Skarsterlân
Voormalige gemeente in Nederland
 | |||||
| |||||
  | |||||
.svg)
| |||||
| Situering | |||||
| Provincie |  Friesland
| ||||
| Coördinaten | 52° 58′ NB, 5° 47′ OL | ||||
| Algemeen | |||||
| Oppervlakte | 216,80 km² | ||||
| - land | 185,26 km² | ||||
| - water | 31,54 km² | ||||
| Inwoners (1 november 2013) | 27.467 | ||||
| Overig | |||||
| Postcode | 8461 - 8544 | ||||
| Netnummer | 0513 - 0514, 0566 | ||||
| Belangrijke verkeersaders | A6, A7, A32, E22, N354, N924, N927 | ||||
| Amsterdamse code | 10022 | ||||
| |||||
.svg)
Skarsterlân (
uitspraak (info / uitleg)) (Nederlands, tegenwoordig ongebruikelijk: Scharsterland ( uitspraak (info / uitleg))) was een gemeente in de Nederlandse provincie Friesland met (per 1 november 2013, bron: CBS) 27.467 inwoners en een oppervlakte van 216,89 km². Op 1 januari 2014 ging de gemeente op in de nieuw gevormde gemeente De Friese Meren.
Inhoud
Plaatsen[bewerken]
De gemeente Skarsterlân telde dertig officiële kernen (dorpen). De hoofdplaats was Joure; hier stond ook het gemeentehuis. De Nederlandse namen zijn de officiële. De officiële naam voor de gemeente is echter de Friese.
Dorpen[bewerken]
Aantal inwoners per woonkern op 1 januari 2008:
| Nederlandse naam | Friese naam | Inwoners |
|---|---|---|
| Joure[1] | De Jouwer | 13.045 |
| Sint Nicolaasga | Sint Nyk | 3.324 |
| Oudehaske | Âldehaske | 1.987 |
| Sintjohannesga | Sint Jânsgea | 1.181 |
| Langweer | Langwar | 940 |
| Scharsterbrug | Skarsterbrêge | 828 |
| Rottum | Rottum | 673 |
| Rotsterhaule | Rotsterhaule | 644 |
| Haskerhorne | Haskerhoarne | 590 |
| Idskenhuizen | Jiskenhuzen | 455 |
| Haskerdijken | Haskerdiken | 426 |
| Tjerkgaast | Tsjerkgaast | 409 |
| Vegelinsoord | Vegelinsoard | 370 |
| Ouwsterhaule | Ousterhaule | 330 |
| Terkaple | Terkaple | 236 |
| Rohel | Reahel | 225 |
| Broek | De Broek | 215 |
| Rotstergaast | Rotstergaast | 215 |
| Goingarijp | Goaiïngaryp | 202 |
| Nieuwebrug | Nijbrêge | 148 |
| Boornzwaag | Boarnsweach | 122 |
| Akmarijp | Eagmaryp | 107 |
| Doniaga | Dunegea | 91 |
| Ouwster-Nijega | Ousternijegea | 87 |
| Oldeouwer | Alde Ouwer | 85 |
| Snikzwaag | Sniksweach | 71 |
| Dijken | Diken | 54 |
| Nijehaske | Nijehaske | 46 |
| Legemeer | Legemar | 37 |
| Teroele | Teroele | 27 |
Bron: gemeente Skarsterlân
Buurtschappen[bewerken]
Naast deze officiële kernen bevonden zich in de gemeente de volgende buurtschappen:
|
|
|
Ontstaan[bewerken]
Skarsterlân is na de gemeentelijke herindeling in 1984 gevormd door fusie van de gemeenten Doniawerstal en Haskerland met een deel van Utingeradeel (de dorpen Akmarijp en Terkaple) en het dorp Nieuwebrug dat eerst tot de gemeente Heerenveen behoorde.
Naam[bewerken]
In de zomer van 1979 wordt de naam Skarsterlân voor het eerst genoemd in een rapport van Gedeputeerde Staten over de ophanden zijnde gemeentelijke herindeling in Friesland[2]. De naam verwijst naar de scharren (skarren): een stuk land waar boeren gezamenlijk vee liet grazen. De scharren lagen rond Scharsterbrug in de gemeente Doniawerstal, net ten zuiden van de grens met Haskerland.
In 1980 dook de naam Scharsterland op door Hans Wiegel, de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken om de gemeentenamen niet Fries te laten maken, maar Nederlands of officieel tweetalig.[3][4] Na veel discussies hierover toentertijd had men voor de herindeling besloten om de nieuwe gemeente wettelijk de naam Scharsterland te geven in de Wet tot Gemeentelijke Herindeling van Friesland. Tegelijkertijd werd ook bepaald dat de gemeente zelf zou mogen kiezen om deze naam over te nemen of te wijzigen.[5]
In maart 1984 besloot de kersverse gemeenteraad van de nieuwe gemeente Scharsterland om de oorspronkelijke Friese naam aan te nemen als de officiële naam. Per maart 1985, een jaar na het raadsbesluit, werd de officiële naam gewijzigd in Skarsterlân.
Herindeling[bewerken]
In december 2008 gaf de raad van Skarsterlân aan bij een toekomstige herindeling te kijken naar Gaasterland-Sloten en Lemsterland als partners. De werknaam van deze gemeente was 'De Friese Meren'. De gemeenteraden van Skarsterlân en de beoogde partners stemden met een fusie per 1 januari 2013. Ook Gedeputeerde Staten van Friesland stemden met deze fusie in en zonden een positief advies aan de Minister van Binnenlandse Zaken. De minister liet laten weten dat hij positief staat ten opzichte van de fusie, maar dat de inwerkingtreding van de herindelingswet gepland stond voor 1 januari 2014. In het voorjaar van 2013 is de wet waarin de fusie werd geregeld aangenomen door de Tweede en de Eerste Kamer der Staten-Generaal. Al in 2013 hebben de fusiepartners hun ambtelijke diensten laten samengaan. Deze ambtelijke fusie is gebaseerd op de Wet gemeenschappelijke regelingen. Op grond van deze wet kunnen bestuursorganen als burgemeester en wethouders alsmede de burgemeesters zelf samenwerken in en bevoegdheden overdragen aan een openbaar lichaam, in dit geval het openbaar lichaam De Friese Meren. De uitvoeringsorganisatie De Friese Meren werkte vanuit het gemeentehuis in Joure, met servicepunten in Lemmer en Balk.
Economie[bewerken]
Samen met de gemeente Heerenveen vormde Skarsterlân de kern van de economische A7-zone in Friesland. Onder meer omdat de gemeente er naar streefde haar plattelandse karakter te behouden, werd gezamenlijk met Heerenveen getracht economische groei in goede banen te leiden. Voor het gebied tussen Joure-West en Heerenveen-Oost werd een gezamenlijke toekomstvisie opgesteld waarin zaken als wonen, werken, infrastructuur, recreatie en natuur werden behandeld. Beide gemeentes zetten bijvoorbeeld een bedrijvenpark op, net ten westen van Heerenveen, op het grondgebied van Skarsterlân.
Politiek[bewerken]
Zetelverdeling gemeenteraad[bewerken]
De gemeenteraad van Skarsterlân bestond uit 21 zetels. Hieronder staan de samenstellingen van de gemeenteraad sinds 1998:
| Gemeenteraadszetels | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | |||||||||||
| FNP | 4 | 4 | 5 | 7 | |||||||||||
| CDA | 7 | 7 | 6 | 6 | |||||||||||
| PvdA | 5 | 5 | 7 | 4 | |||||||||||
| VVD | 3 | 3 | 2 | 3 | |||||||||||
| ChristenUnie | 1 | 1 | 1 | 1 | |||||||||||
| D66 | 1 | 1 | - | - | |||||||||||
| Totaal | 21 | 21 | 21 | 21 | |||||||||||
Openbaar Vervoer[bewerken]
- lijn 28 van Leeuwarden, Grouw, Akkrum, Haskerdijken, Nieuwebrug en eindhalte Heerenveen
- lijn 41 van Heerenveen, Joure, Scharsterbrug, Sint Nicolaasga, tjerkgaast, sloten, Wijckel en eindhalte Balk
- lijn 42 Sneek - Lemmer
- lijn 44 van Balk, Koudum, Workum naar Bolsward
- lijn 48 van Lemmer, Oosterzee, Echten, Echtenerbrug, Delfstrahuizen, Rotsterhaule, Sintjohannesga, Rottum en naar Heerenveen
- lijn 77 Lemmer - Emmeloord
- lijn 95 van Joure, Broek, Akmarijp, Terkaple, Goingarijp via Terhorne, jirnsum, wijtgaard naar Leeuwarden
- lijn 98 van Heerenveen, Nijehaske, Oudehaske, Haskerhorne, Joure, Sneek en Bolsward naar Makkum
- lijn 99 van Heerenveen, Joure, Uitwellingerga, Oppenhuizen, Sneek, Bolsward, Witmarsum, Kimswerd naar Harlingen
- lijn 198 van Heerenveen, Joure, Uitwellingerga, Oppenhuizen, Sneek naar Bolsward
- Belbus 243: van Joure - Scharsterbrug - Sint Nicolaasga - Boornzwaag - Langweer vv.
- Belbus 249: van Joure - Ouwsterhaule - Rotsterhaule - Sintjohannesga vv.
- Qliner 315 van Groningen, Heerenveen, Joure, Lemmer naar Emmeloord.
- Qliner 325 van Groningen, Joure, Lemmer, tot Emmeloord.
- Qliner 335 van Groningen (Zernike), Heerenveen, tot Joure.
Alle lijnen worden gereden door Arriva, behalve lijn 77 die gereden wordt door OV Regio IJsselmond.
Aangrenzende gemeenten[bewerken]
| Aangrenzende gemeenten | ||
|---|---|---|
| Boornsterhem | ||
| Súdwest-Fryslân |  |
Heerenveen |
| Gaasterland-Sloten | Lemsterland | Weststellingwerf |
Wateren[bewerken]
In de provincie Friesland zijn in veel gemeenten, waaronder de gemeente Skarsterlân, sinds 15 maart 2007 de Friese namen van de oppervlaktewateren de officiële namen.[6]
Meren en poelen[bewerken]
In de gemeente Skarsterlân bevonden zich de volgende meren en poelen:
|
|
Goëngarijpsterpoelen, Groote Brekken, Koevordermeer, Langweerderwielen, Oudhof, Slotermeer, Sneekermeer en Tjeukemeer maken deel uit van de Friese meren.
Monumenten[bewerken]
In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten en oorlogsmonumenten, zie:
Zie ook[bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|
|
Zie de categorie Skarsterlân van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
| Voormalige gemeenten in Friesland | |
|---|---|
|
Aengwirden (1934) · Baarderadeel (1984) · Barradeel (1984) · het Bildt (2018) · Bolsward (2011) · Boornsterhem (2014) · Dokkum (1984) · Doniawerstal (1984) · Franeker (1984) · Franekeradeel (1984) · Franekeradeel (2018) · Gaasterland (1984) · Gaasterland-Sloten (2014) · Haskerland (1984) · Hemelumer Oldeferd (1984) · Hennaarderadeel (1984) · Hindeloopen (1984) · Idaarderadeel (1984) · IJlst (1984) · Lemsterland (2014) · Leeuwarderadeel (2018) · Littenseradeel (2018) · Menaldumadeel (2018) · Nijefurd (2011) · Oostdongeradeel (1984) · Rauwerderhem (1984) · Schoterland (1934) · Skarsterlân (2014) · Sloten (1984) · Sneek (2011) · Stavoren (1984) · Tjum (1816) · Utingeradeel (1984) · Westdongeradeel (1984) · Wonseradeel (2011) · Workum (1984) · Wymbritseradeel (1984) · Wymbritseradeel (2010) |
