder spannende onderkleding of een aparte beha – enige ondersteuning boden voor zwaardere vrouwenborsten. De onderkleding bleef dan ook grotendeels losjes.
Toch bestonden beha's en nauwere onderkleding wel degelijk. Henri de Mondeville, arts van de Franse vorsten Filips de Schone en Lodewijk X, schreef in de jaren 1310 dat sommige vrouwen twee aansluitende 'borstzakjes' in hun onderhemden naaiden en de boezem vervolgens met een verband vasthielden.[21][22] In Meister Reuauß, een anoniem satirisch gedicht uit het 15e-eeuwse Oostenrijk, staat te lezen dat 'menig vrouw' twee 'buidels' maakte zodat alle jongens zouden zien wat voor mooie borsten ze had, terwijl andere vrouwen 'zakjes' maakten opdat men in de stad juist níét zou zien dat ze grote borsten had.[23] In 2012 maakten archeologen van de Universiteit van Innsbruck bekend dat zij vier jaar eerder in het Oost-Tiroolse Lengberg-kasteel tussen 2700 textielfragmenten vier linnen 'beha's' hadden gevonden. Het bleek te gaan om twee mouwloze onderhemden met borstzakjes, een beha met schouderbandjes en een soort longlinebeha met vetersluitingen onder de oksels. Op een van de beha's werd kloskant aangetroffen, wat doet vermoeden dat het eigendom was van een rijke dame, zoals een gravin. De kledingstukken dateren vermoedelijk uit de eerste helft van de 15e eeuw.[22][24] Verschillende verluchte manuscripten uit de 14e en 15e eeuw bevatten afbeeldingen van vrouwen in ondergoed waarop te zien is dat het onderhemd bestaat uit een keurig aansluitend lijfje, al dan niet uitgerust met borstzakjes, en een lange rok.[25]
16e, 17e en 18e eeuw
Tijdens de renaissance kwam de voorloper van het korset op in de Europese mode, eerst in Spanje en vervolgens in Frankrijk en Engeland.[26] Aristocratische dames droegen een strak lijfje of keurslijf, cotte (Frans) of (pair of) body(s) (Engels) genoemd, over de chemise en onder de jurk. In sommige gevallen werd het gesteven linnen lijfje versterkt met baleinen, staal, riet of een ander hard materiaal. Het was in geen geval de bedoeling hiermee de boezem in de kijker te zetten – al lag de halslijn beduidend lager dan tijdens de middeleeuwen – maar wel om een lang en conisch torso met een smal middel te verkrijgen. Korsetten waren niet uitgerust met cups voor de borsten, maar duwden hen louter omhoog of opzij. Op het einde van de 16e eeuw reikte het stijve lijfje tot aan het kruis, zodat vrouwen die het droegen nog moeilijk konden neerzitten. In de daaropvolgende decennia wisselde de lengte van het lijfje meermaals, van korter na 1625 tot opnieuw langer na 1670. In diezelfde periode ruimden gesteven lijfjes, geïntegreerd in een jurk, voorgoed plaats voor een apart keurslijf eronder, vanaf dan stays genoemd in het Engels. In de loop van de 18e eeuw werd het lijfje almaar minder beschouwd als bovenkleding en meer als ondergoed, en werd vrouwenondergoed voor het eerst als iets aantrekkelijks beschouwd. In Frankrijk en elders in Europa waren korsetten veel minder ingeburgerd.[27][28][29]
De Franse Revolutie kan gezien worden als een van de grootste keerpunten in de Westerse mode.[30] Exclusieve kleding die geassocieerd werd met de hogere klassen was plots niet langer toelaatbaar. In plaats daarvan werd een uitgepuurde modestijl ingevoerd met een opvallend hoge taille. De nieuwe stijl, die in Frankrijk à l'anglaise zou gaan heten, ging te leen bij de klederdracht van Engelse meisjes in de jaren 1780 en werd gekenmerkt door simpele jurken met hoge tailles, korte mouwen en lage halslijnen. De aanhangers van het nieuwe régime brachten de stijl in verband met het antieke Griekenland, een bron van inspiratie voor hen. Door de hoge taille en de lichte, halftransparante stofjes van de Directoire- en Empire-mode kwam de nadruk sterk op de vrouwenborsten te liggen. Rond de eeuwwisseling verschenen er zelfs 'valse boezems' uit was of katoen.[31] Na de Revolutie was de mode voor korsetten tanende. Tot circa 1830 gaven vrouwen de voorkeur aan klassieke jurken met een strak lijfje in plaats van een korset. Heel korte korsetten – vergelijkbaar met de latere bustiers en beha's maar dan zonder afzonderlijke cups – waren populair en rond 1800 verschenen er ook lange korsetten met flappen die op de heupen rustten. In de jaren 1810 genoten korsetten die de borsten scheidden en afzonderlijk ondersteunden, enige populariteit. Slechts een kleine minderheid van de (jongere) vrouwen in West-Europa droeg in de periode na de Franse Revolutie geen korset, maar hooguit een chemise en een lint onder de borsten.[32][33]
19e eeuw
In Europa en Noord-Amerika ontstond er tijdens het Victoriaanse tijdperk een grote middenklasse die actief begaan was met kleding en mode. Tegelijkertijd werd de textielproductie gemechaniseerd en geïndustrialiseerd, waardoor de prijzen daalden en het aanbod toenam. De uitvinding van de naaimachine speelde een belangrijke rol in de verspreiding van ondergoed en meer bepaald korsetten. In de jaren 1850 werden de eerste naaimachines in dienst genomen in Amerikaanse en Britse korsettenfabrieken.[34]
De neoklassieke modetrends van de late 18e en vroege 19e eeuw gingen geleidelijk over in de meer pompeuze Victoriaanse mode, waarin het korset opnieuw een centrale rol speelde. De jaren 1850 en 60 zagen de combinatie van hoepelrokken (crinolines) met hoge, stijve korsetten. Terwijl de korsetten oorspronkelijk passend werden gemaakt door extra spietjes stof in te naaien ter hoogte van de heupen en borsten, begon men in de jaren 50 korsetten samen te stellen op basis van verschillende panden. Een typisch midden-19e-eeuws korset bedekte de boezem ruimschoots, werd gesteven en was uitgerust met een harde busk en baleinen. De vetersluitingen werden doorgaans strak aangetrokken (wat men tightlacing noemt), maar niet zo strak als voor en na het crinolinetijdperk (circa 1855-1865).[35]
 |
Mee bezig Aan dit artikel of deze sectie wordt de komende uren of dagen nog druk gewerkt.
Klik op geschiedenis voor de laatste ontwikkelingen. |
Tot dan toe werd gedacht dat de beha uit de late jaren van de 19e eeuw afkomstig was. Zo werd een combinatie van de bustehouder en corselet door de Française Herminie Cadolle (1845-1926) ontworpen als een alternatief voor het toen gebruikelijke, maar vrouwonvriendelijke korset. Het bovenstuk noemde zij corselet-gorge, later soutien-gorge. Ze opende haar eerste winkel in Buenos Aires in 1887. Haar tweede opende ze in Parijs in 1889. Wijde verbreiding kreeg de beha door de Reformbeweging (1886-1910).
20e eeuw
Het kledingstuk werd in 1914 gepatenteerd door Mary Phelps Jacob en voor het eerst op de markt gebracht door de Warner Bros Corset Company. Er kwam echter al vóór 1914 beha-achtig ondergoed voor, zoals de gepatenteerde busteverbeteraars in Engeland (1902). Ook uit de Romeinse tijd zijn beha's bekend, die waarschijnlijk door atletes werden gedragen. In die tijd waren de beha's eigenlijk banden die de borsten platdrukten, zodat de borsten niet schudden.
In 1935 introduceerde Warner de cupmaten en in 1942 vroeg Maidenform patent aan op het verstelbare schouderbandje. Zes jaar later werd de push-up bra geïntroduceerd.
Ontwerp en productie
De meeste beha's bestaan uit een band rond de borstkas onder de borsten, twee cups rond de borsten en twee schouderbandjes. Beha's zijn bijzonder complexe kledingstukken. Een typische beha is samengesteld uit twintig tot vijftig veelal kleine onderdelen, vaak in verschillende materialen. Bovendien moeten de opbouw en de naden heel degelijk zijn en moet de beha, die tenslotte rechtstreeks op de huid wordt gedragen, comfortabel aanvoelen.[36][37][38]
Oorspronkelijk werd voor de productie van beha's lappen linnen, katoenen laken en twill weave-stof gebruikt, die met verborgen stiksels aan elkaar werden genaaid. Tegenwoordig vervaardigt men beha's uit tientallen verschillende stoffen, waaronder tricot, elastaan, latex, microvezel, satijn, jacquard, schuim, mesh en kant. In de cups worden soms vullingen of pads aangebracht in schuim, siliconen of luchtzakjes.
Het merendeel van de verkochte beha's is voorzien van beugels (baleinen) in de cups. De halfronde beugels zitten ingebed in de stof langs de rand van elke cup. Ze geven de cups een stevige, vaste vorm. Voor de baleinen in beugelbeha's gebruiken producenten metaal, plastic of hars. Lingeriefabrikant Van de Velde wikkelt de beugels voor beha's van het merk PrimaDonna bovendien in rubber voor meer comfort.[39]
De meeste beha's hebben een rugsluiting met haken en ogen, al bestaan er ook modellen met voorsluiting. Sportbeha's hebben dan weer geen sluiting, maar zijn elastisch genoeg om over het hoofd en de borsten getrokken te worden.
Soorten beha's
Er zijn veel soorten beha's met verschillende ontwerpen, functies en materialen. Enkele van de meest voorkomende of herkenbare behamodellen en -stijlen zijn:
| Type | Beschrijving |
|---|---|
| Balconette Balconnet |
Een soort demi bra – die ongeveer de onderste helft van de borsten ondersteunt en bedekt – met een lage halslijn. De beha bestaat uit twee halve maantjes met de rechte lijn aan de bovenkant. De bevestiging van de schouderbandjes wordt meer naar de buitenkant geschoven. |
| Bandeau Strapless beha |
Een beha zonder schouderbandjes. Vaak worden bandeaus vervaardigd uit rekbare stoffen, al dan niet voorzien van een sluiting aan de achterkant. Terwijl strapless beha's per definitie geen schouderriemen hebben, bestaan er wel bandeaumodellen met (afneembare) bandjes. |
| Beugelbeha | Een beha waarin onder de borsten twee dunne, halfronde beugels zijn verwerkt. De beugels worden in de stof gestikt aan de onderkant van de twee cups. |
| Borstvoedingsbeha | Een fullcupbeha waarbij de cups opengemaakt kunnen worden zonder de beha af te nemen, zodat de drager makkelijk borstvoeding kan geven. Vaak hebben borstvoedingsbeha's brede schouderbanden voor extra ondersteuning. |
| Bralette | Een eenvoudige beha in een lichte stof zonder voorgevormde cups. Een bralette bedekt de borsten, maar biedt quasi geen ondersteuning en wordt dus vooral gedragen door vrouwen met kleine borsten. |
| Bustier | Een op een korset geïnspireerde beha die tot aan de taille reikt en geen schouderbandjes heeft. |
| Fullcupbeha | Een model dat de twee volledige borsten omvat, ontworpen voor grote boezems. |
| Longlinebeha | Een model waarvan de stof tot aan de taille reikt, vergelijkbaar met een naveltruitje of bustier. |
| Minimizer | Een beha die de borsten tegen het lichaam aanduwt, en het volume zo spreidt, waardoor de borsten kleiner lijken. |
| Multiwaybeha | Een beha waarvan de bandjes op meerdere manier gedragen kunnen worden, bijvoorbeeld recht of kruisend. |
| Plungebeha | Een beha voor onder kleding met een diep uitgesneden hals. De cups zijn doorgaans gekanteld, waardoor de beha in het midden dieper uitgesneden kan worden. Soms is het verbindingsstukje in het midden zelfs verlaagd tot onder het niveau van de borsten. Veelal staan de schouderbandjes, net als bij een balconette, ver uit elkaar, zodat de beha niet zichtbaar is onder een bloes of jurk met een grote decolleté. |
| Puntbeha | Een fullcupbeha met cups in de vorm van kegels. De bullet bra was populair in de jaren 50, maar is nu vooral een curiosum. |
| Push-upbeha | Een beha die de borsten ietwat optilt en dichter bij elkaar brengt. Een push-up creëert die illusie van grotere of vollere borsten, en vergroot zo de decolleté, doordat de cups van de beha naar binnen zijn gekanteld en/of voorzien zijn van vullingen (meestal padding van siliconen). De meeste push-upbeha's zijn beugelbeha's met halfopen cups (demi cup). |
| Softbeha Softcupbeha |
Een beha met voorgevormde cups maar zonder beugels of vulling. |
| Sportbeha | Een beha uit een stevige, elastische stof die beweging van de borsten tijdens het sporten reduceert. Sportbeha's hebben geen beugels. Veelal bedekken sportbeha's een groter deel van de boezem. |
| Triangelbeha | Een eenvoudige beha die aan de voorkant bestaat uit twee driehoeken over de borsten. Aan de hand van een of meerdere coupenaden wordt de stof – in tegenstelling tot bij een bralette – enigszins voorgevormd, al kan deze pasvorm ook bekomen worden met een rekbare stof. |
| T-shirtbeha | Een voorgevormd model zonder zichtbare naden, haakjes of andere onderdelen wanneer het onder een nauw aansluitend topje, T-shirt of lichte sweater wordt gedragen. De cups zijn vaak voorzien van dunne schuimvullingen om de tepels te verbergen. |
| Voorgevormde beha | Een beha waarvan de cups een vaste vorm hebben, ook wanneer ze niet gedragen worden. De cups bevatten een (verwijderbare) schuimvulling en worden meestal ondersteund door beugels. |
Maten
Beha's worden geproduceerd in verschillende maten om tegemoet te komen aan de grote verscheidenheid in menselijke lichamen. Behamaten bestaan uit een letter, die de cupmaat aangeeft, en een cijfer dat de borstomtrek aangeeft. Cupmaten worden sinds de jaren 30 en 40 gebruikt en worden berekend op basis van het verschil in omtrek van de torso over de borsten en onder de borsten. De cupmaten verhouden zich tot de bandmaat, waardoor een B-cup met maatje 75 niet even groot is als een B-cup met maatje 80. De kleinste cup is AA, waarop de maten A, B, C, D, DD, E, ... volgen. Veel merken bieden 36 verschillende maten aan.
Er bestaan meerdere systemen in gebruik om de behamaat te bepalen. Zo is er een Amerikaanse, Britse, Europese, Franse en Italiaanse maat. In Nederland worden de Europese maten het meest gebruikt en in België de Franse.
Europa
Bij de Europese maat duidt het cijfer de omvang van de borstkas onder de borsten aan (in centimeter, strak aangetrokken). De maten worden afgerond tot ze een 0 of 5 als laatste cijfer hebben. Dit noemt men de bandmaat.
De letter geeft het verschil tussen de omvang gemeten op de borstkas, en de omvang gemeten op het dikste niveau van de borsten zelf aan. Is het verschil 10 à 12 centimeter, dan heeft men cup AA; bij een verschil tussen 12 en 14 centimeter cup A; tussen 14 en 16 centimeter cup B; tussen 16 en 18 centimeter cup C; tussen 18 en 20 centimeter cup D, tussen 20 en 22 centimeter cup DD; tussen 22 en 24 centimeter cup E en tussen 24 en 26 cup F. Iemand met een borstomvang onder de buste van 93 centimeter en op de buste van 110 centimeter heeft dus maat 95C. De cupletter alleen zegt dus niets over de grootte van de borsten. Een D-cup is immers kleiner bij iemand met een smalle taille dan een B-cup bij iemand met een brede taille.
Frankrijk
De Franse maat is gemakkelijk te berekenen door 15cm op te tellen bij de Europese maat. De berekening van de cupmaat is identiek als in de Europese maat. Het verschil tussen de borstomvang en de bandmaat bepaalt de cupmaat.
Verenigde Staten
Amerikaanse maten werken volgens hetzelfde systeem als de Europese. Het cijfer stelt de borstkasomtrek onder de borsten voor (in inches). De cupgrootte wordt bepaald door het verschil tussen de omtrek van de borsten (tijdens het dragen van een goedzittende beha, met armen gestrekt naast het lichaam) en de omtrek van de borstkas onder de borsten.
Er is echter nog een tweede Amerikaanse maatsoort in omloop. Daarbij moet bij de borstkasomtrek onder de borsten vijf inch worden bijgeteld als het getal oneven is, en zes inch als het getal even is. De cupmaat wordt gemeten op het dikste deel van de borst. Het verschil tussen dit getal en de omtrek van de borstkas onder de borst, geeft de cupmaat weer: een verschil tot 1 inch = A cup, tot 2 inch = B, tot 3 inch = C, tot 4 inch = D, tot 5 inch = DD, tot 6 inch = F en tot 7 inch = FF (1 inch = 2,54 cm).
Moeilijkheden
In de werkelijkheid blijkt niet iedere vrouw op deze mathematische manier in hokjes in te delen. Er bestaan buiten diverse borstgroottes, ook diverse vormen. Sommige vrouwen hebben borsten in de vorm van sinaasappelen, een traan, sommige borsten zijn ellipsvormig of hangen laag, anderen weer hoog. Bovendien zorgen de fabrikanten voor vele variaties in beha-stijlen en cupgroottes, zodat het vaak er op aankomt al passend een geschikte behamaat te vinden.
Let bij het passen er goed op dat de rugband niet te strak zit: dat heeft een uitpuilend effect, waardoor men dikker lijkt. Kuiltjes in de schouders maken duidelijk dat de bandjes iets te strak zitten. Als de beha naar boven schuift, is de rugomvang te wijd en krijgen de borsten geen steun. Is de cup kreukelig, dan is een kleinere cupmaat aan te raden.
De gemiddelde borstomvang verschilt van continent tot continent. In Europa is de gemiddelde cup B, terwijl in de Aziatische landen de meeste vrouwen cup A hebben. In Engeland is de gemiddelde cup 34C (86C in centimeters).
Als de verhoudingen van de grootte van de borsten ten opzichte van de rug afwijken van het gemiddelde, kloppen de maten niet meer. Een oplossing voor vrouwen met een brede rug (in vergelijking met hun borsten) is een cupmaat kleiner, en een omvangsmaat groter te proberen (dus bijvoorbeeld 90D wordt 95C). Vrouwen met grote borsten in vergelijking met hun rug kunnen een cupmaat groter en een omvangsmaat kleiner proberen (90D wordt dus 85E).
Bij het passen van een beha moeten de schouderbandjes en de borstband zo groot mogelijk ingesteld worden. Bij het dragen van de beha zal de stof namelijk uitrekken, door zo groot mogelijk te passen is het nadien mogelijk om de beha kleiner te maken wanneer de stof uitrekt.
Een goed passende beha heeft een borstband die op de rug onder de ribbenkast blijft zitten, wanneer de band omhoog kruipt is de omvangsmaat te groot. Langs voor moet de band overal plat tegen het lichaam liggen. De cups mogen niet overvloeien (cupmaat te klein) maar ook geen rimpels vertonen (cupmaat te groot).
Sociale en culturele aspecten
Gebruik en motieven
Er zijn geen betrouwbare statistieken over het percentage vrouwen dat gewoonlijk een beha draagt. De meeste volwassen vrouwen in de Westerse wereld dragen overdag een beha.[40] Voor velen van hen is het een vanzelfsprekende gewoonte.[41] Meisjes beginnen vaak aan het begin van of tijdens de puberteit met een beha; een eerste beha kopen en dragen kan gezien worden als een overgangsritueel.[41] Maar niet overal ter wereld dragen vrouwen bustehouders. In ontwikkelingslanden kan de kostprijs van een beha oplopen tot het equivalent van 30 werkuren.[42] Op tweedehandsmarkten in West-Afrika zijn tweedehandsbeha's daarom erg begeerde goederen.[43][44]
De motieven om een beha te dragen lopen sterk uiteen. In sommige gevallen biedt het de nodige ondersteuning om comfortabel en pijnloos te bewegen. Vooral vrouwen met relatief grote borsten en vrouwen die aan intensieve lichaamsbeweging doen, ervaren de nood om een aangepaste beha te dragen.[45] Dat een beha voor elke vrouw noodzakelijk is om de borsten te ondersteunen, is een mythe. Of een beha al dan niet comfort biedt, hangt van verschillende factoren af, zoals de grootte van de borsten en de gewoonten van de drager. Beha's hebben bovendien geen effect op het al dan niet gaan afhangen van de borsten, in tegenstelling tot wat veel dragers veronderstellen.[46]
Andere motieven zijn veeleer cultureel. Zo is een beha voor veel dragers een middel om de aandacht in een professionele of publieke omgeving niet te veel op de borsten te vestigen. Een beha geeft de boezem een min of meer vaste vorm en maskeert de tepels. Zichtbare tepels of een 'opzichtige' décolleté worden in veel situaties niet sociaal aanvaard of leiden zelfs tot stigma. Ook uit esthetische of mode-overwegingen kan men het egaliserende effect van een beha nastreven.[45][46]
Een beha kan evengoed gebruikt worden om de aandacht op de boezem te vestigen. Zo zijn zowel een push-upbeha als een plungebeha ideaal om decolletage te creëren.[46] Vrouwen met relatief kleine borsten ervaren een groter zelfvertrouwen wanneer ze ondergoed dragen dat hun boezem visueel vergroot. Ook wanneer de beha door de bovenkleding zichtbaar is, kan dat als sexy worden beschouwd. Hoe vrouwen hun beha ook inzetten, veel dragers geven aan dat een beha goed is voor hun zelfvertrouwen en dat zij zich beter voelen met een beha.[45]
Aan de andere kant is er een minderheid die het verkiest om nooit een beha te dragen of om de beha op bepaalde momenten achterwege te laten, bijvoorbeeld uit verzet tegen sociale normen, omdat de drager fysieke ongemakken ervaart of omdat een beha voor de gezondheid en het comfort van bepaalde vrouwen gewoonweg niet noodzakelijk is. Daarnaast zijn beha's relatief duur.[42] Ten slotte kan het niet dragen van een beha een gevoel van vrijheid geven en voelen bepaalde mensen zich aantrekkelijker zonder.[45]
Gezondheid
Een van de redenen waarom veel vrouwen een beha dragen, is omdat het hangborsten (ptose) zou tegengaan.[46] Er is echter geen bewijs dat beha's borstptose vertragen of voorkomen. Vrouwenborsten zakken en verslappen vanzelf naarmate de leeftijd vordert. De impact van beha's hierop is wellicht verwaarloosbaar, maar is nog onvoldoende bestudeerd.[47] John Dixey, ceo van behaproducent Playtex, zei tijdens een documentaire op de Britse televisie in 2000 dat er geen medisch bewijs was dat een beha hangborsten voorkomt. Een beha is niet ontworpen om de borsten permanent te vervormen, maar om een tijdelijk effect te bereiken en draagcomfort te bieden.[48] Personen met zware borsten of hangborsten kunnen overdag baat hebben bij de ondersteuning die een beha biedt. Tevens kunnen bepaalde activiteiten zoals hardlopen pijnlijk zijn zonder een (sport)beha.[46] Met de juiste sportbeha hebben sporters minder last van spierpijn.[49]
Gezondheidsklachten ten gevolge van de verkeerde behamaat komen vaak voor. Een kleinschalige studie, waaraan dertig vrouwen met rugklachten deelnamen, wees uit dat vier op de vijf participanten een verkeerde behamaat droeg, het merendeel een te kleine beha.[50] Een slecht passende beha kan aanleiding geven tot een ongezonde houding en rug-, nek- en schouderpijn.[51] Te strakke bandjes kunnen huidirritatie veroorzaken.
In hun boek Dressed to Kill (1995) opperden de Amerikaanse antropologen Sydney Ross Singer en Soma Grismaijer dat beugelbeha's borstkanker kunnen veroorzaken. Gezondheidsorganisaties zoals de American Cancer Society verwerpen deze claim bij gebrek aan bewijs.[52] Een Amerikaans onderzoek uit 2014 kon geen enkel verband aantonen tussen ondersteuning van de borsten en borstkanker.[53]
Voor een optimale hygiëne wordt aanbevolen een beha na twee of drie draagbeurten te wassen. Producenten raden een handwas aan of, als je beha's in de wasmachine wast, beschermende waszakjes.[54]
Feministische kritiek
In de jaren 1960 en 70 uitten feministen van de tweede feministische golf scherpe kritiek op de garderobe van vrouwen. Zij zagen typisch vrouwelijke kleding en accessoires zoals beha's, korsetten, hoge hakken, nylonkousen, krultangen, valse wimpers en make-up als patriarchale middelen om de vrouw te onderdrukken en haar te reduceren tot een seksobject.
Door een demonstratie van de New York Radical Women tijdens de schoonheidswedstrijd Miss America 1969, gehouden in september 1968, ontving de feministische kritiek veel media-aandacht. De activisten gooiden allerlei 'vrouwenproducten' in een vuilnisbak en, hoewel die niet in brand werden gestoken, ging de gebeurtenis het collectieve geheugen in als een behaverbranding.[55][56] Ook buiten de Verenigde Staten raakte het stereotype van de 'radicale, lesbische, beha-verbrandende feministe' ingeburgerd.
Sommige vrouwen in de jaren 60 en 70 zwoeren hun beha's, als daad van bevrijding, af. Deze trend kaderde niet louter binnen de kritiek van de feministische beweging. Minstens even belangrijk was de tegencultuur van de jaren 1960, die aanleiding gaf tot een seksuele bevrijding. Door de introductie van de anticonceptiepil verzwakte het verband tussen seks en het huwelijk en kwam er meer aandacht voor de wensen van vrouwen wat relaties, seks en kleding betrof. In de geest van lichamelijke bevrijding werd er in de jaren 60 en 70 volop geëxperimenteerd met en gespeculeerd over mode. In 1964 schreef de Deense modehistoricus Rudolf Broby-Johansen bijvoorbeeld dat toplessness vrouwen van de beha zou bevrijden. De Oostenrijks-Amerikaanse avant-garde modeontwerper Rudi Gernreich lanceerde in 1964 de monokini, een topless badpak. Zowel Broby-Johansen als Gernreich voorspelden dat de beha uit het modebeeld zou verdwijnen.[57]
In The Female Eunuch (1970) schreef de Australische feministe Germaine Greer: "Beha's zijn een absurde uitvinding, maar als je van het niet dragen van beha's de regel maakt, onderwerp je jezelf gewoon aan een andere vorm van onderdrukking."[58] Volgens onderzoeker Wendy Burns-Ardolino wordt de beslissing om al dan niet een beha te dragen ingegeven door de male gaze.[59] Politiek wetenschapster Iris Marion Young schreef dat de beha deels werkt als een "barrière tegen aanraking" en dat geen beha dragen de borsten "deobjectiveert" omdat ze niet langer aan de verwachting voldoen. Zonder een beha, aldus Young, hebben vrouwenborsten niet altijd dezelfde vorm, maar veranderen ze van gedaante bij elke beweging.[60]
Volgens onderzoekers Hinds en Stacey achtervolgen de borst en de beha het feminisme al decennialang als soort ambigu metoniem voor de essentie van de strijd voor bevrijding van de vrouw: "Enerzijds wordt de 'onbelemmerde' borst onthuld door geen beha te dragen, waardoor de borst als een teken van seksuele bevrijding opnieuw geseksualiseerd wordt. Anderzijds is geen beha dragen een teken van de vrouwelijke bevrijding die de borst wil deseksualiseren, vanwege de weigering om te conformeren aan de fetisjistische commodificatie en opsluiting van de borst."[61]
Religieuze kritiek
In 2009 sprak de moslimfundamentalistische terreurgroep Al-Shabaab in Somalië een verbod uit op beha's, omdat ze een vorm van bedrog zouden zijn, wat in strijd zou zijn met de islam.[62] Het grote merendeel van de moslima's in de moslimwereld en elders dragen, net zoals niet-moslimvrouwen, beha's onder hun kleding.[63] Zowel in de islam als in andere religies wordt zichtbaar ondergoed, zoals zichtbare schouderbandjes, door een deel van de gelovigen als ongepast of onzedig beschouwd. Ook intentioneel sexy kleding die de lichaamsvorm benadrukt, valt ten prooi aan deze kritiek van conservatieve christenen, moslims, joden en andere gelovigen.[noot 1]
Beha's voor mannen en transgender personen
Onder bepaalde omstandigheden dragen ook mannen beha's. Jongens en mannen met gynaecomastie (abnormale ontwikkeling van borstweefsel) of obesitas kunnen ervoor kiezen om een mannenbeha aan te trekken om de borsten te ondersteunen en/of visueel te minimaliseren.[64][65][66] Andere mannen dragen een beha uit seksueel fetisjisme of tijdens crossdressing.[66] Ten slotte zijn er mannelijke atleten die zoals hun vrouwelijke collega's onder hun shirt een sportbeha dragen om geïrriteerde en pijnlijke tepels tijdens het sporten te voorkomen.
Het is gebruikelijk voor transvrouwen – personen met het lichaam van een man die zich identificeren met de andere sekse – om beha's te dragen. Sommige transmannen gebruiken dan weer binders om de vrouwenborsten te verbergen en er mannelijker uit te zien. Een binder lijkt op een sportbeha, maar zit strakker om het bovenlijf en spreidt het volume van de borsten. Voor transgenders en anderen die onvoldoende hebben aan de (traditionele) beleving van hun toegewezen gender, is deze vorm van crossdressing deel van hun genderexpressie. In het geval van transseksuelen is het dragen van een beha met vullingen of een binder veelal deel van een transitie naar het andere geslacht, in afwachting van hormoontherapie en/of chirurgie.[67]
Externe links
Bronnen
Noten
Referenties
|