Kabinet-Schermerhorn-Drees: verschil tussen versies

Kabinet-Schermerhorn-Drees
	De ministers van het kabinet-Schermerhorn-Drees op het Binnenhof op 4 juni 1945
Coalitie	RKSP, SDAP, VDB ; (1945–1946) ; KVP, PvdA ; (1946)
Zeteltal TK	31 + 23 + 6 = 60
Premier	Wim Schermerhorn
Beëdiging	25 juni 1945
Demissionair	16 mei 1946
Ontslagdatum	3 juli 1946
Voorganger	Gerbrandy III
Opvolger	Beel I
	Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal	Politiek

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking Nieuwere bewerking →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 15 mei 2024 23:01

Het kabinet-Schermerhorn-Drees was het Nederlandse kabinet van 25 juni 1945 tot 3 juli 1946. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Roomsch-Katholieke Staatspartij (RKSP), Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP), Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB). Ruim een maand na de bevrijding benoemde koningin Wilhelmina dit eerste naoorlogse kabinet. Staatkundig beschouwd was het een zogenaamd koninklijk kabinet maar het wordt ook wel een noodkabinet genoemd. Het kreeg van de koningin de opdracht orde op zaken te stellen na de Duitse bezetting, het economisch herstel ter hand te nemen en verkiezingen voor te bereiden. Het noodparlement zou pas vanaf november 1945 functioneren.

Het kabinet-Schermerhorn-Drees bestond uit ministers van de SDAP (in 1946 met de VDB en CDU samengegaan in de PvdA), de CHU'er Lieftinck (die later lid werd van de PvdA) en RKSP (later deel van KVP), alsmede vijf partijloze ministers, van wie er later twee PvdA-lid werden. Minister-president Schermerhorn was afkomstig uit de kring van de VDB.

Nadat in mei 1946 Tweede Kamerverkiezingen hadden plaatsgevonden, vroeg het kabinet ontslag, wat de koningin in beraad hield. Nadat op basis van de verkiezingsuitslag het kabinet-Beel I was gevormd, dat op steun van een meerderheid in de Tweede Kamer kon rekenen, verleende de koningin het zittende kabinet ontslag.

Bijzonderheden

Het kabinet moest het economische leven (landbouw, nijverheid, handel) en de infrastructuur (spoorwegen, dijken, wegen, havens) weer op orde brengen na de vele verwoestingen ten gevolge van de oorlog. Verder moest het democratisch bestuur (gemeenteraden, provincies) worden hersteld en zo nodig vernieuwd.

Tot een van de vele taken waarvoor dit eerste naoorlogse kabinet zich gesteld zag, hoorde het organiseren van de zuivering en berechting van personen die hadden meegewerkt met de bezetters, toendertijd 'foute' Nederlanders genoemd. Dat was een precaire aangelegenheid omdat de regering bij begin van de bezetting alle ambtenaren had opgedragen zoveel mogelijk medewerking te verlenen. Daarvoor werd een organisatie van bijzondere rechtspleging opgezet, bestaande uit bijzondere rechtbanken en tribunalen, en zuiveringsraden.

Ook de voedselvoorziening moest weer op gang worden gebracht. Vanwege de aanwezigheid van veel zwart geld vond in juli 1945 een geldzuivering plaats via het zogenaamde 'tientje van Lieftinck'. Ook het culturele leven (pers, omroep) werd weer genormaliseerd.

Tot augustus 1945 vroeg de strijd in het Verre Oosten tegen Japan nog de nodige aandacht. Nederland was daarbij nauw betrokken in verband met het toenmalige overzeese gebiedsdeel Nederlands-Indië. Daarna werd het kabinet geconfronteerd met het eenzijdig uitroepen van de onafhankelijkheid door de Republik Indonesia. Begin 1946 diende het daarom een wijziging van de grondwet in die het mogelijk moest maken dienstplichtigen tegen hun wil naar Indië te sturen voor politionele acties, zoals de regering het noemde.

Ambtsbekleders

Ambtsbekleders		Ministers / Ministerie		Termijn	Partij
	dr.ir. W. (Wim) Schermerhorn (1894–1977)	Minister-president / Minister	Algemene Oorlogsvoering	25 juni 1945 – 3 juli 1946	VDB
	dr.ir. W. (Wim) Schermerhorn (1894–1977)	Minister-president / Minister	Algemene Oorlogsvoering	25 juni 1945 – 3 juli 1946	PvdA
	W. (Willem) Drees (1886–1988)	Vicepremier / Minister	Sociale Zaken	25 juni 1945 – 7 augustus 1948	SDAP
	W. (Willem) Drees (1886–1988)	Vicepremier / Minister	Sociale Zaken	25 juni 1945 – 7 augustus 1948	PvdA
	mr.dr. L.J.M. (Louis) Beel (1902–1977)	Minister	Binnenlandse Zaken	23 februari 1945 – 15 september 1947 ^[1]	RKSP
	mr.dr. L.J.M. (Louis) Beel (1902–1977)		Binnenlandse Zaken	23 februari 1945 – 15 september 1947 ^[1]	KVP
	mr. E.N. (Eelco) van Kleffens (1894–1983)		Buitenlandse Zaken	10 augustus 1939 – 1 maart 1946 ^[1] (afgetreden na benoeming tot minister voor VN Zaken)	O (Liberaal)
	mr.dr. J.H. (Herman) van Roijen (1905–1993)		Buitenlandse Zaken	1 maart 1946 – 3 juli 1946	O (Sociaal- democraat)
	mr.dr. P. (Piet) Lieftinck (1902–1989)		Financiën	25 juni 1945 – 1 juli 1952	CHU
	mr.dr. P. (Piet) Lieftinck (1902–1989)		Financiën	25 juni 1945 – 1 juli 1952	PvdA
	mr. H.A.M.T. (Hans) Kolfschoten (1903–1984)		Justitie	25 juni 1945 – 3 juli 1946	RKSP
	mr. H.A.M.T. (Hans) Kolfschoten (1903–1984)		Justitie	25 juni 1945 – 3 juli 1946	KVP
	ir. H. (Hein) Vos (1903–1972)		Handel en Nijverheid	25 juni 1945 – 3 juli 1946	SDAP
	ir. H. (Hein) Vos (1903–1972)		Handel en Nijverheid	25 juni 1945 – 3 juli 1946	PvdA
	mr. J. (Jo) Meynen (1901–1980)	Minister	Oorlog	25 juni 1945 – 3 juli 1946	ARP
	J.M. (Jim) de Booy (1885–1969)		Marine	23 februari 1945 – 3 juli 1946 ^[1]	O (Liberaal)
	dr. G. (Gerard) van der Leeuw (1890–1950)		Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen	25 juni 1945 – 3 juli 1946	O (Protestants- christelijk)
	dr. G. (Gerard) van der Leeuw (1890–1950)		Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen	25 juni 1945 – 3 juli 1946	PvdA
	ir. Th.S.G.J.M. (Steef) van Schaik (1888–1968)		Verkeer en Energie	25 juni 1945 – 3 juli 1946	RKSP
	ir. Th.S.G.J.M. (Steef) van Schaik (1888–1968)		Verkeer en Energie	25 juni 1945 – 3 juli 1946	KVP
	S.L. (Sicco) Mansholt (1908–1995)		Voedselvoorziening, Landbouw en Visserij	25 juni 1945 – 6 oktober 1945	SDAP
	S.L. (Sicco) Mansholt (1908–1995)		Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening	6 oktober 1945 – 1 januari 1958	PvdA
	dr.ir. J.A. (Johan) Ringers (1885–1965)		Openbare Werken en Wederopbouw	25 juni 1945 – 15 november 1946	O (Liberaal)
	mr.dr. J.H.A. (Johann) Logemann (1892–1969)		Uniezaken en Overzeese Rijksdelen	25 juni 1945 – 3 juli 1946	O (Sociaal- democraat)
	mr.dr. J.H.A. (Johann) Logemann (1892–1969)		Uniezaken en Overzeese Rijksdelen	25 juni 1945 – 3 juli 1946	PvdA
Ambtsbekleders		Minister / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
	mr.dr. J.H. (Herman) van Roijen (1905–1993)	Minister	• Verenigde Naties aangelegenheden (Buitenlandse Zaken)	25 juni 1945 – 1 maart 1946 (afgetreden na benoeming tot minister van Buitenlandse Zaken)	O (Sociaal- democraat)
	mr. E.N. (Eelco) van Kleffens (1894–1983)	Minister	• Verenigde Naties aangelegenheden (Buitenlandse Zaken)	1 maart 1946 – 1 juli 1947	O (Liberaal)
Bron: Kabinet-Schermerhorn-Drees Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie

Ontslagaanvrage vorig kabinet: 9 mei 1945
Beëdiging kabinet: 24 juni 1945
Duur formatie: 47 dagen
Formateur, dr.ir. W. Schermerhorn (VDB) en W. Drees (SDAP), 29 dagen

Reden ontslagaanvraag

Ontbinding van de Tweede Kamer en eerste naoorlogse verkiezingen.

Literatuur

Het kabinet Schermerhorn-Drees, F.J.F.M. Duynstee & J.L.J. Bosmans, Assen: Van Gorcum, 1977

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b ^c Functie gecontinueerd van het vorige Kabinet-Gerbrandy III

Zie de categorie Cabinet Schermerhorn/Drees van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[Gerbrandy-III-1] Functie gecontinueerd van het vorige Kabinet-Gerbrandy III

[1]

@@ Regel 66: / Regel 66: @@
 | rowspan=2|[[Bestand:Louis Beel 1945 (1).jpg|120px|L.J.M. (Louis) Beel]]
 | rowspan=2|[[Louis Beel|mr.dr. <br /> L.J.M. <br /> (Louis) Beel]] <br /> <small>(1902–1977)</small>
-| rowspan=2|[[Lijst van Nederlandse ministers van Binnenlandse Zaken|Minister]]
+| rowspan="10" |[[Lijst van Nederlandse ministers van Binnenlandse Zaken|Minister]]
 | rowspan=2|[[Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties|Binnenlandse Zaken]]
 | rowspan=2|23 februari 1945 – <br /> 15 september 1947 <br /><ref name="Gerbrandy-III">Functie gecontinueerd van het vorige [[Kabinet-Gerbrandy III]]</ref>
@@ Regel 77: / Regel 77: @@
 | [[Bestand:Eelco van Kleffens 1945.jpg|120px|E.N. (Eelco) van Kleffens]]
 | [[Eelco van Kleffens|mr. <br /> E.N. (Eelco) <br /> van Kleffens]] <br /> <small>(1894–1983)</small>
-| rowspan=2|[[Lijst van Nederlandse ministers van Buitenlandse Zaken|Minister]]
 | rowspan=2|[[Ministerie van Buitenlandse Zaken (Nederland)|Buitenlandse Zaken]]
 | 10 augustus 1939 – <br /> 1 maart 1946 <br /><ref name="Gerbrandy-III" /> <br /> <small>''(afgetreden na benoeming <br /> tot minister voor VN Zaken)''</small>
@@ Regel 91: / Regel 90: @@
 | rowspan=2|[[Bestand:Lieftinck, dr. mr. P. - SFA001021015.jpg|120px|P. (Piet) Lieftinck]]
 | rowspan=2|[[Piet Lieftinck|mr.dr. <br /> P. (Piet) <br /> Lieftinck]] <br /> <small>(1902–1989)</small>
-| rowspan=2|[[Lijst van Nederlandse ministers van Financiën|Minister]]
 | rowspan=2|[[Ministerie van Financiën (Nederland)|Financiën]]
 | rowspan=2|25 juni 1945 – <br /> 1 juli 1952
@@ Regel 102: / Regel 100: @@
 | rowspan=2|[[Bestand:Kolfschoten, H. A.M.T..jpg|120px|H.A.M.T. (Hans) Kolfschoten]]
 | rowspan=2|[[Hans Kolfschoten|mr. <br /> H.A.M.T. (Hans) <br /> Kolfschoten]] <br /> <small>(1903–1984)</small>
-| rowspan=2|[[Lijst van Nederlandse ministers van Justitie|Minister]]
 | rowspan=2|[[Ministerie van Veiligheid en Justitie|Justitie]]
 | rowspan=2|25 juni 1945 – <br /> 3 juli 1946
@@ Regel 113: / Regel 110: @@
 | rowspan=2|[[Bestand:Hein Vos 1961 (1).jpg|120px|H. (Hein) Vos]]
 | rowspan=2|[[Hein Vos|ir. <br /> H. (Hein) Vos]] <br /> <small>(1903–1972)</small>
-| rowspan=2|[[Lijst van Nederlandse ministers van Economische Zaken|Minister]]
 | rowspan=2|[[Ministerie van Handel en Nijverheid|Handel en <br /> Nijverheid]]
 | rowspan=2|25 juni 1945 – <br /> 3 juli 1946
@@ Regel 124: / Regel 120: @@
 | [[Bestand:Jo Meynen (1945).jpg|120px|J. (Jo) Meynen]]
 | [[Jo Meynen|mr. <br /> J. (Jo) Meynen]] <br /> <small>(1901–1980)</small>
-| rowspan=2|[[Lijst van Nederlandse ministers van Defensie|Minister]]
+| rowspan="11" |[[Lijst van Nederlandse ministers van Defensie|Minister]]
 | [[Ministerie van Oorlog|Oorlog]]
 | 25 juni 1945 – <br /> 3 juli 1946
@@ Regel 139: / Regel 135: @@
 | rowspan=2|[[Bestand:Gerardus van der Leeuw.jpg|120px|G. (Gerard) van der Leeuw]]
 | rowspan=2|[[Gerardus van der Leeuw|dr. <br /> G. (Gerard) <br /> van der Leeuw]] <br /> <small>(1890–1950)</small>
-| rowspan=2|[[Lijst van Nederlandse ministers van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap|Minister]]
 | rowspan=2|[[Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap|Onderwijs, Kunsten <br /> en Wetenschappen]]
 | rowspan=2|25 juni 1945 – <br /> 3 juli 1946
@@ Regel 150: / Regel 145: @@
 | rowspan=2|[[Bestand:Steef van Schaik (1945).jpg|120px|Th.S.G.J.M. (Steef) van Schaik]]
 | rowspan=2|[[Steef van Schaik|ir. <br /> Th.S.G.J.M. <br /> (Steef) <br /> van Schaik]] <br /> <small>(1888–1968)</small>
-| rowspan=2|[[Lijst van Nederlandse ministers van Verkeer en Waterstaat|Minister]]
 | rowspan=2|[[Ministerie van Verkeer en Waterstaat|Verkeer en <br /> Energie]]
 | rowspan=2|25 juni 1945 – <br /> 3 juli 1946
@@ Regel 161: / Regel 155: @@
 | rowspan=2|[[Bestand:Sicco Mansholt 1962.jpg|120px|S.L. (Sicco) Mansholt]]
 | rowspan=2|[[Sicco Mansholt|S.L. (Sicco) <br /> Mansholt]] <br /> <small>(1908–1995)</small>
-| rowspan=2|[[Lijst van Nederlandse ministers van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit|Minister]]
 | [[Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit|Voedselvoorziening, <br /> Landbouw en Visserij]]
 | 25 juni 1945 – <br /> 6 oktober 1945
@@ Regel 174: / Regel 167: @@
 | [[Bestand:Portret Ringers - 's-Gravenhage - 20349208 - RCE.jpg|120px|J.A. (Johan) Ringers]]
 | [[Johan Ringers|dr.ir. <br /> J.A. (Johan) <br /> Ringers]] <br /> <small>(1885–1965)</small>
-| [[Lijst van Nederlandse ministers van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer|Minister]]
 | [[Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer|Openbare Werken en <br /> Wederopbouw]]
 | 25 juni 1945 – <br /> 15 november 1946
@@ Regel 182: / Regel 174: @@
 | rowspan=2|[[Bestand:Dr JHA Logemann, minister van Overzeese Gebiedsdelen (1945-1946), Bestanddeelnr 022-0491.jpg|120px|J.H.A. (Johann) Logemann]]
 | rowspan=2|[[Johann Heinrich Adolf Logemann|mr.dr. <br /> J.H.A. (Johann) <br /> Logemann]] <br /> <small>(1892–1969)</small>
-| rowspan=2|[[Lijst van Nederlandse bewindspersonen van Koninkrijksrelaties en van Koloniën|Minister]]
 | rowspan=2|[[Ministerie van Koloniën (Nederland)|Uniezaken en Overzeese <br /> Rijksdelen]]
 | rowspan=2|25 juni 1945 – <br /> 3 juli 1946