Ronald Plasterk

Ronald Plasterk
Algemeen
Volledige naam	Ronald Hans Anton Plasterk
Geboren	12 april 1957
Geboorteplaats	Den Haag
Partij	PvdA
Titulatuur	Prof. dr.
Alma mater	Universiteit Leiden
Functies
1982-1984	Lid gemeenteraad Leiden
2007-2010	Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
2010-2012	Tweede Kamerlid
2012-2017	Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Officiële website
Portaal    Politiek

Ronald Hans Anton Plasterk (Den Haag, 12 april 1957) is een Nederlands politicus, wetenschapper en ondernemer. Van 5 november 2012 tot 26 oktober 2017 was Plasterk minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in het kabinet-Rutte II. Hij is opgeleid en gepromoveerd bioloog, gespecialiseerd in de moleculaire genetica. Sinds december 2018 is hij CEO en oprichter van Frame Cancer Therapeutics. Naast zijn werk bij Frame is hij sinds september 2018 bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam.

Opleiding en wetenschappelijke loopbaan

Plasterk groeide op in een wederopbouwwijk in Den Haag. Na het afronden van het gymnasium aan het Sint-Janscollege (nu Hofstad Lyceum geheten aan het Colijnplein) in Den Haag ging hij in 1975 biologie studeren aan de Rijksuniversiteit Leiden waarin hij in 1981 zijn doctoraalexamen cum laude behaalde. Tevens studeerde hij vanaf 1980 economie aan de Universiteit van Amsterdam, waarvan hij in 1981 de propedeuse afrondde. Plasterk was van 1981 tot en met 1984 onderzoeksmedewerker aan het biomedisch instituut van de Rijksuniversiteit Leiden en promoveerde hier in 1984 tot doctor in de natuurwetenschappen op een proefschrift over genetisch onderzoek naar de platworm.

Na zijn promotie ging hij werken als postdoc bij het California Institute of Technology (Pasadena). Hier deed hij onderzoek naar DNA-transpositie in de parasiet Borrelia hermsii. Vervolgens werkte hij bij het MRC Laboratory of Molecular Biology in Cambridge waar hij onderzoek deed naar de Caenorhabditis elegans, een nematode die als modelorganisme wordt gebruikt. In Cambridge werkte hij samen met de Britse latere Nobelprijswinnaar John Sulston.

Terug in Nederland werkte Plasterk van 1987 tot 2000 bij de Onderzoekschool Oncologie Amsterdam van het Nederlands Kanker Instituut in Amsterdam. Hij begon als groepsleider en werd uiteindelijk directeur van de onderzoeksschool. Van 1993 tot en met 2003 was Plasterk bijzonder hoogleraar in de moleculaire microbiologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en hoogleraar in de moleculaire genetica aan de Universiteit van Amsterdam. Van februari 2000 tot februari 2007 was hij directeur van het Hubrecht Instituut, een onderzoeksinstituut van de KNAW en hoogleraar in de ontwikkelingsgenetica bij de Universiteit Utrecht. Tevens zat hij in 2004 in de adviesraad van het Nederlandse Tijdschrift tegen de Kwakzalverij (zie jaargang 115 hier). Sinds september 2018 is hij aangesteld als hoogleraar "Novel strategies for access to therapeutics" aan de Faculteit der Geneeskunde van de Universiteit van Amsterdam. Plasterk is sinds 2001 lid van de KNAW (sinds 2007 "in ruste", dat wil zeggen niet actief lid). Verder was hij lid van de Gezondheidsraad, lid van de raad van bestuur van de Wellcome Trust en lid van de Commissie Biotechnologie bij Dieren (CBD). Tevens is hij lid van het Innovatieplatform.

Politieke loopbaan

Van 11 oktober 1982 tot 1 september 1984 was Plasterk gemeenteraadslid in Leiden voor de Partij van de Arbeid. In 2005 en 2006 was hij een van de adviseurs van de Nationale Conventie. In 2006 was hij lid van de programmacommissie van die partij ten behoeve van de landelijke verkiezingen. In die hoedanigheid schreef hij mee aan het verkiezingsprogramma van de PvdA. Ook was hij lid van de commissie Bètacanon.

Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Van 22 februari 2007 tot 23 februari 2010 was Plasterk de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het kabinet-Balkenende IV. Speerpunten van zijn wetenschappelijke beleid waren:

• Internationalisering van het universitaire onderwijs: hij zet het beleid van zijn voorgangers (sinds Jo Ritzen) voort door universiteiten te stimuleren om colleges in het Engels te geven;
• Vergroting van de concurrentie onder wetenschappers, bijvoorbeeld door geld dat voorheen via de universiteiten verdeeld werd nu via de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) te verdelen. Dat laatste zou ertoe leiden dat wetenschappers veel meer moeite moeten doen om hun projecten gefinancierd te krijgen (of de kwaliteit van het wetenschappelijke onderzoek erdoor verhoogd werd, kon pas later worden beoordeeld);
• Een duidelijker onderscheid aanbrengen tussen de universitaire bachelor- en masteropleiding; dat zou ertoe moeten leiden dat studenten mobieler worden, bijvoorbeeld door hun studie na de bachelorfase elders in binnen- of buitenland te vervolgen.

Het laatste punt wilde hij bereiken door het invoeren van een harde knip tussen bachelor en master: om aan een master te beginnen moet de bachelorfase volledig zijn afgerond. Zijn plan stuitte op weerstand bij studentenorganisaties, die daartegen twee petities in het leven riepen. De organisatoren van de eerste petitie, voornamelijk lidbonden van de LSVb, organiseerden in december 2008 acties tegen de harde knip.

In oktober 2007 kwam in het nieuws dat Plasterk onder andere overwoog om de basisbeurs voor studenten af te schaffen om verhogingen van lerarensalarissen te kunnen financieren. Dit leidde tot hevige protesten van studenten en de partijen SP, GroenLinks, CDA en ChristenUnie.

In dezelfde maand weigerde schrijver Jeroen Brouwers, met bijval uit de culturele wereld, uiteindelijk de Prijs der Nederlandse Letteren, omdat het prijzengeld volgens hem beledigend laag is en niet in overeenstemming met het statuur van de bekroning. De voor de prijs verantwoordelijke Nederlandse Taalunie liet weten dat een verhoging dan wel indexering van het prijzengeld wellicht niet onredelijk is, maar op dat moment reglementair uitgesloten. De Vlaamse minister Bert Anciaux bracht later echter het gezichtspunt naar buiten dat een aanpassing wel degelijk mogelijk was geweest, maar dat vooral de 'onbuigzame houding' van minister Plasterk het standpunt van de Taalunie in dezen heeft bepaald.

Vanwege de afwezigheid van de premier en de vice-premiers was hij in juli 2008 waarnemend premier van Nederland.

Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Ronald Plasterk (geheel links, met hoed) als deelnemer aan de Canal Parade van 2008

Op zaterdag 2 augustus voer hij mee met de Canal Parade, een onderdeel van de Amsterdamse Gay Pride. Het was de eerste keer dat vertegenwoordigers van de regering aanwezig waren bij de Gay Pride. Samen met andere aanwezige regeringsvertegenwoordigers, waaronder de minister van Ontwikkelingssamenwerking Bert Koenders wilde hij daarmee een statement maken vóór de acceptatie van homo's. De SGP protesteerde tegen de aanwezigheid van regeringsvertegenwoordigers. Bas van der Vlies, fractieleider van de SGP, noemde het idee 'van de ratten besnuffeld'.

In het najaar van 2008 kwamen er luide protesten uit de kunstwereld tegen zijn voortzetting van het door paars gestarte ingrijpende bezuinigingsbeleid (er wordt over een "kaalslag" gesproken) in de kunstensector.

Als minister maakte Plasterk op 2 december 2008 bekend dat hij digitale schoolboeken wilde gaan invoeren. Voor dit doel was Wikiwijs in het leven geroepen.

In april 2009 haalde hij zich wederom de woede van studenten op de hals met de zogenaamde 'Plasterkkorting', een vermindering van het budget van universiteiten met € 100 miljoen. Het comité ROUW (Redt Ons Hoger onderWijs) initieerde hierop een petitie om een investering van € 100 miljoen te eisen. Bezuinigingsplannen van Plasterks kabinet, inclusief het plan om de studiefinanciering af te schaffen en te vervangen door een lening, leidden het jaar daarop tot bezettingen en andere acties op Nederlandse universiteiten. Desondanks werd hij na zijn ambtsperiode uitgeroepen tot beste minister van Onderwijs aller tijden, door de Algemene Onderwijsbond.

Docenten bleken tevreden over Plasterk: volgens onderzoek van de Algemene Onderwijsbond (AOb) was hij met een rapportcijfer van 5,8 de populairste onderwijsminister.

Lid Tweede Kamer

Martijn van Dam, Lutz Jacobi, Ronald Plasterk en Nebahat Albayrak, nadat Diederik Samsom de partijleidersverkiezing had gewonnen

Na de val van het kabinet-Balkenende IV op 20 februari 2010 over het verlengen van de militaire missie in Uruzgan en het vertrek van de PvdA-ministers als gevolg hiervan, werd Plasterk op 23 februari 2010 als minister van OCW opgevolgd door André Rouvoet. Diverse van zijn taken gingen echter over naar toenmalig staatssecretaris Van Bijsterveldt. Plasterk stond als nummer 3 op de PvdA-lijst voor de Tweede Kamerverkiezingen van 9 juni 2010. Hij behaalde 32.296 voorkeurstemmen. Sindsdien was hij parlementslid voor de PvdA in de Tweede Kamer. Over die periode in het parlement liet hij zich in een interview met de Volkskrant op 27 december 2016 kritisch uit over toenmalig fractielid Frans Timmermans: "Timmermans zei: 'Ik wil de buitenlandportefeuille. Maar daar zat al iemand op. Bovendien is het een beetje not done. Je komt uit een kabinet, je kent iedereen op het departement. Maar Timmermans heeft net zo lang zijn adem ingehouden totdat hij dat woordvoerderschap had. Hij zei 'Nou, dan doe ik gewoon niks.' Echt, die heeft een half jaar niks gedaan."

Op 23 februari 2012 maakte hij bekend zich kandidaat te stellen voor het PvdA-partijleiderschap en het fractievoorzitterschap in de Tweede Kamer. Dit betrof, na Martijn van Dam en Diederik Samsom, de derde kandidaatstelling na het plotselinge vertrek van partijleider Job Cohen enkele dagen eerder. Nebahat Albayrak volgde twee dagen later en Lutz Jacobi vijf dagen later. De partijleider en fractievoorzitter werden gekozen via de partijleiderverkiezing van dat jaar. Hij behaalde 31,6% van de stemmen en werd daarmee tweede achter Diederik Samsom die ruim 54% van de stemmen kreeg.

Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Minister Plasterk met zijn vrouw op Prinsjesdag 2014

Na de val van het eerste kabinet Rutte werd Plasterk gevraagd om opnieuw een ministerspost te bekleden, ditmaal als minister van Binnenlandse Zaken in het kabinet-Rutte II. Zijn grootste opdracht binnen het regeerakkoord was het organiseren van de grootste bestuurlijke herindeling sinds de negentiende eeuw. Hij wilde voor 2015 de Noordvleugelprovincie creëren. Dit betrof een voorgestelde fusie van de huidige provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht, die als voorbeeld moest gaan dienen voor de fusie van de meeste overige provincies. Aanvankelijk zou dat moeten uitmonden in vijf 'landsdelen', in 2014 werd dat aantal bijgesteld naar zeven. Door gebrek aan enthousiasme bij de lagere overheden moest hij zijn plan echter op de lange baan schuiven. Ook het plan om de Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten in te krimpen trok Plasterk in mei 2014 in.

Meer succes had de minister met zijn Wet normering topinkomens, die paal en perk moest stellen aan de zelfverrijking door bestuurders in de publieke en semipublieke sector. Hoewel er sprake was van grote tegenwerking en er, ook door hemzelf, de nodige uitzonderingen werden gemaakt, luidde de wet toch wel een trendbreuk in.

Zijn positie als minister kwam in het nauw toen begin februari 2014 bleek dat hij op 30 oktober 2013 onjuiste informatie had verstrekt over het verzamelen van 1,8 miljoen Nederlandse telefoongegevens. Deze 'metadata' bleken te zijn vergaard door de AIVD en MIVD en niet door de Amerikaanse veiligheidsdienst National Security Agency, zoals hij had verklaard. Op 12 februari overleefde hij in de Tweede Kamer een motie van wantrouwen van D66, die door zeven andere oppositiefracties gesteund werd, maar niet door SGP, CU, PvdA en VVD.

Van 29 juni tot 16 september 2016 werd Plasterk vervangen door Stef Blok (minister voor Wonen en Rijksdienst) omdat hij een operatie moest ondergaan vanwege hartklachten.

Vanaf 27 januari 2017 beheerde hij ook de portefeuille Wonen en Rijksdienst. Hij nam deze taken over van Stef Blok, die de afgetreden minister Ard van der Steur opvolgde als minister van Veiligheid en Justitie.

Na de politiek

Na zijn positie als minister ging Plasterk per 1 december 2017 aan de slag als Chief Scientific Officer bij myTomorrows in Amsterdam. Deze onderneming bemiddelt tussen patiënten, artsen, overheden en farmaceutische bedrijven over een snellere beschikbaarheid van nieuwe medicatie. Sinds januari 2019 is hij founder en CEO van Frame Cancer Therapeutics. Frame Cancer Therapeutics is een start-up opgericht in 2018 en richt zich op het ontwikkelen van nieuwe immuuntherapieën tegen kanker. Frame's uitvindingen en patenten zijn gebaseerd op de nieuwste genetica en bioinformatica technieken. Naast zijn werk bij Frame is Plasterk sinds september 2018 bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam.

Columns

Van 1995 tot 1999 schreef Plasterk columns in het tijdschrift Intermediair, om daarna over te stappen naar de Volkskrant. In zijn columns gaf hij zijn mening over ontwikkelingen binnen zijn vakgebied, maar ook daarbuiten. Het boek Leven uit het lab (2000) komt voort uit deze columns. Hij stopte met het schrijven van deze columns na aanvang van zijn politieke carrière. Ook was Plasterk van 1999 tot aan zijn politieke leven in 2007, columnist bij het televisieprogramma Buitenhof van de omroepen VPRO, VARA en NPS.

In 2000 stelde Plasterk in zijn Volkskrant-column dat het Fries geen taal is ('een sprookje' noemde hij die aanduiding), maar een dialect. Hij werd daarop door het Genootschap Onze Taal beticht van gebrek aan kennis van zaken. Als onderwijsminister hield hij in mei 2007 voor de Christelijke Hogeschool Nederland in Leeuwarden een toespraak in het Fries, hetgeen hem niet makkelijk afging. Hij bracht het als een handreiking, maar liet ook blijken dat hij zijn standpunt niet had verlaten. Overigens was hij in oktober 2013 als minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ondertekenaar van de Wet gebruik Friese taal.

In 2005 mengde Plasterk zich in de discussie over de Europese grondwet, aan de zijde van de tegenstanders.

Sinds 2020 is Plasterk columnist bij De Telegraaf. Hij toonde zich daar kritisch op onder andere het Klimaatakkoord en de Europese Unie.

Opstelling tegenover religie

Plasterk is, van huis uit, rooms-katholiek opgevoed en bleef katholiek in zijn schooltijd. Hij bezocht te Den Haag het gymnasium van de Paters van het Heilig Hart van Jezus, het huidige Sint Jans-College.

Plasterk ontwikkelde zich tot een overtuigd atheïst. Hij zegt vanaf zijn dertiende zeker te weten dat God niet bestaat, maar zegt niet te streven naar atheïsme. In 1997 gebruikte Plasterk in zijn column in Intermediair voor het eerst het begrip 'ietsisme', hetgeen hij nog een aantal malen gebruikte in het tv-programma Buitenhof. Hierdoor kreeg het woord een brede bekendheid. In eerste instantie was hij fel tegen een verschijnsel als ietsisme ('een armzalig en irritant tijdsverschijnsel') , maar later stelde hij zijn mening bij in een column voor het televisieprogramma Buitenhof:

"Het ietsisme is een diffuus geloof, bijna atheïsme met een vleugje nostalgie. Intellectueel mager, maar veel sympathieker dan het idee van een wrede God die deze ellende wil."

— Ronald Plasterk

Plasterk is een fervent tegenstander van het creationisme en intelligent design, en viel onderwijsminister Maria van der Hoeven in 2005 fel aan toen zij haar interesse in deze zaken op haar persoonlijk weblog had gepubliceerd en aangaf wel een Kamerdebat te willen over de vraag of intelligent design ook niet op de scholen onderwezen zou kunnen worden.

In de samenwerking met christelijke collega-ministers in het kabinet-Balkenende IV zei Plasterk geen problemen te ondervinden op het punt van geloofsovertuiging.

Prijzen

Plasterk heeft verscheidene prijzen ontvangen gedurende zijn wetenschappelijke carrière:

• 2005: Prix Louis D. van het Institut de France (de Franse academie van wetenschappen)
• 2002: EMBO (European Molecular Biology Organization) Award for Communication in the Life Sciences
• 1999: Spinozapremie van de NWO

Privéleven

Plasterk met een van zijn karakteristieke hoeden

Plasterk is getrouwd en vader van twee zonen. Zijn hobby's zijn fotograferen, schilderen, lezen en muziek. Hij zingt als gastzanger (2e tenor) bij KCOV Excelsior jaarlijks Bachs Matthäus Passion in het Amsterdamse Concertgebouw.

Externe links

• Persoonlijke pagina op website landelijke PvdA
• Columns van Ronald Plasterk 2004/2005 op VPRO.nl

Bronnen, noten en/of referenties

· ·

Ministers en staatssecretarissen in het kabinet-Balkenende IV (CDA, PvdA en CU)

· ·

Ministers en staatssecretarissen in het kabinet-Rutte II (VVD en PvdA)

Mediabestanden

Zie de categorie Ronald Plasterk van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Wikiquote

Wikiquote heeft een of meer citaten van of over Ronald Plasterk.