Bocholt (België)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Bocholt
Bógget
Gemeente in België Vlag van België
Bocholt (België)
Bocholt
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Limburg Limburg
Arrondissement Maaseik
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
59,29 km² (2021)
78,31%
7,88%
13,81%
Coördinaten 51° 10' NB, 5° 35' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid
13.743 (01/01/2023)
50,19%
49,81%
231,8 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder
(01/01/2023)
18,55%
59,62%
21,84%
Buitenlanders 14,88% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester Stijn Van Baelen (VIA)
Bestuur VIA (CD&V), Nieuwe Unie
Zetels
VIA (CD&V)
Nieuwe Unie
N-VA
sp.a
23
8
7
5
3
Economie
Gemiddeld inkomen 18.640 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad 4,87% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
3950
3950
3950
Deelgemeente
Bocholt
Kaulille
Reppel
Zonenummer 089
NIS-code 72003
Politiezone CARMA
Hulpverleningszone Noord-Limburg
Website www.bocholt.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Maaseik
in de provincie Limburg
Portaal  Portaalicoon   België
De Sint-Laurentiuskerk

Bocholt (Limburgs: Bógget) is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Limburg. De gemeente behoort tot het kieskanton en het gerechtelijk kanton Bree en telt zo'n 13.000 inwoners.

Toponymie[bewerken | brontekst bewerken]

Bocholt werd voor het eerst schriftelijk vermeld in 1162 als Bucolt. Het betekent: Beukenbos.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Reeds in de 12e eeuw was Bocholt een heerlijkheid in het graafschap Loon, dat uiteindelijk deel ging uitmaken van het prinsbisdom Luik. Het tiendrecht en het patronaatsrecht werden in 1231 door Heer Gozewijn van Born verkocht aan de Abdij van Herkenrode. De tiendeschuur bevond zich in het complex van de versterkte hoeve Damburg. Verschillende adellijke families zijn met Bocholt verbonden geweest. Achtereenvolgens waren dat: Van Born, Reifferscheid, Van Horne, Van Bocholtz, Van Lalaing, Fürstenberg en De Lannoy, zie Lijst van heren van Bocholt. De heren van Bocholt, die doorgaans ook tal van andere bezittingen hadden, verbleven meestal niet op de Damburg, maar lieten zich vertegenwoordigen door de schout.

Bocholt kende een eigen schepenbank, die ondergeschikt was aan het beroepshof van Vliermaal.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd de Damburg verwoest door de Spaanse troepen van Peter Ernst I van Mansfeld en later gedeeltelijk heropgebouwd in Maaslandse renaissancestijl. In het poortgebouw van de Damburg was vroeger een vrouwengevangenis gevestigd. Hier zaten bij uitzondering ook bokkenrijders opgesloten die hun executie afwachtten op de Galgenberg.

Napoleon is met zijn legers door Bocholt getrokken en heeft verzet moeten ondervinden aan een lange middeleeuwse verdedigingswal, die sindsdien de Napoleonsdijk heet.

Tijdens de eerste oorlogsdagen van de Tweede Wereldoorlog ontsnapte Bocholt, samen met Bree, aan grote oorlogsschade (zie Bree en Bocholt op 10 en 11 mei 1940).

Geografie[bewerken | brontekst bewerken]

Kernen[bewerken | brontekst bewerken]

De fusiegemeente Bocholt omvat twee andere deelgemeenten:

Deelgemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

# Naam Opp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1 Bocholt 35,86 7.469 208 72003A
2 Reppel 6,66 1.088 163 72003B
3 Kaulille 16,76 4.586 274 72003C

Overige kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Binnen Bocholt liggen diverse gehuchten, waarvan Lozen in de 20e eeuw uitgroeide tot een dorp.

      
 de Hees;
Lozen 
     Veldhoven       Lechten;
Neerkreyel 
           
 Goolder   Kreyel 
           
        Bovenkreyel        

Aangrenzende gemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente Bocholt grenst aan de volgende gemeenten:

   Aangrenzende gemeenten   
        Hamont-Achel & Cranendonck (NL)       Weert (NL) 
           
 Neerpelt   Kinrooi 
           
 Peer       Meeuwen-Gruitrode       Bree 

Demografie[bewerken | brontekst bewerken]

Demografische evolutie voor de fusie[bewerken | brontekst bewerken]

  • Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; 1976= inwonertal per 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente[bewerken | brontekst bewerken]

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari - 1992 tot heden
Jaar Aantal[1]
1992 10.988
1993 11.151
1994 11.223
1995 11.397
1996 11.431
1997 11.589
1998 11.690
1999 11.721
2000 11.887
2001 11.925
2002 11.981
2003 12.104
2004 12.186
2005 12.232
2006 12.355
2007 12.509
2008 12.566
2009 12.625
2010 12.636
2011 12.693
2012 12.729
2013 12.830
2014 12.850
2015 12.869
2016 12.917
2017 12.949
2018 13.085
2019 13.110
2020 13.144
2021 13.253
2022 13.508
2023 13.743
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

Structuur[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente Bocholt ligt in het kieskanton Bree en het provinciedistrict Peer, het kiesarrondissement Hasselt-Tongeren-Maaseik (identiek aan de kieskring Limburg).

Bocholt Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau Vlag van Europa Europese Unie Vlag van België België Vlag Vlaanderen Vlaanderen Vlag Limburg Limburg Maaseik Bree
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Limburg Hasselt-Tongeren-Maaseik Peer Bree Bocholt
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

(Voormalige) Burgemeesters[bewerken | brontekst bewerken]

Tijdspanne Burgemeester
1830 - 1866 Arnoldus Vaesen
1866 - 1874 Petrus Martens
1874 - 1879 Francis Truyens
1879 - 1885 Jan Siemkens
1885 - 1891 Francis Truyens
1891 - 1933 Hendrik Langens[2] (Kath.Partij / UCB)
1933 - 1937 Kamiel Byvoet
1937 - 1951 Willem Jaeken
1951 - 1965 Frans Martens
1965 - 1972 Leo Van Raemdonck (CVP)
1972 - 1988 Hubert Berghs (CVP)
1989 - 1992 Gerard Martens (CVP)
1993 - 2004 Jos Michels (CVP / CD&V)
2004 - 2006 Stijn Van Baelen[3] (CD&V)
2007 - 2010 Jean-Paul Peuskens (sp.a)
2011 - 2016 Jos Claessens (NU)
2016 - heden Stijn Van Baelen (VIA)

Legislatuur 1989 - 1994[bewerken | brontekst bewerken]

De Volksunie werd omgevormd tot Nieuwe Unie (NU). Onder invloed van landelijke en lokale politieke omstandigheden, waaronder de keuzes van toenmalig burgemeester Jaak Gabriëls in buurgemeente Bree, evolueerde de Nieuwe Unie vanaf toen steeds verder in de richting van de Open VLD.

Legislatuur 2007 - 2012[bewerken | brontekst bewerken]

CD&V kwam op onder de naam CD&V met Pit.[4]

Legislatuur 2013 - 2018[bewerken | brontekst bewerken]

CD&V en BOKAAL besloten de krachten te bundelen en kwamen op met de kartellijst 'Visie Inspraak Actie' (VIA).[5] Een aantal NU-leden maakten de overstap naar N-VA.[6] Burgemeester werd Jos Claessens (NU). Hij leidde een coalitie bestaande uit Nieuwe Unie en VIA. Samen vormen ze de meerderheid met 15 op 23 zetels.[7] Op 1 juli 2016 werd Jos Claessens (NU) opgevolgd als burgemeester door Stijn Van Baelen (VIA).[8]

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]

Partij of kartel 10-10-1976 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006 14-10-2012[11] 14-10-2018
Stemmen / Zetels % 21 % 21 % 21 % 21 % 21 % 23 % 23 % 23
CD1 / CVP2 / CD&V MET PIT3 / VIAA 64,911 16 50,362 12 55,852 13 47,172 11 38,922 8 29,633 8 30,83A 8 35,1A 9
BOKAAL1 / VIAA - - - - - 5,671 0
SP1 / SP-AGA2 / sp.a3 / SAMEN4 10,91 2 13,941 2 14,821 2 11,91 2 20,882 4 21,803 5 15,493 3 14,84 3
Gem.Bel1 / VU2 / Nieuwe Unie3 18,071 3 32,231 7 29,332 6 35,083 8 40,23 9 35,253 9 27,043 7 23,33 6
N-VA - - - - - - 22,06 5 18,4 4
Bocholt Beleeft - - - - - - - 8,3 1
Vlaams Belang - - - - - 7,65 1 4,58 0 -
JOOSTE - - - 5,84 0 - - - -
PVV 6,12 0 3,47 0 - - - - - -
Totaal stemmen 6165 6921 7516 7792 8304 8433 8485 9053
Opkomst % 97,88 96,84 96,85 96,28 95,31 94,7
Blanco en ongeldig % 2,97 4,93 4,78 4,7 4,24 3,7 5,1 7,3

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

  • De wasvrouw (Albert Vaesen)
    De Sint-Laurentiuskerk is een laatgotische kerk uit 1476 met een mergelstenen toren uit 1411.
  • De kasteelhoeve Damburg, de vroegere zetel van de Heren van Bocholt, uit 1683 met een toegangspoort uit 1715.
  • Monument voor Cornelius a Lapide, voor het Biotechnicum (de voormalige Landbouwschool) aan de Kaulillerweg.
  • Beeldje De Wasvrouw, op het Kerkplein, uit 2004. Hier wasten vroeger de vrouwen hun wasgoed in de Dorpsbeek, een plaats die De Speul werd genoemd en tot in de jaren 50 van de 20e eeuw heeft bestaan.
  • De Clootsmolen, een watermolen op de Abeek
  • De Voorste Luysmolen, een watermolen op de Abeek.
  • De voormalige Jongensschool, aan de Dorpsstraat, is een voorbeeld van 19e-eeuwse burgerlijke bouwkunst, ontworpen door provinciaal architect Herman Jaminé en gerestaureerd in 1994. Tegenwoordig is hier de lokale bibliotheek gevestigd.
  • Bocholter Brouwerijmuseum, een privé-initiatief van brouwerijingenieur Jean Martens (1919-2008), geopend in 1979.
  • Torenverplaatsingsmuseum, museum in de kerktoren van de St.-Laurentiuskerk over de torenverplaatsing van 1910.
  • Het Matthias De Grote standbeeld aan de Sint-Laurentiuskerk

Natuur en landschap[bewerken | brontekst bewerken]

Ten oosten en noorden van het dorpscentrum van Bocholt loopt de Zuid-Willemsvaart, en hier bevindt zich ook een bescheiden haventje. Verder verlopen hier de Veldhoverbeek en de Abeek, in noordoostelijke richting. In het oosten bevond zich het Bocholterbroek. Dit heeft men eind 19e eeuw trachten te ontginnen, maar dit project werd een mislukking. Men vindt hier anno 2021 een aantal vrijwel aaneengesloten natuurgebieden, behorend tot het Grenspark Kempen-Broek, zoals Sint-Maartensheide, De Luysen en Smeetshof. Hier zijn wandelingen uitgezet.

Cultuur[bewerken | brontekst bewerken]

Torenkruiers[bewerken | brontekst bewerken]

De bijnaam Torenkruiers voor de Bocholtenaren ontstond toen de toren van de Sint-Laurentiuskerk in 1910 werd verplaatst teneinde de vergroting van de kerk mogelijk te maken. Hiertoe werd de hulp ingeroepen van de Amerikaanse ingenieur Henry Weiss en de Italiaanse aannemer Alberto Morglia. Van 28 juli tot 5 augustus van dit jaar werd de 2600 ton wegende toren, nadat hij was opgevijzeld en op rails was gezet, in zijn geheel verplaatst over een afstand van 9,4 meter, wat geschiedde met een snelheid van enkele centimeters per uur. Hierna konden twee traveeën aan de kerk worden toegevoegd.

Evenementen[bewerken | brontekst bewerken]

Jaarlijks (sinds 1931) wordt op de laatste zondag van juni een grote St.-Kristoffelbedevaart georganiseerd, waarbij diverse soorten voertuigen worden gezegend. Deze voertuigenzegening vindt plaats na de eucharistieviering van 10u00 in en rond de St.-Laurentiuskerk.

Jumelage[bewerken | brontekst bewerken]

In 1952 reed een bus van het Kolpingkoor, een mannenkoor uit het Duitse Bocholt, richting Noord-Frankrijk voor hun jaarlijkse uitstap. Onderweg zagen ze in de buurt van Maaseik een wegwijzer Bocholt staan. Ze waren verwonderd en besloten een bezoekje te brengen aan dat andere Bocholt. Ze werden hartelijk onthaald en meteen werden er afspraken gemaakt voor tegenbezoeken. Zo ontstond vlak na de Tweede Wereldoorlog een vriendschapsband tussen twee gelijknamige plaatsen. De feesten ter gelegenheid van 200 jaar Brouwerij Martens in 1958 deden de samenwerking tussen de twee Bocholten helemaal openbloeien, hetgeen ook resulteerde in de oprichting van het Bocholter-carnaval. Op 16 juni 1980 ondertekenden burgemeester Berghs en burgemeester Hochartz de officiële partnerschapsoorkonde. Daarna zijn er regelmatig bezoeken en contacten over en weer. De gemeente Bocholt voorziet sinds enkele jaren een tegemoetkoming voor individuen en verenigingen die het Duitse Bocholt bezoeken.

Economie[bewerken | brontekst bewerken]

  • Vroeger bezat Bocholt een stoomzuivelfabriek, vernoemd naar de Bocholtse theoloog, jezuïet Cornelius a Lapide.
  • Verder kent Bocholt het Biotechnicum, de voormalige Provinciale Middelbare Landbouwschool, eveneens vernoemd naar Cornelius a Lapide. (In de omgeving ook de "puineshop" genoemd).
  • Brouwerij Martens is in Bocholt sinds 1758 in bedrijf. Hier worden onder meer de Martens en Sezoens bieren gebrouwen, de bierproductie is overwegend gericht op de export.
  • Ook kent Bocholt een kleine scheepswerf, een binnenvaart- en een passantenhaven.
  • General Carpet, een voormalige tapijtfabriek
  • De voormalige Arsenicumfabriek in deelgemeente Reppel
  • Een voormalige vestiging van de Koninklijke Buskruitfabriek Cooppal in deelgemeente Kaulille

Sport[bewerken | brontekst bewerken]

Bekende inwoners[bewerken | brontekst bewerken]

Overleden[bewerken | brontekst bewerken]

Nabijgelegen kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Lozen, Altweerterheide, Kaulille, Reppel, Gerdingen, Stramproy

      
 Kaulille       Lozen       Altweerterheide (NL) 
           
 Grote-Brogel   Stramproy (NL) 
        
        Reppel       Beek 

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Bocholt, Belgium van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.