Grote nutteloze werken

Niet gebruikte spoorwegbrug te Varsenare, gebouwd voor de nooit aangelegde snelweg Calais-Zeebrugge.

Het nooit gebruikte Doeldok in de haven van Antwerpen.

Tuibrug bij Godsheide - geplande vierstrooksweg erover nooit aangelegd.

Metro van Charleroi - dit deel is nooit afgebouwd.

Brug voor een nooit voltooide weg met vier rijstroken in Strépy-Bracquegnies.

Brug te Herzele voorzien op het nieuwe maar niet-aangelegde N42-tracé.

'Grote nutteloze werken', is Nederlands voor Grands travaux inutiles, soms afgekort tot GTI. Deze informele term verwijst naar het gelijknamige boek waarin ongebruikte of onafgewerkte grootschalige openbare werken staan geregistreerd. De problematiek heeft haar wortels enerzijds in de Belgische wafelijzerpolitiek, een informele bestuurspraktijk waarbij de gelijke behandeling van regio's voorging op het nut van de investering. Anderzijds zijn vele werken ook toe te schrijven aan het streven van ingenieurs om in lopende projecten de toekomstige werken te calculeren, zodat toekomstige projecten makkelijker konden worden gerealiseerd.

De onafgewerkte GTI's zijn vaak terug te voeren op deze laatste oorzaak, de GTI's met beperkt nut zijn terug te voeren op de wafelijzerpolitiek. Aan deze praktijk is sinds de regionalisering van Openbare Werken naar de gewesten een einde gekomen, al vormde de hiermee gepaard gaande budgetherschikking een nieuwe oorzaak voor het stopzetten van lopende projecten (zoals de noordelijke tak van de Antwerpse Premetro).

Oorsprong van de naam

De term “Grands travaux inutiles” is geïntroduceerd door journalist Jean-Claude Defossé, die in de zomer van 1986 in de Vlaamse krant De Morgen gelezen had over de smeerpijp Limburg-Antwerpen. Over deze mislukte investering maakte hij een reportage voor het televisiejournaal van de Belgische Franstalige openbare omroep RTBF. Op 15 oktober 1986 bracht Defossé in het RTBF-informatiemagazine C’est à voir een televisiereportage over grote nutteloze werken uit: "Les bâtisseur d’ans pires" ('de bouwers uit de ergste jaren', maar tevens een woordspeling op "les bâtisseurs d’empires", 'de bouwers van imperia'). In 1990 publiceerde Defossé een boek, Le Petit Guide des Grands Travaux Inutiles, en in 1991 verzorgde hij gedurende 9 maanden op televisie het "Journal des Travaux Inutiles" (afgekort JTI). Met de reportages en het boek verwierf ook de term snel bekendheid in heel het land. Overzichten van grote blunders bij openbare investeringen duiken in de Belgische media sindsdien regelmatig op.

In Nederland werd eind jaren 90 dit soort misstanden ook aan het licht gebracht bij het televisieprogramma "Over De Balk" op Veronica.

Achtergrond en betwistingen

De term wordt ook wel gebruikt voor bouwwerken die wel in gebruik zijn genomen, maar waarvan het nut niet of nauwelijks bewezen is. Het nutteloze karakter van een aantal "Grands Travaux Inutiles” wordt betwist, niet enkel door de overheden die ze gebouwd hebben, maar voor wat België betreft ook door de taalgemeenschappen. Voorbeelden hiervan zijn het hellend vlak van Ronquières op het kanaal Charleroi-Brussel en de scheepslift van Strépy-Thieu (op het Centrumkanaal). Aanvankelijk stonden de investeringen niet in verhouding tot het verkeer op deze kanalen, maar de laatste jaren is een duidelijke toename van het aantal schepen en de tonnage merkbaar, zodat thans enig nut moeilijk ontkend kan worden.

Bekende grands travaux inutiles

België

Functioneert niet (of niet afgebouwd)

• Een voertuigentunnel in Antwerpen onder de Fr. Rooseveltplaats en de Teniersplaats. Deze tunnel zal nooit in gebruik worden genomen, omdat de lange uitrijhelling die noodzakelijk is door de diepte van de tunnel niet meer past in het huidige verkeersplan. De voorlopige metalen brug, die voor de bouw van deze tunnel werd aangelegd, werd in augustus 2006, na meer dan 30 jaar uiteindelijk afgebroken. Een tiental meter boven de huidige tunnel wordt in 2009 een nieuwe tunnel aangelegd. In het boek van Defossé wordt de foutieve bewering gedaan dat deze tunnel nooit in gebruik is genomen omwille van het formaat van de autobussen.
• 5 kilometer premetrotunnel (tramtunnel) in ruwbouw in Antwerpen. Het Vlaams Gewest nam in 2006 zo'n 100 meter van de premetrotunnel alsnog in gebruik voor de nieuwe tramlijn 5. In het kader van het Pegasusplan wordt de opening van het ongebruikte traject voorzien voor 2011. Twee stations langs de westelijke lijn alsook een zijarm van de westelijke lijn richting Noord blijven vooralsnog zonder bestemming. In het boek van Defossé wordt de onjuiste bewering gedaan dat er plannen hebben bestaan om een champignonkwekerij in te richten in de ongebruikte tunnels. In september 2008 werd bekend dat de oostelijke arm in gebruik zal worden genomen in het kader van een verlenging van tramlijn 24. Hierdoor zou ook de Noord-Zuid verbinding van het kruisstation Opera volledig worden opgenomen in het premetro-net, waar nu enkel de Oost-West verbinding in gebruik is.
• In Luik ligt 2,5 kilometer metrotunnel onder de Quai Saint-Léonard voor een nooit gebouwde metrolijn.
• De brug in de N73 bij Ham over het Albertkanaal, alsmede de brug over de Nijverheidsweg, zijn nooit in gebruik genomen. De weg die eroverheen zou komen bestaat slechts uit een aftakking van de E313 ter ontsluiting van een industriezone. Het baanlichaam ligt er al voor 2 km, maar wordt slechts door schapen begraasd. Zieluchtfoto.
• Het knooppunt Machelen (R0/E19) dat maar voor de helft in functie is. De andere helft is wel gebouwd maar nooit in gebruik genomen. Oorspronkelijk wou men de E19 laten doorlopen in Brussel maar die laatste gaf daar geen toestemming voor. Doordat men een paar kilometer verderop een groot voetbalstadion wil gaan bouwen, op het rangeerterrein van de NMBS in Schaarbeek, gaan er stemmen op om deze helft van het knooppunt als ingang te gebruiken om het stadion te bereiken. Zieluchtfoto.
• De A19-brug in Sint-Jan bij Ieper: In Sint-Jan vlakbij Ieper stopt een snelweg abrupt op een viaduct. Het was de bedoeling om de A19 Kortrijk-Ieper door te trekken tot aan de E40 in Veurne, maar in 2005 besliste de Vlaamse regering (Regering-Leterme I) dat die verlenging er niet komt. In de plaats koos ze ervoor om de N8 Ieper-Veurne op te waarderen tot 3 rijstroken met hier en daar een bypass. De regering wilde de A19 niet doortrekken omdat die het historisch slagveld van Pilkem Ridge zou doorkruisen. Duizenden Britten die sneuvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog liggen er nog in de klei. Zieluchtfoto.
• Een brug voor een weg met vier rijstroken in Strépy-Bracquegnies, vlakbij de scheepslift daar (onbekend wegenbouwproject).
• Tussen Varsenare en Jabbeke, in de buurt van het kanaal van Brugge naar Oostende, staan twee bruggen in ruwbouw in een weiland. Een leidt over een spoorbaan, de ander over een weg die eveneens nooit gebouwd is. Ze zijn aangelegd in 1976 en 1977 voor de nooit gebouwde verbinding Calais-Zeebrugge. Zieluchtfoto. De kostprijs was destijds 110 miljoen Belgische frank. Het agentschap Wegen en Verkeer van de Vlaamse overheid inspecteert de brugconstructies om de drie jaar met het oog op de veiligheid en het onderhoud (de veiligheid van het treinverkeer en de sporadische en illegale betreders van de bruggen moet gegarandeerd blijven). Omdat dit onderhoud te duur is voor een nutteloze constructie is inmiddels de afbraak gepland, vermoedelijk in 2011.
• Het OCMW van Leuven kreeg in 1975 toestemming om een nieuwe vleugel met 622 bedden te bouwen voor het Sint-Pietersziekenhuis. De ruwbouw werd in 1983 opgeleverd, doch de afwerking, uitgezonderd de benedenverdieping, werd nooit voltooid ingevolge een wijziging in het ziekenhuisbeleid van de overheid. Aangezien het gebouw niet geschikt is voor andere doeleinden zal het waarschijnlijk gesloopt worden en samen met het naburige Sint-Rafaël-ziekenhuis plaats maken voor het stadsvernieuwingsproject "Hertogendal", een nieuw "multifunctioneel stedelijk woongebied".
• Het kanaal Ieper-Komen: de bedoeling was om de IJzer via Ieper te verbinden met de Leie. Hiervoor diende men te Hollebeke een kanaaltunnel aan te leggen. De werken werden gestart in 1864. De aanleg van de tunnel bleek echter na diverse pogingen onmogelijk te zijn omwille van de slechte ondergrond. Daarom werd in 1910 afgezien van de bouw van een tunnel en besloot men een diepe sleuf te graven. Ook dit bleek onmogelijk: de ondergrond was van dien aard dat het kanaal niet stabiel was. Toen in 1913 de Sint-Elooisbrug instortte na grondverschuivingen besloot men het gedeelte tussen Komen en de Leie (rivier) niet af te werken; het kanaal stopt nu te Ieper. Zieluchtfoto.
• Het Ourthekanaal: de bedoeling van dit kanaal was om de Maas te Luik te verbinden met de Moezel te Wasserbillig. De Nederlandse koning Willem I ving aan met de bouw in 1827. Omwille van de Belgische en Luxemburgse onafhankelijkheid in 1830 en 1839 veranderde de politieke situatie. Op dat moment was men juist bezig met de aanleg van een tunnel te Bernistap, de tunnel zou 2.500 m lang worden, maar de bouw ervan werd gestaakt, de lengte van de tunnel bedroeg toen (en nu nog steeds) 1.130 m. Het kanaal vindt zijn einde dus nu dus in de tunnel van Bernistap en werd nooit verder afgewerkt. Zieluchtfoto.
• Euroshopping Mechelen: Een winkelcentrum in het stadscentrum, met een parkeertoren, winkels, een stadsfeestzaal en horecagelegenheden. Gebouwd in de jaren '60, en nooit geslaagd. De winkels hebben bijna altijd leeggestaan, de parkeertoren is ondanks een renovatie in 2000 in uiterst slechte staat en de stadsfeestzaal werd slechts met mondjesmaat gebruikt. Het gebouw is ondertussen gesloopt en er wordt een woonproject gebouwd worden onder de naam "Clarenhof". Zieluchtfoto.
• Bij Autelbas liggen aan weerszijde van de A4 twee bruggenhoofden die hadden moeten dienen als viaduct voor de 10 kilometer lange A28. Van de snelweg tussen Aarlen en Athus is uiteindelijk maar 3 kilometer aangelegd, maar begin jaren '80 is wel een begin gemaakt met het viaduct. Zieluchtfoto.
• Te Brussel ligt op Metrolijn 2 het spookstation Sainctelette. Dit is nooit in gebruik genomen door de geringe afstand tot de aangrenzende stations. Het is zichtbaar vanuit de metrotreinen. Op de treinaankondigers in de andere stations is de locatie van het station ook aangeduid, zonder naam.

Functioneert wel, maar het nut is niet of nauwelijks bewezen

• Premetro van Charleroi: Van de geplande 8 armen van het metronet zijn er 3 gebouwd, slechts anderhalve arm is in gebruik. Zie Métro Léger de Charleroi.
• Het hellend vlak van Ronquières
• De Scheepslift bij Strépy-Thieu
• De tuibrug in Godsheide bij Hasselt over het Albertkanaal, als deel van een nooit aangelegde wegverbinding tussen Hasselt en Genk in de provincie Limburg. Was bedoeld voor een vierbaansweg, wordt nu gebruikt als lokale weg.
• Het 2,5 km lange Doeldok op de linkeroever van de haven van Antwerpen. Nooit gebruikt omdat de kademuren schuin verlopen. Dit was zo gebouwd omdat men van plan was het dok uitsluitend voor overslag van petrochemie via pijpleidingen te gebruiken. De kademuren rechtzetten kostte meer dan een nieuw dok graven, dus is voor het laatste gekozen. Het Deurganckdok is er dus gekomen vanwege het Doeldok, dat nu dichtgestort wordt en een industrieterrein zal vormen.
• Een brug te Herzele, gebouwd in 1995 en voorzien op het nieuwe tracé van de N42 dat echter nog steeds niet aangelegd is. Tot op vandaag loopt alleen over de brug een weg.
• Een dubbel viaduct nabij Sint-Truiden over de N722 (Hasseltsesteenweg) is ooit gebouwd voor een verlengde N718. Deze is er echter nooit gekomen en maar een van de twee viaducten is in gebruik. Tevens is deze N718 over een lengte van een halve kilometer uitgevoerd als autosnelweg, iets wat ook als kleine GTI kan worden bestempeld.

Functioneerde niet maar heeft nu een nieuwe nuttige bestemming

• Een 5 kilometer lange premetrotunnel (tramtunnel) in Antwerpen in ruwbouw. Het Vlaams Gewest nam in 2006 zo'n 100 meter van de premetrotunnel alsnog in gebruik voor de nieuwe tramlijn 5. In het kader van het Pegasusplan wordt de opening van het ongebruikte traject voorzien voor 2011. Twee stations langs de westelijke lijn alsook een zijarm van de westelijke lijn richting Noord blijven vooralsnog zonder bestemming. In het boek van Defossé wordt de onjuiste bewering gedaan dat er plannen hebben bestaan om een champignonkwekerij in te richten in de ongebruikte tunnels. In september 2008 werd bekend dat de oostelijke arm in gebruik zal worden genomen in het kader van een verlenging van tramlijn 24. Hierdoor zou ook de Noord-Zuid verbinding van het kruisstation Opera volledig worden opgenomen in het premetro-net, waar nu enkel de Oost-West verbinding in gebruik is.
• Het kanaal bij Sint-Job-in-'t-Goor. Een klein stukje kanaal dat deel zou uitmaken van het duwvaartkanaal dat het Albertkanaal met het Schelde-Rijnkanaal zou verbinden zonder door de drukke Antwerpse haven te moeten passeren. Bij de aanleg van de E10-snelweg (thans de E19) werden daarom meteen de nodige graafwerken gedaan en een brug over het toekomstige kanaal gebouwd. Uiteindelijk werden de plannen onder druk van milieugroeperingen opgeborgen. De ene helft is een watersportgebied (E10-plas). De andere helft is een natuurgebied (deels gedempt voor de aanleg van de bedding van de HSL tussen Antwerpen en Nederland. Ook in Oelegem werd dit soort werken uitgevoerd. Kaaimuren en een brug van de E34, alsook een inham aan het Albertkanaal.
• De snelweg A1 (E19) is voorzien op de aanleg van een supersnelweg op de middenstrook die Brussel direct met Antwerpen moest verbinden, met enkel een op- en afrit in Mechelen. De middenberm is daardoor bijzonder breed (ca. 40 m). Op het stuk tussen Antwerpen en Kontich na werd deze supersnelweg nooit gerealiseerd, wat tot vele hectaren nutteloos onteigende grond leidde en tal van nodeloos lange bruggen en een slechts gedeeltelijk gebruikte verkeerswisselaar in Mechelen. In 1997 werd deze vrije middenstrook gebruikt voor de aanleg van het Witte Kinderbos (ter nagedachtenis van vermoorde en in het verkeer omgekomen kinderen). Dankzij deze foute beoordeling in het verleden kan er nu tussen het knooppunt Machelen en de bestaande spoorlijn Brussel-Antwerpen (ter hoogte van Zemst) een snelle spoorverbinding aangelegd worden die deel uitmaakt van het Diabolo-project om de nationale luchthaven Brussels Airport te verbinden met alle steden van België (voltooiing voorzien voor 2013). In juli 2007 zijn de eerste werken hiervoor van start gegaan.
• De smeerpijp langs het Albertkanaal. Een pijpleiding van 5 miljard frank, bedoeld om vervuild water uit Belgisch-Limburg (vooral van Tessenderlo Chemie) naar de Schelde te transporteren. Door constructiefouten heeft deze leiding nooit als zodanig gefunctioneerd. In de jaren negentig is de leiding omgebouwd voor het transport van drinkwater.

Nederland

Fundamenten van een theater in Middelburg dat door een technisch gebrek niet kon worden voltooid.

Het ingepolderde maar weer volgelopen Naardermeer is nu een natuurgebied.

De grondwerken voor de A4 liggen al 30 jaar klaar.

Kasteel Almere staat er sinds 2002 onafgebouwd bij.

• De Fossa Eugeniana is een zeventiende-eeuwse GTI. De Spanjaarden begonnen dit kanaal tussen de Maas en de Rijn in 1626, om de Maas- en Rijnhandel af te snoepen van de afgescheiden en vijandige Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en om te leiden naar Antwerpen. Het kanaal is nooit volledig afgemaakt, maar grote delen van het verloop zijn heden nog goed te herkennen. Het is 4,30 meter breed en 50 km lang.
• Het 75 kilometer lange Noordhollandsch Kanaal, in het begin van de 19e eeuw in opdracht van koning Willem I aangelegd als verbinding tussen Amsterdam en de Noordzee, bleek al snel te smal en te bochtig. Het is later vervangen door het slechts 21 kilometer lange Noordzeekanaal, waarmee werd begonnen in 1865. Het kanaal heeft wel een functie in de waterbeheersing en pleziervaart. Ten noorden van Alkmaar is er nog beroepsvaart.
• Vanaf station Amsterdam Centraal loopt een nooit gebruikte tunnel in oostelijke richting, gebouwd voor een metrolijn naar IJburg. Omdat op IJburg minder woningen worden gebouwd dan was gepland, is gekozen voor een bovengrondse tramverbinding (de IJtram) die geen gebruik maakt van deze tunnel. De tunnel zal nu deels worden gebruikt door een chocolademuseum.
• In Amsterdam bevindt zich onder het metrostation Weesperplein nog een metrostation in ruwbouw voor de nooit gebouwde Oost-Westmetrolijn (Muiderpoortstation – Osdorp). Tijdens de Koude Oorlog was dit gedeelte van het station ingericht als atoomschuilkelder. In juni 2006 zijn alle voorzieningen van de schuilkelder echter weggegehaald omdat er een nieuwe functie is bedacht voor de ruimte. Onder het metrostation zal een internetdatacenter (AMS-IX) komen.
• In Middelburg werd begonnen met de bouw van een groot nieuw theater; de bouw werd stopgezet toen de bouwput vol grondwater liep en aangrenzende huizen daardoor verzakten en zelfs dreigden in te storten. 'Zieluchtfoto.
• Na Oostelijk Flevoland en Zuidelijk Flevoland zou het zuidwestelijk deel van het IJsselmeer (Markermeer) worden ingepolderd. Begonnen werd met de aanleg van de Houtribdijk die in 1976 werd voltooid. De inpoldering werd echter afgeblazen, en de Houtribdijk is alleen in gebruik als N302.
• In Lelystad is behalve Station Lelystad Centrum ook een station Lelystad Zuid aangelegd in ruwbouw. Lelystad heeft zich echter minder snel ontwikkeld dan gedacht. Hierdoor ligt het nooit afgebouwde station nog altijd een eind buiten de stad. Toekomstige uitbreiding van Lelystad zal er mogelijk voor zorgen dat het station alsnog gebruikt kan worden en er aanlegkosten bespaard worden. Waarschijnlijk zal het station geopend worden rond 2015/2020 wanneer de nieuwe Lelystadse wijk Warande gereed is. Tevens wordt er onderzocht of het station niet eerder geopend kan worden samen met een pendelbus naar Lelystad Airport. Zieluchtfoto.
• De grondwerken van de A4 Midden-Delfland zijn tevens als GTI te beschouwen. Hoewel de grondwerken er al zo'n 30 jaar liggen, is de weg nog steeds niet aangelegd. Er zijn nieuwe plannen voor de aanleg van de autosnelweg, maar waarschijnlijk wordt de A4 verdiept aangelegd, waarbij de grondwerken dus alsnog weggegraven moeten worden.
• Ook de grondwerken van de geplande A3 die in de jaren zeventig zijn aangelegd tussen Amsterdam en Aalsmeer hebben jaren ongebruikt gelegen. De plannen voor de rijksweg zijn afgeblazen. Voor de aansluiting van de A3 op de A10 was een turbineknooppunt als knooppunt Watergraafsmeer gepland; voor de aansluiting van de A3 op de A9 (destijds Rijksweg 6) een knooppunt van het type vlinderdas. Thans zijn delen van de taluds afgegraven en is/wordt op het tracé o.a. woningbouw gepleegd. Het tracé is thans nog deels herkenbaar als lijnen in het landschap, zoals stratenpatronen.
• Ook het dempen van grachten kan men bestempelen als een GTI als dit gevolgd wordt door een heropengraving. In 1964 werd het noordwestelijk deel van de binnenstadse omsingeling van Utrecht gedempt. Nog geen 40 jaar later is het gedeelte Nieuwekade weer heropgegraven. Dat betekent tweemaal kosten, terwijl het resultaat slechts een ongewenste modernisering is. De gemeente heeft plannen om nog meer singels te heropenen, zoals de Catherijnesingel/-baan. Er lijkt zelfs sprake van een GTI-trend, aangezien ook plaatsen als Breda, Drachten en Meppel gedempte havens en vaarten heropgraven. De tijdgeest en daarbij veranderde maatschappelijke denkbeelden liggen hieraan ten grondslag, dus kan het niet per se als nutteloos gezien worden.
• In de jaren zeventig werd voor 30 miljoen gulden op de Punt van Reide een sluizencomplex aangelegd, dat water zou ontvangen van het aan te leggen buitendijkse Dollardkanaal. Wegens milieubezwaren is het kanaal nooit aangelegd. De sluis is weer afgebroken en de sluisdeuren zijn hergebruikt voor de sluizen bij Nieuwe Statenzijl. Zieluchtfoto.
• Kasteel Almere is een kasteel in de buurt van Almere. De bouw begon in 2000, maar is vanwege financiële problemen in 2002 stilgelegd. In 2005 is het project opgekocht door Gravin BV met de intentie het project af te maken. Een door Gravin BV ingediend plan om op het terrein ook 500 woningen te bouwen is in januari 2008 door de gemeente Almere afgekeurd.

Suriname

• In het kader van het Kabalebo-project werd van 1976 tot 1978 een 80 kilometer lange spoorweg aangelegd, van het Indianendorp Apoera naar het Bakhuisgebergte waar bauxiet zou worden gewonnen. Het Kabalebo-project is stopgezet en de spoorweg is op wat incidentele ritten na nooit gebruikt.

Duitsland

Het immense badhotel Prora

Landsberger Arkaden in Berlijn

• In 1936 begon op het eiland Rügen de bouw van een badhotel voor twintigduizend gasten, dat zou worden beheerd door de Nazi-organisatie Kraft durch Freude. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak werd de bouw gestaakt. Het hotel, officieel KdF-Seebades Rügen geheten, maar meestal kortweg Prora genoemd, is nooit afgebouwd en is nimmer gebruikt voor het doel waarvoor het was ontworpen. Zieluchtfoto.
• Kalkar, een kerncentrale met een kweekreactor, de Kweekreactor Kalkar, die in een samenwerkingsverband tussen Duitsland, België en Nederland is gebouwd. De centrale werd in 1985 opgeleverd en was klaar om in bedrijf te worden genomen, maar door de aanhoudende protesten en de ook steeds alarmerender wordende veiligheidsrapporten is dat nooit gebeurd. Het project kostte € 3,5 miljard. In 1995 heeft Hennie van der Most de centrale voor maar € 2,5 miljoen gekocht en als hotel en pretpark (Kernwasser Wunderland, tegenwoordig Wunderland Kalkar) ingericht. Zieluchtfoto.
• In 1996 werd de grondsteen voor de Landsberger Arkaden gelegd, het op een na grootste winkelcentrum in Duitsland. Het ontwerp is van de sterarchitect Aldo Rossi. Het gekozen gebied ligt ver van het centrum in een gedeelte van Oost-Berlijn waar de koopkracht gering is, de werkloosheid hoog en de detailhandel al in de rode cijfers zit. Resultaat: een ruwbouw, investeerders (IKEA) die zich terugtrokken, € 15 miljoen schade voor de stad Berlijn en een tien jaar durende zoektocht naar nieuwe investeerders. In juni 2007 werd er weer gebouwd aan de Landsberger Arkaden: een Weense projectontwikkelaar bouwde voor 50 miljoen euro de ruïne om tot een viersterrenhotel met 550 kamers. Het hotel opende in 2009 zijn deuren. Zieluchtfoto.

Noord-Korea

Het Ryugyong Hotel in Pyongyang

• Het Ryugyong Hotel in de Noord-Koreaanse hoofdstad Pyongyang. Dit hotel moest met 329 meter een van de hoogste gebouwen ter wereld worden. Het werk is echter wegens geldgebrek en ontwerp- en constructiefouten stilgelegd toen het hotel in ruwbouw gereed was. In 2008 werd aan de afbouw begonnen; westerse waarnemers zijn echter van mening dat dit voor de schijn is, aangezien het gebouw door onder meer de slechte kwaliteit van zijn beton niet in gebruik genomen kan worden. Zieluchtfoto.

Indonesië

• De Pakanbaroe-spoorweg op het eiland Sumatra is aangelegd door de Japanse bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog. De spoorweg werd gebouwd door Nederlandse, Britse, Australische en Amerikaanse krijgsgevangenen en Indonesische romoesja's. Op 15 augustus 1945 was de spoorweg klaar. Op dezelfde dag capituleerde Japan. Hierdoor werd de spoorweg nooit gebruikt voor het doel waar die voor was aangelegd. De enige trein die er overheen heeft gereden, voerde de bevrijde krijgsgevangenen af. De spoorweg raakte daarna snel in verval en werd nooit meer gebruikt. Eén van de redenen daarvoor was dat hij slecht gepland was, een andere dat hij her en der was gesaboteerd.

Rusland

Kaart van de Poolcirkel-spoorlijn

• De aanleg van de Poolcirkel-spoorlijn werd in 1947 door duizenden dwangarbeiders begonnen, in opdracht van Stalin. Het uiteindelijk doel was een spoorlijn van de Arctische Oeral naar de Beringstraat. Nadat een oorspronkelijk plan onzinnig bleek, werd een ander traject gekozen. Van de geplande bijna 1500 kilometer uit de eerste fase tussen Tsjoem en Igarka werd uiteindelijk ongeveer 58% aangelegd. Wegens de extreem hoge kosten werd na dood van Stalin het project in 1953 afgebroken. Gedeelten bleven nog een tijd in gebruik. Momenteel zijn er plannen om delen van de lijn opnieuw aan te leggen voor de olie- en gaswinning.
• De omleiding van de noordwaartse loop van de grote Siberische rivieren was een verschillende malen opnieuw opgestart Sovjetproject in de jaren '60, '70 en '80 om de zuidelijker gelegen Kaspische Zee en het Aralmeer aan te vullen met water, aangezien door massale landbouwprojecten in Centraal-Azië het waterpeil van beide waterbekkens snel daalde. Het graven van kanalen hiervoor moest door middel van atoomexplosies gebeuren. Vanwege de enorme kosten en de grote weerstand is, afgezien van een groot radioactief meer, het project nooit van de grond gekomen.
• Tv-toren van Jekaterinenburg in het centrum van deze stad. De bouw werd gestart in de jaren 1980 en het gebouw moest een hoogte van 361 meter bereiken. Sinds het begin van de jaren 1990 is de bouw vanwege financiële tekorten echter gestaakt op 220 meter en sindsdien vormt het een van Ruslands vele dolgostrojs. Andere voorbeelden van dolgostrojs zijn het Huis van de Sovjets in Kaliningrad, het 104-meter hoge gebouw KATEKINIIoegol in Krasnojarsk, waarvan de bouw in de jaren '80 werd gestaakt en waarbij waarschijnlijk constructiefouten zijn gemaakt, zodat een nieuwe functie moeilijk lijkt, en het met 100.000 m² grootste zakencomplex Zenit in Moskou, waarvoor Rusland nog altijd een schuld van ruim 200 miljoen aan Italië heeft en dat sinds 1995 (voor 80-95% voltooid) staat te vervallen nabij metrostation Joego-Zapadnaja.

China

• Nieuw Ordos: Een stad in Binnen-Mongolië vlakbij Ordos. Er woont niemand.

Boeken

Over het onderwerp zijn enkele boeken geschreven:

• In 1990 publiceerde de RTBF-journalist Jean-Claude Defossé het boek Le Petit Guide des Grands Travaux Inutiles na een aantal van de GTI's al op bijzonder humoristische wijze te hebben voorgesteld in het tv-journaal van de RTBF. Naar analogie van de Michelin sterren kende hij de GTI's meer of minder houwelen toe naargelang de waarde van hun nutteloosheid.
• In 1993 kwam de Belgische journalist Douglas De Coninck met het boek Blijvende blunders. De grote nutteloze werken.
• In 1995 schreven Lex Veldhoen en Jan van den Ende Technische Mislukkingen. In de 35 hoofdstukken van dit boek worden er negen aan GTI gewijd.
• In 2003 verscheen Technische Mislukkingen 2, ditmaal van Lex Veldhoen alleen. Onder andere de grote Russische waterwerken en de Haagse tramtunnel worden hierin behandeld.

Andere onbenutte bouwsels

• Bouwwerken die bewust zonder nut zijn gebouwd worden folly's genoemd.

Externe links

• Site over nutteloze werken