Station Den Haag HS

	Den Haag HS
	De voorzijde van het station.
Plaats	Den Haag
Afkorting	Gv
Opening	6 december 1843
Perrons	3
Perronsporen	5
Spoorlijn(en)	Oude Lijn
Tramlijn(en)	1 \| 9 \| 11 \| 12 \| 15 \| 16 \| 17
Buslijn(en)	Stad: 18 \| 26; Nacht: N1 \| N4 \| N5
	Vervoerders
- Treinvervoerder	NS; NS International
- Tramvervoerder	HTM
- Busvervoerder	HTMbuzz
Reizigers	34.946 (2015) per dag
Coördinaten	52° 4′ NB, 4° 19′ OL
Externe link	NS-stationsinformatie
	;
Portaal	Openbaar vervoer

Station Den Haag HS (Station Hollands Spoor) is het oudste station van Den Haag. De naam van het station is ontleend aan de vroegere Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM). Het is het tweede hoofdstation van Den Haag en is in tegenstelling tot Station Den Haag Centraal geen kopstation. Alle treinen naar en van Rotterdam en verder stoppen er.

Geschiedenis[bewerken]

Het station werd geopend in 1843 toen de Oude Lijn van de HIJSM vanuit Amsterdam van Leiden naar Den Haag werd doorgetrokken. In 1847 werd de lijn verlengd naar Rotterdam. Het station ligt in de Stationsbuurt, welke wijk zijn naam te danken heeft aan het station. Met de term Hollands Spoor wordt dit station bedoeld, niet zozeer de spoorlijn of de voormalige spoorwegmaatschappij.

De perrons en overkapping

In 1870 opende de Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij een tweede station voor de verbinding van Den Haag naar Gouda en Utrecht. Dit station kwam aan een andere zijde van het centrum te liggen.

Sindsdien bestaat de situatie dat Den Haag twee hoofdstations heeft: Hollands Spoor en Rhijnspoor (later Staatsspoor, thans Den Haag Centraal). De treinen van Amsterdam naar Rotterdam en verder, stoppen nog steeds op Den Haag HS en niet op Den Haag Centraal, omdat ze daar zouden moeten kopmaken. Dat deden alleen de nachttreinen. Deze stoppen sinds de dienstregeling van 2009 weer op station Den Haag HS, in plaats van de stop op station Den Haag Centraal.

Het station werd buiten de bebouwde kom aangelegd. Daardoor kwam het station Hollands Spoor te liggen op het grondgebied van Rijswijk. Een paar jaar later werd dit Haags grondgebied.

Het oorspronkelijke stationsgebouw uit 1843 werd in 1891 vervangen door een nieuw gebouw naar een ontwerp van architect Dirk Margadant, dat nog steeds in gebruik is. Tevens kwam de spoorbaan op een verhoogd niveau te liggen.

Sinds 1893 heeft het station een koninklijke wachtkamer (met beeldhouwwerk van Atelier Van den Bossche en Crevels), die niet meer in gebruik is. Deze typisch 19e-eeuwse wachtkamer heeft een eigen luifel links van de hoofdingang.

Toestand na de brand

In 1907 kwam aan de noordzijde een uitbreiding tot stand voor de treinen van de in 1908 geopende Hofpleinlijn naar Rotterdam Hofplein en Scheveningen. In 1975 werd het eindpunt van deze lijn verplaatst naar het nieuwe Centraal Station.

Elektrische treinen kwamen in Den Haag HS vanaf 1908, toen de ZHESM-dienst naar Rotterdam Hofplein van start ging. In 1927 werd de treindienst op de Oude Lijn naar Leiden en Rotterdam elektrisch.

Ten westen van het station ligt een klein tram- en busstation.

In de nacht van 14 op 15 oktober 1989, kort na een restauratie, werd door een inbreker brand gesticht in de stationsrestauratie. De brand verwoestte het perrongebouw en een deel van de perronkap^[2]. Het gebouw werd later in historische staat hersteld.

In 2010 heeft een grondige renovatie van het monumentale perrongebouw plaatsgevonden.

Tramhaltes en stationsomgeving[bewerken]

Den Haag HS, ingang Waldorpstraat

Van oudsher is het station een tramknooppunt. De HIJSM wilde een eigen spoorverbinding met Scheveningen hebben en in 1886 werd een stoomtramlijn geopend, de latere tramlijn 11. Deze stoomtram had een eigen overdekte kopeindpunt naast het station. Deze stoomtram en latere elektrische tram had een aansluiting op de treinsporen voor het goederenverkeer. Op het stationsplein voor het station hebben altijd al vele tramlijnen gereden.

In 2000 is de tramtunnel onder de treinsporen geopend waardoor nu veel tramlijnen rechtstreeks het station kunnen bedienen. De vroegere tramsporen in de Parallelweg zijn verplaatst naar een viaduct naast de spoorweg. De trams naar HS die niet van de tramtunnel komen worden kruisingvrij boven tramtunnelaansluitsporen geleid. Op het stationsplein zijn in verband met de tramtunnel de tramperrons heringericht. De twee halteperrons richting tunnel en voorstad (lijn 9) liggen aan de rechterkant van de hoofdingang terwijl de twee halteperrons in de stadsrichting aan de linkerkant van de hoofdingang gelegen zijn. De tramlijnen 11 en 12 hebben een eigen keerlus met een wachthalte op het Rijswijkseplein en vertrekhalte in de stationsweg tegenover het station.

De gemeente heeft een herinrichtingsplan^[3] goedgekeurd voor een "tophalte" op het stationsplein. De Parallelweg zal eenrichtingsverkeer krijgen en de enige buslijn, buslijn 18 aan het Stationsplein, wordt verplaatst naar de achterkant van het station, waar andere buslijnen stoppen. De wijk aan de stadskant van het station is de laatste tijd verloederd en de gemeente wil de hele wijk een opfrisbeurt geven. De onaantrekkelijke looproute naar de binnenstad wordt verbeterd.

Aan de andere kant van het station zijn er ruimtelijk ontwikkelingen: De Haagse Hogeschool, MegaStores, kantoorgebouwen, diverse horecagelegenheden met terras en een aantrekkelijk ingerichte plein met waterpartijen. Bij het vroegere postsorteercentrum (die zijn eigen sporen en laadperron had) is een sport- en winkelcentrum gekomen met klimmuur en duikopleidingfaciliteiten. Deze nieuwe wijk is verbonden met het Stationsplein via een voet- en fietstunnel onder de treinsporen, die rechtstreeks toegang geeft via trappen naar de treinperrons. De oorspronkelijke voetgangerstunnel vanaf de hoofdingang naar de treinperrons, is doorgetrokken naar de Waldorpstraat.

Treinen[bewerken]

Het station wordt in de dienstregeling 2017 door de volgende treinseries bediend:

Hollands Spoor in 1940

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
1100	Intercity	Den Haag Centraal – Den Haag HS – Delft – Rotterdam Centraal – Breda – Tilburg – Eindhoven	Stopt niet in Schiedam Centrum en Rotterdam Blaak; via HSL.
1400	Intercity	Utrecht Centraal – Amsterdam Centraal – Schiphol Airport – Den Haag HS – Rotterdam Centraal	Nachtnet. De treinserie 21400 voor de trajectverlengingen Rotterdam Centraal – Eindhoven en Utrecht Centraal – Eindhoven rijden uitsluitend in de nachten volgend op vrijdag en zaterdag. In het eerste deel van de nachten volgend op woensdag en donderdag stopt de trein in Gouda in plaats van Delft. Daarnaast worden bussen ingezet op het traject Rotterdam Centraal – Delft – Den Haag HS.
2200	Intercity	Amsterdam Centraal – Haarlem – Leiden Centraal – Den Haag HS – Rotterdam Centraal – Dordrecht – Roosendaal – Vlissingen
2400	Intercity	Lelystad Centrum – Schiphol Airport – Leiden Centraal – Den Haag HS – Rotterdam Centraal – Dordrecht	Rijdt niet na 22:00 uur.
5000	Sprinter	Den Haag Centraal – Den Haag HS – Delft – Rotterdam Centraal – Dordrecht	Rijdt niet 's avonds na 20:00 en in het weekend.
5100	Sprinter	Den Haag Centraal – Den Haag HS – Delft – Rotterdam Centraal – Dordrecht
9200 IC 35	Intercity (NS International)	Amsterdam Centraal – Schiphol Airport – Den Haag HS – Rotterdam Centraal – Roosendaal – Antwerpen-Centraal – Mechelen – Brussel-Centraal – Brussel-Zuid/Midi

Sinds 11 december 2011 dient men voor reizen naar o.a. Den Haag Mariahoeve in station Den Haag Laan van NOI over te stappen.

Tram-/Buslijnen[bewerken]

De volgende tram-/buslijnen van HTM/HTMbuzz (Stadsdienst Den Haag) stoppen op Station Hollands Spoor:

HS/Waldorpstraat
Perron	Lijn	Bestemming	Via	Opmerkingen
1	1	Delft Tanthof	Laakkwartier, Rijswijk, Hoornbrug, Broekpolder, Spoorzone Delft, Delft Station, De Hoven Passage
	9	Vrederust	HS/Leeghwaterplein, Zuiderpark, Moerwijk, Winkelcentrum Leyweg, Morgenstond
	12	Duindorp	HS/Leeghwaterplein, Schilderswijk, Haagse Markt, Transvaalkwartier, Valkenboskwartier, Bomenbuurt, Segbroek, Vogelwijk
	16	Wateringen	Laakkwartier, Spoorwijk, Station Moerwijk, Moerwijk, Winkelcentrum Leyweg, Morgenstond, Hoge Veld, Wateringse Veld
	17	Wateringen	Laakkwartier, Spoorwijk, Plaspoelpolder, Rijswijk Station, In de Bogaard, Eikelenburg, Wateringse Veld
2	1	Scheveningen Noorderstrand	Bierkade, Centrum, Kneuterdijk, Plein 1813, Javastraat, Vredespaleis, World Forum, Statenkwartier, Kurhaus
	9	Scheveningen Noorderstrand	Bierkade, Kalvermarkt-Stadhuis, Centraal Station, Malieveld, Koninginnegracht, Madurodam, Westbroekpark, Circustheater, Kurhaus
	9	Madurodam	Bierkade, Kalvermarkt-Stadhuis, Centraal Station, Malieveld, Koninginnegracht	Spitslijn.
	12	Den Haag Centrum	Rijswijkseplein, CS/Schedeldoekshaven
	16	Statenkwartier	Bierkade, Kalvermarkt-Stadhuis, Centraal Station, Korte Voorhout, Buitenhof, Centrum, Zeeheldenkwartier, Gemeentemuseum/Museon
	17	Den Haag Centrum	Rijswijkseplein, Centraal Station, Korte Voorhout, Buitenhof
HS/Leeghwaterplein
Perron	Lijn	Bestemming	Via	Opmerkingen
1	9	Vrederust	Zuiderpark, Moerwijk, Winkelcentrum Leyweg, Morgenstond
	11	Scheveningen Haven - Strand	Schilderswijk, Haagse Markt, Transvaalkwartier, Regentessekwartier, Statenkwartier
	12	Duindorp	Schilderswijk, Haagse Markt, Transvaalkwartier, Valkenboskwartier, Bomenbuurt, Segbroek, Vogelwijk
2	9	Scheveningen Noorderstrand	HS/Waldorpstraat, Bierkade, Kalvermarkt-Stadhuis, Centraal Station, Malieveld, Koninginnegracht, Madurodam, Westbroekpark, Circustheater, Kurhaus
	9	Madurodam	HS/Waldorpstraat, Bierkade, Kalvermarkt-Stadhuis, Centraal Station, Malieveld, Koninginnegracht	Spitslijn.
	12	Den Haag Centrum	HS/Waldorpstraat, Rijswijkseplein, CS/Schedeldoekshaven
	15	Nootdorp	Laakkwartier, Rijswijk, Hoornbrug, Broekpolder, P+R Hoornwijck, Ypenburg
	18	Rijswijk de Schilp	Megastores, Laakkwartier, Rijswijk Station, In de Bogaard, Steenvoorde
	26	Kijkduin	Megastores, Laakkwartier, Station Moerwijk, Zuiderpark, Leyenburg, Loosduinen, Ockenburg
	18	Clingendael	Centraal Station, Malieveld, Benoordenhout
	26	Voorburg Station	Binckhorst	Rijdt in de avond en het weekend tot Station Hollands Spoor.
	N4	Centrum (Buitenhof)		HTM Nachtbuzz, rijdt op vrijdag- en zaterdagnacht.
Rijswijkseplein/Station HS
	N1	Centrum (Buitenhof)		HTM Nachtbuzz, rijdt op vrijdag- en zaterdagnacht.
	N5	Ypenburg/Delft	Jonckbloetplein, Rijswijk, Delft Station, Delft Tanthof	HTM Nachtbuzz, rijdt op vrijdag- en zaterdagnacht.

Per 18 december 2017 stoppen de volgende tram-/buslijnen van HTM/HTMbuzz (Stadsdienst Den Haag) op Station Hollands Spoor:

Perron	Lijn	Bestemming	Via	Opmerkingen
A	1	Delft Tanthof	Laakkwartier, Rijswijk, Hoornbrug, Broekpolder, Spoorzone Delft, Delft Station, De Hoven Passage
	11	Scheveningen Haven - Strand	Schilderswijk, Haagse Markt, Transvaalkwartier, Regentessekwartier, Statenkwartier
	12	Duindorp	Schilderswijk, Haagse Markt, Transvaalkwartier, Valkenboskwartier, Bomenbuurt, Segbroek, Vogelwijk
	16	Wateringen	Laakkwartier, Spoorwijk, Station Moerwijk, Moerwijk, Winkelcentrum Leyweg, Morgenstond, Hoge Veld, Wateringse Veld
B	9	Vrederust	Zuiderpark, Moerwijk, Winkelcentrum Leyweg, Morgenstond
B	17	Wateringen	Laakkwartier, Spoorwijk, Plaspoelpolder, Rijswijk Station, In de Bogaard, Eikelenburg, Wateringse Veld
C	1	Scheveningen Noorderstrand	Bierkade, Centrum, Kneuterdijk, Plein 1813, Javastraat, Vredespaleis, World Forum, Statenkwartier, Kurhaus
	11	Rijswijkseplein
	12	Rijswijkseplein
	16	Statenkwartier	Bierkade, Kalvermarkt-Stadhuis, Centraal Station, Korte Voorhout, Buitenhof, Centrum, Zeeheldenkwartier, Gemeentemuseum/Museon
D	9	Scheveningen Noorderstrand	Bierkade, Kalvermarkt-Stadhuis, Centraal Station, Malieveld, Koninginnegracht, Madurodam, Westbroekpark, Circustheater, Kurhaus
	9	Madurodam	Bierkade, Kalvermarkt-Stadhuis, Centraal Station, Malieveld, Koninginnegracht	Spitslijn.
	17	Centraal Station	Rijswijkseplein
	18	Rijswijk de Schilp	Megastores, Laakkwartier, Rijswijk Station, In de Bogaard, Steenvoorde
	26	Kijkduin	Megastores, Laakkwartier, Station Moerwijk, Zuiderpark, Leyenburg, Loosduinen, Ockenburg
	18	Clingendael	Centraal Station, Malieveld, Benoordenhout
	26	Voorburg Station	Binckhorst	Rijdt in de avond en het weekend tot Station Hollands Spoor.
	N4	Centrum (Buitenhof)		HTM Nachtbuzz, rijdt op vrijdag- en zaterdagnacht.
	15	Centraal Station	Bierkade, Centrum, Buitenhof, Korte Voorhout	Stopt op de Rijswijkseweg, met als naam: Rijswijkseplein/Station HS.
	15	Nootdorp	Laakkwartier, Rijswijk, Hoornbrug, Broekpolder, P+R Hoornwijck, Ypenburg
	N1	Centrum (Buitenhof)		HTM Nachtbuzz, rijdt op vrijdag- en zaterdagnacht. Stopt op de Rijswijkseweg, met als naam: Rijswijkseplein/Station HS.
	N5	Ypenburg/Delft	Jonckbloetplein, Rijswijk, Delft Station, Delft Tanthof