Station Alkmaar

Alkmaar
	Het stationsgebouw
Algemeen
Stationscode	Amr
Aantal reizigers	15.851 (2023)
Geschiedenis
Opening	20 december 1865
Stationsbouw
Architect(en)	Karel Hendrik van Brederode
Perrons	3
Perronsporen	5 (Sporenschema)
Perrontoegang	via poortjes, apart voor 1e perron
Spoorlijn(en)
Spoorlijn(en)	Staatslijn K; Alkmaar - Hoorn
Treindienst(en)
Treinvervoerder	NS
Overig openbaar vervoer
	Vervoerders
-Busvervoerder	Arriva & Connexxion
Ligging
Land	Nederland
Plaats	Alkmaar
Coördinaten	52° 38′ NB, 4° 44′ OL
	;
Portaal	Openbaar vervoer ; Nederland

Station Alkmaar, geopend op 20 december 1865, is een station in de Nederlandse stad Alkmaar in de provincie Noord-Holland. Het station is een Waterstaatstation van de derde klasse en is een van de negen stations die ooit in deze klasse is gebouwd.

Geschiedenis

Het station werd in gebruik genomen met de opening van de spoorlijn Den Helder – Alkmaar. Dit was de tweede door de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM) in gebruik genomen spoorlijn, na de spoorlijn Amsterdam - Rotterdam (de "Oude Lijn"). Het was een deel van de door de Staat der Nederlanden aangelegde spoorlijn Den Helder - Amsterdam (staatslijn K), aangelegd in 1865-1878.

Gebouw

Het stationsgebouw van Alkmaar is een van de standaardstations van de Staatsspoorwegen, gebouwd in de jaren zestig van de 19e eeuw^[2]. Van de vier nog aanwezige stations van het Type SS derde klasse bevinden de andere drie zich langs de spoorlijn Harlingen - Nieuweschans (staatslijn B). Dit betreft Harlingen (1863), Leeuwarden (1863) en Winschoten (1865). Het gebouw was ontworpen door de ingenieur Karel Hendrik van Brederode.

In tegenstelling tot de stations Harlingen en Winschoten zijn die van Alkmaar en Leeuwarden later grondig verbouwd. In Alkmaar werden in 1879 de beide uiteinden verhoogd. In 1908 zijn ook de vleugels ertussen verhoogd, zodat het hele gebouw twee verdiepingen kreeg. Aan het zuidelijke einde werd een korte aanbouw gemaakt, waardoor het station asymmetrisch is geworden. Voorts is het middengedeelte naar voren uitgebreid. In 1929 kwam ook aan de noordzijde nog een aanbouw tot stand. In de jaren zestig werd het middelste deel van de voorgevel ingrijpend gewijzigd. De stationshal kreeg een grotendeels uit glas bestaande voorzijde die het uiterlijk sterk veranderde.

Elektrificatie van het spoor en sluiting van de tramlijnen

De spoorlijn van Amsterdam naar Alkmaar werd in 1931 geëlektrificeerd. De lijn via Heerhugowaard naar Den Helder werd in 1958 elektrisch en die van Heerhugowaard naar Hoorn in 1974.

In 1896-1897 werd de tramlijn Haarlem - Alkmaar geopend, die station Alkmaar echter niet aandeed maar als eindpunt de Nieuwlandersingel had nabij het centrum, maar op loopafstand van het station. Deze reed tot 1924.^[3]Van 1895-1931 had de Tramlijn Het Schouw - Alkmaar zijn eindpunt aan de noordzijde van het Noordhollandsche Kanaal, passagiers konden met een pont of een vlotbrug het station bereiken.

In de eerste helft van de twintigste eeuw reden vanaf het station ook stoomtrams naar Egmond aan Zee, naar Bergen aan Zee en naar Schagen. Als laatste werd in 1955 de reizigersdienst naar Bergen aan Zee (bijgenaamd "Bello") gesloten. Het traject naar Schagen bleef tot Warmenhuizen nog in gebruik voor goederenvervoer, en werd in 1968 ook voor goederen gesloten.

Aan de spoorlijn richting Heerhugowaard ligt sinds 1980 de halte Alkmaar Noord.

Verbouwing in 2014 en 2015

Van 9 maart 2014 tot 17 december 2015 is station Alkmaar verbouwd. Het station heeft een 12 meter brede traverse over de sporen gekregen die de stadsdelen daar beter met elkaar verbindt. Ook heeft de traverse liften gekregen zodat reizigers met kinderwagens, koffers, fiets, rolstoel of rollator gebruik ervan kunnen maken. De traverse is voorzien van OV-poorten en de overweg aan de oostkant van het station is gesloten. Hierdoor is de overstap tussen bus en trein langer geworden doordat mensen om moeten lopen via de traverse. Verder is er aan de centrumzijde een nieuwe fietsenstalling gebouwd met plaats voor 4000 fietsen en is het busstation vernieuwd. Aan de noordzijde is de Kruseman van Eltenweg verlegd om overlast voor omwonenden zo veel mogelijk te beperken. Dit creëerde ruimte voor mogelijke woningen en kantoren. Er ligt een parkeerterrein waar de kantoren hadden moeten komen. De traverse is ontworpen door architectenbureau VenhoevenCS.

Afbeeldingen

Station Alkmaar in 1937
Alkmaar Station in 2016
Station in 2020
Treinen op het station
Achterzijde
Loopbrug

Treinen

In Alkmaar komen overdag voornamelijk intercitytreinen en de sprinter van Amsterdam naar Hoorn via Haarlem (en vice versa). De volgende treinseries stoppen in Alkmaar:

Serie	Treinsoort	Route	Bijzonderheden
800	Intercity (NS)	Maastricht – Sittard – Roermond – Weert – Eindhoven Centraal – 's-Hertogenbosch – Utrecht Centraal – Amsterdam Centraal – Alkmaar – (Den Helder)	Rijdt van maandag t/m donderdag tot 20:00 uur tussen Alkmaar en Maastricht. Rijdt op vrijdag pas vanaf 15:00 uur en rijdt dan enkel tussen Alkmaar en Amsterdam Centraal. Rijdt niet in het weekend. Wordt na 20:00 uur, op vrijdag en in het weekend tussen Amsterdam Centraal en Maastricht vervangen door intercity 2900.
3000	Intercity (NS)	Nijmegen – Arnhem Centraal – Ede-Wageningen – Veenendaal-De Klomp – Driebergen-Zeist – Utrecht Centraal – Amsterdam Centraal – Zaandam – Alkmaar – Den Helder	Veenendaal-De Klomp wordt alleen na 20:00 en in het weekend bediend door deze serie.
4800	Sprinter (NS)	Amsterdam Centraal – Haarlem – Alkmaar – Hoorn	Rijdt vanaf 20:00 uur één keer per uur tussen Alkmaar en Hoorn.

Overig openbaar vervoer

In 2016 is het busstation van station Alkmaar volledig gerenoveerd. De vertrekkende bussen staan op digitale borden aangegeven. Vanaf het busstation vertrekken bussen naar vele dorpen in het noorden van de provincie Noord-Holland. Het busvervoer rond Alkmaar wordt uitgevoerd door Connexxion in opdracht van de provincie Noord-Holland. De bussen rijden onder de merknaam/formule Overal, net als de overige bussen in de concessie Noord-Holland Noord. Binnen Noord-Holland Noord worden alleen lagevloerbussen ingezet. Naast de concessie Noord-Holland Noord rijdt er in Alkmaar een Qliner van Arriva Fryslân.

Een overzicht van de buslijnen op station Alkmaar per 21 juli 2024:

Lijn	Route	Via	Bijzonderheden
Connexxion
2	Alkmaar Station - Daalmeer Laan van Parijs	Huiswaard, 't Rak
4	Alkmaar Station - Daalmeer Rietschoot	Zeswielen, Station Noord, Vroonermeer
5	Alkmaar Station - Daalmeer		Ringlijn in één richting, tegengesteld aan lijn 6
6	Alkmaar Station - Daalmeer		Ringlijn in één richting, tegengesteld aan lijn 5
8	Alkmaar Station - Overdie	NWZG, Oud-Overdie
9	Alkmaar Station - Overdie	NWZG
10	Alkmaar Station - Sint Pancras Kerkplein	Oudorp
123	Alkmaar Station - Alkmaar Station	Schermer, Stompetoren, Schermerhorn, Grootscherner, Graft, De Rijp, West-Graftdijk	Ringlijn in beide richtingen
129	Alkmaar Station - Purmerend Tramplein	Schermer, Stompetoren, Schermerhorn, Noordbeemster, Middenbeemster, Zuidoostbeemster
151	Alkmaar Station - Sint Maartenszee Goudvis	Schoorl, Groet, Camperduin, Petten
157	Alkmaar Station - Schagen Station	Schoorldam, Warmenhuizen, Tuitjenhorn, Dirkshorn
160	Alkmaar Station - Heerhugowaard Centrumwaard
162	Alkmaar Station - Heerhugowaard Icaruslaan
163	Alkmaar Station - Uitgeest Station	NWZG, Akersloot
165	Alkmaar Station - Egmond aan Zee Busstation	Egmond aan den Hoef
166	Alkmaar Station - Bergen Plein
167	Alkmaar Station - Castricum Station	NWZG, Heiloo, Limmen
169	Alkmaar Station - Oudkarspel Haagwinde	Broek op Langedijk, Zuid- en Noord-Scharwoude
251	Alkmaar Station - Petten EHC	Sint Maartensvlotbrug, Sint Maartenszee	Sneldienst
260	Alkmaar Station - Heerhugowaard Stadshart		Sneldienst
269	Alkmaar Station - Oudkarspel Haagwinde		Sneldienst
606	Alkmaar Station - Bergen Europese School		Scholierenlijn
N50	Alkmaar Station → Den Oever Busstation	Broek op Langedijk, Zuid- en Noord-Scharwoude, Heerhugowaard, Nieuwe Niedorp, Middenmeer, Wieringerwerf	Nachtbus, rijdt alleen op zaterdagnacht
N60	Alkmaar Station - Heerhugowaard Centrumwaard		Nachtbus, rijdt alleen op zaterdagnacht
Arriva
350	Alkmaar Station - Leeuwarden Station	Heerhugowaard, Den Oever, Afsluitdijk	Qliner

Voorzieningen

Op het station zijn diverse winkels aanwezig, loketten voor trein en bus, een bewaakte en onbewaakte fietsenstalling, een toilet en bagagekluizen.

Ontwikkeling aantal reizigers

Het aantal door NS vervoerde reizigers (per gemiddelde werkdag) ontwikkelde zich sedert 2019 als volgt:

Jaar	Aantal reizigers
2019	22.018
2020	10.452
2021	10.725
2022	14.539
2023	15.851

Externe links

Bronnen

Informatie stations ontleend aan: Stationsweb.nl.
H. Romers, De Spoorwegarchitectuur in Nederland, 1841-1938, Zutphen 1981
C. Douma, Stationsarchitectuur in Nederland, 1938-1998, Zutphen 1998

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Bron: NS Dashboard, Reizigersgedrag 2023 Alkmaar, Aantal instappers, uitstappers en overstappers van NS-trein op NS-trein (per gemiddelde werkdag).
↑ Cultuurhistorische waardestelling Standaardstations Nederlandse Spoorwegen
↑ Haerlem.nu - Stoomtram Haarlem Alkmaar

[1] Bron: NS Dashboard, Reizigersgedrag 2023 Alkmaar, Aantal instappers, uitstappers en overstappers van NS-trein op NS-trein (per gemiddelde werkdag).

[2] Cultuurhistorische waardestelling Standaardstations Nederlandse Spoorwegen

[3] Haerlem.nu - Stoomtram Haarlem Alkmaar

[1]

[2]

[3]