Arnhem

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Jcb (overleg | bijdragen) op 3 jul 2010 om 23:13. (→‎Etymologie)
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
Arnhem
Gemeente in Nederland Vlag van Nederland
Vlag van de gemeente Arnhem
Wapen van de gemeente Arnhem
Locatie van de gemeente Arnhem (gemeentegrenzen CBS 2016)
Situering
Provincie Vlag Gelderland Gelderland
Coördinaten 51°59'NB, 5°55'OL
Algemeen
Oppervlakte 101,54 km²
- land 97,82 km²
- water 3,72 km²
Inwoners
(1 januari 2024) 		167.651?
(1714 inw./km²)
Bestuurscentrum Arnhem
Belangrijke verkeersaders Sjabloon:A-wegNL Sjabloon:A-wegNL Sjabloon:A-wegNL Sjabloon:A-wegNL

Sjabloon:N-wegNL Sjabloon:N-wegNL Sjabloon:N-wegNL

Station(s) Station Arnhem, Station Arnhem Velperpoort, Station Arnhem Presikhaaf, Station Arnhem Zuid
Politiek
Burgemeester (lijst) Pauline Krikke (VVD)
Economie
Gemiddeld inkomen (2012) € 25.400 per huishouden
Gem. WOZ-waarde (2014) € 204.000
WW-uitkeringen (2014) 46 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s) 6800-6846
Netnummer(s) 026
CBS-code 0202
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
Website www.arnhem.nl
Bevolkingspiramide van de gemeente Arnhem
Bevolkingspiramide (2023)
Portaal  Portaalicoon   Nederland

Arnhem (uitspraakⓘ) is een stad en gemeente in het oosten van Nederland. Het is de hoofdstad van de provincie Gelderland. Arnhem heeft Sjabloon:Inwonertal NL gemeente inwoners (per Sjabloon:Inwonertal NL datum, bron: CBS) en maakt deel uit van de Stadsregio Arnhem Nijmegen (plusregio), een conurbatie met ruim 733.400 inwoners. Een inwoner van Arnhem wordt een Arnhemmer genoemd.

Arnhem ligt aan de rivier de Nederrijn en de Sint-Jansbeek, waaraan de stad zich heeft ontwikkeld. De stad ligt zowel ten noorden als ten zuiden van de Rijn. Vooral het zuidelijke stadsdeel heeft zich na de Tweede Wereldoorlog zeer sterk ontwikkeld. Door de ligging van Arnhem als doorgangsplek tussen West-, Oost-, Noord- en Zuid-Nederland, en doordat de stad het voorportaal van Duitsland is, heeft de stad zich kunnen ontwikkelen als belangrijke handelsstad. In de stad komen zes belangrijke wegen samen, vormt het Station Arnhem een belangrijke spoorwegverbinding in alle richtingen en is dit het belangrijkste station voor de verbinding met Duitsland. Ook vormt de Rijn voor Arnhem het portaal tussen Duitsland en de rest van Nederland.

Arnhem is tegenwoordig voornamelijk een diensten- en ambtenarenstad. Arnhem bezit een van de vijf gerechtshoven waaronder de arrondissementsparketten Arnhem, Almelo, Zutphen en Zwolle-Lelystad ressorteren. In Arnhem bevindt zich ook de landelijke militaire kamer van de rechtbank.

Etymologie

Door de tijd heen heeft Arnhem diverse officiële namen en bijnamen gekregen.

De huidige naam Arnhem komt van Arneym en is afgeleid van Arn of Aro - van het Germaanse arnu (arend) - en heem (thuis). [1] Ook de Latijnse aanduiding Arenacum zou thuis van de arend betekenen en duiden op de vele arenden die vroeger op de heuvels en in de bossen van Arnhem huisden. De naam Arneym wordt voor het eerst genoemd in 893 in een goederenregister van de abdij Prüm. Eerder, rond 814, werd al een schriftelijke vermelding gemaakt van Meginhardeswich; dit is het huidige Meijnerswijk in Arnhem-Zuid. Het werd in 847 geplunderd door de Vikingen.

In de Arnhemse tongval heet de stad Èrnem. Het Ernems wijkt sterk af van Zuid-Gelderse dialecten door de Haagse invloeden: in de tweede helft van de 18e eeuw trokken rijke Hagenaars naar buitenhuizen in de bossen rondom Arnhem. Het Haagse accent werd door de lokale Arnhemse bevolking overgenomen omdat het accent status verschafte. Het accent wordt heden ten dage nog voornamelijk in de volkswijken als 't Broek, de Geitenkamp en Klarendal (uitspraak klèrendoal) gesproken.

Arnhem heeft ook enkele bijnamen. Zo werd de stad in de 2e helft van de 19e eeuw het "Haagje van het Oosten" genoemd; Arnhem was destijds een stad met elitaire uitstraling en werd als het Den Haag van het oosten van Nederland beschouwd. Arnhem aan de Rijn, met op de achtergrond de groene bossen was een geliefd thema van schilders. Ook kent Arnhem veel parken die de stad nog groener maken. Dit leverde Arnhem de naam Groene stad aan de Rijn (vanaf de 17e eeuw) of Parkstad (vanaf de 19e eeuw) op. In 2008 riep de jury van Entente Florale Arnhem uit tot de Groenste stad van Nederland. In 2009 werd Arnhem tevens "Groenste stad van Europa".

De Duitse naam van Arnhem is Arnheim, en als zodanig staat de stad dan vaak nog in het naburige Duitsland op de bewegwijzering aangegeven.

Tegenwoordig vindt men langs de Duitse snelwegen ook wel de aanduiding Arnhem ipv Arnheim.

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Arnhem voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Het oude stadhuis van Arnhem in 1840

Hoewel de vroege sporen van nederzettingen getoond hebben dat de vroege Arnhemmers zijn afgedaald uit de hoger gelegen bossen, is Arnhem oorspronkelijk niet gebouwd op de oevers van de Rijn, maar op het hoger gelegen deel langs de Sint-Jansbeek. Arnhem ontstond op de plek waar de weg tussen Nijmegen en Utrecht/Zutphen zich splitste. Zeven sprengbeken voorzagen de stad van water en pas toen de loop van de Rijn in 1530 door de Arnhemmers verlegd werd kwam Arnhem aan de rivier te liggen.

De nederzetting kreeg op 13 juli 1233 stadsrechten van graaf Otto II van Gelre, de graaf van Zutphen. Arnhem had in de 13e eeuw 2000 tot 3000 inwoners, die binnen de vestingwallen van de huidige binnenstad woonden. Hoewel Arnhem al voor de stadsrechtsverlening een vorm van verdediging had, groeide deze in 1291 uit tot stadsmuur, die in 1505, 1519 en 1533 werd uitgebreid om ten slotte in de 19e eeuw te worden afgebroken.

De stad werd in 1579 het eerst de Gelderse hoofdstad, toen het zich als hoofdstad van het Kwartier van Veluwe in het gewest Gelre bij de Unie van Utrecht voegde. In 1585 voegde Arnhem zich, als hoofdstad van het gewest Gelre, bij de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en in 1817 werd Arnhem hoofdstad van de provincie Gelderland in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.

Tijdens de 2e helft van de 19e en van de 20e eeuw is Arnhem sterk uitgebreid. Heden (anno 2007) wordt nog steeds flink verbouwd en uitgebreid. Men is al 10 jaar bezig met een nieuw centraal station en de gemeenteraad heeft onder de naam Rijnboog een ambitieus plan aangenomen voor de constructie van een haven.

De stad Arnhem is tijdens de Slag om Arnhem in de Tweede Wereldoorlog grotendeels door bombardementen van zowel de Duitse als de geallieerde zijde verwoest. Ook werd de stad geplunderd door de Duitse bezetters toen deze de stad in 1944 lieten ontruimen.

Geografie

Satellietfoto van Arnhem en omgeving

Arnhem staat bekend als groene stad. Dit komt door de vele en grote parken, maar ook door de ligging aan de zuidrand van de Veluwe. Dit was echter niet altijd zo. In de middeleeuwen zijn de bossen ten noorden van Arnhem allemaal gekapt. Daarna groeide er alleen nog heide waarop schapen graasden. De boeren staken de heide af en gebruikten de plaggen als strooisel in de stallen. Toen dit te vaak gebeurde kwam het zand bloot te liggen. Zo ontstonden de zandverstuivingen op de Veluwe.

Aan het eind van de 18e eeuw werden de heide- en zandgronden ontgonnen om akkers en bossen aan te leggen. Hiervoor werden bronnen geboord en werd de grond goed bemest. De ontginning heeft aan de wieg gestaan van het ontstaan van Schaarsbergen waar de meeste boeren woonden. Later volgde de oprichting van de Nederlandse Heidemaatschappij in Arnhem.

De parken waren tot aan het eind van de 19e eeuw voornamelijk landgoed van rijke families, maar toen het slecht ging met de Nederlandse landbouw werden deze te koop aangeboden. Zich bewust van het groene imago van de stad, kocht de gemeente Arnhem deze op. Het landgoed Zijpendaal grenzend aan het park Sonsbeek kwam pas in 1924 te koop en werd met hulp van ENKA oprichter Dr. J.C. Hartogs aangekocht. Arnhem kent nu 15 parken en heeft een reputatie als 'Parkstad'.

De Rijkerswoerdse plassen in Arnhem-Zuid

Door zijn huidige ligging aan de Rijn staat Arnhem bekend als groene stad aan de Rijn. De stad heeft zich tot in de 16e eeuw echter vooral ontwikkeld aan de St. Jansbeek. Pas toen Karel van Gelre in 1530 de Rijn liet verleggen (afgerond in 1536) kwam de stad direct aan de Rijn te liggen. Voorheen liep de rivier langs de rand van Elden. De nieuwe stroming van de Rijn zorgde voor betere handel voor de stad.

In Arnhem stromen verschillende beken. Hoewel de stad in de loop van de eeuwen flink groeide zijn deze bewaard gebleven en hebben ze ieder een plek gevonden in de stad. Naast de St. Jansbeek, is er de Klarenbeek, de Klingelbeek of Slijpbeek, de Molenbeek of Boekhorstbeek en de Lichtenbeek. Naast deze natuurlijke wateren kent Arnhem ook een netwerk van sloten voornamelijk door de wijk Presikhaaf in Arnhem-Noord en door heel Arnhem-Zuid.

Arnhem kent ook een aantal (recreatie-)plassen; de Rijkerswoerdse plassen in Arnhem-Zuid, 2 plassen in de Rosandepolder, de Immerlooplas in de wijk Malburgen, een plas ten oosten van Schuytgraaf en een plas in de Meinerswijk.

Demografie

In 2010 telt Arnhem bijna 148.000 inwoners. Volgens een prognose van de gemeente Arnhem zal dat aantal tot 2030 stijgen tot zo'n 173.000 inwoners [2]

Economie

Kantoortorens bij het oude Station Arnhem

Arnhem kent onder meer een meubelboulevard en vijf industrieterreinen: Kleefse Waard, Het Broek, IJsseloord I en II en Overmaat. Daarnaast is in Arnhem op het voormalig KEMA-terrein Arnhems Buiten (ook bekend als het BusinessPark Arnhem) gelegen, een parkachtig bedrijventerrein dat ruimte biedt aan onder andere het hoofdkantoor van de KEMA en het hoofdkantoor van de beheerder van energienetten TenneT.

Arnhem is de achtste stad in Nederland met een World Trade Centre-vestiging. Dit WTC is gevestigd bij het station in de blauwe Rijntoren. In de Rijntoren is onder meer het hoofdkantoor van adviesbureau Arcadis gevestigd. Naast de Rijntoren staat de groene Parktoren waarin Essent zijn hoofdkantoor heeft. Aan de voet van de beide torens staat het hoofdkantoor van verzekeraarscombinatie Univé-VGZ-IZA-Trias (UVIT). Andere belangrijke ondernemingen in de stad zijn nutsbedrijf NUON, de verzekeraar OHRA, gevestigd langs de A-325 in Arnhem-Zuid, een van de hoofdkantoren van de Postbank (onderdeel van ING) en AkzoNobel, beiden aan de Velperweg. Een van de grootste werkgevers is echter Ziekenhuis Rijnstate, met meer dan 3000 werknemers.

Verkeer en vervoer

Arnhem en omgeving Sjabloon:Legenda kaart Nederlandse gemeente
Een trolleybus in Arnhem

Door zijn centrale ligging in oostelijk Nederland is Arnhem al sinds de oudheid belangrijk geweest voor het nationale en internationale verkeer via weg, water en later het spoor. Sinds de stad Groningen stopte met trolleybussen is Arnhem nog de enige Nederlandse stad met een trolleybusnet; het is één van de grootste in West-Europa. Vanuit Arnhem Centraal rijden trolleybussen door de hele stad en ook naar Oosterbeek en Velp.

Autoverkeer

Er lopen meerdere belangrijke nationale wegen door en langs Arnhem:
Sjabloon:A-wegNL, Sjabloon:A-wegNL, Sjabloon:A-wegNL, Sjabloon:A-wegNL, Sjabloon:A-wegNL, Sjabloon:N-wegNL,Sjabloon:N-wegNL, Sjabloon:N-wegNL, Sjabloon:N-wegNL en Sjabloon:N-wegNL.
De A12 loopt tot de duitse grens, hierna gaat deze over in 'Autobahn 3'. De A12 is de belangrijkste Nederlandse oost-west verbinding met Duitsland.

Binnen de stad zelf verbinden hoofdwegen de verschillende wijken. Voornaamste wegen zijn de singels in de binnenstad (Eusebiusbinnen- en buitensingel en Jansbinnen- en buitensingel), Johan de Wittlaan, IJssellaan, Velperweg, Amsterdamseweg, Apeldoornseweg, Batavierenweg, Huissensestraat, Hollandweg, Groningensingel en de Burgemeester Matsersingel.

Water

De rivier de Rijn loopt vanuit Duitsland, door Arnhem, naar Rotterdam. Vanuit Arnhem loopt de rivier de IJssel ook richting het noorden, onder meer naar Zutphen. Mede door deze ligging vlak over de grens is Arnhem een belangrijke handelshaven. Aan de zuidoever van de Rijn ligt ook een haven voor de pleziervaart en in de haven liggen verschillende rondvaartboten die vanuit Arnhem de IJssel en de Neder-Rijn bevaren. Aan de Nieuwe Haven heeft zich het industrieterrein Kleefse Waard ontwikkeld, met onder meer een vestiging van AkzoNobel. Aan de rand van park Angerenstein in Arnhem-Noord ontspringt de Julianabeek.

Openbaar vervoer

Het Arnhems trolleybusnet is het enige in Nederland en een van de grootste van West-Europa. Hoewel voor het regionale busverkeer dieselbussen worden gebruikt, maken de belangrijkste stadsbuslijnen in Arnhem gebruik van de trolleybus. Het busstation ligt aan de voorzijde van het treinstation in het centrum, bovenop de nieuwe parkeerplaatsen en aan de voet van de nieuwe kantoortorens. Vanaf medio december 2009 hebben de bussen een nieuw uiterlijk gekregen en rijden ze onder de naam "Breng"[3].

Naast het busvervoer heeft Arnhem vier treinstations: station Arnhem in het centrum, Arnhem Velperpoort aan de oostkant van het centrum, Arnhem Presikhaaf aan de lijn naar Zutphen en Arnhem Zuid op de kruising van de wijken Elderveld, De Laar en Schuytgraaf.

Geschiedenis infrastructuur en vervoer

In 1896 reed de, zo dacht men jarenlang, eerste auto, een Benz Victoria, in Arnhem op Nederlandse bodem. De auto was voor de Haagse fotograaf Adolf Zimmermans. Zimmermans had bij fabrikant Benz en Co in Mannheim een Benz Victoria besteld. Benz en Co liet de auto op 18 mei 1896 per schip afleveren aan de Rijnkade in Arnhem. Op de Rijnkade onder de Nelson Mandelabrug staat de gedenksteen die in 1996 bij de festiviteiten Stichting 100 Jaar Automobiel ter ere van deze gebeurtenis werd geplaatst.

Tot in 1996 werd deze auto als de eerste auto beschouwd die in Nederland reed. Naar aanleiding van het 100-jarig bestaan van de auto in Nederland doken rond 1996 meerdere publicaties op. Daarin kwam ook een ingezonden artikel uit de krant "Het Nieuws van den Dag" van 16 oktober 1896 aan het licht, dat de Heer Jos. Bogaers-Swagemakers, uit Tilburg, reeds sedert het vorige jaar in het bezit is van een automobile, welke op een goeden weg 20 K.M. per uur aflegt en in dien tijd 2 K.G. benzine verbruikt. Eén vulling is voldoende voor 100 à 120 K.M.[4]

De verlegging van de Rijn onder Karel van Gelre in de 16e eeuw zorgde voor betere handel voor de stad; Arnhem bezit nog steeds een haven. De eerste havenkraan werd gebouwd in 1449 aan de Oude Haven. In 1526 en 1569 werd deze vervangen. Doordat de Oude Haven vlak voor de verlegging gelegen is, hoefde deze niet te verhuizen toen de Rijn verlegd werd. In 1603 werd aan de oostkant van de stad de Nieuwe Haven aangelegd, inclusief een nieuwe kraan in 1610. In 1782 werd de oude kraan, die in een gemetseld gebouw stond, vervangen door een nieuw, houten model met een tredmolen. In 1824 werd de houten kraan vervangen door een ijzeren stoomhijskraan, die tot aan WOII dienst bleef doen.

Politiek en bestuur

Wijken van Arnhem

Zie Wijken van Arnhem voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Arnhem wordt onderverdeeld in 3 gedeelten: Arnhem-Noord, Arnhem-Zuid en Arnhem-Centrum.

Gemeente Arnhem

De gemeente Arnhem bestaat uit de stad Arnhem zelf en de dorpen Elden en Schaarsbergen. Inmiddels is het dorp Elden evenals het postcode gebied verdwenen, en is het daarmee officeel een wijk van Arnhem. Schaarsbergen dat echter nog wel een zelfstandig dorp is, wordt ook als volwaardige stadswijk gezien.

Gemeenteraad

Samenstelling van de Arnhemse gemeenteraad sinds 1994 (collegepartijen vetgedrukt):

Gemeenteraadszetels
Partij 1994 1998 2002 2006 2010
PvdA 9 10 8 13 7
VVD 6 7 6 5 6
CDA 7 6 5 4 3
GroenLinks 4 5 4 4 5
SP 2 4 3 6 7
D66 7 2 2 1 4
Zuid Centraal - 3 5 3 3
Pro Arnhem* - - 4 2 2
ChristenUnie* 1 1 1 1 1
Stadspartij 2 1 1 - -
Trots op Nederland - - - - 1
CD 1 - - - -
Totaal 39 39 39 39 39
  • Deed in 1994 en 1998 mee als combinatie RPF/GPV
  • In 2002 nam Pro Arnhem deel aan de verkiezingen onder de naam Leefbaar Arnhem.

College van B&W

  • Burgemeester: mevrouw P.C. Krikke (VVD)
  • Wethouders: Gerrie Elfrink (SP), Margriet Bleijenberg (SP), Michiel van Wessem (VVD), Margreet van Gastel (VVD), Henk Kok (GroenLinks) en Martijn Leisink (D66).

Secretaris: S. Gerritsen

Burgemeesters

Bezienswaardigheden en cultuur

Parken

Zie Lijst van parken in Arnhem voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Huis Sonsbeek in het Park Sonsbeek

Musea

Er zijn diverse musea in Arnhem zoals:

In 1996 werd op het terrein van het Nederlands Openluchtmuseum een tramlijn aangelegd. Dankzij deze ringlijn kunnen ook bezoekers die minder goed ter been zijn gemakkelijker de verder van de hoofdingang gelegen delen van het museum bezoeken. Een replica van een kwart van de in 1944 verwoeste Arnhemse tramremise werd gebouwd. Ook een Arnhemse tram uit 1929 werd gereconstrueerd. Deze kwam in 1998 in gebruik. De dienst wordt voorts uitgevoerd met materieel afkomstig van de Rotterdamse en Haagse tram. ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten heeft vestigingen in Arnhem, Enschede en Zwolle. En onderdeel is het ArtEZ conservatorium, een van de belangrijke conservatoria van Nederland met en specialisatie in Jazz, Pop en experimentele Muziek.

Uitgaansleven

Arnhem heeft een levendig uitgaansleven met een zeer regionale uitstraling. Het uitgaansleven wordt voornamelijk bezocht door mensen uit de stad zelf en omgeving, en door mensen uit de regio`s Nijmegen en Doetinchem. De Korenmarkt en zijn directe omgeving zijn bekend om de vele kroegen, discotheken en andere horeca faciliteiten. Ook in het centrum en aan de Rijnkade vindt men horeca gelegenheden, zoals Café Meijers. Daarnaast kent Arnhem verschillende bioscopen (Het Rembrandt Theater, Eurocinema, Filmhuis Focus), 8 theaters, een concertgebouw (Musis Sacrum), het poppodium Luxor Live, en een schouwburg.

Historische bezienswaardigheden

Kleine Oord

Dierentuin

Evenementen

Zie Evenementen in Arnhem voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Arnhem kent met GelreDome en de Rijnhal twee grote multifunctionele evenementenhallen. Naast de thuiswedstrijden van de voetbalclub Vitesse, is GelreDome gastheer geweest van diverse nationale en internationale artiesten en het muziekfestival Night of the Proms. Periodiek worden ook MXT motocross demonstraties in het stadion gegeven, wordt de jaarlijkse Monster Jam gereden en vinden dancefeesten plaats als DJ Tiësto in concert en Qlimax. Ook is GelreDome sinds 2002 thuislocatie voor de jaarlijkse EO-Jongerendag.

Jaarlijks trekt World Statues in de maand augustus rond de 500.000 bezoekers naar het centrum van Arnhem. World Statues is het officieuze Wereldkampioenschap Levende Standbeelden. Ook in augustus is het zomercarnaval Rio aan de Rijn. De Rijnhal is een beurshal, die jaarlijks plaats biedt aan verschillende hobby- en vakbeurzen zoals een modelspoorbeurs, computerbeurs, verschillende vlooienmarkten en Pasar Malam. Ook is de Rijnhal locatie voor onder meer verschillende circussen en grotere evenementen als Holiday on Ice. Arnhem kent naast grote, eenmalige evenementen, ook terugkerende lokale evenementen en herdenkingen.

Voorzieningen

Winkelen

Arnhem is de zevende winkelstad van Nederland en het centrum is in 2007 uitgeroepen tot de "beste Binnenstad 2007-2009 van Nederland".[5] In de binnenstad bevinden zich diverse winkels, van grote warenhuizen als Vroom & Dreesmann en De Bijenkorf tot kleine speciaalzaakjes in de achterafstraten. Bekende winkelstraten in Arnhem zijn de Jansstraat, Roggestraat, Vijzelstraat, Ketelstraat, Steenstraat, Koningstraat, Bakkerstraat en Rijnstraat.

In de binnenstad is het Musis Kwartier gevestigd. Dit project werd een paar jaar geleden opgeleverd en heeft een saai en veelal leegstaand stukje binnenstad weer tot leven gebracht.

Daarnaast heeft Arnhem een aantal grote winkelcentra, zoals het Winkelcentrum Kronenburg in Kronenburg (Arnhem-Zuid) en het Winkelcentrum Presikhaaf in de gelijknamige wijk (Arnhem-Noord). Het winkelcentrum Presikhaaf gold in 1971 op een tentoonstelling in Parijs als het modernste winkelcentrum van Europa. Sindsdien is het zelf meerdere malen aangepast aan recentere eisen des tijds en werd het bovendien grotendeels overdekt. Er zijn verregaande plannen om het winkelcentrum groots te verbouwen.

Markten

Er zijn in Arnhem diverse weekmarkten:

  • Kerkplein op vrijdag van 07.30 - 13.00 uur en zaterdag van 09.00 - 17.00 uur
  • Elderveld op dinsdag van 07.30 -13.00 uur
  • Geitenkamp op zaterdag van 09.00 - 16.00 uur
  • Jansplaats op dinsdag van 07.30 - 15.00 uur
  • Presikhaaf op dinsdag van 07.30 - 13.00 uur
  • Malburgen op woensdag van 07.30 - 13.00 uur

Half december is er een kerstmarkt binnen het evenement "Warm Winter Weekend".

Justitie

In Arnhem-Noord ligt het hoofdbureau van Politie regio Gelderland-Midden en het Paleis van Justitie. Arnhem-Zuid heeft een eigen bureau in de wijk Vredenburg. Om de kleine criminaliteit in en rond het centrum tegen te gaan is dit stadsdeel nu helemaal "afgedekt" met een gesloten camera bewakingssysteem. Arnhem heeft twee gevangenissen: penitentiaire inrichting De Berg, bekend als "de koepel" in de wijk Lombok en penitentiaire inrichting Arnhem-Zuid, bekend als de "bluebandbajes" vanwege het blauwe randje op het gebouw, in de wijk Malburgen-Immerloo.

Hulpdiensten en gezondheidszorg

Ambulance en brandweer uitrukfaciliteiten zijn, met verbindingen naar de Arnhemse hoofdwegen, gevestigd langs de Eusebiusbuitensingel, aan de voet van de John Frostbrug. Een kleinere brandweer uitrukfaciliteit in de wijk Vredenburg aan de Groningensingel. De Meldkamer van de Ambulance en Brandweer zijn gevestigd in de Gezamenlijke MeldKamer van de Regio in het politiebureau aan de Beekstraat in Arnhem.

Vroeger bezat Arnhem drie ziekenhuizen:

  • Gemeenteziekenhuis
  • St. Elisabeth Gasthuis en
  • Diaconessen ziekenhuis

In 1986 fuseerden het St. Elisabeths Gasthuis en het Gemeenteziekenhuis tot De Malberg. Na de fusie met het Diaconessenhuis in 1988 ontstond het Ziekenhuis Rijnstate. Rijnstate biedt hulp op het gebied van bijna alle specialismen en maakt deel uit van de landelijk keten van topklinische opleidingsziekenhuizen. Het dichtstbijzijnde andere ziekenhuis ligt net over de A12 in Velp.

Onderwijs

In Arnhem is een aantal middelbare scholen waaronder het Arentheem College, het Lorentz Lyceum het Olympus College en het Stedelijk Gymnasium Arnhem. Daarnaast is in de wijk Presikhaaf de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen gevestigd. ArtEZ is tevens gevestigd in Arnhem.

Sport

GelreDome tijdens een wedstrijd van Vitesse

Onder de leiding van Arnhem Sport, biedt Arnhem een keur aan faciliteiten en verenigingen voor sportieve bewoners en bezoekers van de stad; zowel voor professionals als voor amateurs. Voor amateursporters zijn in Arnhem 2 sportcentra, 3 zwembaden, een duikschool, een openluchtzwembad, 12 sportparken, 6 sporthallen, verschillende gymlokalen, dansstudio's en speelzalen. In Arnhem zijn meer dan 100 sportverenigingen voor meer dan 70 verschillende sporten, waaronder ook minder bekende sporten als American football, Rugby, Honkbal en gehandicaptensporten. [6]

De bekendste sportvereniging uit Arnhem is de voetbalclub SBV Vitesse, die uitkomt in de Nederlandse Eredivisie. In 1892 is de Voetbalclub Vitesse opgericht en in 1984 werd de Stichting Betaald Voetbal Vitesse opgericht, om het amateurvoetbal en het betaald voetbal te splitsen. GelreDome is thuisbasis van de club.

Verder zijn er nog enkele sportcentra. Aan de rand van Arnhem ligt het Nationaal Sport Centrum Papendal, een groot sportcentrum met faciliteiten voor verschillende sporten. Zo is er destijds de eerste kunststof atletiekbaan van Nederland aangelegd en is er een 18-holes golfbaan. Papendal wordt regelmatig door topsporters en atleten gebruikt als trainingsfaciliteit. Het kantoor van het NOC*NSF is op Papendal gevestigd.

Sportcentrum De Grote Koppel is een sportcentrum in Arnhem-Zuid. De Grote Koppel was van origine een recreatief en sportief zwembad, maar heeft zich uitgebreid met accommodaties voor squash, schermen, survival, skiën en klimmen. Voetbalstadion/evenementenhal, GelreDome de thuisbasis van Vitesse, ligt ook in Arnhem-Zuid.

In Monnikenhuizen in Arnhem-Noord ligt het Sportcentrum Valkenhuizen. Naast een recreatief en sportief zwembad, biedt het sportcomplex plaats aan een aantal algemene sporthallen, accommodaties voor squash en badminton, alsook een aantal sportvelden voor onder meer atletiek, American Football, handbal, honkbal en voetbal. Ook het Centraal Instituut Opleiding Sportleiders (CIOS) is gevestigd op Valkenhuizen.

Prijzen

Arnhem heeft de afgelopen jaren diverse prijzen gewonnen.

  • 2007: Beste binnenstad van Nederland 2007-2009
  • 2008: Groenste stad van Nederland
  • 2009: Beste evenementenstad van Nederland
  • 2009: Groenste stad van Europa
  • 2010: Beste openbare ruimte (Park Sonsbeek)

Bekende Arnhemmers

Partnersteden

Aangrenzende gemeenten

   Aangrenzende gemeenten   
 Ede       Apeldoorn       Rozendaal 
           
 Renkum   Rheden 
           
 Overbetuwe       Lingewaard       Westervoort 

Trivia

  • Loesje is begonnen in Arnhem en heeft daar nog steeds haar hoofdkantoor.
  • Hotel Bosch was jaren het oudste kraakpand van Nederland.
  • Arnhem is de naam van een mars, gecomponeerd door A.E. Kelly.
  • Arnhemland in Australië is genoemd naar het VOC-schip Arnhem, dat op zijn beurt naar de stad is genoemd.
  • Sinds de herfst van 2005 is Cees van der Pluijm parkdichter van Park Sonsbeek en schrijft hij vier keer per jaar een gedicht over "het mooiste park van Nederland" voor het bulletin van de Vrienden van Sonsbeek.

Zie ook

Externe links

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Arnhem op Wikimedia Commons.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Arnhem&oldid=21757769"