Gebruiker:DennisPeeters/Werkpagina Testpagina/Werkpagina5

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Aan dit project wordt (tijdelijk) niets meer gedaan. Als je interesse hebt om dit project nieuw leven in te blazen, neem dan via mijn overlegpagina contact met mij op.
Concentratiekamp Dachau

Toegangshek van het voormalige concentratiekamp
Opgericht 1933
Bevrijding 1945
Locatie Dachau, Duitsland
Beheerder SS
Soort Politieke gevangenen, joden
Gevangenen 200.000+
Dodental 26.613


Concentratiekamp Dachau was het eerste grootschalig opgezette concentratiekamp in Nazi-Duitsland. Het kamp werd gebouwd in de nabijheid van de Zuid-Duitse stad Dachau (bij München).

Naar Dachau werden meer dan 200 000 mensen gedeporteerd.[1] Hiervan zijn er in het kamp zelf 25 613 om het leven gekomen en nog eens 10 000 in de subkampen.[2]

Oprichting[bewerken | brontekst bewerken]

Sinds de machtsovername van Adolf Hitler op 30 januari 1933, waren er door heel Duitsland meerdere wilde kampen geopend. De Sturmabteilung (SA) en de Schutzstaffel (SS) waren de voornaamste bewakers en beheerders ervan. De kampen waren vooral bedoeld om politieke gevangenen in op te sluiten. De meeste kampen hadden 'slechts' een capaciteit van enkele tientallen mensen en waren voornamelijk bedoeld als tijdelijk onderkomen. Daags na de Rijksdagbrand op 27 februari 1933 werden alle burgerrechten opgeschort en werd Schutzhaft toegepast.[3] Dit hield in dat iedereen die mogelijk een bedreiging van de staat vormde kon worden opgepakt. De wilde kampen waren vaak chaotisch georganiseerd en daarom besloot men om in Beieren alle wilde kampen te sluiten en één groot, centraal concentratiekamp te bouwen in Dachau.

De opzet van concentratiekamp Dachau was daarentegen anders. Dachau werd professioneel aangepakt en moest een capaciteit krijgen van vijfduizend personen. Bovendien was het kamp bedoeld voor de langere termijn. Echter, de reden bleef hetzelfde: het interneren van politieke gevangenen om zo het voortbestaan van het nationaalsocialisme te garanderen.

Op 20 maart 1933 kondigde Himmler oprichting van Dachau publiekelijk aan.[4] Dachau werd gebouwd in op de plaats van een voormalige kruitfabriek en was op 21 maart 1933 klaar.[4] Het was het eerste officiële concentratiekamp en vormde daarmee een prototype voor latere kampen.

Het kamp had twee sectoren: het concentratiekamp en het crematorium. Het kamp zelf bestond uit 32 barakken en de binnenplaats tussen de gevangenis en de centrale keuken werd gebruikt als executieplaats. Het kamp was omgeven door hekwerk met prikkeldraad, een gracht en een muur met zeven wachttorens.[5]

Dachau tot aan de oorlog (?)[bewerken | brontekst bewerken]

1933[bewerken | brontekst bewerken]

Hilmar Wäckerle was de eerste commandant van het kamp en vetrouwde de bewaking toe aan leden van de Beierse Ländespolizei.[4] De eerste gevangenen arriveerde al snel na de opening van het concentratiekamp. Zestig communistische en socialistische politieke tegenstanders werden in vrachtwagens naar het kamp gebracht.

Dachau tijdens de oorlog[bewerken | brontekst bewerken]

Organisatiestructuur[bewerken | brontekst bewerken]

Medische experimenten[bewerken | brontekst bewerken]

Net als in andere concentratiekampen werden ook in Dachau medische experimenten uitgevoerd. Himmler stelde in 1942 vast dat er een onbeperkt aantal gevangenen voor de experimenten beschikbaar waren gesteld.[6]

Luchtdrukverschillen[bewerken | brontekst bewerken]

Op 22 februari 1942 begonnen de Duitsers aan een serie experimenten met betrekking tot luchtdrukverschillen. Aanleiding hiervan was dat Duitse vleigers problemen ondervonden bij het vliegen op grote hoogte.[6] Het onderzoekslaboratorium van de Luftwaffe liet een decompressiekamer in Dachau installeren. Hierin kon men exact dezelfde omstandigheden in na bootsen die de vliegers op grote hoogte ondervonden.

Men onderzocht hoe het menselijk lichaam reageerde bij een snelle stijging naar meer dan twintig kilometer hoogte en bij een plotseling val van die hoogte. SS-arts Sigmund Rascher had de leiding over dit project waar meer dan tweehonderd gevangenen aan deelnamen. Zeventig tot tachtig gevangenen overleefde de experimenten niet.[7]

Malaria[bewerken | brontekst bewerken]

Op 23 februari 1942 begon Claus Schilling met zijn onderzoek naar een medicijn voor de tropische ziekte malaria. Aan dit experiment deden 1 100 gevangenen mee.[7] De gevangenen werden geïnjecteerd met malaria. Hierna probeerde Schilling diverse methodes uit om de ziekte te bestrijden. Hij ging door met de experimenten tot 5 april 1945.[7]

Indien gevangenen ernstig ziek waren geworden en dreigden te sterven aan de gevolgen van malaria, dan werden ze naar een andere afdeling van het Revier (ziekenafdeling) overgracht. Bij het overlijden aldaar, werd nooit de doodsoorzaak malaria opgegeven.[6]

Onderkoeling[bewerken | brontekst bewerken]

Op 15 augustus 1942 begonnen de Duitsers ook met experimenten die betrekking hadden op de onderkoeling van het menselijk lichaam. Ernst Holzlöhner, Erich Finke en Sigmund Rascher waren aangewezen om te onderzoeken hoe ze onderkoelde piloten langer in leven konden laten. Het kwam in die tijd regelmatig voor dat Duitse piloten in zee waren gevallen en nadat ze uit het water werden gered alsnog om het leven kwamen vanwege de onderkoeling.

De experimenten werden uitgevoerd in een speciaal hiervoor geïnstalleerd waterbassin. Dit bassin, van twee bij drie meter en anderhalve meter diep, werd gevuld met ijskoud water. De gevangenen werden in dit bassin geplaatst en na een bepaalde tijd werden ze uit het water gehaald. Hierna begon de voor de Duitsers interessante fase van het project: de juiste manier van opwarmen vinden. De meest effectieve manier van opwarmen bleek een bad te zijn van 38 graden celsius.[6] Aan dit experiment deden ongeveer driehonderd gevangenen mee, waarvan er tussen de tachtig en negentig om het leven zijn gekomen.[6]

SS-arts Rascher ging nog een stap verder in dit proces. Nadat het besluit was gevallen om, vanwege gebrek aan resultaat, te stoppen met deze experimenten, ging hij toch verder. Tot aan mei 1943 probeerde hij te onderzoeken of schotwonden van invloed waren op de overlevingskansen bij onderkoeling. De SS nam de arts vanwege zijn wangedrag later gevangenen.

Overige proeven[bewerken | brontekst bewerken]

Naast deze drie voornaamste proeven, zijn er in Dachau nog meer experimenten mt gevangenen uitvoerd. Het betreft hier onder andere het beproeven van homeopathische geneesmiddelen voor tuberculosepatiënten, beproeven van genezingsmethoden tegen kunstmatig veroorzaakte flegmonen en het drinkbaar maken van zeewater.[6]

Over de resultaten van deze proeven is weinig bekend. Eveneens is het onduidelijk hoeveel gevangenen hebben deelgenomen aan deze experimenten. Het is dan ook lastig in te schatten hoeveel slachtoffers zijn gemaakt tijdens deze experimenten. Wel bekend is dat velen de experimenten niet overleefden, terwijl de meeste overlevende blijvende invaliditeit hadden.

Bevrijding[bewerken | brontekst bewerken]

Verzorging gevangenen[bewerken | brontekst bewerken]

Executie van kampbewakers[bewerken | brontekst bewerken]

Slachtoffers[bewerken | brontekst bewerken]

Berechting[bewerken | brontekst bewerken]

Dachau-proces[bewerken | brontekst bewerken]

Na de oorlog[bewerken | brontekst bewerken]

Eerste kamp[bewerken | brontekst bewerken]

Ingang van KZ Dachau in 1945

Kamp Dachau werd gebouwd in een overtollige kruitfabriek, en was op 21 maart 1933 klaar. Het was het eerste concentratiekamp en vormde daarmee een prototype voor latere kampen. De basisopzet en organisatie werden uitgedacht door Lagerkommandant Theodor Eicke, die later inspecteur zou worden van alle concentratiekampen. Dachau werd onder de bevolking spreekwoordelijk voor de nazi-terreur: "Ssst, mond houden, anders kom je nog in Dachau!"

Gevangenen[bewerken | brontekst bewerken]

In eerste instantie werden in Dachau politieke tegenstanders van Hitler gevangengezet, zoals communisten en sociaaldemocraten. Al direct in het eerste jaar kwamen tientallen politieke gevangenen om het leven. In de loop der tijd werd de bevolking van het kamp meer divers, het kamp vulde zich met Roma, homoseksuelen, misdadigers, verzetsstrijders en vooral Joden. Opvallend was ook het grote aantal gevangenen dat vanwege religieuze betrokkenheid werd vastgezet.

Religieuzen[bewerken | brontekst bewerken]

Dachau was het kamp waar de meeste christenen werden gedetineerd. Volgens richtlijnen van Himmler werd Dachau het centrale priesterkamp, geestelijken uit heel Europa werden in Dachau samengebracht en bewoonden gezamenlijk een apart deel van het kamp. Deze religieuzen werden opgepakt vanwege hun verzet tegen het nazi-regime. Volgens archieven van de rooms-katholieke kerk werden minstens 3000 diakenen, priesters en bisschoppen in het kamp gevangen gehouden, in werkelijkheid waarschijnlijk aanzienlijk meer. Onder de gevangenen bevonden zich onder andere Titus Brandsma (katholiek priester uit Nederland, zalig verklaard in 1985), Karl Leisner (eveneens een katholiek priester, zaligverklaard in 1966) en Martin Niemöller, een protestants theoloog en verzetsleider.
Ook veel Jehova's getuigen werden naar dit kamp gedeporteerd.

Gevangenen in Dachau bij de bevrijding

Joden[bewerken | brontekst bewerken]

Na de annexatie van Oostenrijk door het 'Duitse Rijk' op 12 maart 1938 werden de Oostenrijkse Joden naar Dachau getransporteerd, dit gebeurde vanaf de zomer van 1938. Op 1 oktober 1938 neemt Hitler Sudetenland in, een grensgebied tussen Duitsland en Tsjechië. Ook hier worden de Joden en andere ongewenste elementen - zoals verzetsstrijders en communisten - opgepakt en afgevoerd naar Dachau. Dit patroon zou zich voortzetten binnen elk land dat de Duitsers in de volgende jaren annexeerden, bezetten of veroverden. Vele honderden Nederlanders zaten aldus in Dachau gevangen, meestal afkomstig uit de Joodse gemeenschap en communistische verzet.

Dwangarbeid[bewerken | brontekst bewerken]

De ingang van het Concentratiekamp KZ Dachau (dit is het originele gebouw, gefotografeerd in 2005)

De meeste gevangenen in Dachau werden ingezet als dwangarbeider. Dachau leverde arbeidskrachten aan 197 firma's, vooral in de wapenindustrie. Gerenommeerde bedrijven als BMW en Messerschmitt maakten gebruik van deze goedkope krachten. Veel dwangarbeiders stierven door honger en uitputting.

In Dachau werden medische experimenten op gevangenen uitgevoerd. Ook Nederlanders zijn onderworpen geweest aan deze experimenten, waarbij ze bijvoorbeeld in een ijsbad ernstig onderkoeld raakten tot bewusteloosheid volgde. Vervolgens werd op verschillende manieren getracht ze weer bij kennis te brengen. Meestal volgde echter de dood. Met dit experiment wilden de nazi's ontdekken hoe lang een militair in ijskoud water zou kunnen overleven. Veel experimenten stonden in dienst van de Luftwaffe; zo werd bezien hoelang een mens buiten zuurstof kon en hoeveel G-krachten iemand kon verdragen. Ook werd geëxperimenteerd met ziekten. Gevangenen werden opzettelijk besmet, waarna het ziekteproces nauwkeurig werd gedocumenteerd. De medische experimenten stonden onder leiding van Doktor Schilling. Schilling is berecht tijdens het Proces van Neurenberg en ter dood veroordeeld door ophanging.

Vrouwenkamp[bewerken | brontekst bewerken]

In 1944 werd een vrouwenkamp aan het complex toegevoegd en werden vrouwen uit Auschwitz naar Dachau overgebracht. Van de vrouwelijke bewakers werd vooral Eleonore Fanny Baur genoemd als uitzonderlijk wreed.

Bevrijding[bewerken | brontekst bewerken]

Executie van SS'ers door de geallieerden op 29 april 1945

In de dagen voorafgaand aan de bevrijding arriveerden in Dachau gevangenentransporten uit andere concentratiekampen. De meeste mensen verkeerden in een erbarmelijke toestand van uitputting en ondervoeding. Op 26 april 1945 startte vanuit Dachau een beruchte dodenmars. Groepsgewijs vertrokken rond de 7000 gevangenen uit het hoofdkamp en de buitencommando's aan een lange voettocht. Onderweg werden velen doodgeschoten door SS'ers; daarnaast stierven talloze gevangenen door honger, kou of uitputting.

De laatste Lagerälteste was Oskar Müller, een latere minister in Hessen. Müller vreesde een massamoord op de overgebleven gevangenen, daarom stuurde hij twee gevangenen erop uit om contact te leggen met de Amerikanen, met het verzoek het kamp te bevrijden. Op 29 april 1945 bereikten de geallieerden het kampterrein. Daar stuitten de Amerikanen op een goederentrein met een evacuatietransport uit Buchenwald. In de open wagons lagen 2000 lijken. Bij het crematorium troffen de soldaten nog eens 3000 lijken aan. De soldaten waren zo onder de indruk van hetgeen ze in Dachau aantroffen dat ze de achtergebleven kampwachten executeerden. Later zouden ze inwoners van het stadje Dachau dwingen om het kamp te bezoeken. De inwoners beweerden niets geweten te hebben van hetgeen zich in het kamp afspeelde en waren diep onder de indruk.

De nog aanwezige 32 000 gevangenen werden door de Amerikanen bevrijd. Onder hen bevond zich Alexander von Falkenhausen, die verdacht was van betrokkenheid bij de bomaanslag op Adolf Hitler, maar bij gebrek aan bewijs was opgesloten. Hij werd in verschillende gevangenissen vastgehouden, tot hij in 1948 werd uitgeleverd aan België. Hier werd hem 12 jaar dwangarbeid opgelegd, maar na drie weken werd hij al vrijgelaten en over de grens gezet.[8][9]

Na de oorlog werd onder anderen Johannes Blaskowitz in Dachau opgesloten.

Aantallen[bewerken | brontekst bewerken]

Het kamp beschikte over een gaskamer voor het ontluizen van kledingstukken. Deze gaskamer is voor zover bekend nooit gebruikt voor het systematisch ombrengen van mensen. De ten dode opgeschreven gevangenen werden op transport gesteld naar andere vernietigingskampen. Het kamp beschikte wel over één en later twee crematoria.

In de jaren 1933 tot 1945 werden in totaal 206 200 mensen uit 30 landen in Dachau gedetineerd. Volgens de kamparchieven kwamen hiervan 31 591 mensen om het leven, maar in werkelijkheid is het aantal vele malen groter.

Dachau museum[bewerken | brontekst bewerken]

Dachau is nu een museum en gedenkplaats. Het museum is in 2005 gerenoveerd. Het terrein geeft een goede indruk van hetgeen zich in Dachau heeft afgespeeld. Met de renovatie is de oorspronkelijke toegangspoort met de tekst “Arbeit macht Frei” weer in gebruik genomen. Dachau Herinneringscentrum is vrij toegankelijk en open dinsdag t/m zondag. Elk jaar vindt er begin mei een internationale herdenkingsceremonie plaats. Ook in Nederland vindt jaarlijks een herdenking plaats bij het Nationaal Dachau Monument te Amsterdam.

Bekende gevangenen en slachtoffers[bewerken | brontekst bewerken]

Literatuurlijst/Bronnen[bewerken | brontekst bewerken]

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Konzentrationslager Dachau op Wikimedia Commons.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gebruiker:DennisPeeters/Werkpagina_Testpagina/Werkpagina5&oldid=67386958"