Gebruiker:Evil berry/Kladblok/Vrouwenkiesrecht
Chronologie[bewerken | brontekst bewerken]
Pioniersstaten en -gebieden (voor de 20e eeuw)[bewerken | brontekst bewerken]
Voor de 20e eeuw zouden enkele landen gedeeltelijk of tijdelijk kiesrecht geven aan vrouwen:
- Het koninkrijk Frankrijk, voor de consulaire verkiezingen (stadsbestuur) sinds hun ontstaan (in sommige regio's vanaf de 12e eeuw) en voor de Staten-Generaal sinds de 14e eeuw. Deze instelling werd stilzwijgend afgeschaft in 1791;[1]
- Zweden tussen 1718 en 1771, vervolgens gedeeltelijk vanaf 1862;[2]
- Nieuw-Zeeland nam het algemeen stemrecht aan in 1893, dat alle vrouwen (inclusief Maori) toeliet te stemmen tijdens de verkiezingen datzelfde jaar. Nieuw-Zeeland werd hierdoor het eerste land om definitief het kiesrecht aan vrouwen toe te kennen, maar de Nieuw-Zeelandse vrouwen moesten evenwel tot 1919 wachten voor ze ook het recht kregen om zich kandidaat te stellen voor een politiek ambt.[3]
Voor 1900 waren er nog een hele reeks andere territoriale, subnationale, niet staatste of niet erkende entiteiten die in een zekere vorm van vrouwenkiesrecht kenden:
- De Corsicaanse Republiek tussen 1755 en 1769 (Pascal Paoli);[4]
- De staat New Jersey (Verenigde Staten van Amerika) van 1776 tot 1807;
- Beneden-Canada (Britse koloniale provincie die gedeeltelijk overeenkomt met de huidige Canadese provincies Québec en Labrador), vanaf 1791, ingeperkt in 1834 en uiteindelijk ingetrokken in 1849;[5]
- De Pitcairneilanden (een overzees gebiedsdeel onder soevereiniteit van het Verenigd Koninkrijk) in 1838 ;
- De Mormoonse State of Deseret (1847) (werd Utah in 1850);
- De provincie Vélez (Colombia) van 1853 tot haar integratie in de Soevereine Staat Santander in 1857;[6]
- Het Territory of Wyoming (Verenigde Staten van Amerika) in 1869;[7]
- Man (een overzees gebiedsdeel onder soevereiniteit van het Verenigd Koninkrijk) in 1881;[8]
- Colorado (Verenigde Staten van Amerika) in 1893;[9]
- De Cookeilanden (Brits protectoraat) in 1893[10].
- Zuid-Australië (autonome Britse kolonie) vanaf 1894. In 1895 zou Zuid-Australië het eerste territorium ter wereld zijn dat vrouwen toestond kandidaat te zijn tijdens de parlementsverkiezingen (al zou de eerste vrouwelijke kandidate zich pas in 1918 aandienen);[11]
- Utah en Idaho (Verenigde Staten van Amerika) in 1896.
Chronologie sinds 1900[bewerken | brontekst bewerken]
.jpg)
Het stemrecht is langzamerhand toegekend aan vrouwen in de meerderheid van landen vanaf het begin van 20e eeuw (niet exhaustieve lijst na 1940) :
- 1901: Australië zal, als gevolg van haar unificatie en onafhankelijkheid, de stem- en opkomstrechten voor vrouwen, voorheen bekomen in Zuid-Australië, uitbreiden naar heel haar territorium (voor het eerst in voege tijdens de federale verkiezingen van 1902), met uitzondering van Tasmanië (1903).[12] Hierbij moet evenwel worden opgemerkt dat deze rechten enkel voor blanke vrouwen golden, de Aboriginalvrouwen waren hier - net zoals de Aboriginalmannen trouwens - van uitgesloten.[13] Vier vrouwen stelden zich kandidaat tijdens de Australische federale parlementsverkiezingen van 1903, maar geen enkel van hen werd verkozen.[14]
- 1906: Finland neemt het algemeen stemrecht aan, zonder enige beperkingen op basis van geslacht, sociale status of ras, voor de verkiezing van het parlement (waarbij iedereen die mocht stemmen ook verkiesbaar was), het algemeen stemrecht werd in dat jaar eveneens aangenomen in de Nieuwe Hebriden (id.);[15] De Finse parlementsverkiezingen 1907 zijn de eerste ter wereld waar vrouwen (negentien) als vertegenwoordigers worden verkozen.[16]
- 11 juni 1913: Noorwegen;[17]
- Tijdens de Eerste Wereldoorlog, waren de vrouwen van Manitoba (provincie in Canada) die met een soldaat of marinier waren getrouwd de eerste Canadese vrouwen die over stemrecht beschikten, een recht dat ze, op zijn minst in theorie, slechts uitoefenden in naam van hun echtgenoot;
- 1915 : Denemarken (inclusief IJsland);[18]
- 1918:[19]
- Hongarije: de regering Kàrolyi kende stemrecht toe aan vrouwen vanaf 24 jaar;
- Canada (op federaal niveau, de provincie hadden reeds vrouwenstemrecht erkend op provinciaal niveau tussen 1916 en 1922 maar enkel in 1940 werd dit ook toegekend in Québec),[20] hoewel Inuit- en Indiaanse vrouwen hiervan waren uitgesloten,[19]
- Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland (vanaf 30 jaar, totdat dit in 1928 werd gelijkgetrokken met dat van mannen, namelijk 21 jaar),
- Sovjet-Rusland (de Sovjet-Unie werd pas in 1922 opgericht), en Polen (28 november 1918);
Suffragettes met een stakingspiket aan de omheining van het Witte Huis (januari 1917). - Oostenrijk, 1 november 1918
- Duitsland (Weimarrepubliek), 30 november 1918[21]
- 1919:[19]
- Verenigde Staten van Amerika: beperkt stemrecht tot in 1965 (Voting Rights Act) ;(Amendement XIX van de Grondwet van de Verenigde Staten, voorgesteld op 4 juni 1919 en geratificeerd op 18 augustus 1920),
- Nederland (konden zich wel al verkiesbaar stellen vanaf 1917),[22]
- Luxemburg,
- België (voor de gemeenteraadsverkiezingen);
- Oekraïne;
- Wit-Rusland;
- opnieuw in Zweden, nu op definitieve wijze (met de eerste verkiezingen waar dit van kracht was in 1921),[2]
- in Nieuw-Zeeland wordt het stemrecht, reeds in 1893 verkregen, aangevuld met het recht zich verkiesbaar te stellen;
- 1920:[19]
- Albanië;
- in Canada wordt het stemrecht aangevuld met het recht zich verkiesbaar te stellen;
- IJsland, laat de beperkingen vallen;
- Tsjecho-Slowakije;
- 1921:[23]
- Armenië;
- Azerbeidzjan, zowel stemrecht als het recht zich verkiesbaar te stellen;
- België, vrouwen krijgen - onder bepaalde voorwaarden het recht zich verkiesbaar te stellen;
- Georgië,
- 1922: Ierse Vrijstaat, vanaf 21 jaar, net zoals de mannen;[24]
- 1924:[25]
- Kazachstan, zowel stemrecht als het recht zich verkiesbaar te stellen;
- Mongolië, zowel stemrecht als het recht zich verkiesbaar te stellen;
- Saint Lucia, zowel stemrecht als het recht zich verkiesbaar te stellen;[26]
- Tadzjikistan, zowel stemrecht als het recht zich verkiesbaar te stellen;
- 1926:
- 1927: Uruguay (vrouwen mochten uitzonderlijk stemmen bij een lokale volksraadpleging in Cerro Chato);[29];
- 1928:[30]
- Groot-Brittannië;
- Ierse Vrijstaat, geen restricties meer;
- 1929:[30]
- 1930:[30]
- Zuid-Afrika (voor blanke vrouwen)[27] (gedeeltelijk);
- Turkije (stemrecht tijdens de gemeenteraadsverkiezingen[31]; wet gestemd op 6 december 1929[32]),
- Griekenland (gemeenteraadsverkiezingen);[33]
- 1931:[30]
- 1932: Thailand, Maldieven, Uruguay[35], Brazilië[36] ;
- 1934: Cuba, Turkije (droit de vote étendu et éligibilité)[31] ;
- 1935: Myanmar, Filippijnen (sur l’avis d’un référendum réservé aux femmes qui récolte 95 % de oui) ;
- 1936: Catalonië (voor het lokale bestuur van de Generalitat){{refnec}}
- 1938: Roemenië en Bulgarije
- 1939: Salvador;
- 1940: provinciale verkiezingen in Québec, onder druk van de feministische beweging onder leiding van Thérèse Casgrain[37]: les Québécoises peuvent voter, 24 ans après les Manitobaines, qui furent les premières au Canada à avoir ce droit [38];
- 1942: Dominicaanse Republiek;
- 1944: Frankrijk;
- 1945: Joegoslavië;
- 1945: Italië;
- 1945: Japan;
- 1946: Spanje (voor getrouwde vrouwen);[27]
- 1947: Argentinië en Venezuela ;
- 1948: België (in 1920, het is slechts erkend voor de gemeenteraadsverkiezingen);
- 1948: Israël (Het wordt toegekend aan vrouwen vanaf de onafhankelijkheidsverklaring uitgesproken door David Ben-Gurion) ;
- 1949: Chili[39] ;
- 1950: Haïti (De vrouwen dankten dit recht aan hun strijd hiervoor. Dit recht zou pas echt in werking treden in 1957);[40]
- 1952: Libanon (tot in 1957 voorbehouden voor vrouwen met een diploma lager onderwijs)[41], Griekenland, Bolivia[42] en India (waar het vrouwenkiesrecht aan bepaalde specificaties is onderworpen in tegenstelling tot dat van mannen);
- 1953: Mexico ;
- 1954: Colombia (op 25 augustus),[43] Pakistan en Syrië ;
- 1955: Peru en Egypte;
- 1957: Tunesië;
- 1958: Frans-Algerije;[44]
- 1959: Zwitserland (Vaud (kanton), het eerste Zwitsers kanton, op kantonaal niveau, gestemd door het mannelijke kiespubliek, zie ook: vrouwenkiesrecht in Zwisterland);
- 1960: Tonga[45] en Marokko[46];
- 1961: Paraguay;
- 1962: Monaco;
- 1963: Afghanistan, Iran;
- 1965: Verenigde Staten van Amerika: stemrecht zonder enige restrictie (Voting Rights Act van 1965), in 2006 voor 25 jaar verlengd.
- 1971: Zwitserland, het enige land ter wereld waar het vrouwenstemrecht werd goedgekeurd door het mannelijke kiespubliek (vgl. Vrouwenkiesrecht in Zwitserland) en Spanje (algemeen[27]) ;
- 1974: Portugal;[47]
- 1984: Liechtenstein;
- 1984: Zuid-Afrika (voor metissevrouwen);[27]
- 1990: Samoa (eveneens de invoering van algemeen stemrecht voor mannen)[48], Zwitserland (Appenzell Innerrhoden, het laatste kanton dat dit op kantonaal niveau zou invoeren, door een beslissing van de federale rechtbank);
- 1994: Zuid-Afrika (voor zwarte vrouwen);[27]
- 1999: Qatar;
- 2002: Bahrein;
- 2003: Oman;
- 2005: Koeweit ;
- 2006: Verenigde Arabische Emiraten (beperkt stemrecht tot in 2010) ;
- 2007-2008: Bhutan;
- 2011: Saoedi-Arabië.[49]
Twee landen kennen geen vrouwenstemrecht om particuliere reden:
- Brunei: men heeft geen verkiezingen, waardoor vrouwen én mannen beiden geen stemrecht hebben;
- Vaticaan: de toegang tot het kiescollege (Conclaaf) is voorbehouden voor priesters en daar de Rooms-katholieke Kerk geen vrouwen tot priester wijdt, hebben zij de facto geen stemrecht.
Internationale initiatieven[bewerken | brontekst bewerken]
- 1903 : oprichting van de International Woman Suffrage Alliance, die wordt voorgezeten door de Amerikaanse feministe Carrie Chapman Catt.[27]
- 1910: ten tijde van de tweede internationale conferentie van socialistische vrouwen in Kopenhagen, stelde de Duitse feministe Clara Zetkin de oprichting van een "internationale dag van de vrouwen" voor, een jaarlijks terugkerende protestdag om te pleiten voor het recht te stemmen, de gelijkheid tussen de geslachten en het socialisme. Dit initiatief zou uiteindelijk uitgroeien tot de Internationale Vrouwendag, die elke 8 maart wordt gevierd.[27]
Noten[bewerken | brontekst bewerken]
- ↑ V. Vincent, Le vote municipal des femmes, in Société d'économie sociale. La Réforme sociale 10³ (1895), pp. 527--530.
- ↑ a b (sv) Å. Karlsson-Sjögren, Männen, kvinnorna och rösträtten : medborgarskap och representation 1723–1866, Stockholm, 2006.
- ↑ A. Oldfield, Woman Suffrage in Australia, Cambridge - New York - Melbourne, 1992, pp. 14, 41.
- ↑ D. Verdoni, La femme corse: représentation mentale et réalités sociales, in Femmes de Méditerranée: culture et traditions euro-méditerranéennes, Toulouse, 2002, p. 101.
- ↑ Droit de vote des Québécoises.
- ↑ O.Y. Acuña Rodríguez, A propósito de los cincuenta años del voto femenino. Construcción de ciudadanía en la mujer, 15 januari 2004 (pdf)
- ↑ An Act to Grant to the Women of Wyoming Territory the Right of Suffrage and to Hold Office (10 december 1869).
- ↑ Le droit de vote des femmes dans le monde.
- ↑ An act to submit to the qualified electors of the State the question of extending the right of suffrage to women of lawful age, and otherwise qualified, according to the provisions of Article 7, Section 2, of the constitution of Colorado (gestemd op 7 april 1893); goedgekeurd bij referendum op 7 november 1893: 35.798 voor, 29.451 tegen); geratificeerd door de gouverneur op 2 december 1893.
- ↑ (en) "It’s been 120 years: women and the vote", in Cook Islands News (19/09/2013).
- ↑ J. Haines, Not for Want of Trying: Women in Australian and New Zealand Politics, 1893-1994, in A. Brill (ed. introd.), A Rising Public Voice: Women in Politics Worldwide, New York, 1995, p. 18.
- ↑ A. Oldfield, Woman Suffrage in Australia, Cambridge - New York - Melbourne, 1992, p. 41.
- ↑ "Finland's trailblazing path for women", BBC News (1/06/2006), Australian women in politics, australia.gov.au
- ↑ Australian women in politics, australia.gov.au
- ↑ Anoniem, La convention anglaise sur les Nouvelles-Hébrides, in Bulletin colonial 7 (1906), p. 206 (non vidi).
- ↑ History of the Finnish Parliament, web.eduskunta.fi, Finland's trailblazing path for women, BBC News (1/06/2006).
- ↑ International Women's Day, norwayemb.org.in
- ↑ Sinds 1908 konden vrouwen ouder dan 25 jaar die belastingen betaalden ook stemmen.
- ↑ a b c d N. Thomsen - introd. K. Cullen-DuPont, Women's Rights, New York, 2007, p. 351.
- ↑ Droit de vote des femmes au Canada, parl.gc.ca (geraadpleegd op 10 juli 2012).
- ↑ Verordnung über die Wahlen zur verfassunggebenden deutschen Nationalversammlung (Reichswahlgesetz, §2).
- ↑ N. Thomsen - introd. K. Cullen-DuPont, Women's Rights, New York, 2007, p. 350.
- ↑ N. Thomsen - introd. K. Cullen-DuPont, Women's Rights, New York, 2007, pp. 351-352.
- ↑ (en) Constitution of the Irish Free State (Saorstát Eireann) Act, 1922 (voordien volgde men de weten van het Verenigd Koninkrijk en was de leeftijd 30 jaar).
- ↑ N. Thomsen - introd. K. Cullen-DuPont, Women's Rights, New York, 2007, p. 352.
- ↑ Inter-Parliamentary Union, Women in Parliaments - 1945-1995. World Statistical Survey, Genève, 1995, p. 216.
- ↑ a b c d e f g h i Magazine Le Monde 2 (18-19 april 2004), p. 83.
- ↑ A. Winslow (ed.), Women, Politics, and the United Nations, Westport - Londen, 1995, p. 186.
- ↑ D. Cariboni, Uruguay elections: establishment seeks to dodge gender quotas, in The Guardian (16/10/2014).
- ↑ a b c d N. Thomsen - introd. K. Cullen-DuPont, Women's Rights, New York, 2007, p. 353.
- ↑ a b M. Bozdemir, La Marche turque vers l'Europe, Parijs, 2005, p. 149.
- ↑ 1929 : Les femmes obtiennent le droit de vote en Turquie, artsocial.centerblog.net (7/12/2007).
- ↑ Inter-Parliamentary Union, Women in Parliaments - 1945-1995. World Statistical Survey, Genève, 1995, p. 129.
- ↑ Femmes de pouvoir, sur le site herodote.net
- ↑ mais première participation aux élections nationales en 1938 ; cf. Gerardo Caetano, “Ciudadanía Política e integración Social en el Uruguay 1900 – 1933”, Ciudadanía Política y Formación de las Naciones”, México, fondo de Cultura Económica, 1999, p. 420.
- ↑ Décret nº. 21.076 du 24 février 1932 ; il existe toutefois une discrimination : les électeurs âgés de plus de 60 ans et les femmes ne sont pas soumis à l’obligation de vote, au contraire des hommes entre 21 et 60 ans
- ↑ Casgrain, Thérèse, Répertoire du patrimoine culturel du Québec (16/04/2015).
- ↑ Obtention du droit de vote et d'éligibilité pour les femmes québécoises, Répertoire du patrimoine culturel du Québec (16/04/2015).
- ↑ Vanaf 1932 voor de gemeenteraadsverkiezingen, van toepassing vanaf 1935, maar met beperkingen verbonden aan de lees- en schrijfvaardigheden van de vrouwen. Vgl. Erika Maza Valenzuela y Anthony’s Collage, “Las Mujeres Chilenas y la ciudadanía electoral: de la Exclusión al Voto Municipal 1884 – 1934”. Legitimidad, representación y alternancia en España y América Latina: las reformas electorales (1880 – 1930), México, El Colegio de México, 2000, p. 180.
- ↑ Inter-Parliamentary Union, Women in Parliaments - 1945-1995. World Statistical Survey, Genève, 1995, p. 135, A. Colón - R. Reddock, The changing status of women in the contemporary Caribbean, in P.C. Emmer - B. Brereton - B.W. Higman (edd.), General History of the Caribbean, V, Parijs - Londen - Oxford, 2004, p. 476 (noot 31).
- ↑ D. Nohlen - F. Grotz - C. Hartmann, Elections in Asia and the Pacific: A Data Handbook, I, Oxford, 2001, p. 174–.
- ↑ 1945 voor de gemeenteraadsverkiezingen, vgl. Marta Irurozqui, “Sobre Leyes y Trasgresiones: Reformas electorales en Bolivia 1826 – 1952”; Legitimidad, representación y alternancia en España y América Latina: las reformas electorales (1880 – 1930), México, El Colegio de México, 2000, p. 170
- ↑ J. López Ocampo, Gustavo Rojas Pinilla, Bibliothèque Luis Ángel Arangon, M. Velásquez Toro, Derechos de las mujeres : Voto femenino y reivindicaciones políticas, in Revista Credential Historia 119 (november 1999).
- ↑ P. Weil, Le statut des musulmans en Algérie coloniale. Une nationalité française dénaturée, in La Justice en Algérie 1830-1962, La Documentation française, Collection Histoire de la Justice, Parijs, 2005, p. 95-109, D. Lefeuvre, 1945-1958: un million et demi de citoyennes interdites de vote!, in Clio 1/1995, Résistances et Libérations France 1940-1945.
- ↑ Tijdens de regering van koningin Salote Tupou III. Cf. Site web du Parlement tongien.
- ↑ D.M. Hart, Tribe and Society in Rural Morocco, Londen, 2000, p. 96.
- ↑ Sinds 1931 werd het toegekend aan vrouwen met een diploma secundair onderwijs, terwijl van mannen slechts verlangd werd te kunnen lezen en schrijven.
- ↑ govt.ws
- ↑ Arabie : le roi accorde le droit de vote aux femmes, lefigaro.fr (25/09/2011).
)){kind=link}