Gameet

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door BoH (overleg | bijdragen) op 3 jan 2020 om 15:45.
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.

Een gameet (< Gr. gamos = huwelijk), geslachtscel of geslachtelijke voortplantingscel is een haploïde cel die dient voor de geslachtelijke voortplanting. De beweeglijke geslachtscellen van een mannelijk organisme is de zaadcel en de meestal niet-beweeglijke van vrouwelijke organismen is de eicel.

Bij de meeste organismen zijn de mannelijke en vrouwelijke gameten duidelijk te onderscheiden door hun grootte (anisogamie): de vrouwelijke gameet is groot en bezit vaak reservestoffen (macrogameet), terwijl de mannelijke gameet veel kleiner is (microgameet).

Samensmelting van gameten

Als een eicel en een zaadcel van hetzelfde organisme samensmelten (de plasmogamie) vormen ze een zygote. Bij versmelting van twee kernen (de karyogamie) - het criterium voor seksuele voortplanting - ontstaat een diploïde cel die tot een nieuw organisme kan uitgroeien, drager van DNA van beide ouders.

Vorming van gameten

Voor de vorming van de haploïde geslachtscellen uit de normale diploïde cellen waaruit een organisme is opgebouwd gebruikt het een versie van de celdeling genaamd meiose. Bij meiose ontstaan uit één diploïde cel vier haploïde cellen. Elk van de resulterende gameten heeft een van de twee aanwezige chromosomen van ieder paar.

Bij dieren en de mens worden zaadcellen gemaakt in de testes (teel- of zaadballen), terwijl de eicellen in de ovaria gemaakt worden.

Typen gameten

Afhankelijk van de beweeglijkheid en de zelfstandigheid worden verschillende typen gameten onderscheiden: