Sintjohannesga

**Sintjohannesga**
Plaats in Nederland
	;
Situering
Provincie	Friesland
Gemeente	De Friese Meren
Coördinaten	52° 56′ NB, 5° 51′ OL
Algemeen
Oppervlakte	6,85 km²
- land	6,18 km²
- water	0,67 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	1.250 ; (182 inw./km²)
Woningvoorraad	499 woningen
Overig
Postcode	8464
Netnummer	0513
Woonplaatscode	2508
Belangrijke verkeersaders
Detailkaart
	Locatie in de voormalige gemeente Scharsterland
Foto's
	Sintjohannesga
Portaal	Nederland ; Friesland

Sintjohannesga (Fries: Sint-Jânsgea) is een dorp in de gemeente De Friese Meren, in de Nederlandse provincie Friesland.

Het ligt ten westen van Heerenveen, tussen Rottum en Rotsterhaule en nabij het Nannewijd. Het vormt samen met Rotsterhaule een tweelingdorp. De twee plaatsen zijn ook met elkaar vergroeid. Daarnaast wordt er veel samengewerkt met het naastgelegen Rohel en daarom spreekt men ook van een drielingsdorp.

In 2023 telde het dorp Sintjohannesga 1.250 inwoners. Onder het dorp valt ook een klein deeltje van de buurtschap Onland. De los gelegen buurt van de Hoge Dijk werd ook wel als Sint Johannesgaaasterhoogedijk geduid maar wordt als onderdeel gezien van het dorp zelf. Het dorp wordt in de volksmond Sint Jut genoemd, van oorsprong schertsend bedoeld.

Geschiedenis

Het dorp is ontstaan als een satellietnederzetting van het dorp Rottum, dat de ontginningsbasis was van het omliggende gebied. Het dorp werd in 1408 vermeld als Sint Jansga, in 1412 als Sente Johansgoe, in 1538 als Sinte Jansgae, in 1542-1544 als Sinte Johannisgae en in 1664 als S. Iohannisgae. De spelling Sintjohannesga dateert uit de jaren 70 van de twintigste eeuw toen de toenmalige PTT deze naam aannam. Dit leidde er uiteindelijk toe dat de plaatsnaam naar deze spelling werd omgezet.

Het dorp kende in de 18e eeuw al een vrij dichte kern, waarbij het opvallend was dat de kerk van het dorp buiten deze kern was gelegen. In het gebied vond in het verleden veel vervening plaats. Gietersen vestigden zich hier ook in de tweede helft van de 18e eeuw om veen af te graven. Het gebied werd erg nat en liep bij slecht weer helemaal onder water, het werd het Onland genoemd. De polder is echter drooggemalen door vier molens, de laatst overgebleven molen is door de bevolking van sloop gered, genaamd De Hersteller.

Tot 1934 behoorde Sintjohannesga tot de gemeente Schoterland, waarna het onderdeel werd van de gemeente Haskerland. In 1984 ging het over naar de nieuwe Skarsterlân en deze ging in 2014 over in de gemeente De Friese Meren.

Naamgeving

Over de naamgeving van het dorp zijn meerdere versies in omloop:

In vroeger tijden was er nog geen kerk in Sintjohannesga, er was wel een kapel in Rotsterhaule gevestigd. Deze Roomse kapel van het Hasker Convent-klooster (uit Haskerdijken) heeft ooit gestaan op de hoek van de Streek en de Lange Dijk. Sintjohannesga werd toen nog aangeduid als gea (gebied) en had nog geen eigennaam. De inwoners van het gea moesten belasting afdragen aan Sint Jan (rond 1300 stond er een klooster in Sneek van de Sint Janshospitaalridders) en daarom werd het Sint Jansga genoemd.
Een andere uitleg is dat de inwoners rond 1600 belasting moesten betalen aan bisschop Jan van Utrecht.
Sintjohannesga is genoemd naar de kerk in het dorp, die gewijd is aan de heilige apostel Johannes. Deze kerk uit 1864 is door brand verwoest en in 1963 is de huidige kerk gebouwd.

Bakkerijen

In de jaren 50 van twintigste eeuw woonden en werkten aan de Streek in het tweelingdorp wel tien verschillende bakkers. Een mogelijke uitleg is dat bakkers jonge knechten in dienst namen. Als deze knechten na jaren dienst goed opgeleid waren, werden ze te duur en begonnen zij een eigen bakkerij. De meeste van die bakkerijen zijn in de jaren zestig verdwenen, maar de zaken die overbleven zijn opgenomen in grotere bakkersbedrijven. De koekfabriek van Sintjohannesga, Wieger Ketellapper (onderdeel van Koninklijke Peijnenburg B.V.), is bekend in heel Nederland, evenals de roggebroodfabriek van Van Dijk, en in Rotsterhaule de koek- en pepernotenfabriek van Modderman.

Natuur

Ten zuiden van Sintjohannesga liggen de scharrenlanden in de Groote Sintjohannesgaaster Veenpolder. Aan de westelijke rand van dat gebied ligt het natuurreservaat Oosterschar.

Onderwijs

Het dorp heeft een eigen basisschool, de christelijke basisschool CBS De Trieme. Net over de dorpsgrens, in Rotsterhaule staat ook nog de Openbare basisschool De Schakel. Aan de Hoge Dijk is er de Kappersvakschool Noord Oost gevestigd.

Sport

De voetbalvereniging DWP werd gestart in 1947 in Rohel op de grens met Rotsterhaule maar sinds 1976 in Sintjohannesga gevestigd. In 1988 werd volleybalvereniging IVO opgericht. Verder kent het dorp een eigen gymvereniging, ODI en de ijsclub Eensgezindheid. Net over dorpsgrens met Rosterhaule heeft Tennisvereniging Sintjohannesga e.o. met een aantal buitenbanen.

Openbaar vervoer

Streekbus 48: Heerenveen - Rottum - Sintjohannesga - Rotsterhaule - Rohel - Vierhuis - Delfstrahuizen - Echtenerbrug - Echten - Oosterzee - Lemmer v.v.
Belbus 249: Joure - Sintjohannesga v.v.

Geboren

Minne Modderman (21 juni 1948), voormalig voetbalscheidsrechter
Moniek Klijnstra (21 oktober 1992), schaatsster

Zie ook

Lijst van rijksmonumenten in Sintjohannesga

Bronnen, noten en/of referenties

G. van Berkel & K. Samplonius (2018), Nederlandse plaatsnamen verklaard
Frieslandwonderland.nl (Stichting Fryslâns Ferline); NoordBoek - Peter Karstkarel
Sintjut.frl, [1]
Toeristeninformatie, [2]