Sozialdemokratische Partei Deutschlands

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Sozialdemokratische Partei Deutschlands
Logo
Personen
Partijleider Saskia Esken,
Lars Klingbeil
Zetels
Zetels in de Bondsdag
206 / 736
Zetels in de regionale parlementen
470 / 1.884
Zetels in het Europees Parlement
16 / 96
Geschiedenis
Opgericht 23 mei 1863 (ADAV)
7 augustus 1869 (SDAP)
Algemene gegevens
Actief in Duitsland
Hoofdkantoor Willy-Brandt-Haus
D-10911 Berlijn
Richting Centrumlinks
Ideologie Sociaaldemocratie
Europeanisme[1]
Motto Vrijheid, Gerechtigheid en Solidariteit
Kleuren Rood
Jongerenorganisatie Jusos in der SPD
Internationale organisatie Socialistische Internationale
Europese fractie S&D
Website SPD.de
Vlag
Portaal  Portaalicoon   Politiek
Duitsland

De Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD, Sociaaldemocratische Partij van Duitsland) is de oudste politieke partij van Duitsland; een van haar voorgangers werd opgericht in 1863, de huidige naam heeft ze sinds 1890. Ze was jarenlang Duitslands grootste partij in ledenaantal (438.000 leden in 2017) en steeds een van de grootste, zo niet de grootste sociaaldemocratische partij in de wereld.

In 1918 werd voor het eerst een sociaaldemocraat regeringsleider van Duitsland. In 1933 werd de partij verboden, maar heropgericht in 1945 werd het de op een na belangrijkste partij. In de periodes 1969–1982 en 1998–2005 en vanaf 2021 was de bondskanselier een sociaaldemocraat.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Begin en Keizerrijk[bewerken | brontekst bewerken]

De oorsprongen van de SPD gaan terug naar de vroege socialisten van de 19e eeuw, ongeveer sinds 1830 (de Vormärz). De eigenlijke oprichting van haar voorlopers gebeurde in 1863 met de Allgemeiner Deutscher Arbeiterverein (ADAV) van Ferdinand Lassalle, die zelf oorspronkelijk bij de radicale democraten hoorde. In 1869 kwam de radicalere Sozialdemokratische Arbeiterpartei (SDAP) erbij. Beide verenigden zich in 1875 in Gotha tot de Sozialistische Arbeiterpartei Deutschlands (SAPD).

De partij werd in 1878 onder de regering van Otto von Bismarck via de socialistenwet verboden, volgend op twee aanslagen op keizer Wilhelm I, hoewel de partij niets daarmee te maken heeft gehad. Wel kon men nog steeds op de partij of haar kandidaten stemmen, en mede omdat het verbod de toeloop van kiezers niet kon stoppen werd het in 1890 niet verlengd. In 1890 in Erfurt kreeg de partij haar huidige naam; ondanks een meer revolutionair programma op marxistische grondslag toonde de partij zich ook pragmatisch. De vijandelijke houding van de overheid en de "burgerlijke" maatschappij zorgde echter ervoor dat de partij op haar beurt niet aan regeringen wilde deelnemen.

In 1914 steunde de SPD wel de oorlogskredieten, op één lid na, Karl Liebknecht. De SPD werkte vanaf 1917 met de links-liberalen en katholieken samen. In 1917 scheidde een radicale vleugel zich af van de SPD, de Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands (USPD). In 1918/1919 sloot de linkervleugel hiervan zich aan bij de communisten (Kommunistische Partei Deutschlands).

Weimarrepubliek en Hitler-tijd[bewerken | brontekst bewerken]

Affiche uit 1919, voor de verkiezingen van de grondwetgevende vergadering

Een groot verschil maakte voor de SPD het jaar 1918 uit, omdat voor het eerst een sociaaldemocraat in de regering kwam of zelfs regeringsleider werd. Diezelfde (Friedrich Ebert) werd op 11 februari 1919 ook tot de eerste Rijkspresident gekozen. Toch nam de SPD in de Weimarrepubliek niet aan veel regeringen deel, onder meer omdat ze het regeren niet gewend was en bang was dat regeringsdeelname haar onpopulair zou maken. Ze steunde wel de meeste centrumrechtse regeringen van die tijd, tot 1932, om erger te voorkomen.

In 1933 waren de sociaaldemocraten de enigen die nee zeiden tegen de machtigingswet, een wet die de regering van Adolf Hitler veroorloofde om wetten ook zonder het parlement te maken. Kort daarna werd de partij verboden, vele leiders moesten uit het land vluchten, werden gevangengenomen of gedood. Belangrijke centra van de partij werden Londen, Parijs, Wenen (tot 1938) en Praag (1939). In die tijd noemde de partij zich SOPADE.

Bondsrepubliek[bewerken | brontekst bewerken]

Partijcongres in 1983

In 1945 mochten de sociaaldemocraten hun partij in de overgebleven delen van Duitsland heroprichten, wel nog gescheiden qua zone. In de Sovjet-bezettingszone moest ze zich in 1946 'verenigen' met de communisten, in de vrije zones werd dat voorkomen onder meer door de inzet van Kurt Schumacher, voorzitter van 1945 tot 1952. Hij had bijna de gehele Hitler-tijd in de concentratiekampen gezeten en wilde niet een tweede dictatuur in Duitsland zien. Desondanks meenden de Verenigde Staten destijds dat de SPD naar het marxisme neigde. Daarom betaalden de VS in 1950 en ook later in de jaren vijftig in het geheim honderdduizenden Duitse mark aan Willy Brandt, die destijds de lijn voorstond van integratie van de Duitse Bondsrepubliek in het Westen.[2]

Mede door de weinig constructieve houding van Schumacher, die sceptisch was over een samenwerking met de westerse mogendheden, verloor de SPD populariteit bij de kiezers. Onder Schumacher, die in 1952 overleed, en zijn opvolger Erich Ollenhauer (voorzitter tot 1963) kwam ze bij de federale verkiezingen niet boven de 32 procent.

Willy Brandt, kanselierskandidaat sinds 1961, voorzitter sinds 1964 en kanselier sinds 1969, lukte het om de partij in 1972 naar de 43 procent te trekken zodat ze zelfs meer kiezers kreeg dan de CDU/CSU. Brandt was kanselier van 1969 tot 1974, toen hij over een DDR-spion struikelde. Hij bleef partijvoorzitter, maar Helmut Schmidt werd kanselier. In 1982 verliet de coalitiepartner FDP de regering en maakte het kanselierschap van de christendemocraat Helmut Kohl mogelijk. Tussen 1982 en 1998 waren de sociaaldemocraten op federaal niveau in de oppositie.

SDP op een demonstratie in Leipzig, januari 1990

De SPD kon andere linkse partijen lange tijd klein houden, maar in 1983 kwamen de Groenen (nu Bündnis 90/Die Grünen) voor eerst de Bondsdag in. In de eerste jaren waren de Groenen nog niet bereid om een coalitie met de SPD te vormen, maar op den duur werd dit een haalbare optie ook op federaal niveau.

In de DDR was de SPD verboden, ook nog toen in oktober 1989 de Sozialdemokratische Partei in der DDR werd opgericht. Ze herenigde zich in 1990 met de SPD van het westen.

Regering-Schröder 1998–2005[bewerken | brontekst bewerken]

Na de verkiezingen in 1998 werd Gerhard Schröder op 27 oktober 1998 tot bondskanselier verkozen. De regering werd door een coalitie tussen de SPD en Bündnis 90/Die Grünen gevormd. Schröder werd hierdoor de derde sociaaldemocratische kanselier van Duitsland. Zijn regeerstijl wordt, al naargelang de politieke houding, als pragmatisch of populistisch geclassificeerd. Kenmerkend voor Schröder is zijn vaardigheid in de omgang met de media.

Met de verkiezing van Schröder werd voor het eerst na 16 jaar een sociaaldemocraat in het kanselierschap verkozen. Onder meer door het feit, dat voor het eerst politici van de nieuwe sociale bewegingen aan de regering deelnamen, was er snel sprake van het project rood-groen, die een wijziging in de politieke cultuur van Duitsland personifieerde.

In het begin van de eerste legislatuur (1998 tot 2002) was een probleem dat Schröder en de toenmalige minister van Financiën Oskar Lafontaine verschillende opinies over substantiële economische en financiële vraagstukken hadden. In de loop van dit meningsverschil, dat tot een machtsstrijd evolueerde, verliet Lafontaine in 1999 de regering en gaf zijn ambt als partijvoorzitter op. Schröder volgde hem als partijvoorzitter op en verving Lafontaine door Hans Eichel als minister van Financiën.

Nadat het eerste jaar van regeren voor de rood-groene coalitie in een reeks verliezen in de landtagsverkiezingen leidde, kon het kabinet van Schröder zich in de loop van de CDU-spendenaffaire (1999/2000) consolideren. Voor Schröder was het hoofddoel van zijn politiek de werkloosheid in Duitsland te verlagen. Hij slaagde er niet in dit te bewerkstelligen. In 2002 vertrouwde hij Peter Hartz de vorming van een hervormingsconcept toe (Hartz-concept). Schröders hervormingen van de sociale voorzieningen werden niet zozeer door de CDU maar vooral door de linkervleugel van de SPD aan de kaak gesteld. Schröder moest meerdere keren de eenheid van de coalitie door min of meer bedekte ontslagdreigementen waarborgen.

Tijdens de verkiezingen op 22 september 2002 hadden SPD en Groenen een kleine voorsprong. Schröder werd op 22 oktober 2002 als bondskanselier herkozen.

Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog traden Duitse troepen op buiten de landsgrenzen: in Kosovo en in Afghanistan. Samen met Frankrijk en Rusland werd geprotesteerd tegen de Amerikaanse invasie in Irak van 2003. De speciale band tussen Berlijn en Washington kwam tijdens de Rood-Groene coalitie tot een einde.

De SPD verloor een aantal deelstaatverkiezingen, zelfs in Noordrijn-Westfalen, waar de SPD sinds 1966 aan het roer had gestaan. Op 1 juli 2005 stelde Schröder in de Bondsdag de vertrouwensvraag, die hij opzettelijk verloor. Door het verliezen van de vertrouwensvraag was het mogelijk om aan de Bondspresident de ontbinding van de Bondsdag te vragen en vervolgens nieuwe verkiezingen te houden.

Regeringen-Merkel (2005–2009, 2013–2018 en 2018–2021)[bewerken | brontekst bewerken]

Frank-Walter Steinmeier, bondspresident sinds 2017

De Bondsdagverkiezingen van 2005 werden gehouden op 18 september 2005. Een duidelijke winnaar was er niet: noch een christelijk-liberale coalitie (Union en FDP), noch een sociaaldemocratisch-groene coalitie (SPD en Bündnis 90/Die Grünen) behaalde een meerderheid. De Union had enkele parlementsleden méér dan de SPD. Omdat de SPD geen coalitie met de Linkspartei wilde vormen, en omdat FDP en Groenen niet met elkaar een coalitie in wilden, bleef een "grote coalitie" van CDU/CSU en SPD als enige mogelijkheid over. Het kabinet-Merkel kwam op 22 november tot stand. Schröder verliet de politiek en ging onder meer aan de slag voor een Russisch gasbedrijf.

Franz Müntefering, SPD-voorzitter tussen 2004-2005 en tussen 2008-2009

Franz Müntefering, die in 2004 de voorzitterschap van de SPD van Schröder had overgenomen, trad af toen de partij kort na de verkiezingen zijn secretaris-generaal niet accepteerde. Hij bleef wel minister van Sociale Zaken. De nieuwe voorzitter werd de Brandenburgse minister-president Matthias Platzeck (als eerste Oost-Duitser), maar hij trad al in 2006 af vanwege gezondheidsredenen. Zijn opvolger als SPD-voorzitter werd de minister-president van Rijnland-Palts, Kurt Beck. Onder leiding van Beck kwam de SPD steeds verder in moeilijkheden. In de peilingen maakte de partij een vrije val, ten gunste van de CDU/CSU. Op 7 september 2008 trad Beck bij een partijtop in Potsdam onmiddellijk af als partijvoorzitter, en werd Franz Müntefering als nieuwe voorzitter voorgedragen, die zich het jaar daarvoor uit de politiek had teruggetrokken wegens de ziekte van zijn vrouw. Ook werd Frank-Walter Steinmeier gekozen tot de kandidaat van de sociaaldemocraten bij de Bondsdagverkiezingen van 2009.[3]

De Bondsdagverkiezingen van 27 september 2009 leverden het op een na slechtste resultaat voor de SPD sinds het bestaan van de Bondsrepubliek, met een minus van 11,2 procent. Bondskanselier Merkel vormde hierop een nieuwe regering met de FDP en zonder de SPD. Toen in 1998 Schröder bondskanselier werd, had de SPD 40,9 procent, elf van de zestien ministers-presidenten en 775.000 leden. Bij de verkiezingen in 2009, na elf jaar in de regering, had ze 23 procent, vijf ministers-presidenten en ruim een half miljoen leden. Tussen een linkser geworden CDU en een sterkere Die Linke kwam de partij voor grote inhoudelijke discussies te staan, onder meer over toekomstige coalities met Die Linke. Na vier jaar in de oppositie te hebben gezeten, won de SPD bij de Bondsdagverkiezingen van 2013 weer een aantal zetels terug. De partij boekte niet de grote winst waar op gehoopt was, maar speelde door het grote verlies van de FDP wel een sleutelrol bij de onderhandelingen voor een nieuwe regering. Net als tussen 2005 en 2009 werd een grote coalitie gevormd tussen SPD en CDU/CSU. Deze regering, het Kabinet-Merkel III, trad aan in december 2013.

In 2017 werd Martin Schulz, voormalig voorzitter van het Europees Parlement, verkozen tot nieuwe partijleider. Hij volgde Sigmar Gabriel op, die ruim zeven jaar de SPD-voorzitter was. Gabriel, die in de partij steeds minder steun en vertrouwen genoot, schoof de populairdere Schulz naar voren als kandidaat-bondskanselier voor de verkiezingen van 2017. Bij de bondsdagverkiezingen zakte de partij van 25,8 procent naar 20,5 procent en bereikte ze de slechtste verkiezingsuitslag sinds de stichting van de Bondsrepubliek. Desondanks bleef de partij wel vertegenwoordigd in het kabinet-Merkel IV (2018–2021).

Regering-Scholz (2021–heden)[bewerken | brontekst bewerken]

De SPD werd bij de Bondsdagverkiezingen 2021 verrassend de grootste partij. Na het aftreden van Angela Merkel raakte de CDU/CSU in verval en met Olaf Scholz als kandidaat trok de SPD veel kiezers naar zich toe. Vooral bij de SPD had men geen trek meer in een nieuwe "grote coalitie" met de christendemocraten.

Het lukte Scholz om samen met de andere twee winnaars, De Groenen en FDP, een verkeerslichtcoalitie te vormen. Het is de eerste keer dat in Duitsland op landelijk niveau een driepartijencoalitie ontstond. Olaf Scholz werd de nieuwe bondskanselier. In totaal leverde de SPD zeven ministers voor het kabinet-Scholz.

Ledenontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]

(Telkens aan het eind van het jaar, afgerond op duizendtallen.)

  • 1976: 1.000.000
  • 1990: 943.000
  • 1994: 849.000
  • 1998: 775.000
  • 2002: 694.000
  • 2003: 651.000
  • 2010: 502.000
  • 2017: 438.000

De voorzitters van de SPD sinds 1946[bewerken | brontekst bewerken]

Saskia EskenAndrea NahlesMartin SchulzSigmar GabrielFranz MünteferingKurt BeckMatthias PlatzeckFranz MünteferingGerhard SchröderOskar LafontaineRudolf ScharpingBjörn EngholmHans-Jochen VogelWilly BrandtErich OllenhauerKurt Schumacher


Partijvoorzitters SPD

Partijleiders Termijn Leeftijd Functie(s) als leider /
Overige functie(s)
Kurt Schumacher Kurt Schumacher
(1895–1952)
10 mei 1946 –
20 augustus 1952
50–56 Fractievoorzitter
in de Bondsdag
(1949–1952)
Erich Ollenhauer Erich Ollenhauer
(1901–1963)
27 september 1952 –
14 december 1963
51–62 Fractievoorzitter
in de Bondsdag
(1952–1963)
Willy Brandt Willy Brandt
(1913–1992)
16 februari 1964 –
14 juni 1987
50–73 Bondskanselier
(1969–1974)
Vicekanselier
(1966–1969)
Bondsminister van
Buitenlandse Zaken

(1966–1969)
Voorzitter van
de Bondsraad

(1957–1958)
Burgemeester van
Berlijn

(1957–1966)
Hans-Jochen Vogel Hans-Jochen
Vogel

(1926–2020)
14 juni 1987 –
29 mei 1991
61–65 Fractievoorzitter
in de Bondsdag
(1983–1991)
Burgemeester van
Berlijn

(1981)
Bondsminister van
Justitie

(1974–1981)
Bondsminister van
Ruimtelijke Ordening
en Huisvesting

(1972–1974)
Björn Engholm Björn
Engholm

(1939)
29 mei 1991 –
19 mei 1993
[4]
51–53 Minister-president van
Sleeswijk-Holstein

(1988–1993)
Johannes Rau Johannes Rau
(1931–2006)
19 mei 1993 –
25 June 1993
[5]
62 Minister-president van
Noordrijn-Westfalen

(1978–1998)
Bondspresident van
Duitsland

(1999–2004)
Voorzitter van
de Bondsraad

(1982–1983,
1994–1995)

Burgemeester van
Wuppertal

(1969–1970)
Rudolf Scharping Rudolf
Scharping

(1947)
25 June 1993 –
15 november 1995
45–47 Fractievoorzitter
in de Bondsdag
(1994–1998)
Minister-president van
Rijnland-Palts

(1991–1994)
Bondsminister van
Defensie

(1998–2002)
Oskar Lafontaine Oskar
Lafontaine

(1943)
15 november 1995 –
12 maart 1999
[4]
52–55 Bondsminister van
Financiën

(1998–1999)
Minister-president van
Saarland

(1985–1998)
Burgemeester van
Saarbrücken

(1976–1985)
Gerhard Schröder Gerhard
Schröder

(1944)
12 maart 1999 –
20 augustus 2004
[4]
54–60 Bondskanselier
(1998–2005)
Voorzitter van
de Bondsraad

(1997–1998)
Minister-president van
Nedersaksen

(1990–1998)
Franz Müntefering Franz
Müntefering

(1940)
20 augustus 2004 –
20 november 2005
64–65 Fractievoorzitter
in de Bondsdag
(2002–2005)
Vicekanselier
(2005–2007)
Bondsminister van
Arbeid en
Sociale Zaken

(2005–2007)
Partijsecretaris
(1999–2002)
Bondsminister van
Verkeer, Huisvesting
en Ruimtelijke
Ordening

(1998–1999)
Matthias Platzeck Matthias
Platzeck

(1953)
20 november 2005 –
10 april 2006
[4]
51–52 Voorzitter van
de Bondsraad

(2004–2005)
Minister-president van
Brandenburg

(2002–2013)
Burgemeester van
Potsdam

(1998–2002)
Kurt Beck Kurt Beck
(1949)
10 april 2006 –
8 september 2008
[4]
57–59 Minister-president van
Rijnland-Palts

(1994–2013)
Voorzitter van
de Bondsraad

(2000–2001)
Frank-Walter Steinmeier Frank-Walter
Steinmeier

(1956)
8 september 2008 –
18 oktober 2008
[5]
52 Vicekanselier
(2007–2009)
Bondsminister van
Buitenlandse Zaken

(2005–2009,
2013–2017)
Bondspresident van
Duitsland

(sinds 2017)
Fractievoorzitter
in de Bondsdag
(2009–2013)
Chef des
Bundeskanzleramts

(1999–2005)
Staatssecretaris voor
Veiligheidsdiensten
(1998–2005)
Franz Müntefering Franz
Müntefering

(1940)
18 oktober 2008 –
12 november 2009
68–69 Vicekanselier
(2005–2007)
Bondsminister van
Arbeid en
Sociale Zaken

(2005–2007)
Fractievoorzitter
in de Bondsdag
(2002–2005)
Partijsecretaris
(1999–2002)
Bondsminister van
Verkeer, Huisvesting
en Ruimtelijke
Ordening

(1998–1999)
Sigmar Gabriel Sigmar Gabriel
(1959)
12 november 2009 –
19 maart 2017
50–57 Bondsminister van
Buitenlandse Zaken

(2017–2018)
Vicekanselier
(2013–2018)
Bondsminister van
Economie

(2013–2017)
Bondsminister van
Milieu, Klimaat
en Kernveiligheid

(2005–2009)
Minister-president van
Nedersaksen

(1999–2003)
Martin Schulz Martin Schulz
(1955)
19 maart 2017 –
13 februari 2018
[4]
61–62 Voorzitter van het
Europees Parlement

(2012–2017)
Voorzitter van de S&D
(2004–2012,
2014)

Burgemeester van
Würselen

(1987–1998)
Olaf Scholz Olaf Scholz
(1958)
13 februari 2018 –
22 april 2018
[5]
59 Burgemeester van
Hamburg

(2011–2018)
Bondskanselier
(sinds 2021)
Vicekanselier
(2018–2021)
Bondsminister van
Financiën

(2018–2021)
Bondsminister van
Arbeid en
Sociale Zaken

(2007–2009)
Partijsecretaris
(2002–2004)
Andrea Nahles Andrea Nahles
(1970)
22 april 2018 –
3 juni 2019
[4]
47–48 Fractievoorzitter
in de Bondsdag
(2017–2019)
Bondsminister van
Arbeid en
Sociale Zaken

(2013–2017)
Partijsecretaris
(2009–2014)
Manuela Schwesig Manuela
Schwesig

(1974)
[5]
3 juni 2019 –
10 september 2019
45 Minister-president van
Mecklenburg-Voor
-Pommeren

(sinds 2017)
Bondsminister
voor Familie,
Senioren, Vrouwen
en Jeugd Zaken

(2013–2017)
Malu Dreyer Malu Dreyer
(1961)
3 juni 2019 –
6 december 2019
[5]
58 Minister-president van
Rijnland-Palts

(sinds 2013)
Voorzitter van
de Bondsraad

(2016–2017)
Thorsten Schäfer-Gümbel Thorsten
Schäfer-Gümbel

(1969)
3 juni 2019 –
30 september 2019
[5]
49
Norbert Walter-Borjans Norbert
Walter-Borjans

(1952)
6 december 2019 –
11 december 2021
67–69
Saskia Esken Saskia Esken
(1961)
6 december 2019 –
heden
58–
Lars Klingbeil Lars Klingbeil
(1978)
11 december 2021 –
heden
43– Partijsecretaris
(2017–2021)


Van Tot Naam Verkozen op
partijdag in
Stemmen Opmerkingen
11.05.1946 20.08.1952 Kurt Schumacher Hannover overleden
27.09.1952 14.12.1963 Erich Ollenhauer Dortmund overleden
16.02.1964 14.06.1987 Willy Brandt Bad Godesberg overleden
14.06.1987 29.05 1991 Hans-Jochen Vogel Bonn
29.05.1991 03.05.1993 Björn Engholm Bremen ontslag
03.05.1993 25.06.1993 Johannes Rau kommissarisch (waarnemend)
25.06.1993 16.11.1995 Rudolf Scharping Essen
16.11.1995 11.03.1999 Oskar Lafontaine Mannheim ontslag
11.03.1999 12.04.1999 Gerhard Schröder kommissarisch
12.04.1999 21.03.2004 Gerhard Schröder Bonn afgetreden
21.03.2004 15.11.2005 Franz Müntefering Berlijn 95,0%
15.11.2005 10.04.2006 Matthias Platzeck Karlsruhe 99,4% afgetreden
10.04.2006 14.05.2006 Kurt Beck kommissarisch
14.05.2006 07.09.2008 Kurt Beck Berlijn 95,1% afgetreden
07.09.2008 18.10.2008 Frank-Walter Steinmeier kommissarisch
18.10.2008 13.11.2009 Franz Müntefering
13.11.2009 19.03.2017 Sigmar Gabriel Dresden 94%
19.03.2017 13.02.2018 Martin Schulz Berlijn 100% afgetreden
13.02.2018 22.04.2018 Olaf Scholz kommissarisch
22.04.2018 03.06.2019 Andrea Nahles Wiesbaden 66,35% afgetreden
03.06.2019 10.09.2019 Manuela Schwesig, Thorsten Schäfer-Gümbel, Malu Dreyer kommissarisch
10.09.2019 01.10.2019 Thorsten Schäfer-Gümbel, Malu Dreyer kommissarisch
01.10.2019 06.12.2019 Malu Dreyer kommissarisch
06.12.2019 11.12.2021 Saskia Esken, Norbert Walter-Borjans Berlijn 89,2% (Borjans), 75,9% (Esken)
11.12.2021 Saskia Esken, Lars Klingbeil 86% (Klingbeil), 77% (Esken)

De voorzitters van de SPD-Bondsdagfractie sinds 1949[bewerken | brontekst bewerken]

Periode Voorzitter
1949 tot 1952 Kurt Schumacher
1952 tot 1963 Erich Ollenhauer
1963 tot 1967 Fritz Erler
1967 tot 1969 Helmut Schmidt
1969 tot 1983 Herbert Wehner
1983 tot 1991 Hans-Jochen Vogel
1991 tot 1994 Hans-Ulrich Klose
1994 tot 1998 Rudolf Scharping
1998 tot juli 2002 Peter Struck
juli 2002 tot okt. 2002 Ludwig Stiegler
okt. 2002 tot okt. 2005 Franz Müntefering
nov. 2005 tot sept. 2009 Peter Struck
okt. 2009 tot dec. 2013 Frank-Walter Steinmeier
dec. 2013 tot sep. 2017 Thomas Oppermann
sep. 2017 tot juni 2019 Andrea Nahles
juni 2019 - heden Rolf Mützenich

SPD-kanselierskandidaten bij de Bondsdagsverkiezingen[bewerken | brontekst bewerken]

Opmerking: De twee grote partijen in Duitsland noemen hun hoofdkandidaat bij Bondsdagverkiezingen kanselierskandidaat. Omdat er geen nationale kieslijsten zijn (maar lijsten per deelstaat), zou een uitdrukking zoals lijsttrekker niet gepast zijn.

Erich Ollenhauer
Willy Brandt
Hans-Jochen Vogel
Verkiezings-
jaar
Kandidaat Kanselier
geworden?
1949 Kurt Schumacher Nee
1953 Erich Ollenhauer Nee
1957 Erich Ollenhauer Nee
1961 Willy Brandt Nee
1965 Willy Brandt Nee
1969 Willy Brandt Ja
1972 Willy Brandt Ja
1976 Helmut Schmidt Ja
1980 Helmut Schmidt Ja
1983 Hans-Jochen Vogel Nee
1987 Johannes Rau Nee
1990 Oskar Lafontaine Nee
1994 Rudolf Scharping Nee
1998 Gerhard Schröder Ja
2002 Gerhard Schröder Ja
2005 Gerhard Schröder Nee
2009 Frank-Walter Steinmeier Nee
2013 Peer Steinbrück Nee
2017 Martin Schulz Nee
2021 Olaf Scholz Ja

SPD-kandidaten voor het bondspresidentschap[bewerken | brontekst bewerken]

De Duitse Bondspresident wordt voor vijf jaar gekozen door de Bondsvergadering gekozen. Dit orgaan bestaat uit de Bondsdagleden en een even groot aandeel van mensen, die door de deelstaatparlementen werden gekozen.

Jaar Eigen kandidaat Ondersteunde kandidaat Verkozen?
1949 Kurt Schumacher Nee
1954 Theodor Heuss (FDP) Ja
1959 Carlo Schmid Nee
1965 Heinrich Lübke (CDU) Ja
1969 Gustav Heinemann Ja
1974 Walter Scheel (FDP) Ja
1979 Annemarie Renger Nee
1984 Richard von Weizsäcker (CDU) Ja
1989 Richard von Weizsäcker (CDU) Ja
1994 Johannes Rau Nee
1999 Johannes Rau Ja
2004 Gesine Schwan Nee
2009 Gesine Schwan Nee
2010 Joachim Gauck (onafhankelijk) Nee
2012 Joachim Gauck (onafhankelijk) Ja
2017 Frank-Walter Steinmeier Ja

Bondsministers en ministers-presidenten in 2023[bewerken | brontekst bewerken]

Bondsministers in het Kabinet-Scholz:

Ministers-presidenten van verschillende deelstaten:

Bekende SPD-leden[bewerken | brontekst bewerken]

SPD'ers in het Keizerrijk:

August Bebel

SPD'ers in de Weimarrepubliek:

SPD'ers in het gedeelde Duitsland:

Kurt Schumacher op een postzegel van 1995

SPD'ers in het herenigde Duitsland:

  • Oskar Lafontaine, kanselierskandidaat (1990), bondsminister, voorzitter (1995-1999)
  • Rudolf Scharping, voorzitter (1993-1995), bondsminister
  • Wolfgang Thierse, fractieleider DDR-Volkskammer, voorzitter van de Bondsdag (1998-2005)
  • Gerhard Schröder, bondskanselier (1998-2005)
  • Johannes Rau, minister-president van Noordrijn-Westfalen (1979-1998), bondspresident (1999-2004)
  • Franz Müntefering, bondsminister, herhaaldelijk partijvoorzitter
  • Frank-Walter Steinmeier, bondsminister, kanselierskandidaat (2009), bondspresident (sinds 2017)
  • Sigmar Gabriel, minister-president van Nedersaksen (1999-2003), bondsminister, voorzitter (2009-2017)
  • Martin Schulz, voorzitter van het Europees parlement (2012-2017), kanselierskandidaat (2017), voorzitter (2017-2018)

Voetnoten[bewerken | brontekst bewerken]

  1. https://archiv.wahl-o-mat.de/europawahl2019/Positionsvergleich-Europawahl2019.pdf
  2. NRC Handelsblad schrijft (11 juni 2016) dat dit, kennelijk recentelijk, is “ontdekt” door weekblad Der Spiegel.
  3. Steinmeier kanselierskandidaat SPD. NOS Journaal, 7 september 2008.
  4. a b c d e f g Afgetreden
  5. a b c d e f Waarnemend

Websites[bewerken | brontekst bewerken]