Houten
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.png)
Houten (ⓘ) is een plaats en forensengemeente in de Nederlandse provincie Utrecht, ten zuidoosten van de stad Utrecht, tussen rijkswegen A12, A27 en de rivier de Lek. De gemeente telt Sjabloon:Inwonertal NL gemeente inwoners (Sjabloon:Inwonertal NL datum, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 59,05 km² (waarvan 0,29 km² water).
Kernen
De grootste plaats in de gemeente is Houten - daarnaast omvat de gemeente de kleine kernen 't Goy, Schalkwijk, Tull en 't Waal, Honswijk en De Heul.
Vroege geschiedenis en architectuur
Archeologisch onderzoek langs het spoortraject Vleuten-Geldermalsen van de projectgroep AAC (onder leiding van C.W. Koot en E. Besselsen) en medewerking van studenten van de Universiteit van Amsterdam, heeft kunnen aantonen dat de omgeving van Houten al in de Bronstijd werd bewoond. Sporen gevonden nabij het huidige gebouw van de stadsverwarming gaan terug tot 2200 voor Christus. Houten is, evenals het nabijgelegen dorp 't Goy, waarschijnlijk als vestigingsplaats gekozen vanwege de hogergelegen grond - de door de Kromme Rijn afgezette sedimenten, bekend als stroomruggen.
Begin 2007 werd langs ditzelfde spoortraject een deel van de oude Limesweg gevonden (de grens van het Romeinse Rijk in Nederland, langs de Oude Rijn). Dit was de eerste keer dat het vermoeden van het bestaan van deze weg kon worden bevestigd. Naast de Hervormde Kerk (Plein) zijn tevens resten gevonden van een Romeinse villa. (Kolman, 1996). Deze Hervormde kerk dateert gedeeltelijk uit de 12e eeuw. Met de bouw van de toren werd in 1535 begonnen. In de Middeleeuwen concentreerde de bebouwing zich hier. Op enige afstand van de hervormde kerk staat de katholieke kerk Onze Lieve Vrouwe ten Hemelopneming, een neogotische kerk uit 1884-1885 ontworpen door architect Alfred Tepe.
De naam Houten is afgeleid van "Haltna", dat mogelijk "woonplaats in het bos" betekent (Groenedijk, 2000).
Ten westen van de huidige bebouwde kom staat Kasteel Heemstede, gebouwd rond 1645. In 1987 werd het door een brand zwaar beschadigd. Zo'n vijftien jaar later werd het gerestaureerd.
Recente geschiedenis
De gemeente Houten is in het leven geroepen op 21 oktober 1811, toen Nederland deel uitmaakte van het Franse Keizerrijk. Aan de gemeente Houten werd het grondgebied toegewezen van de voormalige gerechten Houten, 't Goy, Oud-Wulven, Waijen, Wulven, Heemstede en Schonauwen.
In 1816 werd Schonauwen een zelfstandige gemeente. Oud-Wulven, Waijen, Wulven, Heemstede en Schonauwen vormden samen met de gerechten Slachtmaat, de Grote en Kleine Koppel en Maarschalkerweerd de gemeente Oud-Wulven.
In 1858 werden de gemeenten Houten, Oud-Wulven en Schonauwen samengevoegd tot een nieuwe gemeente Houten. Hierdoor bereikte het grondgebied weer de zelfde omvang als in 1811 met als extra toevoeging Slachtmaat, de Grote en Kleine Koppel en Maarschalkerweerd.
Op 28 november 1944 werd het centrum van Houten gebombardeerd door de geallieerden. De vliegtuigen waren op zoek naar de Duitse generaal Reinhard. Dit doel werd gemist. De huisvesting van de Duitse soldaten op De Brink (Het tegenwoordige Plein) werd bij een tweede aanvalsgolf wel geraakt. Bij het bombardement vielen zestien doden, waarvan vijf Houtenaren.
Op 8 oktober 1953 wordt het meest noordelijke gedeelte van de gemeente (Maarschalkerweerd) bij Utrecht gevoegd, nadat Houten zich 42 jaar tegen deze gebiedsuitbreiding had verzet. Op 1 januari 1962 worden Tull en 't Waal en Schalkwijk aan Houten gevoegd. Sinds 1943 hadden deze drie gemeenten dezelfde burgemeester.
In 1966 werd Houten wegens zijn ligging nabij Utrecht en de spoorlijn naar 's-Hertogenbosch aangewezen als groeikern. Begin jaren zeventig had het toenmalige dorp zo'n 4.000 inwoners (bron: Gemeentegids Houten, 2006). Vanaf 1979 begon de eerste grote uitbreiding van Houten, waarin 10.000 nieuwe woningen werden gebouwd en de bevolking groeide tot ruim 30.000 inwoners (1996). Rond het in 1982 geopende nieuwe station Houten verrees het geheel nieuwe centrum ("Het Rond") van Houten; het Oude Dorp kwam hierdoor excentrisch te liggen.
Het zuiden van Houten is een van de zogeheten Vinex-locaties in Nederland: de meeste steden mogen een beperkt aantal huizen per jaar bouwen, maar voor Houten geldt een dergelijke beperking niet. In de jaren '90 werd begonnen met het tweede grote uitbreidingsplan van Houten in het kader van het Vinex-plan, waarmee Houten aan de zuidkant uitgebreid werd met zeven nieuwe wijken: Loerik, Overdam, Hofstad, Schonauwen, De Hoon en Leebrug, met in het midden het toekomstige winkelcentrum Castellum, waar ook het toekomstige station Houten Castellum ligt.
Sinds 23 februari 2003 heeft de Gemeente Houten gemeentewagens aangeschaft, die beschilderd zijn met de kleuren blauw en geel. Sindsdien zijn deze kleuren overal te zien zoals bijvoorbeeld op trapleuningen in het centrum of op bruggen.
In 2007 is begonnen met een grootse vernieuwing van het centrum van Houten, om een voorzieningenniveau te krijgen dat past bij een gemeente van bijna 50.000 inwoners. Onderdeel van de vernieuwingen zijn de verdubbeling en verhoging van het spoor inclusief een nieuw station, uitbreiding van het winkelcentrum, twee nieuwe cultuurcentra waarin het grote aantal culturele verenigingen van Houten een plaats dienen te krijgen, uitbreiding van het aantal en grootte van de sportfaciliteiten en de herinrichting van het centrale plein in het centrum Het Rond. Ook in het Castellum - het centrum van Houten-Vinex dat nog weinig voorzieningen kent - worden een nieuw station en winkelcentrum gerealiseerd.
Verkeer en vervoer
Bij de uitbouw van Houten tot middelgrote stad heeft men in de jaren zeventig besloten om het gebruik van de fiets te stimuleren en het gebruik van de auto te ontmoedigen. Hiertoe is aan de buitenkant van Houten een rondweg aangelegd van waaruit door middel van "inprikkers" de wijken bereikt kunnen worden. Met de auto kan niet worden gereden tussen wijken en zal altijd via "de Rondweg" moeten worden gegaan. Ook is het beleid dat binnen de wijken geen weg langer dan 70 meter recht mag zijn en dat zichtlijnen langs toegangswegen van wijken ruim moeten te zijn. Deze maatregelen hebben ertoe geleid dat Houten één van de verkeersveiligste gemeenten van Nederland is binnen de bebouwde kom en dat de gemiddelde snelheid van auto's binnen wijken laag is. Via afslag "De Staart" is de aansluiting op de Rijksweg A27 bereikbaar; de gemeente Houten werkt momenteel, samen met de buurgemeente Bunnik aan een tweede aansluiting op een snelweg. Dit wordt waarschijnlijk de Rijksweg A12.
Vanaf de jaren zeventig is het beleid van Houten dat de fiets het primaire vervoermiddel is en andere, zoals de auto, secundair. De ruimtelijke ordening van Houten is hierop ingericht: Houten heeft een stervormig net van vrijliggende voorrangsfietspaden, zodat fietsers vanuit elke wijk het centrum en andere delen van Houten snel kunnen bereiken. Waar mogelijk zijn fietsstraten aangelegd volgens het principe "Fietsstraat, auto's te gast". De gemeente Houten geeft prioriteit aan het onderhoud van haar fietspaden.
Jaarlijks scoort Houten hoog in de landelijke wedstrijd voor de titel van fietsvriendelijkste gemeente. In oktober 2008 is Houten Fietsstad 2008 geworden, een prijs die uitgereikt wordt door de Fietsersbond. Ook de rest van de wereld is het fietsconcept van Houten aan het ontdekken: van over de hele wereld bezoeken delegaties Houten met als insteek (delen van) het fietsconcept van Houten over te nemen.
Openbaar vervoer
Station Houten ligt aan de spoorlijn Utrecht - Boxtel (Staatslijn H). Houten wordt bediend door de stoptreinen Utrecht en Breda en Utrecht-Tiel welke allebei bijna de hele dag twee keer per uur rijden. Tussen Utrecht en Geldermalsen rijden vier treinen per uur. Langs dezelfde spoorlijn liep van 2001 tot 2008 een NS-tramlijn naar de zuidelijke wijk Castellum, maar die is vervangen door een bus vanwege de spoorverdubbeling van de spoorlijn door Houten (van twee naar vier sporen). De tramlijn tussen de stations van Houten was de kortste spoorbaan van Europa.Voor deze spoorverdubbeling moest het oude Station Houten verplaatst worden.
Daarnaast rijden er bussen van Connexxion vanuit het centrum naar Nieuwegein (lijn 48), Utrecht (via de Utrechtse wijk Kanaleneiland) (lijn 47), Schalkwijk en 't Goy (lijn 45), Houten-Zuid (lijn 49) en Castellum (lijn 23). Tevens zijn er spitsbussen naar o.a. De Uithof (Utrecht) (lijn 281) In de ochtend van Houten naar de Uithof en in de middag van de Uithof terug naar Houten. Deze bussen rijden in Houten over de Rondweg, de haltes liggen zo veel mogelijk bij de diverse fietstunnels onder deze weg, vaak bij de toegangswegen ("inprikkers") van de Houtense wijken.
Aangrenzende gemeenten
| Aangrenzende gemeenten | ||||
|---|---|---|---|---|
| Utrecht | Bunnik | |||
|
||||
| Nieuwegein | ||||
| Vianen | Culemborg | Wijk bij Duurstede | ||
Politiek
Gemeenteraad
De gemeenteraad van Houten bestaat uit 29 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1994:
| Gemeenteraadszetels | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | ||||||||||
| CDA | 5 | 5 | 6 | 5 | 5 | ||||||||||
| VVD | 3 | 3 | 4 | 4 | 5 | ||||||||||
| Inwonerspartij Toekomst Houten | - | - | - | 2 | 5 | ||||||||||
| PvdA | 2 | 3 | 3 | 7 | 4 | ||||||||||
| GroenLinks | 2 | 2 | 4 | 3 | 3 | ||||||||||
| D66 | 3 | 1 | 1 | 1 | 3 | ||||||||||
| ChristenUnie* | 1 | 1 | 2 | 2 | 2 | ||||||||||
| SGP | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | ||||||||||
| Houtens Belang | 6 | 6 | 4 | 2 | - | ||||||||||
| Maarseveen | - | 1 | - | - | - | ||||||||||
| Totaal | 23 | 23 | 25 | 27 | 29 | ||||||||||
College van B en W
Het college van burgemeester en wethouders bestaat uit vijf personen en is als volgt samengesteld:
Burgemeester: Cor Lamers (CDA)
- Kees van Dalen (CDA)
- Herman Geerdes (VVD)
- Michiel van Liere (D66)
- Nicole Teeuwen (PvdA)
Bekende (ex-)inwoners
- Chriet Titulaer (9 mei 1943), sterrenkundige en tv-presentator
- Nico Zwinkels (23 februari 1945), tv-presentator
- Han Berger (17 juni 1950), voetbaltrainer
- Robert-Jan Booij (11 oktober 1961), radioverslaggever
- Foeke Booy (25 april 1962), oud-voetballer en voetbalcoach
- Stefaan Tanghe (15 januari 1972), Belgisch voetballer
- Mirjam Sterk (23 mei 1973), politica
- Levi van Kempen (14 juni 1988), acteur en zanger
- Leen Verbeek (5 maart 1954), politicus
Zie ook
Externe links
- Gemeente Houten (officiële gemeentesite)
- Website over de geschiedenis van Houten
- Website van Archeologische Werkgroep "Leen de Keijzer"
Bronnen en noten
|
-Flag.svg){kind=small}
· 
· 
· · · 
·