Kortenberg

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Kortenberg
Gemeente in België Vlag van België
Kortenberg (België)
Kortenberg
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Vlaams-Brabant Vlaams-Brabant
Arrondissement Leuven
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere 		34,7 km² (2021)
70%
15,93%
14,07%
Coördinaten 50° 53' NB, 4° 32' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid 		20.920 (01/01/2023)
49,34%
50,66%
602,84 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder 		(01/01/2023)
21,22%
59,06%
19,72%
Buitenlanders 12,67% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester Alexandra Thienpont (CD&V)
Bestuur CD&V, Open Vld
Zetels
CD&V
N-VA
Open Vld
Groen
KNV Kortenberg
 27
11
7
5
3
1
Economie
Gemiddeld inkomen 24.371 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad 4,22% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
3070
3071
3078
3078 		Deelgemeente
Kortenberg
Erps-Kwerps
Everberg
Meerbeek
Zonenummer 02 - 016
NIS-code 24055
Politiezone HerKo
Hulpverleningszone Vlaams-Brabant West
Website www.kortenberg.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Leuven
in de provincie Vlaams-Brabant
Foto's
Abdij van Kortenberg
Abdij van Kortenberg
Portaal  Portaalicoon   België

Kortenberg is een plaats en gemeente in de provincie Vlaams-Brabant in België. De gemeente telt ruim 20.000 inwoners en ligt ongeveer halverwege tussen Brussel en Leuven.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Op het grondgebied van deelgemeente Erps-Kwerps is een Romeinse villa opgegraven. Tevens vond men op de site een begraafplaats van de Franken.

In 1095 erkende Gualgericus, bisschop van Kamerijk, het bestaan van de religieuze gemeenschap op de Curtenbergh. Daarom wordt 1095 als stichtingsdatum van Kortenberg aanvaard. De kloosterlingen verhuisden in 1222 van deze heuvel naar het dal aan het Minneveld waar nu nog steeds de abdij van Kortenberg is gevestigd.

Mijlpaal 1709

Van oudsher is het de woonplaats van de heren van Cortenberg, die een belangrijke rol speelden in de geschiedenis van het hertogdom Brabant. Ook was Kortenberg de plaats waar de Staten van Brabant werden samengeroepen. Zo ook op 27 september 1312, toen het Charter van Kortenberg in de abdij van Kortenberg door hertog Jan II van Brabant werd getekend. Daarmee werd de eerste keure op het Europees vasteland van die aard bezegeld, als tweede charter over de rechten van de burgers na de Magna Carta.[1]

Erps was, zeker sinds 1286, de hoofdplaats van een meierij.

De aanleg van een steenweg van 1706 tot 1709 was een belangrijke gebeurtenis in de groei van de gemeente, evenals de aanleg van de spoorweg in 1866. Op het einde van de negentiende eeuw bouwen in Kortenberg en Erps-Kwerps de nieuwe burgerij heel wat villa's in belle-époquestijl, met veelal typische torentjes.

Op 27 augustus 1914 staken de Duitse troepen bij hun inname van Kortenberg een lokale brouwerij, een aantal villa's en een kasteeltje in brand.

Geografie[bewerken | brontekst bewerken]

Het centrum van de deelgemeente Erps-Kwerps
Olmenhoek, een deel van de gemeente Kortenberg
Zonnewoud, een ander deel van de gemeente Kortenberg

Kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Naast Kortenberg zelf bestaat de gemeente nog uit de deelgemeenten Erps-Kwerps, Everberg en Meerbeek. In het zuiden van Everberg ligt het gehuchtje Vrebos. Tussen Kwerps en Meerbeek ligt in de buurt van het station het gehucht Schoonaarde. De gemeente ligt in de landstreek Dijleland.

Tabel[bewerken | brontekst bewerken]

# Naam Opp.
(km²)		 Inwoners
(2020)		 Inwoners
per km²		 NIS-code
1 Kortenberg 4,26 7.593 1.784 24055A
2 Erps-Kwerps 16,00 6.237 390 24055B
3 Everberg 9,28 4.010 432 24055D
4 Meerbeek 5,16 2.448 474 24055C

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

Straatbeeld Kortenberg, afspanning In Voscapel (1719)
Zie Lijst van onroerend erfgoed in Kortenberg voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
  • De abdij van Kortenberg. Hier ondertekende hertog Jan II van Brabant in 1312 het Charter van Kortenberg. De abdij kende een bewogen geschiedenis van brandstichting, plundering en heropbouw. De oudste nu nog resterende gedeeltes zijn het poortgebouw met de gotische spitsvormige toegangspoort uit het begin van de zeventiende eeuw, het Veehof uit 1650, het pachthof de Bouwerij uit 1732 en het abdijkasteel gebouwd van 1779 tot 1783. De traditionele ridderzaal en de barokke abdijkapel dateren slechts van 1934. De abdij, eigendom van het bisdom, werd op 14 februari 2005 bij Vlaams ministerieel besluit beschermd als monument.[2] De Oude Abdij Kortenberg is thans een bezinningscentrum en wordt door een vzw uitgebaat.
  • De Onze-Lieve-Vrouwekapel
  • De Sint-Amanduskerk

Natuur en landschap[bewerken | brontekst bewerken]

Kortenberg ligt op een hoogte van 46 meter (kerk). Het hoogste punt is de Eikelenberg van 80 meter, gelegen in het zuiden. Kortenberg is min of meer verstedelijkt door de nabijheid van de Brusselse agglomeratie en het Vliegveld van Brussel.

Ten zuiden van Kortenberg stroomt de Wasbeek/Molenbeek en ligt het Warandebos, dat onderdeel is van het goed van Kasteel de Merode.

Demografische ontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]

Demografische evolutie deelgemeente voor de fusie[bewerken | brontekst bewerken]

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen, 1976= inwonersaantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente[bewerken | brontekst bewerken]

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners
van jaar tot jaar
Op 1 januari
1992 tot heden
Aantal[3]
1992 16.094
1993 16.377
1994 16.634
1995 16.689
1996 16.818
1997 17.012
1998 17.027
1999 17.174
2000 17.355
2001 17.439
2002 17.631
2003 17.681
2004 17.907
2005 18.134
2006 18.299
2007 18.424
2008 18.667
2009 18.795
2010 18.937
2011 19.132
2012 19.391
2013 19.386
2014 19.557
2015 19.647
2016 19.714
2017 19.979
2018 20.214
2019 20.279
2020 20.289
2021 20.425
2022 20.462
2023 20.920

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

2013-2018[bewerken | brontekst bewerken]

Burgemeester was Chris Taes (CD&V). Hij leidde een coalitie bestaande uit CD&V en N-VA. Samen vormden ze de meerderheid met 16 op 25 zetels. Eerste schepen was N-VA'er en Vlaams Parlementslid Bart Nevens.

2019-2024[bewerken | brontekst bewerken]

Bij de verkiezingen van 14 oktober 2018 werd CD&V opnieuw de grootste partij in Kortenberg. De partij sloot ditmaal een coalitie met Open VLD. Samen vormden ze een meerderheid van 16 op 27 zetels. Alexandra Thienpont (CD&V) werd de nieuwe burgemeester.

Huidig Schepencollege[bewerken | brontekst bewerken]

Functie en bevoegdheden Naam Partij
Burgemeester
Politie en veiligheid, brandweer, kerkfabrieken, informatie, communicatie en participatie 		Alexandra Thienpont CD&V
Eerste schepen
Financiën, dierenwelzijn, lokale economie, sport, toerisme en archief 		David Haelterman Open VLD
Tweede schepen
Ruimtelijke ordening, grond- en woonbeleid, duurzame ontwikkeling, klimaat en personeelsbeleid 		Kristien Goeminne CD&V
Derde schepen
Openbare werken, mobiliteit, monumentenzorg, onderhoud van gebouwen, wegen en waterlopen 		Stef Ryckmans Open VLD
Vierde schepen
Onderwijs, cultuur, jeugd, kinderopvang, bibliotheken, Vlaamse aangelegenheden 		Ann Vannerem CD&V
Vijfde schepen
Groendienst, afvalbeleid en landbouw 		René De Becker CD&V
Zesde schepen
Welzijn, gezondheidszorg, gelijkekansenbeleid en sociaal beleid, burgerzaken, senioren, gezin en ontwikkelingssamenwerking 		Wim Moons CD&V

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]

Partij 10-10-1976[4] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[5] 14-10-2012[6] 14-10-2018
Stemmen / Zetels % 23 % 23 % 23 % 23 % 25 % 25 % 25 % 27
CVP1 / CD&V+N-VAA / CD&V2 50,521 13 33,041 8 38,711 10 33,451 9 27,791 8 34,12A 10 30,782 9 32,72 11
VU1 / VU&ID2 / CD&V+N-VAA / N-VA3 12,981 2 10,011 2 7,621 1 - 8,012 1 24,043 7 23,33 7
PVV1 / VLD2 / Open Vld3 25,391 6 20,741 5 20,851 5 27,092 7 27,682 8 27,472 7 15,623 4 18,93 5
SP1 / sp.a2 11,111 2 33,361 8 23,061 6 18,081 4 11,251 2 11,362 2 6,222 1 4,82 0
Agalev1 / Groen2 - - 8,631 1 13,281 2 15,241 4 11,382 2 11,942 3 13,32 3
Kortenberg Neutrale Visie KNV - - - - - - 6,14 1 6,9 1
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 - - - - 10,031 2 15,672 4 5,252 0 -
JONG - - - 8,11 1 - - - -
Anderen(*) - 2,85 0 1,13 0 - - - - -
Totaal stemmen 9121 10175 10872 11337 11831 12578 12611 13324
Opkomst % 94,59 92,68 92,13 93,77 91,15 92,2
Blanco en ongeldig % 3,43 4,76 4,05 5,92 4,28 4,50 2,92 4,0

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1982: GEMBEL / 1988: PW2000

Mobiliteit[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente wordt doorkruist door de autosnelweg A3/E40. Hoewel op het grondgebied van de gemeente wel de parking Everberg van deze snelweg is gelegen, zijn er geen op- of afritten in de gemeente zelf. Afrit 21 in Sterrebeek en afrit 22 in Bertem zijn de dichtstbijgelegen toegangspunten. De belangrijkste gewestweg is de N2.

Kortenberg heeft een spoorwegstation aan de lijn Brussel-Luik (lijn 36). Ook de kern Erps-Kwerps heeft een spoorwegstation op diezelfde lijn. Bij uitrol van het gewestelijk expresnet zullen deze stations een hogere bedieningsfrekwentie krijgen.

Kortenberg wordt ook bediend door heel wat buslijnen van De Lijn. De lijnen 351, 352 en 358 verbinden alle drie via verschillende routes Leuven via Kortenberg met de Brusselse agglomeratie. Lijn 225 verbindt Kortenberg met Vilvoorde. Het gehucht Vrebos wordt apart verbonden met Brussel dankzij lijn 318. Lijn 271 van Brussel naar Kampenhout doet de kern van Erps-Kwerps aan. De START-lijnen 651 en 652 verbinden Leuven via Kortenberg met Brussels Airport en de bedrijvenzone Brucargo.

De Lijn heeft als "extra dienst" een aantal specifieke schoolbuslijnen vanuit Kortenberg naar scholen in Haacht (516), Zaventem (Za1) en Heverlee (bij Leuven) (521, 522, 523). Er zijn ook meerdere scholen die met eigen buslijnen leerlingen elke dag oppikken.

Onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente richt in elk van de vier kernen zelf basisonderwijs in:

  • De Klimop in Erps-Kwerps
  • De Negensprong in Everberg
  • De Regenboog in Kortenberg
  • De Boemerang in Meerbeek

De oudste nog bestaande school in de gemeente is de vrije basisschool Mater Dei in de kern Erps-Kwerps. De Vlaamse Gemeenschap richt ook onderwijs in: de gemeenschapsschool Hertog-Jan heeft een basisschool. De academie van Zaventem heeft een filiaal in Kortenberg, zodat ook deeltijds kunstonderwijs wordt aangeboden.

De meerderheid van leerlingen in Kortenberg die secundair/voortgezet onderwijs volgen, doen dit in de gemeenten in de regio met een groter aanbod, zoals Leuven, Zaventem, Rotselaar, Haacht en Tervuren.

Bekende Kortenbergenaars[bewerken | brontekst bewerken]

Personen die in Kortenberg geboren of overleden zijn, geruime tijd in Kortenberg verbleven hebben, of er nog wonen.

Partnergemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

Nabijgelegen kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Nossegem, Moorsel, Everberg, Erps

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

  • Borgions C., De abdij van Kortenberg tegenover adel en patriciaat in Brabant 1095–1572. (Kortenberg 1989).
  • Delrue J., “Een uitzonderlijke vondst: Merovingisch glas op het Villershof te Erps-Kwerps” in: Curtenberg 15/1–2 (2006) 16–19.
  • Hoorne J. & Sturtewagen K., “Leven en dood op het Villershof. Kortenbergse sporen van Brabants verleden” in: Publicaties van de Archeologische Werkgroep Kortenberg 1 (2006 Kortenberg).
  • Janssens C., Kortenberg(Kortenberg 2018).
  • Maes F., “Aan de voet van den Kortenberg” in: Eigen Schoon en De Brabander (1945) 67–75.
  • Maes F., “Kortenberg, zijn abdij, zijn oude woningen” in: Eigen Schoon en De Brabander (1955) 199–220, 293–303, 359–372.
  • Pauwels D., “Wonen bij de Weesbeek: nederzettingssporen uit de ijzertijd en de middeleeuwen te Erps-Kwerps in: Curtenberg 15/5 (2006) 190–191.
  • Sevenants W., “Archeologie in Kortenberg” in: Curtenberg 15/5 (2006) 192–194.
  • Vannoppen H., “De lakenwegen in Erps en omgeving” in: Curtenberg 15/1–2 (2006) 62–64.
  • Vannoppen, H., Archiefbeelden Kortenberg (Port Stroud 2003).
  • Vannoppen H., De postgeschiedenis van Kortenberg. (Kortenberg 1983).
  • Vannoppen H., De geschiedenis van Meerbeek, de baronie tussen de Tomme en de Burcht. (Tielt 1979).
  • Vannoppen H. ed., Kortenberg 1095–1995. (Antwerpen 1995).
  • Verbeeck M., “De Merovingische begraafplaats te Erps-Kwerps (prov. Brab.). Drie ongestoorde graven van naderbij bekeken” in: Acta Archaeologica Lovaniensia 26/27 (1988) 41–60.
  • Verbeeck M., “Vijf opgravingscampagnes te Erps-Kwerps (1987–1991), een bewoningscontinuïteit van de prehistorie tot de Middeleeuwen” in: Acta Archaeologica Lovaniensia 33 (1994) 67–90.
  • Verbesselt J., Het parochiewezen in Brabant tot het einde van de 13e eeuw (Zoutleeuw 1950–2001) deel XIV 345–708.
Zie de categorie Kortenberg van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kortenberg&oldid=67089299"