Sint Annaparochie

**Sint Annaparochie**
Sint Anne
Plaats in Nederland
	(Details) (Details)
	;
Situering
Provincie	Friesland
Gemeente	Waadhoeke
Coördinaten	53° 17′ NB, 5° 39′ OL
Algemeen
Oppervlakte	26,45 km²
- land	26,33 km²
- water	0,12 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	4.920 ; (186 inw./km²)
Woningvoorraad	2.214 woningen
Overig
Postcode	9076
Netnummer	0518
Woonplaatscode	3331
Belangrijke verkeersaders	N383 N393
Detailkaart
	Locatie in de voormalige gemeente het Bildt
Foto's
	Van Harenskerk
Portaal	Nederland ; Friesland

Sint Annaparochie (Bildts en Fries: Sint-Anne of Sint Anne) is een dorp in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland. Sint Annaparochie ligt ten noordwesten van Leeuwarden, tussen Sint Jacobiparochie en Vrouwenparochie, aan de Noorder- en Zuidervaart. Ten zuiden van het dorp lopen de Blikvaart en de Zuidhoekstervaart. De N383 en de N393 komen samen in het dorp.

In 2023 telde Sint Annaparochie 4.920 inwoners.^[1] Het is daarmee het grootste dorp van de gemeente Waadhoeke, alleen de stad Franeker heeft een groter inwonertal. Tot de gemeentelijke herindeling op 1 januari 2018 was Sint Annaparochie de hoofdplaats van de voormalige gemeente het Bildt.

De buurtschap Stad Niks ligt in het postcodegebied van Sint Annaparochie. Tot 2006 hoorde het dorp Nij Altoenae bij Sint Annaparochie.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Sint Annaparochie is een dorp dat door de inpoldering van het Bildt in 1505 is ontstaan. Het dorp werd gesticht als een van de drie nederzettingen waar de werklieden woonden die betrokken waren bij de inpoldering van het Bildt. De nederzetting werd Altena genoemd, naar de oorspronkelijke streek waar de bedijkers vandaan kwamen. Toen de inpoldering was afgerond, bleef men wonen op het nieuwe land.

Kerken[bewerken | brontekst bewerken]

Het dorp kreeg een kerk, gebouwd van hout en stro. Het Bisdom van Utrecht wilde de kerk echter niet inzegenen vanwege de bouwvalligheid van het gebouw. De kerk werd vervangen door een vermoedelijk Griekse kruiskerk, waarbij het schip en de zijbeuk even lang zijn. De kerk kreeg de naam Annaparochie, vernoemd naar de heilige Anna, de moeder van Maria. Deze naam werd later ook gebruikt voor het dorp.

In 1682 werd deze kerk gesloopt en werd op dezelfde plek in opdracht van Willem van Haren (1626-1708) een nieuwe kerk gebouwd. Deze kerk, die in 1683 gereed kwam, werd een kenmerkend achthoekige centraalbouw en kreeg de naam Van Harenskerk. De in 1700 geplaatste, rijk versierde preekstoel van houtsnijwerk is afkomstig uit Duitsland, uit een nalatenschap van Maria van Nassau.

Het kerkorgel, waarvan alleen de lege orgelkast nog aanwezig is, werd in 1727 gebouwd door de Duitser Johannes Radeker uit Danzig, die leerling en meesterknecht was van onder anderen Arp Schnitger en Christian Müller. Het orgel werd geschonken door Willem van Haren (1655-1728) en Rixt van Andrea. Achter de kerk staat de grafkapel (1688) van de familie Van Haren. De koperen deuren naar de grafkapel zijn geschonken door koning Karel XI van Zweden.

In de grafkelder onder de grafkapel zijn 13 personen uit het geslacht Van Haren bijgezet. In de oude kerk trouwde op 22 juni 1634 de kunstschilder Rembrandt van Rijn met Saskia van Uylenburgh. Een bronzen beeld voor de huidige kerk herinnert hieraan.

Sint Annaparochie heeft een PKN-gemeente, die gebruikmaakt van de Gideonkerk en de Van Harenskerk. Verder is er een rooms-katholieke parochie, die de Skúl als kerk gebruikt.

Monumenten[bewerken | brontekst bewerken]

Ten noorden van Sint Annaparochie bevindt zich het rijksbeschermd gezicht Oude en Nieuwe Bildtdijken. Ook bevinden zich meerdere rijksmonumenten in Sint Annaparochie.

Centrumfunctie[bewerken | brontekst bewerken]

Sint Annaparochie heeft een centrumfunctie voor de omliggende dorpen. Het dorp beschikt over meerdere winkelstraten met onder meer supermarkten, kledingzaken, drogisterijen en winkels in huishoudelijke en doe-het-zelfartikelen.

Verder zijn er twee sportcomplexen: de Waaie voor voetbal en kaatssport en sporthal/zwembad de Bildtse slag.

Wijken[bewerken | brontekst bewerken]

Het dorp ligt rond de aansluiting van de N383 (ter plaatse Warmoesstraat geheten) op de N393 (Middelweg-Oost, Van Harenstraat, Statenweg, Middelweg-West). De oudste bebouwing staat aan de Van Harenstraat en een deel van de Warmoesstraat. Deze bebouwing vormt de kern van het dorp. Later werd het dorp uitgebreid aan weerszijden van de Van Harenstraat en ten oosten van de Warmoesstraat en de in het verlengde daarvan liggende Stadhoudersweg.

In de jaren zeventig van de twintigste eeuw werd de woonwijk in het zuidwesten ontwikkeld. In de jaren tachtig volgde uitbreiding in het noordoosten en het volgende decennium werden de wijken Fogelsang en Kronenburg in het zuidwesten en de Appelbuurt in het noordwesten ontwikkeld.

In de Appelbuurt hebben de straten appelnamen gekregen, een herinnering aan de fruitteelt die het dorp vroeger rijk was. Sinds 2000 wordt in fases de wijk Nije Kamers gerealiseerd. Enkele straatnamen in het dorp, zoals Hollandse Straat en Dordtse Straat, herinneren aan de Hollandse bedijkers van het Bildt.

Onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

Sint Annaparochie heeft twee basisscholen: CBS de Slotschool en OBS 't Fonnemint. Het voortgezet onderwijs is sinds 2015 gerealiseerd in Campus Middelsee. Hier wordt onderwijs aangeboden aan leerlingen in het vmbo en de onderbouw van havo en vwo. CSG Ulbe van Houten, CSG Comenius zijn in het gebouw gehuisvest.

Sportverenigingen[bewerken | brontekst bewerken]

VV Sint Annaparochie, voetbalvereniging
Kaatsvereniging K.F. Sint Anne - Drie spul is út
Biltse Tennis Club (BTC)
Dartclub 'De Bildtstars'
Volleybalvereniging VoVeSa
Handbalvereniging S.G.K. '47 (Sport Geeft Kracht)
Gymnastiekvereniging SSS
Zwemvereniging De Skelp
Bildtse Badminton Club (BBC)
Handbalvereniging F.H.C. Sint Annaparochie (Friese Handbal Club)

Cultuur[bewerken | brontekst bewerken]

Het koor De Bútsoekers is opgericht in 2002. Het dorp heeft verder een dorpshuis plus, het multifunctioneel centrum Ons Huis.

Inwoners[bewerken | brontekst bewerken]

1744: 1137
1954: 3756
1959: 3697
1964: 3879
1969: 2448
1974: 2316
2004: 3990
2007: 4050
2009: 4380
2015: 3895
2017: 3945 (exclusief buitengebied)
2018: 4832
2019: 4875
2020: 4895
2021: 4930

Geboren[bewerken | brontekst bewerken]

Onno Zwier van Haren (1713-1779), jonkheer, dichter, (toneel)schrijver en politicus
Hartman Sannes (1890-1956), onderwijzer, historicus en schrijver
Josia Rijks^[2] (1901-1988), yogaleraar ('Saswitha')
Koos Koster (1936-1982), journalist
Klaas Tuinstra (1945-2022), politicus

Overleden[bewerken | brontekst bewerken]

Willem van Haren (1655-1728), grietman

Bekende inwoners[bewerken | brontekst bewerken]

Saskia Uylenburgh (1612-1642), echtgenote van Rembrandt
Willem van Haren (1626-1708), grietman, rentmeester, staatsman, diplomaat en curator van de Universiteit van Franeker
Willem van Haren (1710-1768), jonkheer, dichter, diplomaat en criticus
Adam Ernst van Haren (1683-1717), grietman van Het Bildt en lid van de Gedeputeerde Staten van Friesland

Bereikbaarheid[bewerken | brontekst bewerken]

Openbaar vervoer[bewerken | brontekst bewerken]

Van en naar Sint Annaparochie gaan de volgende buslijnen:

Lijn 70: Leeuwarden - Beetgum - Berlikum - Sint Annaparochie - Sint Jacobiparochie - Minnertsga
Lijn 72: Sint Annaparochie - Vrouwenparochie - Stiens - Britsum - Cornjum - Jelsum - Leeuwarden
Lijn 573: Stiens - Sint Annaparochie/Alde Leie - Oude Bildtzijl

Het busvervoer wordt gereden door vervoerder Arriva.

Sint Annaparochie was van 1902 tot 1936 voor reizigers tevens bereikbaar via het spoor. Het station Sint Annaparochie lag aan de spoorlijn Stiens - Harlingen en was van het type NFLS halte 1e klasse. Op 15 mei 1935 werd de reizigersdienst tussen Tzummarum en Harlingen gestaakt. Het spoor bleef tot 1 december 1940 in gebruik voor het vervoer van goederen (voornamelijk landbouwproducten).

Wegennet[bewerken | brontekst bewerken]

De N383 loopt vanaf Sint Annaparochie naar Marsum waar deze aansluit op de A31 richting Harlingen en de Afsluitdijk en de N31 naar Leeuwarden. Met de in 2014 voltooide aanleg van de Haak om Leeuwarden is de reistijd richting Drachten en Heerenveen met 15 tot 20 minuten teruggebracht.