Dubbeldekker Zonering
| Dubbeldekker Zonering | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Een vierdelige DDZ.
| ||||
| ||||
Een zesdelige DDZ.
| ||||
| Product | Reizigerstrein | |||
| Type | Dubbeldekker | |||
| Aantal | 4 bakken: 29 6 bakken: 21 | |||
| Serie | 4 bakken: 7500-serie 6 bakken: 7600-serie | |||
| Fabrikant | NedTrain | |||
| Vervoerder | NS | |||
| Bouwjaar | Als DD-AR: 1991-1994 Als mDDM: 1996-1998 Renovatie: 2009-2014 | |||
| Indienststelling | 12 maart 2012 | |||
| Samenstelling | van de bakken ABvk-Bv1-ABv-(Bv2-ABv)-mBk | |||
| Asindeling | Bo'Bo'Bo' (mBk) 2'2' (overige) | |||
| Assen | 4 bakken: 18 6 bakken: 26 | |||
| Spoorwijdte | 1435 mm | |||
| Massa | 4 bakken: 227 ton 6 bakken: 319 ton | |||
| Lengte over buffers | 4 bakken: 101,08 m 6 bakken: 153,88 m | |||
| Breedte | 2,78 m | |||
| Hoogte | 4,60 m | |||
| Maximumsnelheid | 140 km/h | |||
| Vloerhoogte | 1183 mm (balkon) 0352 mm (onder) 2434 mm (boven) | |||
| Deuren | Pneumatische zwenk-schuifdeuren (ABv/Bv/ABvk) en Pneumatische zwenk-zwaaideuren (mDDM/ABvk)
4 bakken: 8 per zijde | |||
| Deurbreedte | ABv/Bv: 1900 mm ABvk: 1300/1900 mm mBk: 900 mm | |||
| Aantal zitplaatsen | Totaal:
4 bakken: 373 | |||
| Zitplaatsen 1e klas | 4 bakken: 67 6 bakken: 106 | |||
| Zitplaatsen 2e klas | 4 bakken: 269 6 bakken: 439 | |||
| Aantal klapzittingen | 4 bakken: 37 6 bakken: 62 | |||
| Techniek | ||||
| Stroomsysteem | 1,5 kV gelijkspanning | |||
| Vermogen | 2340 kW | |||
| Treinbeïnvloeding | ATB-EG | |||
| Treinradio | GSM-R | |||
| ||||
De DDZ[1] is een serie dubbeldeksmaterieel van de Nederlandse Spoorwegen voor gebruik in intercitydiensten. Ze bestaat uit de vroegere stoptreinstellen DD-AR uit de jaren negentig, die tussen 2009 en 2014 door NedTrain gemoderniseerd en verbouwd zijn. De projectnaam van deze revisie was DDZ (Dubbeldekker Zonering), waarna de treinen de naam NID (Nieuwe Intercity Dubbeldekker) zouden krijgen. De term DDZ werd echter de gebruikelijke aanduiding voor dit materieel.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Deze dubbeldekstreinen bestaan uit gemoderniseerde stoptreinrijtuigen type DD-AR en motorrijtuigen mDDM, die vanaf 2011 in revisie zijn gegaan. Van deze gelegenheid is tevens gebruikgemaakt om de indeling ingrijpend te wijzigen en het concept "Dubbeldekker Zonering" toe te passen. De bovenverdieping is ingericht voor lezende en werkende reizigers en heeft tevens gedeeltelijk stiltecompartimenten. De stoelen staan voornamelijk in coachopstelling. De benedenverdieping richt zich op de overige individuele reizigers en op samenreizende groepen. Er zijn hier meer stoelen in vis-à-vis opstelling en per reizigerscompartiment is er een L-vormige "loungebank" geplaatst.
In de rijtuigen verdwenen de zogenaamde "knuffelhoekjes" (open hokjes op de benedenverdieping, naast het gangpad tussen het ondercompartiment en het trapje omhoog naar het balkon). Deze ruimtes zijn bij het reizigerscompartiment getrokken. Verder is ieder rijtuig voorzien van wifi en van cameratoezicht op de balkons. Van de twee toiletten in een vierwagentreinstel is er één toegankelijk voor mindervaliden. Beide toiletten zijn voorzien van een gesloten toiletsysteem en een op het balkon geplaatste bioreactor, die onder normale omstandigheden maar eens in de drie maanden geleegd behoeft te worden. De toiletten hebben ook een eigen omroepsysteem om de reiziger te laten weten of het toilet vrij is of bezet. Interieurdetails zijn de op de glazen pendeldeuren geplaatste bronzen deurgrepen en de plafondverlichting.
Bij het motorrijtuig (mBk) en het stuurstandrijtuig (ABvk) zijn de drie afzonderlijke frontruiten van de cabines vervangen door één grote frontruit. Achter deze ruit zijn de oorspronkelijke raamstijlen wel gebleven. Hierdoor is de "kooiconstructie" van de cabine ongewijzigd gebleven. Op de frontruit zijn twee elektrische ruitenwissers en een bijbehorende sproei-installatie geplaatst. De zijramen in de beide cabines zijn dichtgemaakt.
De zijkanten van de trein tonen de van het VIRM bekende blauwe banen op een gele ondergrond en volgen de niveaus van de compartimenten: bij de meeste rijtuigen hoog en laag, maar met een (iets lager) hoog niveau bij het motorrijtuig, en met een tussenniveau aan de uiteinden van elk rijtuig. Het ontbreken van de lage blauwe baan bij de mBk is het opvallendste verschil met de belijning van het VIRM.
De voormalige DDAR-treinstammen, waarbij de rijtuigen regelmatig uitgewisseld werden, werden voortaan beschouwd als treinstellen waarvan de samenstelling onder normale omstandigheden niet wordt gewijzigd. In totaal 240 rijtuigen, waaronder alle 50 motorrijtuigen, werden gemoderniseerd om te dienen als rijtuigen in de NID-treinstellen. Hiermee zijn 50 treinstellen (30 vierwagen- en 20 zeswagentreinstellen) gevormd. DDZ is voorzien van OBIS, het reizigersinformatiesysteem van de NS-intercitytreinen.
Indienststelling[bewerken | brontekst bewerken]
Indienststelling was voorzien voor 11 december 2011 toen de dienstregeling 2012 inging, maar rond dat moment begonnen pas de proef- en instructieritten. Op 13 februari 2012 werd het eerste treinstel aan de pers gepresenteerd.[2][3][4] Vanaf 12 maart 2012 bestond er een omloop voor twee treinstellen op de verbinding Den Haag Centraal – Schiphol – Amsterdam Centraal. De dienstuitvoering werd geleidelijk uitgebreid, maar was in de herfst van 2012 nog niet vrij van storingen. Vooral de airconditioning vertoonde zoveel defecten, dat de stellen op warme dagen niet konden worden ingezet. Naarmate er meer DDZ-treinstellen werden afgeleverd, gingen zij in meer treinseries rijden. Op 21 december 2013 is het eerste zesdelige treinstel in dienst gekomen.
Inzet[bewerken | brontekst bewerken]
Sinds de invoering van de dienstregeling 2013 reden de treinen een deel van de intercitydiensten van Den Haag Centraal en Dordrecht via Haarlem naar Amsterdam Centraal. Omdat de voortgaande aflevering van DDZ bijdroeg aan een groeiend overschot aan intercitymaterieel terwijl er voorlopig meer behoefte was aan stoptreinmaterieel, werden de treinstellen sinds februari 2013 ook ingezet in sprinterdiensten. In de loop van de dienstregeling 2014 werd de DDZ in de meeste sprinterdiensten gefaseerd vervangen door SLT en het inmiddels buiten dienst zijnde Plan V en SGMm.
Inzet dienstregeling 2023[bewerken | brontekst bewerken]
| Serie | Treinsoort | Route | Bijzonderheden |
|---|---|---|---|
| 500 | Intercity (NS) | Rotterdam Centraal – Utrecht Centraal – Amersfoort Centraal – Zwolle – Assen – Groningen | Vormt tussen Rotterdam Centraal en Zwolle een halfuurdienst met serie 600. Vormt tussen Zwolle en Groningen een halfuurdienst met serie 700. Stopt tussen Zwolle en Groningen alleen 's morgens vroeg en 's avonds laat op alle stations. Wordt in combinatie gereden met ICMm. |
| 600 | Intercity (NS) | Leeuwarden – Meppel – Zwolle – Amersfoort Centraal – Utrecht Centraal – Rotterdam Centraal | Vormt tussen Rotterdam Centraal en Zwolle een halfuurdienst met serie 500. Vormt tussen Zwolle en Leeuwarden een halfuurdienst met serie 1800. Stopt tussen Zwolle en Leeuwarden alleen 's morgens vroeg en 's avonds laat op alle stations. Wordt in combinatie gereden met ICMm. |
| 700 | Intercity (NS) | Den Haag Centraal – Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Almere Centrum – Lelystad Centrum – Zwolle – Assen – Groningen | Vormt tussen Den Haag Centraal en Zwolle een halfuurdienst met serie 1800. Vormt tussen Lelystad Centrum en Leiden Centraal samen met de 1800 een scheve kwartierdienst met de serie 2400. Vormt tussen Zwolle en Groningen een halfuurdienst met serie 500. Stopt tussen Zwolle en Groningen alleen 's morgens vroeg en 's avonds laat op alle stations. Wordt in combinatie gereden met ICMm. |
| 1600 | Intercity (NS) | Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Duivendrecht – Hilversum – Amersfoort Centraal – Apeldoorn – Deventer – Almelo – Hengelo – Enschede | Vormt tussen Schiphol en Amersfoort Centraal een halfuursdienst met serie 11600. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Enschede een halfuursdienst met serie 1700. Wordt in combinatie gereden met ICMm. |
| 1700 | Intercity (NS) | Den Haag Centraal – Gouda – Utrecht Centraal – Amersfoort Centraal – Apeldoorn – Deventer – Almelo – Hengelo – Enschede | Vormt tussen Den Haag Centraal en Amersfoort Centraal een halfuursdienst met serie 11700. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Enschede een halfuursdienst met serie 1600. Wordt in combinatie gereden met ICMm. |
| 1800 | Intercity (NS) | Den Haag Centraal – Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Almere Centrum – Lelystad Centrum – Zwolle – Meppel – Leeuwarden | Vormt een halfuurdienst tussen Den Haag Centraal en Zwolle met serie 700 en tussen Zwolle en Leeuwarden met serie 600. Wordt in combinatie gereden met ICMm. |
| 11600 | Intercity (NS) | Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Duivendrecht – Hilversum – Amersfoort Centraal – Amersfoort Schothorst | Vormt tussen Schiphol Airport en Amersfoort Centraal een halfuurdienst met serie 1600. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Amersfoort Schothorst een halfuurdienst met serie 11700. Wordt in combinatie gereden met ICMm. |
| 11700 | Intercity (NS) | Amersfoort Schothorst – Amersfoort Centraal – Utrecht Centraal – Gouda – Den Haag Centraal | Vormt tussen Den Haag Centraal en Amersfoort Centraal een halfuurdienst met serie 1700. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Amersfoort Schothorst een halfuurdienst met serie 11600. Wordt in combinatie gereden met ICMm. |
Daarnaast verschijnen de DDZ-treinstellen zo nu en dan in andere intercityseries.
Uit dienst[bewerken | brontekst bewerken]
In april 2020 begon een aanbestedingsprocedure om te komen tot een vervanger van de DDZ in 2027, omdat deze dan tegen het einde van de levensduur loopt. De vervanger (Dubbeldekker nieuwe generatie) moet bestaan uit een combinatie van enkel- en dubbeldeksrijtuigen voor een optimale toegankelijkheid voor reizigers en geschikt zijn voor snelheden tot 160 km/uur.[5]
In november 2014 werd vierwagenstel 7524, dat betrokken was geweest bij een aanrijding, naar Haarlem gesleept voor herstel. Na diverse pogingen werd in november 2019 duidelijk dat dit treinstel niet hersteld kon worden. De twee kopbakken werden van bruikbare onderdelen ontdaan en in juli naar de sloper afgevoerd. De beide middenbakken werden toegevoegd aan de 7521, waaruit zeswagenstel 7621 ontstond.
In het voorjaar van 2022 werden de treinstellen 7506, 7528, 7538 en 7542 buiten dienst gesteld. Treinstel 7528 werd aangewezen als onderdelenleverancier voor de nog rijdende DDZ-stellen.
Bijzonderheden[bewerken | brontekst bewerken]
- Op 8 en 9 september 2012 werden op de Hanzelijn enige proefritten gereden met een tijdelijk samengesteld DDZ-zeswagentreinstel.
- Op 21 december 2013 werd het eerste zeswagentreinstel nummer 7625 in dienst gesteld.
- Treinstel 7621 verschilt van alle zeswagenstellen. Na het ontmantelen van het total loss verklaarde treinstel 7524 zijn twee wagons vanuit dit treinstel in treinstel 7521 geplaatst, waardoor 7621 ontstond. Eén van die twee overgeplaatste wagons van de 7524 had een wc, maar treinstel 7521 had ook al een wc, waardoor treinstel 7621 twee wc's zou krijgen. Echter besloot NS dat ze het aantal wc's over alle zeswagenstellen gelijk wilden houden en is als gevolg daarvan één van de twee wc's permanent dicht gebouwd.
- Ontkoppelingen
Enige malen zijn DDZ-treinstellen tijdens de rit onbedoeld ontkoppeld, een euvel dat zich ook al voordeed bij het DD-AR materieel waaruit DDZ is voortgekomen. Beide delen van de trein remmen daarbij af dankzij het zelfwerkende, doorgaande remsysteem.
- Op 23 november 2012[6] brak door een losgetrilde borgpen[7] tijdens de rit de verbinding tussen twee rijtuigen van DDZ-treinstel 7536 nabij station Sassenheim. Naar aanleiding van dit incident werden de elf afgeleverde treinstellen van dit type in opdracht van de Inspectie Leefomgeving en Transport gecontroleerd en in orde bevonden.
- Op 13 december 2013 ontkoppelden twee DDZ-treinstellen tijdens het rijden bij Nijkerk.
- Op 2 juni 2014 ontkoppelden treinstel 7523 en 7519 tijdens de rit op de Moerdijkbrug.
- Op 16 maart 2017 ontkoppelden twee DDZ-treinstellen tijdens het rijden bij Rijen.
- Op 2 maart 2018 ontkoppelden treinstel 7533 en 7620 tijdens het rijden bij vertrek uit Leiden Centraal.
- Op 14 november 2019 schoten de treinstellen 7542 en 7515 los tijdens het rijden ter hoogte van Zwolle-Zuid.[8][9]
- Trillingen
- Met ingang van 3 december 2020 werden alle treinstellen van het type DDZ tijdelijk uit de dienstregeling gehaald in verband met meldingen over trillingen bij hoge snelheid. Vastgesteld werd dat de oorzaak het remsysteem van de DDZ-treinstellen was, dat zorgde voor ongelijkmatige slijtage aan de wielbanden, die daardoor vervormden. Om dit te voorkomen werd het remsysteem op een aantal punten aangepast.[10] De tijdelijke buitendienststelling liep uit tot een vol jaar, maar op woensdag 24 november 2021 werd bekendgemaakt dat een deel van de treinstellen per 6 december 2021 zou terugkeren op het spoor voor inzet in de intercitytreinen op het traject Roosendaal-Zwolle.[11]
Interieurfoto's[bewerken | brontekst bewerken]
-
Interieur 2e klas mBk -
Interieur 2e klas beneden met loungebank -
Interieur 2e klas boven -
Interieur 2e klas motorrijtuig -
Interieur 2e klas beneden -
Interieur 1e klas beneden -
Interieur 1e klas beneden met loungebank -
Interieur 1e klasse beneden -
Interieur 1e klas klapzitting -
Interieur balkon -
Interieur balkon -
Cabine van een Dubbeldekker Zonering
· 
· 