Malle

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door RomaineBot (overleg | bijdragen) op 9 sep 2019 om 05:32. (|{{Largethumb}}| is redundant, gebruik voortaan |thumb|)
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
Voor de gelijknamige Deense parochie zie Malle (parochie). Voor de Franse filmregisseur Louis Malle zie Louis Malle.
Malle
Gemeente in België Vlag van België
Malle (België)
Malle
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen
Arrondissement Antwerpen
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere 		51,9 km² (2021)
76,73%
10,68%
12,59%
Coördinaten 51° 18' NB, 4° 42' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid 		16.007 (01/01/2023)
49,43%
50,57%
308,41 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder 		(01/01/2023)
18,54%
59,44%
22,02%
Buitenlanders 7,2% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester Harry Hendrickx (DBM)
Bestuur DBM, N-VA
Zetels
DBM
N-VA
CD&V
sp.a-Groen+
Open Vld
Vlaams Belang

 23
7
6
4
3
2
1
Economie
Gemiddeld inkomen 21.500 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad 5,13% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
2390
2390 		Deelgemeente
Oostmalle
Westmalle
Zonenummer 03
NIS-code 11057
Politiezone Voorkempen
Hulpverleningszone Rand
Website www.malle.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Antwerpen
in de provincie Antwerpen
Portaal  Portaalicoon   België
Renesse kasteel in Oostmalle
Ingang ijskelder met erboven een prieeltje op het domein de Renesse

Malle (tot 1979 Westmalle geheten) is een gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. De gemeente telde op 1 januari 2014 ruim 15.000 inwoners en bestaat uit de deelgemeenten Westmalle en Oostmalle. Malle ligt in de Kempen en behoort tot het kieskanton Brecht en het gerechtelijk kanton Zandhoven.

Toponymie

Er heersen verschillende meningen bij taalkundigen over de herkomst van het toponiem "Malle". De meest gangbare naamsverklaring komt van het Latijnse "Mallum" ("maalberg"). Dit was een plaats waar de Franken hun rechtspraak en vergaderingen hielden. Anderen stellen echter dat het "uitgestrekte vlakte, grens of halte" betekent.[1]

Geschiedenis

De oorspronkelijke kern van Malle lag op laaggelegen land op de plaats waar nu de Sint-Martinuskerk staat en zou van Frankische oorsprong zijn. Het ontstaan van Oostmalle zou toe te schrijven zijn aan een smid, een radenmaker en een herberg[2] die zich op het hogere gebied ten Oosten van Malle vestigden en zodoende de aanzet gaven tot de vorming van een nieuwe gemeenschap. De eerste (gekende) vernoeming van Malle staat in een document van 1194 en handelt over het vormen van een afzonderlijke parochie voor Oostmalle. Tot die tijd maakte Oostmalle deel uit van de Sint-Martinusparochie van Malle. Malle was toen onderdeel van het graafschap Toxandrië.

Vanwege de benaming van het nieuwgevormde gehucht "Oostmalle", kwam het dorp Malle gaandeweg bekend te staan als "Westmalle". De verdere afsplitsing gebeurde in 1233 toen Hendrik I van Brabant Westmalle aan de Abdij van Villers schonk. De parochies van Oostmalle en Westmalle bleven tot 1329 nog aan elkaar gekoppeld, waarna ze echt van elkaar werden gescheiden. Het patronaatrecht van de parochie van Oostmalle kwam dat jaar in het bezit van de Abdij van Averbode. De heerlijkheid van Oostmalle hoorde bij de Baronie van Breda (markgraafschap Antwerpen) terwijl de heerlijkheid Westmalle tot het Hertogdom Brabant behoorde.

In het Zuiden van de heerlijkheid Westmalle ontstond er nog een derde kern. Deze kern was Zoersel; eerste vernoeming in 1240 als "Surcele" en zal uitgroeien tot een dubbeldorp (vergelijkbaar met een hedendaagse fusiegemeente) met Westmalle. In 1794 werd Zoersel afgesplitst en werd zowel Zoersel als Westmalle een zelfstandige gemeente. Ook Oostmalle werd een zelfstandige gemeente.

Op 1 januari 1977 hield de gemeente Oostmalle op te bestaan en werd Oostmalle een deelgemeente van de gemeente Westmalle. Dit viel te kaderen binnen de grote gemeentelijke herinrichting in de tweede helft van de 20e eeuw. De gemeente Zoersel (vroeger onderdeel van Westmalle) kreeg er de deelgemeenten Sint-Antonius en Halle bij.

Op 30 juli 1979 werd de naam van de gemeente Westmalle gewijzigd naar Malle.

Heraldiek

Wapenschild

Op 3 december 1984 werd er een officieel wapenschild voor de nieuwe fusiegemeente Malle goedgekeurd. De samenvoeging van beide gemeenten had als resultaat dat het wapen van Westmalle werd behouden, waarop het wapen van Oostmalle werd toegevoegd in de vorm van een hartschild, als verwijzing naar de nieuwe deelgemeente. De heilige Sint-Laurentius die in het hartschild staat, wordt daarbij afgebeeld zonder manipel.

Vlag

De vlag, eveneens op 3 december 1984 goedgekeurd, heeft de volgende officiële beschrijving: "Blauw met een witte keper, onderaan vergezeld van een witte rooster". De vorm Λ stamt af van het wapenschild van Westmalle, de rooster is overgenomen van het wapenschild van Oostmalle waar hij gedragen werd door de heilige Sint-Laurentius.

Geografie

Kernen

Nr. Naam Oppervlakte
(km²)		 Inwoners voor de fusie eind 1976 Inwoners in 2008
1 Westmalle 23,72 5333 7727
2 Oostmalle 28,27 4465 6695
Totaal 51,99 9798 14422
Bron: Bevolkingsregister

Verder bevinden zich ook verschillende gehuchten binnen de gemeente, met name 't Guut, Heidsie, Schuurhoven en Salphen (Zalfen).

Aangrenzende dorpen

   Aangrenzende gemeenten   
 Brecht       Sint-Lenaarts       Rijkevorsel 
           
 Sint-Job-in-'t-Goor   Vlimmeren 
           
 Sint-Antonius       Zoersel
Vorselaar  		     Lille 

Demografie

Demografische ontwikkeling

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Politiek

Structuur

De gemeente Malle maakt deel uit van het kieskanton Brecht, gelegen in het provinciedistrict Kapellen, het kiesarrondissement Antwerpen en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Malle Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau Vlag van Europa Europese Unie Vlag van België België Vlag Vlaanderen Vlaanderen Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen Antwerpen Malle
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers		 Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Antwerpen Kapellen Brecht Malle
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-

Geschiedenis

Villa Wildzang, Westmalle
De Scherpenbergmolen te Westmalle

(Voormalige) Burgemeesters

Tijdspanne Burgemeester
1977 - 1982 Michel van der Straten-Waillet
1983 - 1994 Robert Mintjens[3] (CVP)
1995 - heden Harry Hendrickx (DBM)

Legislatuur 1989 - 1994

Agalev en de Volksunie trokken samen met enkele onafhankelijke kandidaten naar de kiezer met de kartellijst 'Groep Inspraak en Milieu' (GRIM).

Legislatuur 1995 - 2000

Harry Hendrickx van de nieuwe partij DBM (Democratische Beweging Malle[4]) werd burgemeester en verving Robert Mintjens van CVP die de functie uitoefende van 1983 tot 1994.

Legislatuur 2001 - 2006

Burgemeester bleef Harry Hendrickx, hij leidde een coalitie van Democratische Beweging Malle (DBM), GRIM en CVP. De bestuursploeg bestond voorts uit Jan Boeckx, Jan Van Roey (beide DBM), Michel Grootjans (GRIM) en Thierry van der Straten Waillet (CVP). In juni 2002 maakte N-VA bekend niet langer deel uit te maken van GRIM.[5]

Legislatuur 2007 - 2012

GRIM werd omgevormd tot 'Goed Leven In Malle' (GLIM).

Legislatuur 2013 - 2018

Het Vlaams Belang ging met 'Volksbelangen Malle' (VBM) in kartel naar de verkiezingen. Ook GLIM (ondertussen omgevormd tot Groen) en sp.a besloten de krachten te bundelen.[6] N-VA en CD&V van hun kant bliezen dan weer hun Valentijnskartel op en ook Open Vld en DBM trokken onafhankelijk naar de kiezer. De respectievelijke lijsttrekkers waren uittredend burgemeester Harry Hendrickx (DBM), Wim Jordens (CD&V), Katleen Mintjens (Open Vld, kleindochter van voormalig burgemeester Robert Mintjens), Lex Van Loon (sp.a-Groen), Pieter Van Boxel (Vl.Belang), en Wouter Patho (N-VA).

Uitgesproken winnaars van de verkiezingen waren N-VA (22,91%; 6 zetels) en DBM (+3,35%), deze laatste partij bleef hierdoor ook de grootste politieke formatie (27,84%) van de gemeente en kreeg 1 extra raadslid. De zwaarste verliezen werden opgetekend door Vlaams Belang-VBM (−7,85%, een verlies van 3 raadzetels) en CD&V (−6,18%, 2 zetels verlies) Ook Open Vld (−6,07%, 2 raadsleden minder) en Groen-sp.a deelde in de klappen. De progressieve kartelpartners moesten 6,15% prijsgeven ten overstaan van het gezamenlijk verkiezingsresultaat van 2006. Wel behielden ze dankzij het systeem Imperiali evenveel zetels in de gemeenteraad.

Burgemeester werd Harry Hendrickx (DBM). Hij leidt een coalitie bestaande uit DBM en N-VA. Samen vormen ze de meerderheid met 13 op 23 zetels.[7] Voorts bestaat het schepencollege uit Jules Mintjens, Dries Van Dyck, Elisabeth Joris (allen DBM), Mieke Vermeyen (N-VA) en Paul Van Ham (sinds juni 2017 als onafhankelijke). OCMW-voorzitter is Wouter Patho (N-VA).

Voorts bestaat de gemeenteraad uit Jan Boeckx, Kim Geys, Dominique Defossez (allen DBM), Peter Lacante, Beatrix Knaepkens, Sanne Van Looy (allen N-VA), Thierry Van der Straten-Waillet, Wim Jordens, Ingrid Vrints, Paul Wens (allen CD&V), Walter Vermeylen, Alex Van Loon, Tineke Lambreghts (alle sp.a-Groen), Katleen Mintjens, Alain De Laet (beide Open Vld) en ten slotte Pieter van Boxel (Vlaams Belang).[8]

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel 10-10-1976[9] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[10] 14-10-2012[11] 14-10-2018
Stemmen / Zetels % 19 % 21 % 21 % 23 % 23 % 23 % 23 % 23
CVP1 / CDM2 / CD&V+N-VA3 / CD&V4 / CD&V Malle5 48,661 12 37,041 10 45,291 11 36,152 9 28,121 7 23,483 6 17,304 4 11,65 3
PVV1 / VLD-DBM2 / VLD3 / Open Vld4 6,361 0 10,061 1 - 26,422 7 13,433 3 16,773 4 10,704 2 -
GROEN1 / GRIM2 / GLIM3 / sp.a-groen+4 / Progressief Malle5 - 6,41 0 11,52 2 17,532 4 13,862 3 11,133 2 13,554 3 14,25 3
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 / Vlaams Belang-VBM3 - - - 6,981 1 9,551 2 15,552 4 7,703 1 8,82 2
DBM - - - - 26,5 7 24,49 6 27,84 7 23,1 6
N-VA - - - - - - 22,91 6 22,8 6
SP1 / sp.a2 8,481 1 10,761 2 10,031 1 11,141 2 8,541 1 8,572 1 - -
OOSTWEST - - - - - - - 17,8 5
Lijst Van Boxel - - - - - - - 1,7 0
ROSSEM - - - 1,78 0 - - - -
VG - - 28,16 7 - - - - -
DVL - - 5,02 0 - - - - -
GGB - 30,29 8 - - - - - -
DNG - 5,45 0 - - - - - -
V.D.B. 25,99 6 - - - - - - -
VU 5,44 0 - - - - - - -
Mevr. G 5,06 0 - - - - - - -
Totaal stemmen 6063 7381 8087 9026 9779 9954 10295 10742
Opkomst % 95,17 92,8 92,85 93,47 90,17 91,2
Blanco en ongeldig % 4,26 4,47 4,49 6,79 5,19 5,24 2,99 3,1

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt

Bezienswaardigheden

Poortgebouw van de trappistenabdij van Westmalle
Trappistenbieren
Sint-Laurentiuskerk, Oostmalle
Britse medische voorzieningen in Oostmalle in oktober 1944
Een tweedekker van Stampe en Vertongen op de PhotoFlying Days op het vliegveld van Oostmalle
Gravure uit 1670 van het Renesse kasteel in Oostmalle
Zie Lijst van onroerend erfgoed in Malle voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Cultuur

Trappistenbier

De gemeente staat vooral bekend om het trappistenbier Westmalle dat in de Abdij van Westmalle gebrouwen wordt. Diezelfde paters produceren ook trappistenkaas.

Evenementen

  • Bedevaart Scherpenheuvel (Westmalle)
  • Malifiesta cafés met muziek (Oostmalle en Westmalle)

Mobiliteit

Gewestwegen

De gemeente telt 5 gewestwegen met een totale lengte van 28 km:

  • N12 (Westmalle en Oostmalle)
  • N14 (Oostmalle)
  • N133 (Westmalle)
  • N153 (Westmalle en Oostmalle)
  • N179 (Westmalle)

Vliegveld

  • Vliegveld Oostmalle: Dit is een reservevliegveld van de NAVO waar momenteel enkel recreatief gevlogen wordt. Voor het vliegveld bestaan sedert de jaren 70 plannen om het de rol van de luchthaven van Deurne over te laten nemen.

Economie

Regionaal centrum

Malle telt zeven scholen, waarvan er vier in Westmalle en drie in Oostmalle gelegen zijn. Het AZ Sint-Jozef is gelegen nabij de grens met Sint-Antonius. Een belangrijk knooppunt van busverbindingen is het busdepot in deelgemeente Oostmalle en een ander belangrijk knooppunt is gelegen aan het dorpsplein te Westmalle. De ligging in de groene gordel rond Antwerpen en de werkgelegenheid die de industrie met zich meebrengt in de gemeente, dragen er toe bij dat de gemeente Malle anno 2005 qua vastgoed na de gemeente Schilde de duurste is van de provincie.[12]

Industrie

Op het grondgebied van de gemeente ligt, ingesloten tussen de dorpskernen van Westmalle, Oostmalle en Zoersel, het industrieterrein Malle-Zuid. Dit is het grootste industrieterrein op de provinciale as Antwerpen-Turnhout en is een belangrijke plaats van tewerkstelling in de omgeving. Ten noorden hiervan ligt het industrieterrein Malle-Noord wat nog in ontwikkeling is. Net ten westen van de dorpskern van Westmalle bevindt zich een grote meubelfabriek met een oppervlakte van 35 ha; Karel Mintjens nv.

Dagbouw

In het noorden van deelgemeente Westmalle vindt er klei- en leemontginning plaats in functie van de nabijgelegen steenbakkerijen. Bij het binnenrijden van Westmalle via de Brechtsesteenweg (N133), vallen de talrijke schoorstenen op van de steenbakkerijen.

Landbouw

De schrale zandgrond beperkt de soorten gewassen veelal tot graansoorten, maar de gemeente is ook enkele hectaren serres rijk, waarin uiteenlopende soorten groente en fruit worden geteeld. Veruit de meeste landbouwbedrijven concentreren hun activiteiten rond het houden van melkvee.

Sport

Atletiek

  • Atletiek club DAL

Veldrijden

Voetbal

Zaalvoetbal

  • ZVC Club80
  • ZVC Westmalle

Volleybal

Zustergemeenten

Bekende inwoners

Externe link

Zie de categorie Malle van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Malle&oldid=54526099"