Grouw
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  Leeuwarden
| ||
| Coördinaten | 53° 6′ NB, 5° 50′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 25,17[1] km² | ||
| - land | 20,96[1] km² | ||
| - water | 4,21[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
5.905[1] (235 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 2.734 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 9000 (postbussen); 9001 | ||
| Netnummer | 0566 | ||
| Woonplaatscode | 3602 | ||
| Belangrijke verkeersaders | A32 N354 | ||
| Foto's | |||
| |||
| Het voormalige raadhuis van Idaarderadeel | |||
| |||
| Grouw en omgeveving vanuit de lucht | |||
| |||
Grouw (officieel, Fries: Grou) ligt in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland.
Het ligt ten zuiden van Leeuwarden, ten westen van Drachten, ten noorden van Heerenveen en ten noordoosten van Sneek. De dorpskern ligt ten westen van het Pikmeer en het Prinses Margrietkanaal en ten oosten van de A32 en de spoorlijn Zwolle-Leeuwarden. Het heeft samen met Irnsum een gedeelde treinstation, station Grou-Jirnsum.
In 2023 telde het dorp 5.905 inwoners. Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Gotum, Hofland en Zuiderend. Verder kent het onder meer het eiland De Burd, dat onderdeel is van het Nationaal Park De Alde Feanen. Het dorp heeft meerdere havens aan het Pikmeer en een haven op het eiland De Burd.
Geschiedenis
Grouw is in de vroege Middeleeuwen ontstaan op een terp. Het dorp was in eerste instantie gericht op de landbouw. Het dorp ontwikkelde zich vanaf 15e eeuw steeds meer op de handel en scheepvaart. Het dorp groeide daardoor flink. In de 19e eeuw nam het belang van de scheepvaart af maar dat werd goed opgevangen door de komst van goede verbinding over wegen en het spoor. In de loop van de 20ste eeuw richt het dorp zich steeds meer op de watersport en het toerisme.
De eerste vermelding van het dorp is zover bekend in 13e wanneer het als de Growe werd vermeld. In 1412 werd het vermeld als Grouwa, in 1474 als Grou en in 1504 als to grow. Meer dan waarschijnlijk wijst de plaatsnaam op een geul of groeve (Growe) waarbij de terp was gelegen. Deze zou dan Growe hebben geheten ook. Maar er wordt ook gedacht dat Growe verwijst naar het afgegraven of gegraven natuurlijk water. Men wijst hier naar de water Kromme en Rechte Grouw.
Tot de gemeentelijke herindeling in 1984 was Grouw de hoofdplaats van de toenmalige gemeente Idaarderadeel, die toen opging in de nieuw gevormde gemeente Boornsterhem. Op 1 januari 2014 is deze gemeente opgeheven, waarop Grouw onderdeel is geworden van de gemeente Leeuwarden.
Tot 1989 was de officiële plaatsnaam Grouw, in dat jaar wijzigde de gemeente Boornsterhem (die toen al officieel Boarnsterhim heette) de naam in Grou. In de gemeente Leeuwarden zijn de Nederlandse plaatsnamen de officiële, behalve voor de plaatsen die werden overgenomen van de opgeheven gemeente Boornsterhem, waarbij de officiële status van de Friestalige namen werd gehandhaafd.
Beschermd dorpsgezicht
Grouw telt twee beschermd dorpsgezichten: de kern en Oosterveld. Zie ook de beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland. Verder zijn er in het dorp enkele tientallen rijksmonumenten.
Kerken
Het dorp heeft twee kerken. De oudste is Sint-Pieterkerk uit het begin van de 13e eeuw. De andere kerk, de Doopsgezinde kerk stamt uit de 17e eeuw.
Molens
Bij Grouw staan enkele molens. Ten noordoosten staat een maalvaardige paaltjasker uit 2001 en op het eiland staan de molens De Bird, De Borgmolen en de Haensmolen.
Cultuur
Het dorp is bekend om de viering van Sint Piter op 21 februari in plaats van Sinterklaas op 5 december elders.[2]
Het dorp kent ook een aantal zangkoren, waaronder een dameskoor, Mingd Koar Grou en diverse popkoren.
Het Museum Hert fan Fryslân is een cultuurhistorisch museum. Het ander museum van het dorp ligt tussen Grouw en Wartena en is het Mineralogisch Museum dat in omgebouwde boerderij zit.
Sport
Het dorp een flink aantal sportverenigingen. Zo gaat het onder meer om de voetbalvereniging GAVC, de atletiekvereniging Athleta, de volleybalvereniging, Grouw'64, de gymnastiekvereniging SSS, tennisvereniging TVG, de badmintonvereniging Raak 'm en diverse watersportverenigingen waaronder (wedstrijd)zeilvereniging KWV Frisia.
De eerste wedstrijd van de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen vindt elk jaar in Grouw plaats. In maart vindt jaarlijks de Merenloop plaats.
Samen met de dorpen Akkrum, Roordahuizum en Wartena heeft het sinds 2012 de korfbalvereniging Mid-Fryslân.
Kunstijsbaan
Op 23 december 2007 beleefde Grouw een sportprimeur met de opening van de eerste schaatsbaan van kunststof in de buitenlucht. Het zogeheten "Glice-ijs", dat werd bedacht door Eric Sinnema uit Oudkerk, zou volgens Sinnema niet te vergelijken zijn met kunststofijsbanen die in de Verenigde Staten voorkomen.[3]
Onderwijs
Het dorp kent een tweetal basisscholen: de christelijke basisschool (CBS) Nijdjip en de de openbare basisschool (OBS) De Twa Fisken. Voorts kent het dorp een middelbare school: Openbare Scholengroep (OSG) Sevenwolden, locatie Grou.
Bevolkingsontwikkeling
| 1954 | 1959 | 1964 | 1969 | 1973 | 1990 | 1999 | 2002 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2018 | 2019 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 3453 | 3522 | 3880 | 4129 | 4600 | 5316 | 5472 | 5731 | 5916 | 5875 | 5769 | 5737 | 5673 | 5634 | 5623 | 5646 | 5747 | 5757 | 5771 | 5733 | 5715 | 5740 |
Geboren in Grouw
- Pibo Ovittius van Abbema (circa 1542-1618), predikant
- Andries Roorda (rond 1649), legerkapitein
- Joost Hiddes Halbertsma (1789-1869), dominee en schrijver
- Eeltje Halbertsma (1797-1858), dokter en schrijver
- Dirk van Gulik (1868-1935), meteoroloog, rector magnificus
- Klaas Uilkema, (1873-1944), boerderij-onderzoeker en (landbouw)onderwijzer
- Simke Molenaar (1874-1965), cabaretier
- Rixt (1887-1979), dichteres
- Oege Bakker (1890-1955), econoom en hoogleraar bedrijfshuishoudkunde
- Jacob Hylkema (1900-1945), verzetsstrijder
- Sjoukje Bouma (1911-2008), de eerste Nederlandse vrouwelijke schaatskampioen op de kortebaan
- Atje Keulen-Deelstra (1938-2013), olympisch schaatsster
- Herman Rouwé (1943-), olympisch roeier
- Gjalt Blaauw (1945-), beeldhouwer en tekenaar
- Henk Rouwé (1946-), olympisch roeier
- Haitske Pijlman (1954-), olympisch schaatsster
- Bert de Jong (1955-), olympisch schaatser
Overleden in Grouw
- Sietske Pasveer (1915-2001), schaatser
- Jeen Nauta (1926-1986), schaatser
- Bernard Holtrop (1943-1993), politicus
- Saakje Huisman (1951-2001), schrijfster
Galerij
-
Zicht op de haven van Grouw -
Schilderij van de Nieuwe Kade rond 1850 -
Straat -
Poortgebouw van de Gou State -
Nydamstra State -
De dorpskern -
Luchtfoto (1920-1940), Nederlands Instituut voor Militaire Historie. -
Beeld De baanveger van Karianne Krabbendam -
Verzetsmonument -
Huizen aan het Oerhaalpaad (2009)
.jpg)
Externe link
- G. van Berkel & K. Samplonius (2018), Nederlandse plaatsnamen verklaard
- Gildemacher, Karel F. (2007). Friese plaatsnamen: alle steden, dorpen en gehuchten. Leeuwarden, Friese Pers/Noordboek.
- Frieslandwonderland.nl (Stichting Fryslâns Ferline); NoordBoek - Peter Karstkarel
- ↑ a b c d e Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen
- ↑ Sint Piter ..., Leeuwarder Courant, 17 februari 1975
- ↑ Wereldprimeur in Grou: een kunststof ijsbaan, Nederlands Dagblad, 12 december 2007
· 
· 