Naar inhoud springen

Station Amsterdam Zuid

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Amsterdam Zuid
Station Amsterdam Zuid, 26 maart 2022
Station Amsterdam Zuid, 26 maart 2022
Algemeen
Stationscode Asdz
Aantal reizigers 61.390 (2023)[1]
Geschiedenis
Opening 21 december 1978
Stationsbouw
Perrons 2
Perronsporen 4[2] (trein)
Toegang via poortjes
Spoorlijn(en)
LijnRichtingVolgend station

WeespAmsterdam RAI
Leiden CentraalSchiphol Airport

Spoorlijn(en) Schiphollijn
Treindienst(en)
Treinvervoerder NS & Arriva
Metro
Metrovervoerder GVB
Metrostation Zuid
Overig openbaar vervoer
Vervoerders
-Tramvervoerder GVB
-Busvervoerder GVB, Connexxion & Transdev
Tramlijn(en)  5   25 
Stadsbus(sen) GVB: 15 & 62
Streekbus(sen) Connexxion: 178
R-net Transdev: 321
Connexxion: 341 & 346
Ligging
Land Vlag van Nederland Nederland
Plaats Amsterdam
Coördinaten 52° 20′ NB, 4° 52′ OL
Station Amsterdam Zuid (Nederland)
Station Amsterdam Zuid
Portaal  Portaalicoon   Openbaar vervoer
Nederland

Station Amsterdam Zuid is een spoorweg- en metrostation in Amsterdam, in het stadsdeel Zuid, midden in het Zuidas-gebied. Het station ligt ingeklemd tussen de beide banen van Ringweg A10 (Zuid) waardoor verdere uitbreiding wordt bemoeilijkt. Het station ligt op het traject Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – DuivendrechtWeesp.

Station Amsterdam Zuid werd reeds op de huidige plaats geprojecteerd in het Plan Zuid van 1915, onder de naam Zuiderstation aan de Minervalaan.

Zie Zuiderstation (Amsterdam) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Pas 63 jaar later werd het in de oorspronkelijke plannen voor de Schiphollijn genoemde Amsterdam Minervalaan geopend als Amsterdam Zuid op 20 december 1978, toen een pendeldienst tussen dit station en Schiphol ging rijden. Omdat dit een van de rest van het spoorwegnet geïsoleerd bedrijf was (eilandbedrijf), was uitwisseling van materieel tot 1981 alleen mogelijk via de Haarlemmermeerspoorlijn naar Nieuwersluis. De dienst werd in mei 1981 enerzijds verlengd naar Leiden en anderzijds naar het tijdelijke station RAI. Na de opening van het World Trade Center aan het Zuidplein werd de naam in juni 1985 veranderd in Amsterdam Zuid WTC. De zogenoemde Zuidtak van de Ringspoorbaan is in juni 1993 geopend, met de verlenging van station RAI via Duivendrecht en Diemen Zuid naar Weesp.

Met ingang van de dienstregeling van 2007 verviel de toevoeging WTC weer.

Verbouwingen 2005-2006

[bewerken | brontekst bewerken]

Tussen mei 2005 en december 2006 is het station verbouwd, waarbij het bestaande perron in westelijke richting is verlengd, er een tweede eilandperron is aangelegd ten zuiden van het oude perron, met een overkapping gelijk aan het bestaande perron, en beide perrons zijn voorzien van twee trappen in de stationshal en (uiteindelijk) twee trappen aan beide uiteinden van de perrons. Ook zijn beide perrons bij deze verbouwing uitgerust met een lift. Het nieuwe perron kreeg de sporen 1 en 2 toebedeeld terwijl het oude perron de sporen 3 en 4 kreeg toebedeeld in plaats van de oorspronkelijke sporen 1 en 2.

Verbouwing 2011-2012

[bewerken | brontekst bewerken]

In 2011 werd de entree aan het Gustav Mahlerplein verbouwd. De doorstroming vanaf het plein werd verbeterd, het aantal fietsenstallingen werd verdubbeld en aan het plein werden nieuwe winkels toegevoegd. Van januari tot maart 2012 werd ook de entree aan het Zuidplein verbouwd en voorzien van nieuwe winkels.[3] In het najaar van 2012 zijn de perrons ook in oostelijke richting iets verlengd. In 2017 werden de perronkappen verlengd over het verlengde perron.

Amsterdam Zuid is een station voor intercity- en sprintertreinen.

Treindiensten

[bewerken | brontekst bewerken]

De treinseries die in de dienstregeling 2024 stoppen op Amsterdam Zuid zijn:

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
700 Intercity (NS) Den Haag CentraalSchiphol AirportAmsterdam ZuidAlmere CentrumLelystad CentrumZwolleAssenGroningen Vormt tussen Den Haag Centraal en Zwolle een halfuurdienst met serie 1800. Vormt tussen Lelystad Centrum en Leiden Centraal samen met de 1800 een scheve kwartierdienst met de serie 2400. Vormt tussen Zwolle en Groningen een halfuurdienst met serie 500. Sommige treinen tussen Zwolle en Groningen stoppen op alle stations. (alleen 's morgens vroeg en 's avonds laat)
1600 Intercity (NS) Schiphol AirportAmsterdam ZuidDuivendrechtHilversumAmersfoort CentraalApeldoornDeventerAlmeloHengeloEnschede Vormt tussen Schiphol en Amersfoort Centraal een halfuursdienst met serie 11600. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Enschede een halfuursdienst met serie 1700.
1800 Intercity (NS) Den Haag CentraalSchiphol AirportAmsterdam ZuidAlmere CentrumLelystad CentrumZwolleMeppelLeeuwarden Vormt een halfuurdienst tussen Den Haag Centraal en Zwolle met serie 700 en tussen Zwolle en Leeuwarden met serie 600. Sommige treinen tussen Zwolle en Leeuwarden stoppen op alle stations. (alleen 's morgens vroeg en 's avonds laat).
2400 Intercity (NS) (Lelystad CentrumAlmere BuitenAlmere CentrumAmsterdam Zuid – )Schiphol AirportLeiden CentraalDen Haag HSDelftSchiedam CentrumRotterdam CentraalDordrecht Rijdt alleen tijdens de spits van maandag t/m donderdag tussen Schiphol Airport en Lelystad Centrum v.v. Tussen de spitsen en vrijdag de gehele dag tot 20:00 is deze serie gekoppeld te Schiphol Airport aan de 3500. Rijdt niet na 20:00 en in het weekend.
3100 Intercity (NS) Schiphol AirportAmsterdam ZuidUtrecht CentraalVeenendaal-De KlompEde-WageningenArnhem CentraalNijmegen Rijdt niet na 20:00 uur en in het weekend. Tussen de spitsen wordt er niet tussen Arnhem Centraal en Nijmegen gereden.
3200 Intercity (NS) Arnhem CentraalEde-WageningenUtrecht CentraalAmsterdam ZuidSchiphol AirportLeiden CentraalDen Haag HSDelftSchiedam CentrumRotterdam Centraal Spitstrein, rijdt alleen van maandag tot en met donderdag.
3500 Intercity (NS) Schiphol AirportAmsterdam ZuidUtrecht Centraal's-HertogenboschEindhoven CentraalHelmondVenlo Wordt in de avonduren en op zondag vervangen door serie 3700. Tussen de spitsen van maandag t/m donderdag en vrijdag de gehele dag tot 20:00 wordt deze serie te Schiphol Airport gekoppeld aan de 2400 van/naar Dordrecht. Rijdt tijdens de late avonduren vanaf 22:00 alleen tussen Schiphol Airport en Utrecht Centraal v.v.
3700 Intercity (NS) DordrechtRotterdam CentraalSchiedam CentrumDelftDen Haag HSLeiden CentraalSchiphol AirportAmsterdam ZuidUtrecht Centraal's-HertogenboschEindhoven CentraalHelmondVenlo Rijdt van maandag t/m donderdag enkel in de avonduren en rijdt van vrijdag t/m zondag vrijwel de hele dag en vervangt dan series 2400 en 3500. Rijdt in de late avond alleen tussen Schiphol Airport en Utrecht Centraal v.v.
4300 Sprinter (NS) HoofddorpSchiphol AirportAmsterdam ZuidWeespAlmere CentrumAlmere BuitenAlmere OostvaardersLelystad Centrum Vormt van maandag t/m donderdag tot 19:00 uur tussen Hoofddorp en Weesp een kwartierdienst met serie 5700. Vormt van maandag t/m donderdag in de spitsuren tussen Weesp en Almere Oostvaarders een scheve kwartierdienst met serie 4600.
5700 Sprinter (NS) Utrecht CentraalHilversumWeespAmsterdam ZuidSchiphol AirportHoofddorp Rijdt alleen van maandag t/m donderdag (tot 20:00 uur).
11600 Intercity (NS) Schiphol AirportAmsterdam ZuidDuivendrechtHilversumAmersfoort CentraalAmersfoort Schothorst Vormt tussen Schiphol Airport en Amersfoort Centraal een halfuurdienst met serie 1600. Vormt tussen Amersfoort Centraal en Amersfoort Schothorst een halfuurdienst met serie 11700.
Nachttrein 32700 Nachttrein (Arriva) MaastrichtSittardRoermondWeertEindhoven Centraal's-HertogenboschUtrecht CentraalAmsterdam Bijlmer ArenAAmsterdam ZuidSchiphol Airport Rijdt alleen in de nacht van vrijdag op zaterdag.
Zie Zuid (metrostation) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De officiële GVB-naam voor het station is Station Zuid. Tot 10 december 2006 was het Zuid/WTC.

Station Zuid is sinds 1990 een halte van metro/sneltramlijn 51 tussen het Centraal Station en Amstelveen. Per 3 maart 2019 rijdt deze lijn niet meer als sneltram naar Amstelveen maar is deze als metrolijn 51 verlegd naar Isolatorweg. Sinds 1997 is Zuid ook een metrostation van metrolijn 50 (IsolatorwegGein).

Op 22 juli 2018 werd de Noord/Zuidlijn (lijn 52) in gebruik genomen na een bouwtijd van ruim 15 jaar. Deze lijn heeft zijn eindpunt op Station Zuid gekregen, Dit is aangelegd op de plaats van de vroegere tramhalte van lijn 5, hierdoor was slechts één perronspoor beschikbaar voor aankomende en vertrekkende reizigers. Vanaf het perron van lijn 52 was er wel een cross-platform overstap mogelijk op de lijnen 50 en 51 richting Isolatorweg. Sinds 23 juli 2022 is er op het voormalige spoor van sneltramlijn 51 uit de richting van Amstelveen een extra spoor voor lijn 52 beschikbaar met overstapmogelijkheid op de lijnen 50 en 51 uit de richting Isolatorweg.

De metro's die op Station Zuid stoppen zijn:

Lijn Kleur Traject via Opening
50 Ringlijn Groen IsolatorwegGein Sloterdijk, Lelylaan, Station Zuid, RAI, Overamstel, Duivendrecht, ArenA, Academisch Medisch Centrum, Reigersbos 28 mei 1997
51 Metrolijn 51 Oranje IsolatorwegCentraal Station Sloterdijk, Lelylaan, Station Zuid, Overamstel, Amstelstation, Wibautstraat, Weesperplein, Waterlooplein, Nieuwmarkt 30 november 1990 /
3 maart 2019
52 Noord/Zuidlijn Blauw Noord – Station Zuid Noorderpark, Centraal Station, Rokin, Vijzelgracht, De Pijp, RAI 22 juli 2018

Tram-/busstation

[bewerken | brontekst bewerken]

Sinds december 1978 tot november 1990 had tramlijn 5 zijn eindpunt op het stationsplein aan de noordkant van het het station. De bussen van GVB, Centraal Nederland, Enhabo en VAD hadden hun haltes langs visgraatperrons binnen de tramlus en naast de tramhalte. Van 1990 tot 2008 was de halte van tramlijn 5 (van en naar Amstelveen) geïntegreerd in het metrostation Zuid. De bushaltes werden na 2000 verplaatst naar beide kanten van de Strawinskylaan. Sinds 1 mei 2008 heeft de tram een nieuwe route via de Strawinskylaan en Parnassusweg om ruimte te maken voor de aanleg van de Noord/Zuidlijn. Er zijn nu haltes op het verhoogde busstation aan de Strawinskylaan, ten noorden van het station, en op de Parnassusweg, die toegang geeft tot de trappen aan het westelijk uiteinde van de treinperrons.

Lijn Soort Vervoerder Traject Via
 5  Tram GVB Amstelveen Stadshart – Zoutkeetsgracht Station Zuid, Museumplein, Leidseplein
15 Stadsbus GVB Station Sloterdijk – Station Zuid Bos en Lommerplein, Mercatorplein, Surinameplein, Hoofddorpplein, Olympiaplein
62 Stadsbus GVB Station Lelylaan – Amstelstation Hoofddorpplein, Olympisch Stadion, Amstelveenseweg, VUmc, Station Zuid, Gelderlandplein Oost, Amstelpark, Station RAI, Europaplein, Victorieplein
178 Streekbus Connexxion Amstelveen Poortwachter – Station Amsterdam Zuid Amstelveen Busstation
R-net
 25  Tram GVB Station Amsterdam Zuid – Uithoorn Centrum Buitenveldert, Oranjebaan, Middenhoven, Westwijk
321 Streekbus Transdev Huizen Busstation – Station Amsterdam Zuid Naarden, Muiden, Diemen
341 Streekbus Connexxion Hoofddorp Spaarne Gasthuis – Station Amsterdam Zuid Hoofddorp Station, Schiphol, Amstelveenseweg, VUmc, De Boelelaan
346 Streekbus Connexxion Station Haarlem – Station Amsterdam Zuid Tempeliersstraat, Schipholweg, Burgemeester Reinaldapark, Amstelveenseweg, VUmc, De Boelelaan

Toekomstige ontwikkelingen

[bewerken | brontekst bewerken]

Op 9 februari 2012 sloten de gemeente Amsterdam, provincie Noord-Holland en het Rijk een akkoord waardoor de Ringweg A10 bij Station Zuid ondergronds wordt gelegd. Dit wordt het Zuidasdok. De kosten bedragen zeker 1,4 miljard euro. Hierbij worden ook de metroperrons op station Zuid 'omgeklapt' van de oostzijde naar de westzijde, wat in 2019 het einde betekent van de Amstelveenboog, de verbindingstunnel van Station Zuid naar de Buitenveldertselaan; daarmee is een verlenging van de Noord/Zuidlijn richting Amstelveen (voorlopig) van de baan. De verlenging is echter niet onmogelijk gemaakt. In het ontwerp van de fundering van de ondergrondse A10, is de mogelijkheid gebleven in de toekomst een nieuwe 'Amstelveenboog' te realiseren.[4]

Als de rijbanen van de A10 ondergronds liggen komt daar bovenop ruimte vrij. De gemeente Amsterdam grijpt deze kans aan om Station Zuid uit te breiden. Zo komt er een nieuw busstation aan de noordzijde en een tramstation in de Schönberglaan aan de zuidwestkant, waar trams 5, 24 en 25 hun haltes krijgen. Het treinstation zelf wordt onder handen genomen. De perrons worden verbreed, net als de Minervapassage. Ook wordt er een gehele nieuwe passage gebouwd de Brittenpassage ter hoogte van de gelijknamige straat. Daarnaast zullen de metroperrons westwaarts verschuiven, waardoor ze centraal komen te liggen tussen de beide passages.

In februari 2017 werd het project gegund aan ZuidPlus, een combinatie van Heijmans uit Nederland, Fluor uit de Verenigde Staten en Hochtief uit Duitsland. Het ontwerp van het nieuwe station is vervaardigd door de architectenbureaus Team V Architectuur, ZJA en BoschSlabbers. De bouwwerkzaamheden aan het Zuidasdok zijn gestart in 2019 en het project zou rond 2036 moeten worden opgeleverd.[5]

Internationaal treinstation

[bewerken | brontekst bewerken]

Al sinds 2011 bestaat vanuit de gemeente en de NS de wens om Amsterdam Zuid om te vormen in een van de belangrijkste stations van Nederland, met stops van de Thalys (nu Eurostar), Fyra (nu Intercity direct), ICE International en de Noord/Zuidlijn.[6] Met de aansluiting op de HSL-Zuid zou het station voor 3 miljoen inwoners op minder dan 45 minuten afstand komen te liggen.

In het project Zuidasdok was al bij voorhand aan de zuidzijde van station Amsterdam Zuid ruimte gereserveerd voor een extra perron en een 5e en 6e spoor.

Op 18 juni 2018 maakte staatssecretaris Van Veldhoven van IenW dat ze samen met Vervoerregio Amsterdam had besloten tot uitbreiding van station Amsterdam Centraal en Station Amsterdam Zuid. Er was het voorgaande jaar gekeken welke mogelijkheden er waren. Vanuit de analyse die in opdracht van IenW door ProRail en NS is uitgevoerd, is besloten tot het terugbrengen van het aantal doorgaande sporen van 10 naar 9 op het Centraal Station. Daarnaast is besloten tot aanleg van een 5e en 6e spoor op Amsterdam Zuid. Daarbij wordt al vervroegd gebruik gemaakt van de ruimtereservering voor een 5e en 6e spoor waar het project Zuidasdok al rekening mee hield.[7]

Tezamen met dit eerdere besluit is besloten tot het omvormen van Station Zuid tot een volwaardige internationale hub. Immers komt er met de aanleg van de extra sporen op Amsterdam Zuid ruimte vrij om de internationale treinen zoals de Thalys (sinds 2023 Eurostar), Intercity direct, ICE International en de Eurostar hier te laten stoppen. Nu komen deze treinen nog aan op het Centraal Station. Er is gekozen voor Amsterdam Zuid als internationale hub wegens de internationale allure van de Zuidas. Het 5e en 6e spoor zouden voor 2030 gerealiseerd kunnen zijn.[8]

Verbouwing van de Amstelveenlijn

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Amsteltram voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vanaf maart 2019 zijn werkzaamheden gestart om van de Amstelveenlijn het traject tussen Station Zuid en Amstelveen Westwijk een vernieuwde tramverbinding te maken. Dit is de nieuwe Amsteltram met het lijnnummer 25 en is op 13 december 2020 in gebruik genomen.

Metrolijn naar Schiphol

[bewerken | brontekst bewerken]
Opties voor uitbreiding van het Amsterdamse metronet volgens de Metronetstudie 2007.

In de op 6 juni 2007 gepubliceerde Metronetstudie wordt dieper ingegaan op de mogelijke ontwikkeling van het metronet tot 2020.[9] Zo wordt in het kader van de bereikbaarheid van de Schiphol gekeken tot verlenging van de Noord/Zuidlijn naar Schiphol. Dit omdat het aantal reizigers van en naar Schiphol per spoor blijft groeien, waardoor er in de nabije toekomst een capaciteitsgebrek zou optreden.

Voor de verlenging ontwikkelde men drie varianten.

  • De eerste gaat uit van een verlenging van de Noord/Zuidlijn parallel aan de A4 en de NS-spoorlijn naar Schiphol.
  • De tweede variant gaat uit van de Amstelveenlijn, die tot aan de splitsing voor Amstelveen Centrum gevolgd wordt waarna deze afbuigt langs het Centrum van Amstelveen en het busstation, om grotendeels parallel aan de A9 Schiphol te bereiken. In het Meerjaren Infrastructuur Programma Amsterdam van 2005 is met deze verlenging rekening gehouden.[9]
  • De derde optie gaat uit van een nieuw te bouwen Oost/Westlijn, waarbij de lijn langs de westkant van Badhoevedorp en via het tracé van tramlijn 1 door Osdorp naar station Lelylaan zou lopen. Vanaf hier zou de lijn ondergronds in oostelijke richting naar de binnenstad lopen.

Op 18 december 2015 publiceerde afdeling Metro en Tram van de gemeente Amsterdam op wijnemenjemee.nl een nieuwe metronetstudie.[10] Hierin kwamen 3 varianten voor. Alle varianten hebben twee haltes bij de Riekerpolder en Nieuw Sloten.

  • Variant A loopt via Badhoevedorp, Schiphol-West (waar op termijn mogelijk een tweede passagiersterminal kan komen) naar het centrum van Schiphol.
  • Variant B buigt juist naar het zuiden af, via het station Schiphol-Noord, waar een goede aansluiting kan worden geboden op streeklijnen en buslijnen naar Schiphol-Oost en Schiphol-Rijk.
  • Variant C is een later ingebracht optimalisatievoorstel, waarvan de kosten niet verder zijn uitgewerkt in het rapport.

Op het tracé worden ongeveer 32.000 reizigers per dag verwacht. De kosten variëren bij de varianten A en B respectievelijk van 1,6 tot 2,1 miljard euro.

Dit station is afgesloten met OVC-poorten. Vanuit de hal is aan de noordzijde de uitgang Zuidplein en aan de zuidzijde de uitgang Gustav Mahlerplein. Vanaf de beide treinperrons zijn er aan de westzijde ook uitgangen naar de Parnassusweg.

Het is een station met poortjes met één OV-chipkaartgebied voor NS.[11] Men kan van het ene naar het andere perron zonder het OV-chipkaartgebied van NS te verlaten via de roltrappen naar/van de hal en via de trappen bij de Parnassusweg, maar niet via de vaste trappen naar de hal, want de poortjes staan aan de voet van die trappen. Dit is van belang voor toegestaan terugsteken (bijvoorbeeld bij een reis van Almere naar Amsterdam Bijlmer Arena) in de spits met een dalurenabonnement waarmee vóór de spits is ingecheckt.

Er is verder een afzonderlijk OV-chipkaartgebied voor de beide metroperrons.

Ontwikkeling aantal reizigers

[bewerken | brontekst bewerken]

Het aantal door NS vervoerde reizigers (per gemiddelde werkdag) ontwikkelde zich sedert 2019 als volgt:

Jaar Aantal reizigers
2019 73.612
2020 30.850
2021 31.603
2022 50.262
2023 61.390
[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie Station Amsterdam Zuid van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.