Naar inhoud springen

Portaal:Tibet

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
bewerk 

 

Wapen van Tibet
Tibet is een regio in Azië die van 1913 tot 1950 een onafhankelijke theocratie was, waarin de dalai lama zowel politiek als geestelijk de hoogste autoriteit was. Sinds het Volksbevrijdingsleger Tibet binnenviel wordt het gebied tot het land Volksrepubliek China gerekend. In 1965 werd het gebied verdeeld over de regio's: Sichuan, Tibetaanse Autonome Regio en Qinghai en werden andere delen bij de provincies Yunnan en Gansu gevoegd. Dit portaal geeft een overzicht van artikelen op Wikipedia over alle regio's in het gehele gebied Tibet. De Tibetanen zijn de oorspronkelijke bewoners van het historische gebied Tibet, dat een eigen volk, cultuur, taal en eigen boeddhisme heeft.
bewerk 

Artikel van de maand

Ambtszegel van Pholhanas

Miwang Pholhanas Sönam Tobgye, algemeen Pholhanas (Pholha, 1689 - 12 maart 1747), was een regent in Tibet. Tussen 1728 en 1747 was hij praktisch koning van Tibet. Pholhanas was een handig politicus en ervaren veldheer.

Pholhanas was de belangrijkste politieke persoonlijkheid van Tibet in de eerste helft van de 18e eeuw. Na de onrustige jaren onder heerschappij van Lhabzang Khan, de bloedige inval dan de Dzjoengaren en de burgeroorlog, luidde zijn regering een relatief lange periode in van stabiliteit en interne en externe vrede voor Tibet.

Lees verder »
Momo's

brood
balep korkunkhapse

basisproducten
malaisergemszechuanpepertsampa

theecultuur
botertheemelktheezwarte thee

alcoholische drank
chaangraksi

kaas
chhurpichura loenpachura kampo

soep
thenthukthukpa

pasta
momo

bewerk 

Films en popcultuur

Khashyar Darvich en dalai lama Tenzin Gyatso tijdens de opname van Dalai Lama Renaissance

Films over Tibet, de Tibetaanse diaspora of Tibetanen
Himalaya Filmfestival
10 Questions for the Dalai Lama50 Years After the FallDas Alte LadakhAngry MonkBlindsightCe qu'il reste de nousCompassion in ExileDe cupDelamuDalai Lama RenaissanceDreaming LhasaEscape from TibetFive Color RoadGod Wears My UnderwearThe Horse ThiefThe Jew in the LotusHimalayaJacob's LadderKarmaA Kid from TibetKekexili: Mountain PatrolThe KnotKoi Tujh Sa KahanKundunLeaving Fear BehindLittle BuddhaLiving Buddha – Lost Horizon (1937 - 1973) – MilarepaOn Life & EnlightenmentOut of this WorldPrince of the HimalayasRaid Into TibetRefuge – Seven Years in Tibet (1956 - 1997) – Red Flag over TibetRed River ValleyDie Salzmänner von TibetSamsaraThe Shadow CircusSikkim, terre secrèteThe Silent Holy StonesThe Song of TibetLe sourireThe Spirit Doesn't Come AnymoreStorm over TibetTibet: Cry of the Snow LionTibet's Hidden KingdomThe Tibetan Book of the DeadTibet's Stolen ChildTrials of Telo RinpocheTravellers and MagiciansThe Unwinking GazeVajra Sky Over TibetValley of FlowersHet verboden elftalDas Wissen vom HeilenWheel of TimeWindhorseXiu Xiu: The Sent Down GirlA Year in TibetZandkastelen

Tibetaanse acteurs
Neten ChoklingTenzin GyatsoJampa KälsangJetsün PemaOrgyen TobgyalLhakpa Tsamchoe

Tibetaanse regisseurs en producers
Neten ChoklingJampa KälsangKhyentse NorbuRitu SarinTenzin SönamDöndrub Wangchen

animatie over Tibet
The All-New Super Friends HourAvatarDefenders of the EarthDoctor Strange: The Sorcerer SupremeSeabert

games over Tibet

The Journeyman Project 3: Legacy of TimeTerror in TibetTomb Raider: Quest for CinnabarTomb Raider II
Mantra in Tibetaans schrift

Tibetaans
kalligrafieTibetaans schriftPhagspa-schriftpinyin
Sino-Tibetaanse talenTibeto-Birmaanse talen
MeiteiNepalbhasaBirmaans
KalachakrapadaThonmi Sambhota
Tibetaanse literatuur
schrijvers
Pema ChödrönYangdon DhondupMikyö DorjeRangjung DorjeRolpey DorjeWangchug DorjeGendün DrubGampopaChödrag GyatsoJampäl GyatsoGendün GyatsoKälsang GyatsoNgawang Lobsang GyatsoSönam GyatsoTenzin GyatsoThubten GyatsoTsangyang GyatsoJonangpaKalu RinpocheJamyang KyiLongchenpaDölma KyabMarpaMilarepaPadmasambhavaKarma PakshiWashu RangjongTsering ShakyaChögyam TrungpaTsongkhapaWashu RangjongTenzin TsundueRingu TulkuTarthang TulkuTibetWoeser

boeken
Blauwe annalenRode annalenWitte annalenDe terugkeer van ZijEpos van koning GesarFontein der JeugdThe Jew in the Lotus - Manuscripten van DunhuangMet Korilu de Griemel rondLost HorizonMahavyutpattiTibet mort ou vifZeven jaar in Tibet

bibliotheken
Library of Tibetan Works and ArchivesTibetan and Himalayan Library

volksliteratuur
Drugpa Künleggekke yogi'soom Tompamythologie

fabeldieren
sneeuwleeuwyeti

stripboeken

BigglesDe brullende bergDe klinkende klokkenDe parel in de lotusbloemDe Tartaarse helmDr. DoomKatamaromKuifje in TibetTeenage Mutant Ninja Turtles
instituut

Centraal Instituut voor Hogere Tibetaanse StudiesChina Tibetology Research CenterLibrary of Tibetan Works and ArchivesNaropa-universiteitTibetan and Himalayan LibraryTibetologie-instituut NamgyalTibet-universiteitZuidwestelijke Universiteit voor Nationaliteiten

Tibetologen en ontdekkingsreizigers, naar taalgebied

Sándor Kőrösi Csoma

Tibetaans
Yarlung BuchungGendün ChöpelYangdon DhondupDrongbu Tsering DorjeTsering GyalpoKönchok JiatsoSamten Gyaltsen KarmayRinchen LhamoGö LotsawaDawa NorbuNamkhai NorbuLhagpa PhuntshogsDezhung RinpocheWangchug Deden ShakabpaTsering ShakyaDungkar Lobsang TrinleyTashi TseringLhakpa TsetenDorje TsetenWoeser

Chinees
Israel Epstein - Li Fang-Kuei - Yuan Zhou - Wang Lixiong

Hindi
Rahul Sankrityayan - Krishna SinghMani SinghNain SinghSundar Singh

Nederlands
Henk BlezerFrans BoendersGeorge van DriemJan Willem de JongPaul KronenbergKadir van LohuizenSamuel van der PutteVéronique RenardPetrus RijnhartHenk Schulte NordholtFokke SierksmaIsaac Jacob SmidtTom TillemansPeter VerhagenTilmann VetterCarolijn Visser

overige talen
Duits
Peter AufschnaiterHeinz BechertHermann BeckhFriedrich Alexander BischoffWilhelm FilchnerJohann GrueberAlbert GrünwedelAndreas GruschkeFrank-Richard HammHeinrich HarrerSiegbert HummelGeorg HuthHeinrich August JäschkeKristina LangeBerthold LauferRené Nebesky-WojkowitzFerdinand von RichthofenJoseph RockWolfgang-Ekkehard ScharlippAdolf SchlagintweitEmil SchlagintweitHermann SchlagintweitRobert SchlagintweitDieter SchuhWalter SimonAlbert TafelSabriye TenberkenClaus Vogel

Engels
Michael ArisFrederick Marshman BaileyHarold BakerRobert J. BarnettChristopher BeckwithCharles Alfred BellAlexander BerzinGeorge BogleJohn Weston BrookeGeoffrey BullSusie CarsonSarat Chandra DasMichael EversonReginald FarrerPatrick FrenchRobert Webster FordGeorge ForrestMelvyn GoldsteinPercival GriffithsTom GrunfeldJanet GyatsoJoseph Dalton HookerJeffrey HopkinsMatthew KapsteinPeter KelderLouis Magrath KingRobin KornmanLeonard van der KuijpErik Pema KunsangDonald Sewell Lopez jr.Solomon MalanThomas ManningJames MatisoffRoderick McLeodRoy Andrew MillerPankaj MishraGlenn MullinMarco PallisGeorge PattersonCharles RambleJohn PowersJohn ReynoldsHugh RichardsonSam van SchaikVikram SethDavid Seyfort RueggJonathan SilkGene SmithWarren W. SmithElliot SperlingRichard Keith SpriggFrederick William ThomasRobert ThurmanArdy VerhaegenAlex WaymanMaurice WilsonLawrence WaddellAlan WallaceChristian WedemeyerFrancis Younghusband

Frans
Claude ArpiJacques BacotLucien BernotAnne-Marie BlondeauKatia BuffetrilleAnne ChayetFrederique DarragonAlexandra David-NéelPierre-Antoine DonnetAlbert DorvilleLéon FeerJean FilliozatPhilippe Édouard FoucauxMartine FranckJoseph GabetMichel de GiveCharles de HarlezAmy HellerÉvariste HucPierre Amédée JaubertMarcelle LalouÉtienne LamotteClaude LevensonFernand MeyerAndré MigotMichel PeisselPaul PelliotFrançoise PommaretMatthieu RicardAmaury de RiencourtRolf SteinNicolas TournadreGustave-Charles Toussaint

Hongaars
Sándor Kőrösi CsomaUray GézaAndrás Róna-TasAurel Stein

Italiaans
Giuseppe Maria BerniniIppolito DesideriElena de Rossi FilibeckFrancesco della PennaOdoric van PordenoneFosco MarainiLuciano PetechGiuseppe Tucci

Russisch
Agvan DorzjievPjotr KozlovOvsje NorzoenovNikolaj PrzewalskiJoeri RjorichJoeri RjorichFranz Anton SchiefnerJózef SękowskiAlexander von Staël-HolsteinGombojab TsybikovVasili Vasiljev

Overig

António de AndradeEstêvão CacellaNuño CoresmaSven HedinIñaki Preciado IdoetaEkai KawaguchiJosef KolmašPer KværnePeter van Griekenland en DenemarkenZuiho Yamaguchi
Klankschaal
De Tibetan & Himalayan Library (THDL) is een multimediale digitale bibliotheek die wordt bijgehouden door een internationaal team van wetenschappers van universiteiten en private organisaties, waaronder de Universiteit van Virginia en de Tibet-universiteit. De THDL is gericht op de Tibetaanse talen, geschiedenis, religie en de geografie van Tibet en de Himalaya.
Lees verder »
bewerk 

Categorieën

bewerk 

Zie ook

bewerk 

Kaart

  Tibetaanse Autonome Regio in de Volksrepubliek China
  Historisch Tibet als geclaimd door Tibetaanse ballingen
  Tibetaanse gebieden volgens de Volksrepubliek China
  Conrole China, geclaimd door India (Aksai Chin)
  Controle India, geclaimd door China (Zuid-Tibet)
  Andere gebieden binnen historisch Tibetaanse cultuur
oorspronkelijke drie provincies

AmdoKhamU-Tsang (U en Tsang)

traditionele hoofdstad
Lhasa (district: Chengguan Qu)
BarkhorChogporiLingkhor

andere plaatsen
ChamdoGyantseJyekundoWenzhuan (hoogste nederzetting) – Shigatse (tweede stad) – Taktser

Tibetaanse ballingen
India
BhandaraBomdilaBylakuppeDalhousieDehradunDharamsala (McLeod Ganj) – HerbertpurHunsurKollegalLadakh (LehChangtang) – Mundgod
Nepal
KathmanduPokhara
Bhutan
BadgarnangBhumthangJigmenangKarcheKhasakhaLhongtsoPado
Verenigde Staten
CaliforniëChicagoColoradoConnecticutIllinoisIndianaMassachusettsMichiganMinnesotaNew JerseyNew MexicoNew YorkOhioOregonUtahVermontVirginiaWashingtonWashington D.C.Wisconsin
Overig
AustraliëCanadaJapanNieuw-ZeelandScandinaviëTaiwanZwitserland

omringende landen
Bhutan, Nepal (Mustang) en Pakistan (Gilgit-Baltistan)
India:

Arunachal PradeshHimachal PradeshSikkimLadakhUttarakhandZanskar
Güshri Khan

Kroniek van Tibet

Lijst van Tibetaanse heersers
Jigten BangNyatri Tsenpo (247 v.Chr.) – Songtsen Gampo (605-650) – Trisong Detsen (755-797) – DeypodTotori NyantsenKönchogTri Ralpachen (815–841) – Langdarma (838-841)

WenchengBhrikuti

3200 - 2000 v.Chr.
Karuocultuur

1500 v.Chr. - 1000 n.Chr.
Zhangzhung (1500 v.Chr. - 1000 n.Chr.)

300 - 1000
periode van de Zestien Koninkrijken (316-439)

Tuyuhun-koninkrijk (3e-7e eeuw) – Tufan-rijkKoninkrijk Tubo (7e-9e eeuw) – Koninkrijk Guge (11e eeuw) – Koninkrijk PurangTsangpa (en)

1000 - 1900
Güshri Khan (15e-16e eeuw) – Altan Khan (16e eeuw) – Koeblai KhanLhabzang KhanTenkyong WangpoSanggye GyatsoGouden urn (1793) – amban (Chinese gezant) – Zanabazar (1635 – 1723) – Hof van Koloniale ZakenVerdrag van Aigun (1860)

1900-1914
Geschiedenis van Tibet (1912-1951)
Britse veldtocht in TibetBrits-Russische Conventieopstand in Tibet (1911)Zhao ErfengVerdrag van UrgaAkkoord van SimlaMcMahon-linie

1939
Duitse expeditie naar TibetJapanse expeditie naar Tibet

1950-51
Tibet sinds 1950Invasie van Tibet17 puntenakkoord

1959
Opstand in Tibet (1959)Tibetaanse diaspora

VN-resolutie 1353 (1959)

1960-70
VN-resolutie 1723 (1961) – VN-resolutie 2079 (1965)

Chinees-Indiase OorlogChushi GangdrukCamp HaleZuid-Tibet

1966-1976
Culturele Revolutie

1987-1993
Opstand in Tibet (1987-1993)

2006-2008

Beschieting op Nangpa Laopstand in Tibet (2008)fakkeltocht Olympische Spelen 2008aardbeving Sichuan 2008
bewerk 

Politiek en bestuur

Opvangcentrum Tibetaanse vluchtelingen in Darjeeling
niet gepresenteerde landen

Tibetaanse politiek
regering van historisch TibetRegenten in historisch TibetKashagTibetaanse kloosterorganisatiemonniken als functionaris in Tibetregering in ballingschapparlement in ballingschapHandvest van de Tibetanen in ballingschapGroenboekDag van de Tibetaanse OpstandDag van de Tibetaanse Slavenemancipatie

politieke partijen
Communistische PartijNationale Democratische PartijVerbeteringspartij Tibet

politici/diplomaten
Thubten KunphelaJampäl Yeshe GyaltsenDölma GyariLodi GyariNgabo Ngawang JigmeJuchen Thubten NamgyalPüntsog NyidronJamyang NorbuThubten Jigme NorbuLhagpa PhuntshogsJetsün PemaPonda RabgaLobsang SamtenWangchug Deden Shakabpatweede Tagdrag RinpocheLobsang TenzinGyalo DöndrubTempa TseringPüntsog Wangyal
Tibetaans staatsorakel

activisten
Lobsang Tenzin Chökyi GyaltsenPälden GyatsoDrölma KyiJamyang NorbuTsewang RigzinNgawang SangdrölAdhe TapontsangLhadon TethongTenzin TsundueNgawang Woebar

artiesten die de Tibetaanse Zaak actief steunen
Philip GlassRichard GereTeitur Lassen

politieke onderwerpen
Mensenrechten in TibetTibetaans legerThe Great Firewallheropvoeding door werkwerkkampen in Tibetpolitieke gevangenensinificatie van Tibetstaatsinrichting ChinaUNPOvijf rassen binnen één eenheidofficiële etnische groepen van de Volksrepubliek China

samenleving
adel in historisch Tibethorigheid in Tibet Ragyabas

Tibet-organisaties
Norbulingka-instituutTibetaans centrum voor mensenrechten en democratieTibetaans JeugdcongresGu-Chu-SumTibetaanse VrouwenverbondVerbond van Tibetaanse journalisten in ballingschapTibetaanse kinderdorpenAmnye Machen-instituutTibetaans Cultureel Centrum Khawa KarpoInternational Campaign for TibetInternational Tibet Support NetworkStudents for a Free TibetTibet HouseTibet Support GroepVrienden van Tibet

media
Tibet TimesVoice of TibetPhayul.com

overig

Braille Without BordersWashu Rangjong

De Dalai Lama van Tibet is de hoogste spirituele leider in het Tibetaans boeddhisme. De Tibetanen noemen hem ook wel Yishin Norbu. De bijnaam van de veertiende Dalai Lama is Kundun. Vroeger was de Dalai Lama de hoogste politieke leider van Tibet. Tegenwoordig staat Tibet onder Chinees bewind. De term Dalai Lama duidt niet één enkele persoon aan maar een lijn van elkaar opvolgende leiders (tulku) door reïncarnatie.

Overzicht
  1. Gendün Drub (1391-1474)
  2. Gendün Gyatso (1475-1542)
  3. Sönam Gyatso (1543-1588)
  4. Yönten Gyatso (1589-1616)
  5. Ngawang Lobsang Gyatso, "de grote vijfde" (1617-1682)
  6. Tsangyang Gyatso (1683-1706)
    Yeshe Gyatso (Mongoolse pretendent)
  7. Kälsang Gyatso (1708-1757)
  8. Jampäl Gyatso (1758-1804)
  9. Lungtog Gyatso (1806-1815)
  10. Tsültrim Gyatso (1816-1837)
  11. Khädrub Gyatso (1838-1856)
  12. Trinley Gyatso (1856-1875)
  13. Thubten Gyatso (1876-1933)
  14. Tenzin Gyatso (1935-heden)
Inscriptie van mantra Om mani padme hum

Het belangrijkste geloof in Tibet is het Tibetaans boeddhisme. Deze kent de vier scholen nyingma, kagyü, sakya, gelug en jonang. De religie van Tibet is samengebracht in het portaal:

Tibetaans boeddhisme

Een andere belangrijke religie in Tibet is bön met aan het hoofd de Menri trizen. Sinds het eind van de 20e eeuw beschouwen Tibetanen dit ook wel als de vijfde belangrijke spirituele traditie.

andere religie in Tibet
dzogchenislam in Tibet

overig

kum nyeVijf TibetanenSaswitha-yoga
Het Samye-klooster

architectuur
bachörtendatsandzonggompakumbumlhakhangpagodetasam

werelderfgoed
JokhangNorbulingkaPotala

paleizen, forten en kastelen
GyantseNorbulingkaPotalaTaktséTegla KarYumbulagang

overig

Tibetaanse kloostersGrot van MilarepaHimalaya-toren
bewerk 

Afbeelding van de maand

Monniken maken een film
bewerk 

Meehelpen?

Help mee aan een compleet beeld !

Help graag mee met het aanvullen en schrijven van artikelen, zodat er hier veel over Tibet valt na te slaan. Je kunt ook een verzoekje voor een artikel doen door hierboven 'bewerk' te kiezen:

  • ...
  • ...
bewerk 

Opmerkingen en vragen