Koninklijke Burgers' Zoo

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Koninklijke Burgers' Zoo
Geopend 1913
Locatie Arnhem, Gelderland, Nederland
Oppervlakte 45 hectare
Coördinaten 52° 1′ NB, 5° 54′ OL
Lid van WAZA, EAZA, NVD, NVBT, SNP, Club van Elf
Thema Exotische diersoorten; ecodisplays
Diersoorten 462 (3210+ individuen)[1]
Website
Entree van Burgers' Zoo

Koninklijke Burgers' Zoo is een dierentuin in Arnhem. De dierentuin heette oorspronkelijk Burgers' Dierenpark en wordt ook wel kortweg Burgers genoemd.

Burgers heeft een aantal 'ecodisplays': nabootsingen van de ecosystemen waarin de dieren en planten in de natuur leven. Flora en fauna zijn daardoor realistischer te zien dan in traditionele dierentuinen met hokken. Door deze manier van presenteren worden de bezoekers uitgedaagd om op zoek te gaan naar de dieren. Deze presentaties zijn veelal overdekt en het gehele jaar te bezoeken.

Het eerste onderdeel in deze opzet was Burgers' Bush. Deze werd zo bekend dat ook de dierentuin als geheel soms Burgers' Bush of de Bush werd genoemd. Daarnaast zijn er nog verschillende andere themagebieden: Burgers' Safari, Bush, Mangrove, Desert, Ocean en Rimba.

Burgers' Zoo trekt gemiddeld zo'n 1,1 miljoen bezoekers per jaar, met een uitschieter van meer dan 1,5 miljoen in 2013. Daarmee is de in Arnhem liggende dierentuin een van de best bezochte dagattracties van Nederland.

Ontwikkeling van het dierenpark[bewerken | brontekst bewerken]

In 1913 stelde Johan Burgers zijn internationaal vermaarde fazanterie als Faisantarie Buitenlust in zijn woonplaats 's-Heerenberg open voor het publiek. Dat was eigenlijk het begin van Burgers' Dierenpark. In 1923 kon Burgers de beschikking krijgen over een groot terrein in de stad Arnhem waar hij zijn opvattingen (onder invloed van Carl Hagenbeck) over het houden van dieren in de praktijk kon brengen: de dieren – ook de roofdieren – niet achter tralies maar op open terrassen en in valleien, van het publiek gescheiden door brede grachten. De enorme kunstmatige rotspartijen, die jarenlang gezichtsbepalend voor het dierenpark zouden zijn, moesten bij de innovaties vanaf de tachtiger jaren het veld ruimen voor nieuwe projecten zoals de Bush, de Desert en de Rimba.

Gedurende de Tweede Wereldoorlog heeft het park veel schade opgelopen, met name tijdens de Slag om Arnhem in september 1944 en de daarop volgende periode tot mei 1945, waarin Arnhem geëvacueerd was. Een deel van de evacués verbleef in het naastgelegen Openluchtmuseum. De toenmalige directeuren, Lucie Burgers (dochter van de oprichter) en haar echtgenoot Reinier van Hooff, hebben het park door deze periode gesleept. Wel kwamen twee dierenverzorgers en een groot aantal dieren om tijdens de oorlog.

Winter in 1971 in Burgers Zoo

Na de Tweede Wereldoorlog liep Burgers' Zoo in Nederland voorop op het gebied van vernieuwingen bij het houden van exotische dieren in groepen: dit begon met de opening van een leeuwenpark in 1968. De bezoekers konden in hun eigen auto door een uitgestrekt boslandschap rijden, waarin de leeuwen vrij rondliepen. In latere jaren is dit uitgebouwd tot het Safaripark, waar een leefgemeenschap van Afrikaanse savannebewoners (giraffen, zebra's, antilopen, neushoorns, enzovoorts) vanaf een wandelgalerij kan worden aanschouwd. In 1971 werd het chimpansee-eiland in gebruik genomen. Hier werd voor het eerst een grote sociale kolonie gehouden met een natuurlijke samenstelling (meerdere volwassen mannen en vrouwen in één groep). Deze kolonie chimpansees is tientallen jaren onderwerp geweest van onderzoek naar hun gedrag onder leiding van de Utrechtse hoogleraar in de Gedragsbiologie, prof. Jan van Hooff (kleinzoon van oprichter Johan Burgers). Dit onderzoek heeft over de gehele wereld bekendheid verworven, onder andere door de film van Bert Haanstra Chimps onder elkaar (1984) en het boek Chimpanseepolitiek van Frans de Waal (1982).

Onder leiding van kleinzoon Antoon van Hooff werd omstreeks 1988 een nieuwe weg ingeslagen voor de presentatie van dieren. In zeer grote hallen werden grote aantallen dieren- en plantensoorten samengebracht uit een bepaald landschap, zoals het tropisch regenwoud (Burgers' Bush, geopend in 1988) of een woestijn in Noord-Amerika (Burgers' Desert, geopend in 1994). Deze presentaties worden door de dierentuin 'ecodisplays' genoemd. Met de introductie van deze in alle jaargetijden te bezoeken landschapspresentaties en een congrescentrum is het park nog maar voor een deel afhankelijk van de omzet die de zomermaanden oplevert.

Onder de leiding van zoon Alex van Hooff werd er in 2006 een masterplan tot 2016 ontwikkeld waaruit in ieder geval een brede rondweg in het centrale deel van het park zou komen. Deze rondweg zou de verbinding tussen de verschillende leefgebieden vormen.[2] In maart 2012 werd op de 99ste verjaardag van het park een nieuwe 'indoor' speeltuin ("Kids' jungle") geopend.[3] Ook werd er in juli 2017 de nieuwe Burgers' Mangrove geopend. Op 13 maart 2020 werd het park voor onbepaalde tijd gesloten voor bezoekers vanwege de coronacrisis in Nederland. Op 19 mei 2020 ging het park weer open voor publiek, maar op 14 december 2020 en op 19 december 2021 moesten alle dierenparken opnieuw de deuren sluiten.[4]

Belangrijke data uit de geschiedenis van Burgers' Zoo[bewerken | brontekst bewerken]

1913 Openstelling van de fazantencollectie van Johan Burgers in 's-Heerenberg: het begin van Burgers' Zoo.
1923 Opening van Burgers' Dierenpark in Arnhem
1924 De eerste Sumatraanse tijgers. (In het wild gevangen, Astra en Roland)[5]
1930 De leeuwenvallei[5]
1933 De ijsberenvallei[5]
1935 De tijgervallei wordt geopend en is direct een sensatie door de spectaculaire ontsnapping van een Bengaalse tijger, die direct wordt neergeschoten door Reinier van Hooff[5]
1936 De rotsverblijven voor hyena's, zeeleeuwen, pinguïns en Maleise beren zijn gereed[5]
1939 Johan Burgers draagt het dierenpark over aan zijn dochter Lucie Burgers en zijn schoonzoon Reinier van Hooff.
1943 Johan Burgers overlijdt[6]
1968 Burgers' Safari wordt in gebruik genomen: het eerste safaripark op het Europese vasteland. Ontworpen als een park, waar men met de eigen auto of met een bus doorheen kan rijden.
1971 Antoon van Hooff en zijn broer Jan van Hooff openen de eerste chimpansee-kolonie in een dierentuin ter wereld.
1973 Het wolvenbos wordt geopend.
1980 Oprichting Stichting Lucie Burgers.
1984 Een groep van 7 gorilla's wordt vanuit Kameroen overgebracht naar Burgers'.[7]
1986 Opening van het gorilla's-eiland.
1988 Burgers' Bush, het overdekte oerwoud wordt geopend.
1992 Burgers' Mangrove is een imitatie van een mangrovebos.
1994 Burgers' Desert is volgens de dierentuin[7] 's werelds grootste overdekte woestijn.
1995 Burgers' Safari is alleen nog te voet te bezoeken. Via een 200 meter lange overdekte wandelbrug kan men de savannedieren observeren.
2000 Opening van Burgers' Ocean, een zeeaquarium van 8 miljoen liter, met het op een na grootste koraalrifaquarium ter wereld.[7]
2002 Burgers' Avonturenland - een speeltuin voor kinderen wordt geopend.
2004 Antoon van Hooff overlijdt. Alex van Hooff, zijn vrouw Bertine Nusselder en Greet Wierenga vormen nu de directie van Burgers' Zoo.
2007 Safari Meeting Center/De Savanne - Het congrescentrum van Burgers' met uitzicht op de Oost-Afrikaanse savanne van Burgers' Safari.
2008 Burgers' Rimba wordt geopend - een buitengebied met Zuidoost-Aziatische dieren.
2012 Burgers' Kids Jungle - Overdekte speeltuin in de vorm van een Zuid- en Midden-Amerikaans jungledorp.
2013 Burgers' Zoo mag zich vanaf eind maart Koninklijk noemen vanwege het 100-jarig bestaan van het park.[8]
2016 De souvernirshop bij de ingang, krijgt een geheel nieuwe, Afrikaanse look. Introductie van een nieuw karakter 'Zoë'.
2017 De nieuwe Burgers' Mangrove wordt geopend - is volgens de dierentuin 's werelds grootste overdekte mangrovehal.[9] Speciaal voor deze gelegenheid wordt er de hele zomer een musical opgevoerd met het al bekende karakter Zoë en een nieuw karakter Silos.
2019 De oude Hagenbeckverblijven worden gesloopt, er komen nieuwe verblijven voor ringstaartmaki's, zwarte maki's, rode neusberen en Peruaanse doodshoofdaapjes.
2020 Een nieuw horecapunt bij de ingang: de koffiecorner.
2020/2021/2022 Koninklijke Burgers' Zoo was in verband met het coronavirus voor het eerst in 107 jaar meerdere keren lange tijd gesloten voor publiek.
2021 In de zomer van 2021 was er een pop-up camping, waar bezoekers een unieke overnachting in het park konden maken.
2022 Het grote verblijf in de desert waar voorheen dikhoornschapen leefden, werd omgebouwd tot een verblijf voor zwartstaartprairiehonden, boomstekelvarkens en halsbandpekari's. De rendieren hebben het park verlaten. Het Bush-restaurant is volledig vernieuwd.
Johan Burgers

Lijst van directeuren[bewerken | brontekst bewerken]

Dierenpark[bewerken | brontekst bewerken]

Hoewel de ecodisplays de Zoo tegenwoordig[(sinds) wanneer?] de meeste bekendheid geven, zijn er nog vele meer traditionele dierenverblijven. Dit onderdeel (Burgers Park genoemd) is grofweg in twee gebieden verdeeld. In het noordwesten is een deel met vogels en apen en in het zuidoosten is ook een deel. Het vogelgedeelte (waar het ooit mee begon) bestaat uit een fazanterie (gebouw met vogels) en verblijven voor vogels: Europese flamingo's en een verblijf voor monniksgieren. Het apengedeelte bestaat uit verblijven voor: Westelijke laaglandgorilla's (samenwonend met goudbuikmangabeys) en chimpansees. Het zuidoosten biedt huisvesting voor andere exotische diersoorten: Aziatische olifanten, stokstaartjes, bosrendieren, Sri Lankaanse panters, goudjakhalsen, zwartvoetpinguïns en combi-verblijven voor Peruaanse doodshoofdaapjes en rode neusberen en voor ringstaartmaki's en zwarte maki's. In het dierenpark zijn nog steeds enkele van de destijds revolutionaire 'open' verblijven in gebruik.

In de winter is een aantal diersoorten uit het dierenpark alleen in binnenverblijven te bezichtigen.

Speeltuin[bewerken | brontekst bewerken]

Het park heeft sinds 2019 een geheel vernieuwde speeltuin met speciale delen voor grote en kleine kinderen, die grenst aan het Park Restaurant. Daarnaast is er een kleine speeltuin geopend (2009 in het midden van het park). In 2012 opende Burgers' Zoo ter gelegenheid van het 99-jarige jubileum een geheel overdekte speeltuin, die aan de andere zijde van het Park Restaurant tussen het restaurant en de Desert is gesitueerd. Deze speeltuin is vormgegeven als een Zuid- en Midden-Amerikaans jungledorp bestaande uit paalwoningen die onderling met elkaar zijn verbonden door middel van hangbruggen, klimnetten en glijbanen.

Horeca en winkels[bewerken | brontekst bewerken]

Het park heeft ongeveer 3 grote horecagelegenheden. Het aanbod loopt uiteen van grote en kleine snacks tot snacks en gerechten uit de tropische keuken (vernieuwde Bush Restaurant), Afrikaans (Safari Restaurant) en de oud-Nederlandse keuken (Park Restaurant). De meeste restaurants sluiten wat betreft aankleding en assortiment aan op het themagebied of de attractie(s) waar ze in of bij liggen. Daarnaast zijn er diverse kleine horecapunten verspreid over het park. In 2020 is er bij het entreegebouw een koffiecorner geopend.

Naast horecagelegenheden heeft het park meerdere souvenirwinkels. Bij het entreegebouw bevindt zich de grootste souvenirshop van het park, die in 2016 een geheel nieuwe Afrikaanse look heeft gekregen.

Shows[bewerken | brontekst bewerken]

Sinds 2016 zijn er verschillende musicals in het park te zien. De shows hebben ieder jaar een ander thema, meestal één van de ecodisplays. In de hoofdrol zijn de karakters Zoë en Silos, daarnaast zijn er ieder jaar verschillende dieren (handpoppen) die de bijrollen vertolken. De musicals worden geproduceerd door Van Hoorne Entertainment en zijn te zien in het theater in het Safari Meeting Centre in het park.

  • Deep Ocean Monsters- Blacklightmusical (Van 8 juli t/m 27 augustus 2016)[10]
  • Zoë & Silos - De Mangrove Musical (Van 8 juli t/m 27 augustus 2017)
  • Zoë & Silos - De Desert musical (Van 7 juli t/m 26 augustus 2018)
  • Zoë & Silos - De Bush musical (Van 6 juli t/m 25 augustus 2019)
  • Zoë & Silos - De Safari musical (Van 23 juli t/m 28 augustus)

Leefgebieden en ecodisplays[bewerken | brontekst bewerken]

Door een leefgebied grootschalig na te bouwen, kan men dieren en planten die in zo'n leefgebied thuishoren er samen in onderbrengen. Door de grote omvang maakt het geheel een meer natuurlijke indruk. Het kan voorkomen dat het ene organisme het andere belaagt en dat planten door dieren worden beschadigd of gegeten. Zo'n natuurgetrouwe imitatie wordt door Burgers' Zoo een 'ecodisplay' genoemd. Door deze manier van presenteren kunnen bezoekers daadwerkelijk op zoek gaan naar dieren en planten. Zowel flora als fauna worden in een ecodisplay zo realistisch mogelijk getoond. Deze presentaties zijn veelal overdekt en het gehele jaar te bezoeken.

De presentaties van Burgers' Zoo kregen naar thema plaats in een aantal deelgebieden:

Burgers' Safari

Burgers' Safari
Zie Burgers' Safari voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Burgers' Safari werd in 1968 geopend. Het eerste jaar droeg het de naam 'Leeuwenpark'. Dat veranderde in 1969 in Burgers' Safaripark. Het was indertijd het eerste safaripark op het Europese vasteland.[11] In het begin kon men er met een auto tussen de dieren doorrijden; later, tot 1995, met een safari-treintje. Tegenwoordig[(sinds) wanneer?] geeft Burgers' Safari een overzicht van de Afrikaanse savanne en is deze alleen voor wandelaars toegankelijk. De wandelroute bestaat voor een groot deel uit een 250 meter lange overdekte loopbrug. De loopbrug is verbonden met de Burgers' Bush.

Burgers' Bush

Burgers' Bush
Zie Burgers' Bush voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Bush is een overdekte ruimte van anderhalve hectare waar een tropisch regenwoud is gecreëerd waarin mens en dier vrij kunnen rondlopen. Met deze ruimte, die in 1988 geopend werd, krijgen mensen een indruk van hoe een regenwoud eruitziet. Veel dieren in de biotoop hebben geen vaste verblijfplaats waardoor de bezoeker ze op allerlei plekken kan tegenkomen, zoals op de verscheidene onverharde paden.

Burgers' Mangrove

Burgers' Mangrove
Zie Burgers' Mangrove voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In een grote hal is een mangrovebos nagebootst. Dat is een tropisch vloedbos. Een bos dat bij elk hoogwater gedeeltelijk overspoeld wordt met zeewater. Bij laagwater staan de bomen en planten in het bos in de modder. Men zou een mangrovebos kunnen aanduiden als een met bomen en struiken begroeide Waddenzee.

Op 13 juli 2017 opende een nieuwe mangrovehal, de grootste overdekte mangrove ter wereld, op de plaats van de oude vogelverblijven.[12]

Burgers' Desert

Burgers' Desert
Zie Burgers' Desert voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In een overdekte ruimte van 7500 m² is de Sonorawoestijn en Mojavewoestijn van Arizona, VS en het noorden van Mexico nagebootst. Bezoekers kunnen via vaste paden kennismaken met het leven in de woestijn. De Desert, geopend in 1994, is de 2e grote overdekte attractie van Burgers' Zoo en via een tunnel verbonden met Burgers' Bush.

Burgers' Ocean

Burgers' Ocean
Zie Burgers' Ocean voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het aquarium heeft een inhoud van ruim acht miljoen liter en is een zogenaamd ecodisplay van zowel flora (met name algen) als fauna van de oceaan van Zuidoost-Azië. Bezoekers worden achtereenvolgens langs presentaties van het leven aan de kust, de koraalriffen, de open oceaan en de diepzee geleid. Burgers' Ocean werd geopend in 2000 en is alleen toegankelijk via Burgers' Bush.

Burgers' Rimba

Burgers' Rimba
Zie Burgers' Rimba voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Rimba[13] is een afkorting van het Maleisische woord rimba raya, wat tropisch regenwoud betekent en is geopend ter gelegenheid van het 95-jarig bestaan van de Zoo (in 2008). De Rimba bestaat uit een aantal zones. Binnen deze zones zijn verschillende diersoorten bij elkaar geplaatst.

Diersoorten in Burgers' Zoo[bewerken | brontekst bewerken]

Door de opzet van Burgers' Zoo is het onmogelijk om tot een exact aantal dieren en soorten te komen. Binnen de ecodisplays zijn er de geregistreerde collectiedieren, maar ook spontaan gevestigde meestal inheemse soorten. Sommige van deze spontaan gevestigde dieren zijn uiteindelijk een belangrijke collectiesoort geworden (zoals de guppy's in de Bush). Een inschatting die door de dierentuin zelf is afgegeven[(sinds) wanneer?] komt op de volgende aantallen:

Aantal Soorten
Zoogdieren 550 50
Vogels 1000 150
Reptielen 150 25
Amfibieën 300 15
Vissen 3000 160
Ongewervelden 5000 300

Fokprogramma's[bewerken | brontekst bewerken]

De European Association of Zoos and Aquaria (EAZA) heeft voor het behoud van verschillende diersoorten een fokprogramma opgezet. Op dit moment[(sinds) wanneer?] zijn het er ongeveer 250. Er zijn twee soorten fokprogramma's: European Endangered Species Programme (EEP) en ESB. Het EEP is een actief fokprogramma, het ESB is een voorproefje op het EEP. Burgers neemt deel aan ongeveer 50 fokprogramma's en coördineert de fokprogramma's van de brillangoer en het aardvarken. De dierentuin neemt deel aan:

Natuurbescherming[bewerken | brontekst bewerken]

Burgers' Zoo ondersteunt veel natuurbeschermingsprojecten. Het zijn veelal kleine projecten met een grote impact.

  • Future For Nature: Burgers' Zoo ondersteunt Future For Nature met natuurprojecten in de hele wereld. Dit doet Future For Nature onder andere door jaarlijks drie geldprijzen van 50.000 euro uit te reiken aan drie jonge, getalenteerde natuurbeschermers, zodat zij door kunnen gaan met hun belangrijke natuurbeschermingswerk. Jaarlijks worden de Future For Nature Awards uitgereikt in Burgers' Zoo.
  • Belize: Burgers' Zoo beschermt samen met het Zwitserse dierenpark Papiliorama in Belize een natuurgebied met een oppervlakte van 355 vierkante kilometer.
  • Stichting Lucie Burgers: deze stichting stimuleert en faciliteert vergelijkend gedragsonderzoek bij dieren. Het doel is om kennis over het natuurlijk gedrag van dieren en over de ecologie te bevorderen.

Locatie[bewerken | brontekst bewerken]

Burgers' Zoo ligt aan de noordkant van Arnhem, tegen de rand van de Veluwe. Naast de dierentuin bevindt zich het Nederlands Openluchtmuseum. Vanaf Station Arnhem Centraal rijdt trolleylijn 3 naar het dierenpark.

Varia[bewerken | brontekst bewerken]

  • Van 10 juli 1932 tot 24 januari 1946 had Burgers' Dierenpark, zoals het toen heette, een tweede vestiging in Tilburg. Deze werd daarna tot 1973 voortgezet als Tilburgs dierenpark.[14]
  • In 1997 werden in deze dierentuin dertien afleveringen van de tv-serie Ernst, Bobbie en de rest opgenomen.
  • Van 2012 tot 2014 was Burgers' Zoo wekelijks te volgen in het tv-programma Drukte in de dierentuin. Deze serie werd uitgezonden door SBS6 en op Eén.
  • In 2013 werd in deze dierentuin de tv-serie De Leeuwenkuil opgenomen.
  • Met bijna 1,5 miljoen bezoekers in 2013[15] was de Arnhemse dierentuin de meest bezochte attractie in Gelderland.
  • Sinds 2015 laat Burgers' Zoo wekelijks bijzondere gebeurtenissen voor en achter de schermen zien in het tv-programma Burgers' Zoo Natuurlijk op RTL 4.
  • Voor kinderen zendt RTL Telekids sinds 2015 dagelijks het tv-programma Burgers' Zoo & Waarom uit. Het programma geeft antwoord op de vragen van kinderen. Verder is er een Burgers' Zoo & Waarom magazine, dat zes keer per jaar verschijnt. Sinds 2017 wordt in het park het RTL-programma Zoë & Silos opgenomen.
  • Burgers' Zoo is officieel partner van de Vitesse Kids Club en lid van de Business Club.[16] In het seizoen 2019/2020 was de dierentuin shirtsponsor.
  • In 2015 had de dierentuin een wereldhit op YouTube. Meer dan 790.000 mensen zagen hoe chimpansee Tushi bewust een drone met een tak uit de lucht mepte.[17]
  • In 2017 werd Burgers' Zoo uitgeroepen tot winnaar van het Beste Uitje van Nederland, georganiseerd door De Persgroep, in de categorie 'Diertuinen'.[18]
  • In 2017 zond SBS6 de vierdelige documentaire Project Mangrove uit.

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

J. van Nieuwstadt van Hooff, Burgers' Zoo 1913-2013. Een familiebedrijf met passie voor dieren (2017).

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koninklijke_Burgers%27_Zoo&oldid=65289762"