14 maart

14 maart is de 73ste dag van het jaar (74ste dag in een schrikkeljaar) in de gregoriaanse kalender. Hierna volgen nog 292 dagen tot het einde van het jaar.

Gebeurtenissen

•  Algemeen
  • 1517 - Enschede wordt bijna geheel door een stadsbrand verwoest.
  • 1964 - De rechtbank vindt Jack Ruby schuldig aan de moord op Lee Harvey Oswald.
  • 1970 - De Japanse keizer Hirohito opent de wereldtentoonstelling in Osaka.
  • 1978 - Mariniers maken met een bliksemaanval een eind aan de gijzeling in het provinciehuis in Assen door Zuidmolukkers.
  • 1990 - Bij Rabta brandt de omstreden Libische gifgasfabriek Pharma 150 volledig af. Twee mensen komen daarbij om.
  • 2006 - Het gratis eerste nummer van nrc.next verschijnt.

•  Oorlog
  • 1590 - Slag bij Ivry: Hendrik van Navarra verslaat de Katholieke Liga.

•  Politiek
  • 1912 - De Italiaanse koning Vittorio Emanuele III raakt zwaargewond bij een aanslag in het Romeinse Pantheon.
  • 1917 - Het Russische regime van de tsaar komt ten val.
  • 1939 - Gesteund door Hitler, roepen Slowaakse separatisten de onafhankelijkheid uit van Slowakije, die een vazalstaat van nazi-Duitsland wordt.
  • 1973 - Liam Cosgrave wordt Taoiseach (premier van Ierland).
  • 1991 - De "Zes van Birmingham" komen vrij.
  • 1995 - Norm Thagard is de eerste Amerikaan op een Russische ruimtevlucht.
  • 2004 - Presidentsverkiezingen in Rusland.

•  Religie
  • 1800 - Kardinaal Chiaramonti wordt in Venetië gekozen tot Paus Pius VII.
  • 1853 - Verheffing van het apostolisch vicariaat Breda tot vijfde rooms-katholiek bisdom in Nederland.
  • 1887 - Paus Leo XIII creëert vijf nieuwe kardinalen.
  • 1890 - Heiligverklaring van Liduina van Schiedam door Paus Leo XIII.
  • 1922 - Oprichting van de Missio sui juris Urga in Mongolië.

•  Sport

Chelsea FC in 1905

• • 1905 - Chelsea FC wordt opgericht door Gus Mears.
  • 1926 - In de Ecuadoraanse stad Riobamba wordt het Estadio Olímpico Municipal officieel in gebruik genomen.
  • 1956 - Het Nederlands Elftal verslaat in Düsseldorf regerend wereldkampioen West-Duitsland met 1-2. Beide Nederlandse goals worden gemaakt door Abe Lenstra.
  • 1984 - Het Nederlands voetbalelftal veegt in een oefenduel met 6-0 de vloer aan met Denemarken. Doelman Piet Schrijvers speelt zijn 46ste en laatste interland voor Oranje, Feyenoord-spits André Hoekstra speelt zijn eerste en enige interland.

•  Wetenschap en technologie
  • Pi-dag
  • 1899 - Terugkeer van de Belgica, het expeditieschip waarmee Adrien de Gerlache het Zuidpoolgebied verkende.
  • 1900 - De Nederlandse botanicus Hugo de Vries brengt de erfelijkheidswetten van Mendel opnieuw onder de aandacht.
  • 1956 - AMPEX Corp. demonstreert zijn eerste commerciële videotape recorder, de VRX-1000 (later hernoemd als Mark IV)
  • 1994 - Computerfabrikant Apple annonceert zijn eerste computers met een PowerPC Risc-processor.
  • 2003 - De Westerscheldetunnel wordt geopend, de autoveerdiensten over de Westerschelde worden opgeheven.

Geboren

Johann Strauss sr. geboren 1804

Victor Emanuel II, geboren 1820

Albert Einstein, geboren 1879

Pieter van den Hoogenband, geboren 1978

Kolbeinn Sigþórsson, geboren 1990

• 1681 - Georg Philipp Telemann, Duits componist (overleden 1767)
• 1692 - Pieter van Musschenbroeck, Nederlands natuurwetenschapper (overleden 1761)
• 1804 - Johann Strauss sr., Oostenrijks componist (overleden 1849)
• 1820 - Victor Emanuel II van Italië, koning van Italië (overleden 1878)
• 1835 - Giovanni Schiaparelli, Italiaans astronoom, 'ontdekker' van de kanalen op de planeet Mars (overleden 1910)
• 1843 - Leo Dehon, Frans priester, stichter van de Priestercongregatie van het Heilig Hart van Jezus (overleden 1925)
• 1844 - Umberto I, koning van Italië (overleden 1900)
• 1874 - Anton Philips, Nederlands industrieel (overleden 1951)
• 1879 - Albert Einstein, Duits theoretisch fysicus (overleden 1955)
• 1884 - Albert van Giffen, Nederlands archeoloog (overleden 1973)
• 1884 - Harald Hansen, Deens voetballer (overleden 1927)
• 1886 - Firmin Lambot, Belgisch wielrenner (overleden 1964)
• 1905 - Raymond Aron, Frans socioloog, politiek filosoof en journalist (overleden 1983)
• 1908 - Maurice Merleau-Ponty, Frans filosoof (overleden 1961)
• 1912 - Charles van Acker, Belgisch-Amerikaans autocoureur (overleden 1998)
• 1912 - Arthur de Bruyne, Vlaams historicus (overleden 1992)
• 1914 - Abdias do Nascimento, Braziliaans politicus (overleden 2011)
• 1915 - Eugene Martin, Frans autocoureur (overleden 2006)
• 1915 - Sewraam Rambaran Mishre, Surinaams politicus (overleden 1964)
• 1916 - Horton Foote, Amerikaans toneel- en scenarioschrijver (overleden 2009)
• 1924 - Paul Huf, Nederlands fotograaf (overleden 2002)
• 1927 - Joop Wolff, Nederlands verzetsstrijder, journalist en communistisch politicus (overleden 2007)
• 1928 - Florentino Feliciano, Filipijns rechtsgeleerde en rechter
• 1933 - Michael Caine, Brits acteur
• 1933 - Quincy Jones, Amerikaans muziekproducer
• 1933 - Hans Veerman, Nederlands acteur (overleden 2014)
• 1934 - Dionigi Tettamanzi, Italiaans kardinaal-aartsbisschop van Milaan
• 1934 - Eugene Cernan, Amerikaans astronaut, laatste mens op de maan
• 1941 - Peet Petersen, Nederlands voetballer (overleden 1980)
• 1941 - Wolfgang Petersen, Duits filmregisseur
• 1945 - Herman van Veen, Nederlands cabaretier, zanger, componist en schrijver
• 1947 - Billy Crystal, Amerikaans acteur
• 1947 - Jean-Marie Happart, Belgisch politicus
• 1947 - José Happart, Belgisch politicus
• 1948 - Gregorio Honasan, Filipijns militair en politicus
• 1948 - James Nachtwey, Amerikaans fotojournalist
• 1951 - Johan Sauwens, Belgisch politicus
• 1952 - Zoja Ivanova, Kazachs atlete
• 1956 - Johnny Dusbaba, Nederlands voetballer
• 1956 - Toine Manders, Nederlands Europarlementariër (VVD)
• 1957 - Arthur Hoyer, Nederlands voetballer
• 1957 - Jean van de Velde, Nederlands regisseur, scenarioschrijver en producer
• 1958 - Prins Albert van Monaco
• 1961 - Cor Lems, Nederlands voetballer
• 1965 - Jean Paul de Bruijn, Nederlands biljarter
• 1965 - Aamir Khan, Indiaas acteur
• 1966 - Jean-Philippe Stassen, Joods-Belgische striptekenaar en scenarioschrijver
• 1967 - John Emms, Brits schaker
• 1967 - Ľubomír Faktor, Slowaaks voetballer
• 1969 - Vladimír Kinder, Slowaaks voetballer
• 1971 - Kürt Rogiers, Vlaams acteur
• 1973 - Evert Kreuze, Nederlands krachtsporter
• 1975 - Dmitri Markov, Wit-Russisch-Australisch atleet
• 1976 - Seppe Toremans, Belgisch cabaretier en standup-comedian
• 1977 - Naoki Matsuda, Japans voetballer (overleden 2011)
• 1978 - Pieter van den Hoogenband, Nederlands zwemmer en olympisch kampioen (2000 en 2004)
• 1979 - Nicolas Anelka, Frans voetballer
• 1979 - Yoko Shibui, Japans atlete
• 1980 - Céline Purcell, Nederlands actrice en musicalster
• 1981 - Jan Polák, Tsjechisch voetballer
• 1982 - Mohammed Aliyu Datti, Nigeriaans voetballer
• 1982 - Juanito Sequeira, Nederlands voetballer
• 1982 - François Sterchele, Belgisch voetballer (overleden 2008)
• 1985 - Hywel Lloyd, Welsh autocoureur
• 1987 - Aravane Rezaï, Frans tennisster
• 1988 - Sasha Grey, Amerikaans pornoactrice
• 1989 - František Kubík, Slowaaks voetballer
• 1989 - Colby O'Donis, Amerikaans singer-songwriter
• 1990 - Kolbeinn Sigþórsson, IJslands voetballer
• 1991 - Jimmy Eriksson, Zweeds autocoureur
• 1991 - Ties Evers, Nederlands voetballer
• 1994 - Nick Goepper, Amerikaans freestyleskiër
• 1994 - Richard Gonda, Slowaaks autocoureur
• 1996 - Bokito (gorilla), Westelijke gorilla die sinds 2005 verblijft in Diergaarde Blijdorp

Overleden

Karl Marx, overleden in 1883

Zita, overleden in 1989

Peter Graves in 2009, overleden in 2010

• 1803 - Friedrich Gottlieb Klopstock (79), Duits dichter
• 1883 - Karl Marx (64), Duits filosoof en grondlegger van het marxisme
• 1932 - George Eastman (77), Amerikaans uitvinder
• 1940 - Flori Van Acker (81), Vlaams kunstschilder
• 1943 - Pieter Cornelis Boutens (72), Nederlands dichter en classicus
• 1946 - Werner von Blomberg (67), Duits veldmaarschalk
• 1956 - Henk Stuurop (61), Nederlands pianist en zanger
• 1957 - Eugenio Castellotti (27), Italiaans autocoureur
• 1967 - Ko Suurhoff (61), Nederlands politicus
• 1980 - Mohammed Hatta (77), Indonesisch staatsman
• 1989 - Zita van Bourbon-Parma (96), keizerin van Oostenrijk
• 1993 - Thore Enochsson (84), Zweeds atleet
• 2003 - Willy Walden (97), Nederlands theatermaker
• 2004 - Piet Zwanenburg (90), Nederlands schaatscoach
• 2006 - Lennart Meri (76), Estisch schrijver, filmregisseur en oud-president
• 2007 - Lucie Aubrac (94), Frans verzetsstrijdster, lerares en vredesactiviste
• 2007 - Roger Beaufrand (98), was werelds oudste Olympisch gouden medaille winnaar
• 2007 - Saadoun Hammadi (76), Iraaks diplomaat en politicus
• 2007 - Gareth Hunt (65), Brits acteur
• 2007 - Babs van Wely (82), Nederlands Illustratrice
• 2008 - Maurice Pirenne (79), Nederlands componist
• 2009 - Alain Bashung (61), Frans zanger
• 2009 - Altovise Gore (65), Amerikaans actrice
• 2009 - Robert Hanell (84), Tsjechisch dirigent
• 2009 - Millard Kaufman (92), Amerikaans regisseur en schrijver
• 2009 - Coy Watson jr. (96), Amerikaans kindacteur
• 2010 - Peter Graves (83), Amerikaans acteur en regisseur
• 2010 - Urpo Leppänen (66), Fins politicus
• 2012 - Liesbeth Baarveld-Schlaman (77), Nederlands politica
• 2012 - Marcel Rohrbach (78), Frans wielrenner
• 2013 - François Narmon (79), Belgisch bankier en lid van het IOC
• 2013 - Vic Nees (77), Belgisch componist
• 2013 - Ieng Sary (87), Cambodjaans politicus

Viering/herdenking

• Pi-dag (3,14)
• Andorra onafhankelijkheidsdag 1993
• rooms-Katholieke kalender:
  • Heilige Mathilde (van Ringelheim) († 968)
  • Heilige Paulina († 1107)
  • Zalige Eva van Luik († 1265) (in bisdom Luik)

Weerextremen

Nederland

Dagrecords

• 1962 - Laagste etmaalgemiddelde temperatuur -1,5 °C
• 1991 - Hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 11 °C
• 1962 - Laagste minimumtemperatuur -9,7 °C
• 1991 - Hoogste maximumtemperatuur 17,6 °C
• 1951 - Hoogste uurgemiddelde windsnelheid 15,9 m/s
• 2003 - Langste zonneschijnduur 10,7 uur
• 1940 - Langste neerslagduur 13,7 uur
• 1940 - Hoogste etmaalsom van de neerslag 26,8 mm
• 1924 - Laagste etmaalgemiddelde relatieve vochtigheid 52 %

België

Dagrecords

• 1887 - Laagste etmaalgemiddelde temperatuur -2,8 °C
• 1991 - Hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 12,7 °C
• 1887 - Laagste minimumtemperatuur -6,3 °C
• 1991 en 1948 - Hoogste maximumtemperatuur 18,2 °C
• 1940 - Hoogste etmaalsom van de neerslag 17,5 mm

Uitzonderlijke gebeurtenissen

• 1942 - Op de Baraque Michel (Jalhay) ononderbroken vorstperiode van 26 december 1941 tot 14 maart 1942.

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie 14 March van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.