Station Den Haag HS

Den Haag HS
De voorzijde van het station met het Stationsplein
Plaats	Den Haag
Afkorting	Gv
Opening	6 december 1843
Perrons	3
Perronsporen	5 (Sporenschema)
Spoorlijn(en)	Oude Lijn
Tramlijn(en)	1   9   11   12   15   16   17
Stadsbus	22 | 26 | 27 | 29
Nachtbus	N3 | N5
Vervoerders
- Treinvervoerder	&
- Tramvervoerder
- Busvervoerder
Reizigers	33.612 (2018) per dag
Coördinaten	52° 4′ NB, 4° 19′ OL
Externe link	NS-stationsinformatie
Portaal    Openbaar vervoer

Station Den Haag HS (Station Hollands Spoor) is het oudste station van Den Haag. De naam van het station is ontleend aan de vroegere Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM). Het is het tweede hoofdstation van Den Haag en is in tegenstelling tot Station Den Haag Centraal geen kopstation. Alle treinen naar en van Rotterdam en verder stoppen er.

Geschiedenis

Het eerste Station Den Haag Hollands Spoor, gebouwd in 1843

Het station werd geopend in 1843 toen de Oude Lijn van de HIJSM vanuit Amsterdam van Leiden naar Den Haag werd doorgetrokken. In 1847 werd de lijn verlengd naar Rotterdam. Het station ligt in de Stationsbuurt, welke wijk zijn naam te danken heeft aan het station evenals het Stationsplein, dat dus niet bij het grotere Den Haag Centraal ligt. Met de term Hollands Spoor wordt dit station bedoeld, niet zozeer de spoorlijn of de voormalige spoorwegmaatschappij.

In 1870 opende de Nederlandsche Rhijnspoorweg-Maatschappij een tweede station voor de verbinding van Den Haag naar Gouda en Utrecht. Dit station kwam aan een andere zijde van het centrum te liggen.

Sindsdien bestaat de situatie dat Den Haag twee hoofdstations heeft: Hollands Spoor en Rhijnspoor (later Staatsspoor, thans Den Haag Centraal). De treinen van Amsterdam naar Rotterdam en verder, stoppen nog steeds op Den Haag HS en niet op Den Haag Centraal, omdat ze daar zouden moeten kopmaken. Dat deden alleen de nachttreinen. Deze stoppen sinds de dienstregeling van 2009 weer op station Den Haag HS, in plaats van de stop op station Den Haag Centraal.

Het station werd buiten de bebouwde kom aangelegd. Daardoor kwam het station Hollands Spoor te liggen op het grondgebied van Rijswijk. Een paar jaar later werd dit Haags grondgebied.

Kruiers bij het station in 1921

Het oorspronkelijke stationsgebouw uit 1843 werd in 1891 vervangen door een nieuw gebouw naar een ontwerp van architect Dirk Margadant, dat nog steeds in gebruik is. Tevens kwam de spoorbaan op een verhoogd niveau te liggen.

Sinds 1893 heeft het station een koninklijke wachtkamer (met beeldhouwwerk van Atelier Van den Bossche en Crevels), die niet meer in gebruik is. Deze typisch 19e-eeuwse wachtkamer heeft een eigen luifel links van de hoofdingang.

In 1907 kwam aan de noordzijde een uitbreiding tot stand voor de treinen van de in 1908 geopende Hofpleinlijn naar Rotterdam Hofplein en Scheveningen: twee kopsporen (spoor 7 en 8) en een overkapping met toegang vanaf de straat. In 1975 werd het eindpunt van deze lijn verplaatst naar het nieuwe Centraal Station. Spoor 8 werd al voor 1975 opgebroken, spoor 7 daarna. Midden jaren negentig werd tijdens de renovatie van het station ook de perronoverkapping boven de voormalige ZHESM-sporen gesloopt.

De overkapping na de brand in 1989

Elektrische treinen kwamen in Den Haag HS vanaf 1908, toen de ZHESM-dienst naar Rotterdam Hofplein van start ging. In 1927 werd de treindienst op de Oude Lijn naar Leiden en Rotterdam elektrisch.

Op het Stationsplein aan de voorzijde ligt een tramstation en aan de achterzijde in de Waldorpstraat zijn de bushaltes gesitueerd.

In de nacht van 14 op 15 oktober 1989, kort na een restauratie, werd door een inbreker brand gesticht in de stationsrestauratie. De brand verwoestte het perrongebouw en een deel van de perronkap. Het gebouw werd later in historische staat hersteld.

In 2010 heeft een grondige renovatie van het monumentale perrongebouw plaatsgevonden.

Tramhaltes en stationsomgeving

Den Haag HS, ingang Waldorpstraat

Van oudsher is het station een tramknooppunt. De HIJSM wilde een eigen spoorverbinding met Scheveningen hebben en in 1886 werd een stoomtramlijn geopend, de latere tramlijn 11. Deze stoomtram had een eigen overdekt kopeindpunt naast het station. Deze stoomtram en latere elektrische tram had een aansluiting op de treinsporen voor het goederenverkeer. Op het Stationsplein voor het station hebben altijd al vele tramlijnen gereden.

In 2000 is de tramtunnel onder de treinsporen geopend waardoor nu veel tramlijnen rechtstreeks het station kunnen bedienen. De vroegere tramsporen in de Parallelweg zijn verplaatst naar een viaduct naast de spoorweg. De trams naar HS die niet van de tramtunnel komen worden kruisingvrij boven tramtunnelaansluitsporen geleid. Op het Stationsplein zijn in verband met de tramtunnel de tramperrons heringericht. De twee halteperrons richting tunnel en voorstad (lijn 9) liggen aan de rechterkant van de hoofdingang terwijl de twee halteperrons in de stadsrichting aan de linkerkant van de hoofdingang gelegen zijn. De tramlijnen 11 en 12 hebben een eigen keerlus met een wacht- en vertrekhalte op het Rijswijkseplein en een halte Station Hollands Spoor op het Stationsplein naast het station.

De nieuwe tophalte

De gemeente heeft een herinrichtingsplan goedgekeurd voor een "tophalte" op het Stationsplein. De Parallelweg heeft eenrichtingsverkeer gekregen en de enige buslijn, buslijn 18 aan het Stationsplein, is verplaatst naar de achterkant van het station, bij buslijn 26, aan de Waldorpstraat. De wijk aan de stadskant van het station is de laatste tijd verloederd en de gemeente wil de hele wijk een opfrisbeurt geven. De onaantrekkelijke looproute naar de binnenstad is reeds verbeterd.

Aan de andere kant van het station zijn er ruimtelijk ontwikkelingen: De Haagse Hogeschool, MegaStores, kantoorgebouwen, diverse horecagelegenheden met terras en een aantrekkelijk ingericht plein met waterpartijen. Bij het vroegere postsorteercentrum (die zijn eigen sporen en laadperron had) is een sport- en winkelcentrum gekomen met klimmuur en duikopleidingfaciliteiten. Deze nieuwe wijk is vanaf de Waldorpstraat verbonden met het Stationsplein via een voetgangers- en fietserstunnel onder de treinsporen, die rechtstreeks toegang geeft via trappen naar de treinperrons. De oorspronkelijke voetgangerstunnel vanaf de hoofdingang naar de treinperrons, wordt doorgetrokken naar de Waldorpstraat, waar eveneens een stationsentree is gepland.

Treinen

Het station wordt in de dienstregeling 2020 door de volgende treinseries bediend:

Hollands Spoor in 1940

de in de jaren '90 gesloopte ZHESM aanbouw aan noordwestzijde (4 maart 1991)

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
1100	Intercity	Den Haag Centraal – Den Haag HS – Delft – Rotterdam Centraal – Breda – Tilburg – Eindhoven Centraal	Stopt niet in Schiedam Centrum en Rotterdam Blaak; via HSL.
1400	Intercity	Utrecht Centraal – Amsterdam Centraal – Schiphol Airport – Den Haag HS – Rotterdam Centraal	Nachtnet. De treinserie 21400 voor de trajectverlengingen Rotterdam Centraal – Eindhoven en Utrecht Centraal – Eindhoven rijden uitsluitend in de nachten volgend op vrijdag en zaterdag. In het eerste deel van de nachten volgend op woensdag en donderdag stopt de trein in Gouda in plaats van Delft. Daarnaast worden bussen ingezet op het traject Rotterdam Centraal – Delft – Den Haag HS.
2200	Intercity	Amsterdam Centraal – Amsterdam Sloterdijk – Haarlem – Leiden Centraal – Den Haag HS – Delft – Schiedam Centrum – Rotterdam Centraal – Dordrecht – Roosendaal – Vlissingen	Vormt tussen Amsterdam Centraal en Leiden Centraal een kwartierdienst met serie 2100. Vormt tussen Leiden Centraal en Dordrecht een kwartierdienst met serie 2400. In de spits vanaf/tot Roosendaal gecombineerd met serie 12200.
2400	Intercity	Lelystad Centrum – Almere Centrum – Amsterdam Zuid – Schiphol Airport – Leiden Centraal – Den Haag HS – Delft – Schiedam Centrum – Rotterdam Centraal – Dordrecht	Rijdt niet na 22:00 uur. Vormt tussen Lelystad Centrum en Leiden Centraal een scheve kwartierdienst met de series 700/1800. Vormt tussen Leiden Centraal en Dordrecht een kwartierdienst met de serie 2200.
3700	Intercity	Dordrecht – Rotterdam Centraal – Schiedam Centrum – Delft – Den Haag HS – Leiden Centraal – Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Utrecht Centraal – 's-Hertogenbosch – Eindhoven Centraal – Helmond – Venlo	Rijdt alleen 's avonds en op zondag. Vervangt de 2400 en de 3500.
5000	Sprinter	Den Haag Centraal – Den Haag HS – Delft – Schiedam Centrum – Rotterdam Centraal – Dordrecht	Rijdt niet 's avonds na 20:00 en in het weekend. Vormt tot 20:00 een kwartierdienst met de 5100.
5100	Sprinter	Den Haag Centraal – Den Haag HS – Delft – Schiedam Centrum – Rotterdam Centraal – Dordrecht	Vormt tot 20:00 een kwartierdienst met de 5000.
9200 IC 35	Intercity direct (NS International)	Amsterdam Centraal – Schiphol Airport – Den Haag HS – Rotterdam Centraal – Breda – Antwerpen-Centraal – Mechelen – Brussel-Centraal – Brussel-Zuid/Midi	Vier keer per dag van/naar Den Haag HS. Via HSL

Sinds 11 december 2011 dient men voor reizen naar o.a. Den Haag Mariahoeve op station Den Haag Laan van NOI over te stappen.

Tram-/Buslijnen

De volgende tram-/buslijnen van HTM (Stadsdienst Den Haag) stoppen op station Hollands Spoor: A/B en C/D zijn eilandperrons waarbij bij de B en D aan de linkerzijde van de trams wordt in- en uitgestapt (tweerichtingstrams).

Perron	Lijn	Bestemming	Via	Opmerkingen
Voorzijde van het station (Stationsplein)
A	1	Delft Tanthof	Laakkwartier, Rijswijk, Hoornbrug, Broekpolder, Spoorzone Delft, Delft Station, De Hoven Passage
	11	Scheveningen Haven	Schilderswijk, Haagse Markt, Transvaalkwartier, Regentessekwartier, Statenkwartier
	12	Den Haag Duindorp	Schilderswijk, Haagse Markt, Transvaalkwartier, Valkenboskwartier, Bomenbuurt, Segbroek, Vogelwijk
	16	Wateringen	Laakkwartier, Spoorwijk, Station Moerwijk, Moerwijk, Winkelcentrum Leyweg, Morgenstond, Hoge Veld, Wateringse Veld
B	9	Vrederust	Zuiderpark, Moerwijk, Winkelcentrum Leyweg, Morgenstond
	17	Wateringen	Laakkwartier, Spoorwijk, Plaspoelpolder, Rijswijk Station, In de Bogaard, Eikelenburg, Wateringse Veld
C	1	Scheveningen Noord	Bierkade, Centrum, Kneuterdijk, Plein 1813, Javastraat, Vredespaleis, World Forum, Statenkwartier, Kurhaus
	11	Rijswijkseplein
	12	Rijswijkseplein
	16	Den Haag Statenkwartier	Bierkade, Kalvermarkt-Stadhuis, Centraal Station, Korte Voorhout, Buitenhof, Centrum, Zeeheldenkwartier, Gemeentemuseum/Museon
D	9	Scheveningen Noord	Bierkade, Kalvermarkt-Stadhuis, Centraal Station, Malieveld, Koninginnegracht, Madurodam, Westbroekpark, Circustheater, Kurhaus
	17	Station Den Haag Centraal	Rijswijkseplein
Achterzijde van het station (Waldorpstraat)
	22	Rijswijk De Schilp	Megastores, Laakkwartier, Rijswijk Station, In de Bogaard, Steenvoorde
	26	Den Haag Kijkduin	Megastores, Laakkwartier, Station Moerwijk, Zuiderpark, Leyenburg, Loosduinen, Ockenburgh
	27	Randveen	Haagse Markt, De la Reyweg, Winkelcentrum Leyweg, Bouwlust	Spitslijn en sneldienst.
	29	Station Rijswijk	Megastores, Laakkwartier	Rijdt alleen in de middagspits.
	22	Den Haag Duindorp	Centraal Station, Centrum, Kneuterdijk, Plein 1813, Javastraat, Madurodam, Kurhaus, Scheveningen
	26	Station Voorburg	Binckhorst	Rijdt in de avond en het weekend tot Station Hollands Spoor.
	27	Station Den Haag Mariahoeve	Centraal Station, Haagse Hout, Mariahoeve	Spitslijn.
	29	Den Haag Oude Waalsdorperweg	Centraal Station, Malieveld, Benoordenhout, HMC Bronovo, Waalsdorperweg	Rijdt alleen in de ochtendpits.
	N3	Den Haag Centrum (Buitenhof)		Nachtbus, rijdt op vrijdag- en zaterdagnacht.
Halte Waldorpstraat/Station HS aan de Rijswijkseweg
	15	Station Den Haag Centraal	Bierkade, Centrum, Buitenhof, Korte Voorhout
		Nootdorp	Laakkwartier, Rijswijk, Hoornbrug, Broekpolder, P+R Hoornwijck, Ypenburg
Halte Rijswijkseplein/Station HS aan de Rijswijkseweg
	N5	Ypenburg/Nootdorp/Delft	Jonckbloetplein, Rijswijk, Ypenburg, Nootdorp, Pijnacker, Delfgauw, Delft Station	Nachtbus, rijdt op vrijdag- en zaterdagnacht.

Externe links

• Station Hollands Spoor
• Station Den Haag HS op Stationsweb
• 360/360 panoramafoto van het stationsplein voor Den Haag HS
• Informatie over rijksmonumentnummer 407956

Zie de categorie Station Den Haag Hollands Spoor van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

Spoorwegstations in Zuid-Holland

Alphen a/d Rijn · Arkel · Barendrecht · Bodegraven · Boskoop · -Snijdelwijk · Boven Hardinxveld · Capelle Schollevaar · De Vink · Delft · -Campus · Den Haag: -Centraal · -HS · -Laan van NOI · -Mariahoeve · -Moerwijk · -Ypenburg · Dordrecht · -Stadspolders · -Zuid · Gorinchem · Gouda · -Goverwelle · Hardinxveld: -Blauwe Zoom · -Giessendam · Hillegom · Lansingerland-Zoetermeer · Leiden: -Centraal · -Lammenschans · Nieuwerkerk a/d IJssel · Rijswijk · Rotterdam: -Alexander · -Blaak · -Centraal · -Lombardijen · -Noord · -Stadion · -Zuid · Sassenheim · Schiedam Centrum · Sliedrecht · -Baanhoek · Voorburg · Voorhout · Voorschoten · Waddinxveen · -Noord · -Triangel · Zoetermeer · -Oost · Zwijndrecht Geplande stations: Gorinchem Noord · Hazerswoude-Koudekerk Voormalige stations: zie de lijst van voormalige spoorwegstations in Zuid-Holland