Gebruiker:JZXY5000/Nieuwe artikelen

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Nieuwe artikelen geschreven door JZXY5000

Nieuwe artikelen[bewerken | brontekst bewerken]

Mijn Uitgelicht-artikelen[bewerken | brontekst bewerken]

5 juli
Beurtvaart

Beurtvaart

Beurtvaart was een vorm van scheepvaart, waarbij passagiers, vracht en vee volgens een dienstregeling langs een vast traject werden vervoerd. Het was het eerste openbaar vervoer in Nederland en het was eeuwenlang aan vergunningen en verordeningen van de steden gebonden. Het woord 'beurt' duidt in deze context op de geregelde volgorde waarin schippers moesten varen.

Beurtvaart ontstond in de vijftiende eeuw in de waterrijke kustgebieden van Holland. Van daaruit werden ook verbindingen met andere delen van de Nederlanden tot stand gebracht, plus enkele met buitenlandse steden. In omringende landen hebben eveneens soortgelijke diensten bestaan, althans op kortere afstanden. Maar het groeide alleen in de Nederlanden in de zeventiende en achttiende eeuw uit tot een omvangrijk en efficiënt netwerk. (Lees verder)

11 oktober
Tv-toestel uit 1958

Televisie

Televisie of tv is een telecommunicatiesysteem voor het verzenden en ontvangen van bewegende beelden en geluid. Het ontvangstapparaat heet ook televisie of tv, of voluit televisietoestel.

De televisie is in de 20e eeuw uitgegroeid tot een groot massamedium dat miljarden mensen bereikt. Aanvankelijk waren de beelden die werden verzonden enkel in zwart-wit, maar later werd er ook in kleur uitgezonden. (Lees verder)

14 oktober
Pangaea

Platentektoniek

Platentektoniek is de wetenschappelijke theorie die de geografische ligging van continenten, oceanen, gebergten en andere structuren in het aardoppervlak verklaart, evenals de geologische structuren in de aardkorst en de plek waar aardbevingen en vulkanisme voorkomen.

Volgens de theorie is de lithosfeer – de buitenste, gemiddeld ongeveer 100 km dikke laag in de Aarde – verdeeld in tektonische platen of schollen, die onafhankelijk van elkaar over het aardoppervlak bewegen. De beweging wordt aangedreven door stromingen in de onderliggende asthenosfeer. (Lees verder)

30 oktober
Een aardhommel op een bloem.

Hommels

Hommels (Bombus) zijn een geslacht van sociale insecten die behoren tot de familie bijen (Apidae). Er zijn wereldwijd ongeveer 250 soorten hommels bekend, verspreid over vrijwel alle continenten. In België en Nederland komen ongeveer dertig verschillende soorten voor, waarvan enkele zeldzaam zijn.

De meeste hommels leven in kolonies met een enkele koningin. Het ronde lichaam is bedekt met een zachte vacht van setae, wat hen een donzig uiterlijk geeft. Hommels zijn belangrijke bestuivers voor de landbouw, maar hun soortenaantal neemt in Europa, Noord-Amerika en Azië sterk af (Lees verder)

17 november
Joost van den Vondel, portret uit 1665

Joost van den Vondel

Joost van den Vondel (Keulen, 17 november 1587 – Amsterdam, 5 februari 1679) was een Nederlandse dichter en toneelschrijver wiens productie vele genres omvat, waaronder gelegenheidspoëzie, emblematiek, satires, hekeldichten, lofdichten en heldenepiek. Vondel geldt als de belangrijkste Nederlandse vertegenwoordiger van de barok.

Vondels grootste betekenis ligt in zijn treurspelen, waarvan Gijsbrecht van Aemstel (1637) en Lucifer (1654) de bekendste zijn. Ook enkele van zijn kortere gedichten hebben blijvende bekendheid verworven, zoals 'Kinder-lyck', over de dood van zijn zoontje Constantijn, met de slotzin 'Eeuwigh gaat voor oogenblick'. (Lees verder)

21 november
Paus Benedictus XV

Paus Benedictus XV

Benedictus XV (Genua, 21 november 1854 – Rome, 22 januari 1922) was paus van 1914 tot aan zijn dood. Hoewel hij zich tijdens zijn pontificaat inzette voor de totstandkoming van een snelle vredesoplossing tijdens de Eerste Wereldoorlog, wat hem de bijnaam de vredespaus opleverde, zou Benedictus XV daarin niet slagen ten gevolge van zijn beperkte invloed en de onwil van de gevestigde machten om het Vaticaan te betrekken in vredesbesprekingen. Wel slaagde Benedictus XV erin om de diplomatieke banden van Vaticaanstad met andere landen aanzienlijk te verbeteren, waaronder die met Frankrijk. (Lees verder)

24 november
Skeletmodel van Lucy

Lucy

Australopithecus afarensis is een uitgestorven mensachtige van het geslacht Australopithecus uit het Plioceen van Oost-Afrika.

Sinds 1935 werden in het gebied van Laetoli in Tanzania losse tanden en beenderen van zeer vroege mensachtigen gevonden, ruim drie miljoen jaar oud. Tussen 1973 en 1977 ontdekte men in Ethiopië, in het gebied van Hadar, de Afardriehoek, veel talrijker fossielen. Op 24 november 1974 vond men een vrij compleet skelet van een vrouw die de bijnaam Lucy kreeg. Lucy was in 1974 het meest volledige bekende skelet van een mensachtige ouder dan een half miljoen jaar. In 1978 werden de fossielen uit Hadar en Laetoli benoemd als een aparte soort: Australopithecus afarensis. Daarna zijn er in Hadar nog meer skeletten gevonden. Verder zijn er resten van de soort aangetroffen in Kenia, bij het Turkanameer, de Omo en Koobi Fora. (Lees verder)

2 december
De vos en de druiven. Uit The Æsop for Children

Fabels van Aesopus

De fabels van Aesopus, vaak ook Aisopische fabels of Aesopica (Latijn) genoemd, is een verzameling van fabels die toegeschreven worden aan de Griekse dichter Aesopus (ook wel: Aisopos) (ca. 620-560 v.Chr.). Zijn verhalen zijn bekend om de dieren die zich gedragen als mensen (personificatie).

Aristoteles bericht van Aesopus dat hij een slaaf van Thracische oorsprong zou zijn. Mogelijkerwijze zijn veel van zijn dierfabels van Thracische herkomst.

In 1703 verscheen de eerste volledige vertaling van een aantal fabels. De fabels van de Romeinse dichter Phaedrus en van de 17e-eeuwse Franse dichter La Fontaine zijn voor een groot deel op de fabels van Aesopus gebaseerd. In Rusland is de bewerking van de 19e-eeuwse auteur Ivan Krylov heel beroemd. Ook een anonieme middeleeuwse Nederlandstalige auteur liet zich inspireren tot een bundel van fabels, genaamd Esopet. (Lees verder)

11 december
Aristoteles, Louvre

Geschiedenis van de westerse filosofie

De geschiedenis van de westerse filosofie heeft betrekking op de filosofische tradities van de westerse wereld. Hiermee wordt van oudsher Europa bedoeld en later kwam de Nieuwe Wereld met Noord- en Zuid-Amerika daarbij. De westerse filosofie begon vorm te krijgen vanaf de zevende eeuw voor het begin van de gangbare jaartelling en is voor een belangrijk deel geworteld in de cultuur van het klassieke Griekenland en het Romeinse Rijk- net als de Arabische filosofie - en in de religies van het westen, voornamelijk het christendom. Ze kan grofweg worden ingedeeld in vier perioden: de klassieke filosofie, de middeleeuwse filosofie, de moderne filosofie en de hedendaagse filosofie. (Lees verder)

21 december
The Supremes

The Supremes

The Supremes waren van 1959 tot 1977 een Amerikaanse dames-popgroep die bij vele liefhebbers van soulmuziek bekend is, alsook bij het grote publiek. De groep was een van de boegbeelden van het Motown-geluid in de jaren zestig en had veel commercieel succes. In de jaren 1965-1969 behoorden ze tot de populairste muziekgroepen in Amerika en Europa. Samen met The Temptations, The Four Tops, Martha & The Vandellas en andere zwarte popgroepen leverden ze een belangrijke bijdrage aan de wereldwijde doorbraak van de Afro-Amerikaanse rhythm-and-bluesmuziek. (Lees verder)

22 december
George Eliot

George Eliot

Mary Anne Evans (Nuneaton, 22 november 1819Londen, 22 december 1880), bekend onder haar pseudoniem George Eliot, was een Engelse schrijfster en dichteres. Ze was ook journalist en vertaler. Ze wordt gerekend tot de belangrijkste schrijvers van het victoriaanse tijdperk.

Evans schreef zeven romans: Adam Bede (1859), The Mill on the Floss (1860), Silas Marner (1861), Romola (1862–1863), Felix Holt, the Radical (1866), Middlemarch (1871–1872) and Daniel Deronda (1876). Haar romans staan bekend om hun realisme, psychologische diepgang en scherpe karakterontleding. Net als haar tijdgenoten Charles Dickens en Thomas Hardy lag haar achtergrond in het provenciale Engeland (de landelijke Midlands). Veel van haar werken zijn hier gesitueerd. (Lees verder)

30 december
Afbeelding

Meteora

Meteora (Grieks: Μετέωρα) is een markante rotsformatie in centraal Griekenland, waar op de hoge rotspilaren vroeg oosters-orthodoxe kloosters zijn gebouwd. Door eeuwenlange wind- en watererosie – ooit was de Thessalische vlakte een binnenzee – hebben de rotsformaties hun specifieke en moeilijk bedwingbare uiterlijk gekregen.

Vanaf de 9e eeuw werden de natuurlijke zandstenen torens beklommen door kluizenaars die daar hun eigen leefomgeving creëerden en slechts af en toe naar beneden kwamen. Een voorbeeld was de kluizenaar Barnabas, die hier een religieus schuiloord zocht in een grot. Anderen volgden zijn voorbeeld.(Lees verder)

31 december
Twee vuurpijlen

Vuurwerk

Vuurwerk is een verzamelnaam voor pyrotechnische voorwerpen die gevuld zijn met brandbare, ontplofbare of lichtgevende stoffen, die meestal bij feestelijke gelegenheden worden ontstoken. Vuurwerk bestaat in vele vormen, en geeft na ontsteking een reeks opvallende effecten zoals vonkend licht, knallende geluiden, rook en beweging. In veel landen wordt oudejaarsavond met vuurwerk gevierd.

Vuurwerk werd oorspronkelijk uitgevonden in China, waar het vooral een ceremoniële functie vervulde. Populariteit ervan in Europa nam toe in de 18e eeuw, toen vuurwerk meer werd gebruikt bij openbare vermakelijkheden. Omdat het afsteken van vuurwerk gevaren met zich meebrengt, staat het gebruik ervan in veel landen onder strenge regelgeving. (Lees verder)

15 februari
Gebouwen in Rio de Janeiro, die economische ongelijkheid illustreren

Economische ongelijkheid

Economische ongelijkheid is het verschil in inkomen (de hoeveelheid loon die mensen verkrijgen) en rijkdom (de hoeveelheid particulier vermogen die mensen bezitten) tussen verschillende groepen mensen binnen éénzelfde land of tussen verschillende landen.

Methoden om economische ongelijkheid te meten richten zich op rijkdom, inkomen en consumptie. Een veelgebruikte indicator voor economische ongelijkheid binnen een bevolking is de Gini-coëfficiënt. (Lees verder)

6 maart
Buste van Aspasia

Aspasia

Aspasia (ca. 470 v.Chr. – ca. 400 v.Chr.; Oudgrieks: Ἀσπασία / Aspasía) was de hoogbegaafde Milesische levensgezellin van de Atheense staatsman Perikles, met wie zij (na zijn echtscheiding van zijn eerste vrouw) in concubinaat leefde.[1] Er zijn maar weinig details bekend over haar leven. Ze bracht het merendeel van haar volwassen leven door in Athene, en ze had mogelijk invloed op Perikles en de Atheense politieke elite. Ze wordt vermeld in de geschriften van Plato, Aristophanes, Xenophon en andere auteurs uit die tijd. (Lees verder)

24 maart
Johann Sebastian Bach

Brandenburgse Concerten

Brandenburgse Concerten is de bijnaam die de Duitse musicoloog en Bachbiograaf Philipp Spitta (1841-1894) heeft gegeven aan een verzameling van zes concerten in verschillende, wisselende instrumentale bezettingen (BWV 1046-1051). Johann Sebastian Bach droeg deze concerten op 24 maart 1721 op aan Christian Ludwig, markgraaf van Brandenburg. Zelf gaf hij zijn verzameling de algemene naam Six Concerts avec plusieurs instruments (Frans: "Zes concerten met meerdere instrumenten"). (Lees verder)

26 maart
De bomschuit van Jacob Maris

Haagse School

De Haagse School was een beweging van gelijkgestemde Nederlandse kunstschilders die grofweg tussen 1860 en 1900 in Den Haag werkten, dan wel anderszins verbonden waren met de residentiestad. De leden zetten zich af tegen de romantische traditie die rond het midden van de negentiende eeuw hoogtij vierde in de Hollandse schilderkunst en die de werkelijkheid idealiseerde.

De schilders van de Haagse School, onder wie Jozef Israëls, de gebroeders Jacob en Willem Maris, Willem Roelofs, Constant Gabriël, Hendrik Willem Mesdag en Anton Mauve, streefden een realistische weergave na. Kenmerkend was dat die weergave tevens een spiegel probeerde te zijn van de gemoedstoestand van de kunstenaar. Ze bewonderden de Franse kunstenaars van de School van Barbizon, die net als zij zoveel mogelijk in de open lucht werkten. De onderwerpen die ze kozen waren typisch "Hollands": polders, rivierlandschappen, koeien, schapen, molens, visserstaferelen, bomschuiten en bovenal: grote wolkenpartijen. De weergave van het licht en de atmosfeer stond centraal. (Lees verder)

5 mei
Intocht der Canadezen in de provincie Utrecht

Bevrijdingsdag

Bevrijdingsdag is de dag waarop het einde van de Tweede Wereldoorlog wordt gevierd. In Nederland wordt als datum 5 mei aangehouden, omdat het Duitse leger in Nederland op 5 mei 1945 zou hebben gecapituleerd. Veel andere Europese landen vieren niet, zoals Nederland, de bevrijding van het eigen territorium, maar herdenken al dan niet op officiële wijze de overwinning op Duitsland (Engels: Victory in Europe Day). Meestal wordt de overwinning op 8 mei gevierd omdat Duitsland op 8 mei 1945 capituleerde, waardoor in Europa een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog. (Lees verder)

1 juni
Landing op Kreta

Landing op Kreta

De Landing op Kreta begon op de ochtend van 20 mei 1941 in de Tweede Wereldoorlog toen Duitsland een luchtlanding ondernam onder de codenaam Unternehmen Merkur (Operatie Mercurius). Het was de eerste grootschalige luchtlandingsoperatie uit de geschiedenis, mede hierdoor hadden de landende troepen veel problemen met de landing en bevoorrading en een gebrek aan zware wapens. De operatie was succesvol in de zin dat het eiland veroverd werd op de verdedigende geallieerde troepen, maar de overwinning was zo kostbaar dat de Duitsers nooit meer een belangrijke luchtlandingsaanval zouden uitvoeren. (Lees verder)

6 juni
Aanvalsroutes van Groot-Brittannië naar Frankrijk

Operatie Overlord

Operatie Overlord was tijdens de Tweede Wereldoorlog de codenaam voor de invasie door de westerse geallieerden in het door Duitsland bezette West-Europa. Operatie Overlord begon op 6 juni 1944 en eindigde op 25 augustus 1944, toen Parijs werd bevrijd.

De operatie startte met luchtlandingen en een massale amfibische aanval in de vroege morgen van 6 juni (D-day). Na de landing werd allereerst gepoogd het Normandische bruggenhoofd te behouden en uit te breiden. Diverse operaties werden hiervoor ondernomen en tijdens Operatie Cobra braken de geallieerden definitief door de Duitse linies. Toen de Duitsers in de val kwamen bij Falaise, was de strijd in geallieerd voordeel beslist. (Lees verder)

Huidige Tijd bij JZXY5000[bewerken | brontekst bewerken]

30 april 2024 19:22 MEZT.

  1. Dit blijkt uit het feit dat ze onder andere wordt vermeld als deelneemster in filosofische discussies en in de Suda (s.v. Ἀσπασία) wordt ze zelfs lerares van Perikles, sofiste en lerares in de retorische principes genoemd. S. Monoson, Plato's Democratic Entanglements: Athenian Politics and the Practice of Philosophy, Princeton, 2000, p. 195.