Zoegdidi (gemeente)
| |||
| |||
| Situering | |||
| Regio | Samegrelo-Zemo Svaneti | ||
| Coördinaten | 42°30'NB, 41°51'OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 692 km² [2] | ||
| Inwoners (2021) |
 99.542[1] (143,8 inw./km²) | ||
| Hoofdplaats | Zoegdidi | ||
| Burgemeester | Mamoeka Tsotseria (2021-) | ||
| Overig | |||
| Website | zugdidi.gov.ge | ||
| |||
Zoegdidi (Georgisch: ზუგდიდის მუნიციპალიტეტი) is een gemeente in het westen van Georgië met ongeveer 99.500 inwoners (2021[1]), gelegen in de regio Samegrelo-Zemo Svaneti. De gemeente, waarvan de gelijknamige stad het administratieve centrum is, heeft een oppervlakte van 692 km² en ligt in het Colchis laagland. De gemeente grenst voor een groot deel aan de autonome, maar feitelijk afgescheiden, republiek Abchazië, wat impact heeft op de dorpen langs deze grens die door de rivier Engoeri gevormd wordt.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Het grondgebied van de gemeente Zoegdidi lijkt, vanwege de economisch-geografische ligging, al sinds de oudheid bewoond te zijn. Archeologische vindplaatsen bevestigen dat wetlands aan de kust zijn ontstaan in het recente geologische verleden. De wetlands waren aanienlijk minder groot tijdens de bloei van de Colchiscultuur in het vierde tot derde millennium. Tijdens de Hellenistische periode liep een belangrijke handelsroute vanuit Svaneti langs de rivier Engoeri door het gebied van de moderne gemeente Zoegdidi in de richting van de Zwarte Zee. Van daaruit werden handelsgoederen naar de Helleense wereld vervoerd. Bewijs van de ontwikkeling van deze handelsroute zou de oude necropolis van het dorp Riki zijn, met de graven van sociaal vooraanstaande leden.
Na de ineenstorting van het Koninkrijk Georgië in de 15e eeuw, werd het gebied van Zoegdidi onderdeel van het vorstendom Mingrelië (of ook wel Odisji) tot aan de Russische annexatie in de 19e eeuw. De stad Zoegdidi was de reisdentie van dat vorstendom. Met de annexatie door het Russisch Rijk werd het gebied ingedeeld onder het Gouvernement Koetais, waarbinnen het de bestuurseenheid Oejezd Zoegdidi vormde, met een grotere omvang dan de huidige bestuurseenheid, namelijk inclusief Tsalenjicha, Tsjchorotskoe en het grootste deel van Chobi. Aan deze indeling kwam een eind met de grote bestuurlijke herindeling in 1930 onder de Sovjet-Unie. Toen werd het rajon (district) Zoegdidi gevormd, met de huidige omvang. De stad Zoegdidi was tussen 1950 en 1995 een onafhankelijke administratieve eenheid die direct ondergeschikt was aan de Sovjetrepubliek. In 1995 werd de stad weer toegevoegd aan het rajon en werd het rajon ingedeeld bij de nieuw gevormde regio (mchare) Samegrelo-Zemo Svaneti. In 2006 is het district omgezet naar gemeente. Tussen 2014 en 2017 was de stad Zoegdidi wederom een aparte bestuurseenheid, een zogeheten "zelfbestuurde stad" (kalaki), naast de rest van de gemeente. In 2017 werd dat net als bij zes andere steden teruggedraaid omdat deze constructie te duur en inefficiënt bleek.[3]
Geografie[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeente Zoegdidi wordt in het uiterste westen begrensd door de Zwarte Zee, terwijl de noordwestelijke grens met Abchazië (Gali district) door de rivier Engoeri gevormd wordt. De gemeente grenst in het noordoosten aan Tsalenjicha, in het oosten aan Tsjchorotskoe, en in het zuidoosten aan Chobi.
Zoegdidi ligt in de zuidwestelijke helft in het Colchis laagland dat een hoogte heeft van circa 10 meter boven zeeniveau. Het noordwestelijke deel ligt in het Odisji plateau. Dit plateau is een lichte verheffing ten opzichte van het laagland, met een hoogte tot ruim 300 meter boven zeeniveau, dat zich tot de voet van het Egrisigebergte strekt. Het hoogste punt van de gemeente, de berg Oerta met 466 meter boven zeeniveau, bevindt zich in een kleine beboste heuvelrug in het zuiden op de grens met Chobi, wat het westelijke uiteinde is van het Odisji plateau. Door de gemeente stromen diverse rivieren vanuit het Egrisigebergte in zuidwestelijke richting naarde Zwarte Zee.
Demografie[bewerken | brontekst bewerken]
Begin 2021 telde de gemeente Zoegdidi 99.542 inwoners,[1] een daling van ruim 5% ten opzichte van de volkstelling van 2014.[2] Het aantal inwoners in de stad Zoegdidi met ruim 3%, en raakte in deze periode de positie van 6e grote stad van het land kwijt aan Poti. De bevolking van Zoegdidi is met 99,6% praktisch mono-etnisch Georgisch, waarbij ruim 200 Russen de grootste etnische minderheidsgroep is. Verder wonen er kleine aantallen Oekraïners, Bosja, Armeniërs, Assyriërs, Abchaziërs, Osseten, en Pontische Grieken. Qua religie bestaat de bevolking voor ruim 98% uit volgers van de Georgisch-Orthodoxe Kerk. De enige geregistreerde geloofsminderheden zijn circa 350 jehova's, die voor het merendeel in de stad Zoegdidi wonen en enkele tientallen moslims.
| Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Zoegdidi | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1897 | 1922 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002[4] | 2014 | 2021 | ||||||||
| Gemeente Zoegdidi | - | - | - | 74.246 |  96.643 |
112.241 |
120.217 |
125.444 |
167.760 |
105.509 |
99.542
| |||||||
| Zoegdidi | 3.407 | 4.525 |
5.577 |
15.062 |
31.081 |
39.896 |
45.170 |
50.022 |
68.894 |
42.998 |
41.456
| |||||||
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[5][6][7] Noot:[4] | ||||||||||||||||||
Het Oejezd Zoegdidi, dat tot 1930 ook de huidige gemeentes Tsalenjicha, Tsjchorotskoe en het grootste deel van Chobi omvatte, had in 1897 in totaal 114.869 inwoners.
Vluchtelingen uit Abchazië[bewerken | brontekst bewerken]
Zoegdidi heeft meer dan andere gemeenten in Georgië de gevolgen gevoeld van de burgeroorlog rond Abchazië van 1992-93, en oprispingen daarna zoals in 1998. In totaal zijn circa 300.000 ethnisch Georgiërs ontheemd geraakt, en slechts een klein deel kon terugkeren. De gemeente huisvest anno 2021 nog steeds 14.962 huishoudens (49.379 personen) aan binnenlandse vluchtelingen (IDP, internally displaced persons).[9] Dit is na Tbilisi het hoogste aantal binnenlandse vluchtelingen in een gemeente. In internationale gremia wordt jaarlijks een beroep gedaan op het recht op terugkeer (naar Abchazië), maar dit wordt systematisch geweigerd door Abchazië, en de patroon Rusland.[10]
In het aangrenzende Gali district in Abchazië woont nog steeds een gemeenschap van circa 30.000 Georgiërs. Zij zijn door inperking van onderwijs in het Georgisch[11] en het ontnemen van het Abchazische "paspoort"[12] meer afhankelijk geworden van interactie met Zoegdidi, aan de andere kant van de Engoeri rivier, voor scholing, examens,[13] pensioen collectie, en complexere medische zorg.[14] Sinds 2016 zijn diverse Abchazische checkpoints naar Georgisch gecontroleerd gebied gesloten, wat deze interactie bemoeilijkt, en tot internationale kritiek heeft geleid. Sinds 2019 is alleen de Engoeri brug bij Zoegdidi open, maar door de coronapandemie is deze ook een jaar gesloten geweest.[15] De beperkingen rond het kruisen van de Engoeri rivier en de gescheiden gemeenschappen en dorpen aan beide zijden van de feitelijke grens leiden geregeld tot mensenlijk leed.[16][17]
Bestuur[bewerken | brontekst bewerken]
De gemeente Zoegdidi is administratief onderverdeeld in 30 gemeenschappen met in totaal 58 dorpen (waaronder Anaklia en Ganmoechoeri) en één stad, te weten het administratieve centrum Zoegdidi. De gemeenteraad (Georgisch: საკრებულო, sakrebulo) van Zoegdidi is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar via een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 45 leden: 30 leden worden via een proportionele lijststem gekozen en 15 leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel.[18] In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 35 districtszetels.
Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Mamoeka Tsotseria van Georgische Droom met 51,6% van de stemmen gekozen tot burgemeester, via een tweede ronde tegen een kandidaat van Verenigde Nationale Beweging. De vijftien districtszetels zijn naar kandidaten van Verenigde Nationale Beweging (8) en Georgische Droom (7) gegaan. De oppositiepartij Verenigde Nationale Beweging behaalde de meeste proportionele stemmen (43,2%), gevolgd door Georgische Droom (40,1%) en Voor Georgië (10,6%). Tien andere partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet.[19][20]
Zoegdidi was een van de slechts zeven gemeenten waar de heersende Georgische Droom partij geen meerderheid wist te behalen in de gemeenteraad.[21] De oppositiepartij Verenigde Nationale Beweging werd zelfs de grootste partij in Zoegdidi, maar niet genoeg voor een absolute meerderheid, nadat een hertelling een zetel van de partij afnam.[22] Dit leidde tot protest later in de maand, en een gespannen sfeer rond de tweede ronde voor de burgemeestersverkiezing en daarna.[23][24] Na verschillende pogingen werden de oppositiepartijen UNM en Voor Georgië het vier maanden na de verkiezingen eens over een voorzitter van de Sakrebulo.[25]
| Partij | 2017 [26] | 2021 [27] | Samenstelling Sakrebulo (zetels per partij) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Verenigde Nationale Beweging (UNM) | 5 | 22 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Georgische Droom (GD) | 43 | 20 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Voor Georgië | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Europees Georgië (EG) | 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Totaal | 50 | 45 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]
In de gemeente zijn diverse historische bezienswaardigheden uit de Egrisi en Mingreelse bloeiperiode:
- Dadiani Paleis in Zoegdidi. Tegenwoordig een geschiedenis- en architectuurmuseum en een van de vooraanstaande paleizen in de Kaukasus in neogothische stijl. Al in de 19e eeuw werden hier archeologische vondsten uit Nokalakevi (Archaeopolis) tentoongesteld.
- Oude forten, zoals Tsjakvindzji, Roechi, en Anaklia.
- Diverse oude kerken, zoals Tsaisji kathedraal (10e-11e eeuw), St. George kerk in Koki (12-13e eeuw), Heilige Maria kerk in Kortscheli (17e eeuw).
Vervoer[bewerken | brontekst bewerken]
De belangrijkste hoofdweg in Georgië, S1 (Tbilisi - Zoegdidi - Abchazië), passeert door de gemeente en doet de hoofdplaats Zoegdidi aan. De S1 is in Zoegdid onderdeel van de Europese E97. Tevens hebben enkele belangrijke regionale hoofdwegen hun beginpunt in Zoegdidi, zoals de nationale route Sh6 naar Tsalenjicha, de nationale route Sh7 naar Mestia, en de nationale route Sh8 naar Anaklia. Zoegdidi is het eindpunt van de spoorlijn uit Tbilisi.
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|