Portaal:Tachtigjarige Oorlog

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie



Artikel
Johan van Oldenbarnevelt

Johan van Oldenbarnevelt (Amersfoort, 14 september 1547 – terechtgesteld Den Haag, 13 mei 1619) was de belangrijkste Nederlands staatsman tijdens de eerste fase van de Tachtigjarige Oorlog, en werd slachtoffer van een politieke moord door aanhangers van prins Maurits van Oranje.

Van Oldenbarnevelt kwam uit een burgerlijk gezin zonder al te veel aanzien. Zijn vader Gerrit van Oldenbarnevelt was een alcoholist, die geregeld met justitie in aanraking kwam. Waarschijnlijk ging Van Oldenbarnevelt in Amersfoort naar de Latijnse School. In 1564 vertrok hij naar Den Haag om bij een advocaat te werken. In de volgende jaren studeerde hij in Leuven, Bourges, Keulen, Heidelberg en Padua. Tijdens zijn verblijf in Heidelberg verruilde Van Oldenbarnevelt zijn katholieke geloof voor het Calvinisme.

In 1570 werd Van Oldenbarnevelt advocaat bij het Hof van Holland. Hij specialiseerde zich in zaken die met dijken en drainage te maken hadden. In 1572 sloot hij zich aan bij Willem van Oranje in Delft. Van Oldenbarnevelt werd juridisch adviseur van Willem van Oranje. Zijn kennis over dijken en drainage kwam goed van pas tijdens het beleg van Alkmaar en Leiden, waar de dijken werden doorgestoken om de Spaanse belegering te stoppen. Hij trouwde in 1575 met de rijke Delftse (buitenechtelijke) regentendochter Maria van Utrecht. Een jaar later werd hij pensionaris (jurist van het stadsbestuur) van Rotterdam. Van Oldenbarnevelt had zich inmiddels aangesloten bij de opstand van de Nederlanden tegen de hertog van Alva. Hij viel in Rotterdam op vanwege zijn werklust en intelligentie.

Meer...

Het uitgelichte artikel verandert om de 15 seconden. Als het uitgelichte artikel hetzelfde blijft na 15 seconden wachten, klik dan hier.
Willekeurig

Blader door een selectie van de Tachtigjarige Oorlog-artikelen op Wikipedia.

Willekeurig Artikel

Overzicht

Klik hier voor het artikel "Tachtigjarige Oorlog"
Belegeringen - PersonenKlik hier voor alle artikelenStadsgevechten - Veldslagen - Zeeslagen

Filips II van Spanje
Gewenst!

Spanje tijdens de Tachtigjarige Oorlog - Engeland tijdens de Tachtigjarige Oorlog - Slag om Bourtange - Inname van Naamse citadel - Frederik van den Bergh (1474-1513) - Frederik van den Bergh (??-1597) - Bezetting van Valencijn - Inname van Leuven - Inname van Dendermonde - Inname van Steenwijk (1572) - Spaanse Furie (Aalst) - Verovering van Krimpen aan de Lek - Belegering van het Spanjaardenkasteel - Belegering van Kasteel Vredenburg - Beleg van Roermond (1577-1578) - Frederik Spinola

(vul aan↓)


Afbeelding
De Unies van Utrecht en Atrecht


De uitgelichte afbeelding verandert om de 5 seconden. Als de uitgelichte afbeelding hetzelfde blijft na 5 seconden wachten, klik dan hier.
Topartikelen
Beleg van 's-Hertogenbosch (1629)
Prent van het lossen van het Turfschip van Breda

Etalageartikelen:

Selectie van goede artikelen:

Tijdlijn
Vanaf de
jaren
1550
1560
1570
1580
1590
1600
1610
1620
1630
1640
Gebeurtenissen
Beeldenstorm, 1566
Alva, landvoogd van de Nederlanden sinds 1567

Jaren 50

Jaren 60

Sinds de laatste jaren begint het calvinisme te groeien in de Nederlanden.

Jaren 1570

  • 1570: 1 november: - de Allerheiligenvloed teistert de Nederlandse kusten en vernielt vele dijken en andere waterkeringen. Gevolg: honderden doden, tienduizenden daklozen, verzwolgen veestapels en wintervoorraden, zoals ook in Egmond. Begin van de ondergang van Bergen op Zoom als welvarende handelsstad. Algemene verarming van de Nederlandse bevolking, waardoor ook Alva's belastinghervormingen mislukken. Gevolg: Alva in geldnood en muitende Spaanse troepen. 12 december: - Herman de Ruiter neemt bezit van Slot Loevestein voor de prins. Overig dat jaar: Invoering van de Criminele Ordonnantiën en de Ordonnantiën op de Stijl van Procederen in criminele zaken, de eerste geüniformeerde geschreven strafwetgeving in de Nederlanden. Johan van Oldenbarnevelt wordt advocaat bij het Hof van Holland, waar hij zich specialiseert in zaken die met dijken en drainage te maken hadden. Don Frederik bezet het Huis ter Kleef nabij Haarlem.
  • 1571: In de Nederlanden bereidt men zich voor op een lange strijd. Zo wordt ongeveer een zesde deel van de eiken van het Haagse Bos (Den Haag) gekapt om een verdediging te bouwen tegen Spaanse soldaten. De eerste Synode van de Nederlandse Gereformeerde Kerk wordt gehouden in Emden. 31 juli: - De landvoogd Alva vaardigt het decreet van de Tiende Penning uit: een soort btw.
  • 1572: 1 april: - Inname van Den Briel door de watergeuzen. 9 juli: - 19 katholieke geestelijken afkomstig uit Gorcum tegen de zin van Willem van Oranje door geuzen in Brielle gemarteld en vermoord. Deze mensen raken bekend als de martelaren van Gorcum. 19 juli: - Eerste Vrije Statenvergadering in Dordrecht. 12 steden nemen hieraan deel, waarbij de basis wordt gelegd voor de Staat der Nederlanden onder 'leiding' van het Huis van Oranje. 1 december: - Na vrijwillige overgave van de stad worden 490 naar een kerk gelokte burgers van Naarden in koelen bloede vermoord op bevel van legeraanvoerder Romero. Wie niet is gekomen wordt opgehangen aan de bomen. Slechts zestig inwoners van Naarden ontspringen de dans. Overig dat jaar: graaf Lodewijk van Nassau benoemd tot commandant van de watergeuzen, naast Lumey. De Geuzenvloot moet, na dreiging van koning Filips II van Spanje aan koningin Elizabeth I van Engeland, de Engelse kust verlaten. Amersfoort dat in de middeleeuwen en 16e eeuw wegens zijn gunstige ligging veel te lijden heeft van oorlogshandelingen, wordt door Staatse troepen bezet. Dendermonde wordt door Spaanse troepen verwoest. Veere in Zeeland kiest de kant van de prins van Oranje en de Grote Kerk komt in handen van de Hervormden. Don Frederik (zoon van de hertog van Alva) neemt zijn intrek in Huis ter Kleef (Haarlem). Don Frederik vestigt hier het hoofdkwartier van de Spanjaarden tijdens het beleg van Haarlem.
  • 1573: 17 april: - slag bij Vlissingen, een zeeslag tussen een Spaanse vloot onder Sancho d'Avila en een geuzenvloot onder Lieven Keersmaker. 22 april: - Slag bij Borsele, een zeeslag tussen een Spaanse vloot onder Sancho d'Avila en een geuzenvloot onder admiraal Worst. De meeste Spaanse schepen moeten terugkeren. 12 juli - Haarlem geeft zich over aan de Spanjaarden. Kapitein Ripperda en 700 manschappen worden door de Spanjolen terechtgesteld. 8 oktober: - Spaans beleg van Alkmaar afgeslagen ('bij Alkmaar begint de victorie'). Als dank geeft prins Willem van Oranje de stad het eeuwigdurend recht tot het houden van de Kaaswaag. 11 oktober: - Slag op de Zuiderzee tussen de Watergeuzen en een Spaanse vloot, die eindigt in een overwinning voor de Watergeuzen. Overig: hertog Alva wil zelf het verzet in de Nederlanden breken. Alva stuurt Medina Celi, die Filips op advies van Granvelle als opvolger van Alva naar de Nederlanden gezonden had, terug; maar het succes blijft uit en Alva legt zijn ambt neer. Hij vertrekt naar Spanje waar hij in ongenade blijft tot 1578. 1 december: - Alva op eigen verzoek vervangen door Don Louis de Requesens. 18 december: - Alva verlaat de Nederlanden. Overig dat jaar: Het Spaanse leger onder Alva's zoon Frederik herovert bijna alle steden in Overijssel en Gelderland. Amersfoort wordt door Spaanse troepen ingenomen. Beleg van Haarlem door de Spanjaarden onder Don Frederik. Heldinnenrol van Kenau Simonsdochter Hasselaer. Don Frederik blaast Huis ter Kleef Haarlem) op, om te voorkomen dat de Geuzen dit kasteel gebruiken als uitvalsbasis om Haarlem weer te veroveren. De abdij en het kasteel van Egmond worden verwoest door de Geuzen onder leiding van Diederik Sonoy en op bevel van Willem van Oranje. Met de bezittingen van de abdij werd de oprichting van de universiteit van Leiden gefinancierd.
    Slag op de Mookerheide, 1574
  • 1574: 29 januari: - Slag bij Reimerswaal tussen de Spaanse hoofdvloot onder Glimes en Romero en de geuzenvloot onder Lodewijk van Boisot en Joost de Moor. De Spaanse vloot wordt verslagen. 8 februari: - Middelburg capituleert en sluit zich bij de prins aan. 14 april: - In de Slag op de Mookerheide leiden de staatse troepen zware verliezen. 3 oktober: - De Spanjaarden geven het beleg van Leiden op, nadat half Nederland op bevel van Willem van Oranje onder water is gezet (Leidens ontzet). Overig dat jaar: Vlaardingen wordt door de Geuzen platgebrand om te voorkomen dat de stad in handen valt van de Spanjaarden.
  • 1575: 8 februari: - Leiden krijgt een universiteit, de eerste van Nederland. Willem van Oranje betuigt hiermee zijn erkentelijkheid aan de Leidenaren, die het beleg door de Spanjaarden hebben weerstaan (Leids Ontzet, 1574). 6 november: - Het "Verbond der Edelen" opgericht. Overig dat jaar: Johan van Oldenbarnevelt trouwt met Maria van Utrecht.
  • 1576: 16 april: - Willem van Oranje ondertekent de "akte van redemptie", volgens welke geen boom meer mag worden gekapt in het Haagse Bos, en dit nooit mag worden verkocht. 21 juni: - Val van Zierikzee na Spaans beleg onder leiding van Mondragón. 4 november: - Gewelddadige plundering van Antwerpen door muitende Spaanse soldaten. De gebeurtenis staat bekend als de Spaanse Furie. 8 november: - Ondertekening van de Pacificatie van Gent, de onderlinge vrede tussen de noordelijke en zuidelijke gewesten van de Nederlanden, ook bekend als de zogenaamde Eerste Unie, in januari 1577 bekrachtigd door de Staten-Generaal te Brussel.
  • 1577: 7 januari: - Ratificatie van de Pacificatie van Gent, de onderlinge vrede tussen de noordelijke en zuidelijke gewesten van de Nederlanden, ook bekend als de zg. Eerste Unie door de Staten-Generaal te Brussel. 17 februari: - Don Juan vaardigt het Eeuwig Edict uit. De Spaanse troepen zullen worden teruggeroepen en de Staten zullen zelf het katholicisme handhaven. 6 april: - Filips II ondertekent de Unie van Brussel, een vredesverdrag van alle Nederlandse gewesten, na onderhandelingen tussen Willem van Oranje en aartshertog Matthias van Oostenrijk, die door de Zuidelijke Nederlanden als hun landvoogd benoemd was. 24 juli: - Don Juan valt de stad Namen aan, waarmee een einde komt aan de Unie van Brussel. Na deze aanval erkennen de gewesten niet langer Don Juan als hun landvoogd en vragen ze Matthias van Oostenrijk zijn plaats in te nemen. Overig dat jaar: graaf van Rennenberg wordt op voordracht van Willem van Oranje benoemd als stadhouder van de noordelijke gewesten Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel.
    Unies van Atrecht en Utrecht
  • 1578: Alexander Farnese wordt landvoogd van de Nederlanden. 1 augustus: - Te Rijmenam heeft een gewapend treffen plaats dat wordt uitgevochten tussen de Spaanse landvoogd Juan van Oostenrijk en de versterkte Staatse legers die zich met 17.000 manschappen hebben verschanst in de Dijlevallei aan de grens met Muizen. Alexander Farnese voert het bevel over de Spaanse troepen. 4 oktober: - Jacob Hessels, lid van de Bloedraad, wordt in Gent opgehangen. Overig dat jaar: Er wordt een eerste complete kerkorde gemaakt, op de 'Nationalen Synodi der Nederlandischen Duytschen ende Walschen Kerkcken', gehouden in Dordrecht.
  • 1579: 6 januari: - Verklaring van de Unie van Atrecht (trouw aan de Spaande koning en het rooms-katholicisme) door vooral Waalse gewesten. 23 januari: - Verklaring van de Unie van Utrecht (doorgaand verzet tegen de Spaanse overheersing) door calvinistische Noord-Nederlandse gewesten onder leiding van Jan van Nassau 12 maart - 1 juli: Beleg van Maastricht. De hertog van Parma neemt Maastricht in. Overig dat jaar: decreet van koning Filips II: RK en Filips, òf excommunicatie en opstand. De katholieke landvoogd van Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel, graaf van Rennenberg, kiest voor het katholicisme en Filips, maar krijgt, na diplomatie van Willem van Oranje alleen Groningen mee. Begin van een guerrillaoorlog. Friesland kiest definitief voor het calvinisme. Keizer Rudolf II van het Heilige Roomse Rijk bemiddelt tussen de koning en de opstandelingen in de Nederlanden.

Jaren 80

Jaren 90

Jaren 00

Jaren 10

Dankzij het Twaalfjarig Bestand kreeg de Republiek de rol van een feitelijk erkende onafhankelijke mogendheid. In deze tijd begint de Gouden Eeuw en de meeste kolonisaties in het Verre Oosten.

  • 1610: Filips Willem van Oranje neemt na 25 jaar zijn plaats in als heer van Breda. Hij herstelt de Roomse Kerk, maar respecteert de machtspositie van de gereformeerde kerk.
  • 1611: Het derde jaar van het Twaalfjarig Bestand gaat in.
  • 1612: -
    VOC
  • 1613: Piet Hein wordt kapitein bij de VOC.
  • 1614: Groningen krijgt een universiteit.
  • 1615: 2 maart: - In opdracht van de Staten van Groningen en Drenthe hebben de landmeters Pieter de la Haye en Pieter Sems de grens vastgesteld tussen beide provinciën. Groningen accepteert de uitkomst niet, omdat Ter Apel daarin Drents wordt.
  • 1616: -
  • 1617: 4 augustus: De Staten van Holland namen de 'Scherpe Resolutie' aan, waarin de steden de vrijheid kregen op te treden tegen de contra-remonstranten.
    Johan van Oldenbarnevelt
  • 1618: 20 februari: - Maurits van Nassau erft bij het overlijden van zijn oudere halfbroer Filips Willem de titel Prins van Oranje. Dit komt hem goed van pas in zijn machtsstrijd met Johan van Oldenbarnevelt. 25 juni: - Zeeslag tussen Nederland en Spanje in de Middellandse Zee. 26 of 29 augustus: - Johan van Oldenbarnevelt, Hugo de Groot en Hoogerbeets worden gevangengenomen.
  • 1619: 12 mei: Oldenbarnevelt, Hogerbeets en de Groot worden veroordeeld van hoogverraad. 13 mei: Johan van Oldenbarnevelt wordt op het Binnenhof onthoofd. Met de dood van Van Oldenbarnevelt en het verbod op de remonstrantse leer was de strijd in het voordeel van prins Maurits beslist.

Jaren 20

  • 1620: Willem Lodewijk, stadhouder van Groningen en Drenthe, overlijdt. Hij wordt opgevolgd door zijn jongere broer Ernst Casimir.
  • 1621: In de Tachtigjarige Oorlog hernemen de vijandelijkheden tussen de Nederlanden en Spanje na het Twaalfjarig Bestand. De vestingstad Sluis in Vlaanderen doorstaat opnieuw een Spaanse aanval. Wanneer prins Maurits aan de macht komt, zijn de betrekkingen met Frankrijk behoorlijk bekoeld en ontvangt de Republiek geen steun meer. Ook in Duitsland gaat het niet goed met de protestantse zaak.
  • 1622: Spinola wordt gedwongen het beleg van Bergen-op-Zoom op te geven.
  • 1623: -
  • 1624: 28 augustus: - Ambrogio Spinola belegert Breda (Beleg van Breda)
    Beleg van Breda, 1624
  • 1625: 23 april: Frederik Hendrik volgt zijn halfbroer Maurits op als stadhouder en kapitein-generaal van de Staatse troepen. Hij probeert Breda te redden tijdens het Beleg van Breda, maar de stad is gedwongen zich in Spaanse handen over te geven (25 juni:). Noordwest-Brabant is nu weer onder Spaans gezag. Engeland is nu ook in oorlog met Spanje.
  • 1626: Frederik Hendrik en Ernst Casimir beginnen een militaire campagne. 22 juli: - De Friese stadhouder Ernst Casimir van Nassau-Dietz herovert voor de Republiek de stad van Oldenzaal.
  • 1627: Frederik Hendrik belegert Grol (Groenlo) en neemt de stad in.
    Piet Hein, veroverde de Spaanse zilvervloot
  • 1628: De vloot van de West-Indische Compagnie onder Piet Hein boekt een spectaculaire overwinning in de slag in de Baai van Matanzas voor de kust van het eiland Cuba. Hij onderschept de zilvervloot. Dit laat 11 miljoen gulden in handen vallen van de Republiek. (Dit vertegenwoordigt zo'n driekwart jaar oorlogsuitgaven). Er breekt een opvolgingsstrijd uit tussen Frankrijk en Spanje over Mantua, die rampzalige gevolgen voor Spanje heeft. Er dreigt een inval in Groningen vanuit Oost-Friesland. Olivares probeert vanuit Madrid daar een gezamenlijk leger van de Spanjaarden en de Duitse Keizer op de been te brengen.
  • 1629: 14 september: 's-Hertogenbosch geeft zich gewonnen. Dit is in deze streken de zwaarste klap voor Spanje sinds de ondergang van de Armada in 1588. Frederik Hendrik voert het Beleg van 's-Hertogenbosch uit. Als afleiding vallen de troepen van de keizer Gelderland binnen. Zij nemen Amersfoort en herstellen er de katholieke diensten. De Unietroepen nemen echter Wesel in waardoor 's keizers troepen afgesneden worden van alle versterkingen. Zij trekken zich terug naar de IJssel.

Jaren 30

  • 1630: -
  • 1631: -
  • 1632: Hendrik Casimir volgt zijn vader op als stadhouder van Friesland, Groningen en Drenthe ondanks pogingen van Frederik Hendrik om stadhouder van alle Zeven gewesten te worden. — Frederik Hendrik probeert de katholieke graaf Hendrik van den Bergh aan te zetten de adel in het zuiden in opstand te brengen tegen wat een manifesto van de Staten-Generaal van de Republiek het zware en ondraaglijke juk van de Spanjaarden noemt. Brussel is bijzonder bezorgd. Vanuit Luik roept van den Bergh openlijk tot opstand op, maar de ontevreden adel in het zuiden is toch niet bereid om met het ketterse noorden in zee te gaan. Zij stellen hun hoop meer op kardinaal Richelieu. — Venlo, Roermond en Sittard vallen in handen van Frederik Hendrik. Hij begint een beleg van Maastricht. De stad geeft zich uiteindelijk gewonnen, maar bedingt het recht katholiek te blijven. — De infanta stuurt vanuit Brussel Rubens naar Maastricht om een bestand voor te stellen aan Frederik Hendrik. Deze heeft daar weinig belangstelling voor. — De Zuidelijke Staten-Generaal komen -voor het laatst onder Spaans gezag- bijeen. Zij dwingen de infanta, tegen de wil van Filips IV, met het noorden te onderhandelen. Spanje moet nu eerst zijn gezag in het zuiden zien te herstellen.
    kardinaal de Richelieu
  • 1633: De onderhandelingen tussen de Republiek en het Zuiden staan op instorten. Frederik Hendrik stelt voor de besprekingen te beëindigen. Er ontstaat grote onenigheid tussen de Hollandse steden. Uiteindelijk willen Holland en Overijssel doorgaan maar zij worden overstemd door de andere vijf gewesten. De onderhandelingen worden afgebroken. Lodewijk XIII van Frankrijk biedt de Republiek een bondgenootschap aan.
  • 1634: 4 november: Ferdinand van Oostenrijk wordt landvoogd van de Nederlanden. Overig dat jaar: In het nieuwe verdrag tussen de Republiek en Frankrijk nemen zij zich voor de Zuidelijke Nederlanden de kans te geven zelf in opstand te komen. In dat geval mogen zij een confederatie worden. Zo niet, dan zullen de Republiek en Frankrijk het gebied verdelen. De Waalse gewesten worden deel van Frankrijk, evenals een deel van Vlaanderen. De rest komt bij de Republiek.
    De Zuidelijke Nederlanden
  • 1635: 8 februari: - Frederik Hendrik en Richelieu sluiten een verdrag dat de Zuidelijke Nederlanden verdeeld tussen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en Frankrijk. 19 mei: - Frankrijk verklaart de oorlog aan Spanje nadat Spanje de steden Sierck-les-Bains en Trier veroverde. Overig dat jaar: Spanje kiest voor verdediging tegen Frankrijk, maar aanval tegen de Republiek. De Zuidelijke Nederlanden bleken veel moeilijker te veroveren dan gedacht. Spaanse troepen van Geldern nemen bij verrassing de Schenkenschanz op in eiland in de Rijn boven Lobith in. Ook Kleef valt in handen van de Spaans-Keizerlijke troepen.
  • 1636: Frederik Hendrik neemt de uiterst strategische Schenkenschanz terug, maar zijn veroveringsplannen van het zuiden liggen in duigen. Opnieuw mislukken de vredesonderhandelingen.
  • 1637: Breda valt opnieuw in handen van de Republiek, nadat Frederik-Hendrik van de Spanjaarden verloor bij Hulst. Don Ferdinand begint een campagne in Spaans-Gelder: hij verovert op 7 augustus Venlo en op 4 september Roermond.
    Slag bij Duins, 1639
  • 1638: Op 20 juni: probeerde een leger onder leiding van Willem van Nassau Antwerpen te veroveren: het leger werd echter door de Spanjaarden verpletterend verslagen.
  • 1639: 21 oktober: - Zeeslag bij Duins. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden voert inmiddels zeventig jaar een vrijheidsoorlog tegen het Spaanse imperium. Omdat de weg over land door een oorlog met Frankrijk is afgesloten, zijn de Spanjaarden gedwongen om troepenversterkingen over zee naar de Nederlanden te vervoeren. Deze 'tweede Armada' wordt echter in Het Kanaal door de Nederlandse admiraal Maarten Harpertszoon Tromp opgewacht en ingesloten. Het kost de Spanjaarden 43 schepen en zesduizend manschappen.

Jaren 40

Aanverwant
Portaal
PVDW

Aanverwante portalen:

België

Geschiedenis

Vroegmoderne Tijd

Nederland

Spanje


Galerij
Beleg van Groenlo (1606)
Slag bij Gibraltar (1607)
De overgave van Breda (1625)
Slag bij Duins (1639)
Subportalen van Geschiedenis
Periodes:
Prehistorie · Oudheid · Middeleeuwen · Vroegmoderne Tijd · Moderne Tijd

Oorlogen:
Tachtigjarige Oorlog · Eerste Wereldoorlog · Tweede Wereldoorlog

Historische gebieden:
Romeinse Rijk · Mesopotamië · Thracië · Wilde Westen

Nederlandse geschiedenis:
Fascisme en nationaalsocialisme in Nederland · Volksopvoeding via het onderwijs in Nederland

Deelgebied:
Archeologie · Egyptologie · Numismatiek · Wetenschapsgeschiedenis