Wikipedia:Uitgelicht
| Overzicht beheerpagina's |
|---|
| Overzicht navigatie |
Elke dag van het jaar wordt op de hoofdpagina een lezenswaardig artikel uit de Nederlandstalige Wikipedia samengevat onder de noemer uitgelicht. Hiertoe zijn 366 sjablonen beschikbaar. Na een jaar wordt de cyclus automatisch herhaald, voor zover tussentijds geen andere artikelen worden geselecteerd en samengevat. De uitgelichtjes zijn bedoeld om bezoekers via deze manier naar artikelen te laten navigeren.
Op Wikipedia:Uitgelicht/Richtlijnen staat een voorstel voor richtlijnen voor de uit te lichten artikelen. Wijzigingen, zoals het vervangen van artikelen, worden bijgehouden en beoordeeld op Wikiproject/Uitgelicht/Voortgang.
- Het artikel wordt om 00:00 uur 's nachts (MET/MEZT, dus Belgische/Nederlandse tijd) automatisch vervangen.
- Elke maand heeft een eigen subpagina met een overzicht van de uitgelichte artikelen uit die maand. Dit maakt het ook eenvoudig om een artikel van de dag aan te maken en/of te bewerken.
- Hieronder staat een overzicht van alle maanden en van de 10 voorbije en 10 toekomstige artikelen.
| Uitgelicht (maand): | ||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| januari | februari | maart | april | mei | juni | juli | augustus | september | oktober | november | december | |||||||||||||||
Operatie Overlord was tijdens de Tweede Wereldoorlog de codenaam voor de invasie door de westerse geallieerden in het door Duitsland bezette West-Europa. Operatie Overlord begon op 6 juni 1944 en eindigde op 25 augustus 1944, toen Parijs werd bevrijd. De operatie startte met luchtlandingen en een massale amfibische aanval in de vroege morgen van 6 juni (D-day). Na de landing werd allereerst gepoogd het Normandische bruggenhoofd te behouden en uit te breiden. Diverse operaties werden hiervoor ondernomen en tijdens Operatie Cobra braken de geallieerden definitief door de Duitse linies. Toen de Duitsers in de val kwamen bij Falaise, was de strijd in geallieerd voordeel beslist. (Lees verder) |
|
| Voorbije 10 dagen | Komende 10 dagen |
|---|---|
De Zesdaagse Oorlog (ook: Junioorlog) was een oorlog die tussen 5 en 10 juni 1967 werd uitgevochten tussen Israël en de Arabische buurlanden Egypte, Jordanië en Syrië. Israël veroverde de Gazastrook en het schiereiland Sinaï op Egypte, de Westelijke Jordaanoever op Jordanië en de Golanhoogvlakte op Syrië. Door de gevechten vluchtten veel Palestijnen en Syriërs uit de door Israël ingenomen gebieden. De nieuwe situatie die bij deze oorlog ontstond, heeft daarnaast de geopolitiek van dit gebied veranderd. (Lees verder) |
Rioolwaterzuiveringsinstallatie Een rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi) zuivert het stedelijk afvalwater, dus het afvalwater van huishoudens, bedrijven en veelal ook het hemelwater van wegverhardingen dat via het riool wordt afgevoerd. De officiële en juridische benaming is rioolwaterzuiveringsinrichting, het is dus een inrichting die bestaat uit verschillende installaties. In een rioolwaterzuiveringsinrichting wordt het afvalwater uit riolen gezuiverd voordat het in oppervlaktewater komt. Het inkomende vuile water, het influent, wordt in een aantal stappen gezuiverd. Het gezuiverde water wordt het effluent genoemd. Achtereenvolgens verwijdert men met een rooster of een afscheider de grovere deeltjes, vervolgens wordt het zand verwijderd, dan in bezinktanks de fijnere deeltjes, en ten slotte de opgeloste stoffen. Behalve water komen andere stoffen vrij, met name slib, dat soms een nieuwe bestemming krijgt. (Lees verder) |
Angelina Jolie, geboren als Angelina Jolie Voight (Los Angeles, 4 juni 1975), is een Amerikaanse actrice. Ze won drie Golden Globes, twee Screen Actors Guild Awards en een Oscar, voor haar rollen in George Wallace (1997), Gia (1998) en Girl, Interrupted (1999). Ze verwierf internationale bekendheid met haar rol als videogameheldin Lara Croft in Lara Croft: Tomb Raider (2001) en vestigde zich als een van de bestbetaalde actrices in Hollywood met het vervolg The Cradle of Life (2003). Jolie bewees haar status als actiefilmster met Mr. & Mrs. Smith (2005) en Wanted (2008) en ontving lovende kritieken voor haar rollen in A Mighty Heart (2007) en Changeling (2008), waarvoor ze een Oscarnominatie kreeg. Forbes benoemde haar tot Hollywoods bestbetaalde actrice in 2009, 2011 en 2013. (Lees verder) |
Gevolgen van de opwarming van de Aarde Met de gevolgen van de opwarming van de aarde worden talrijke veranderingen door de wereldwijde temperatuurstijging bedoeld die de mensheid en de aarde treft en zullen treffen. Opwarming van de aarde is de waargenomen en voorspelde trend naar een hogere gemiddelde temperatuur op aarde in vergelijking met pre-industriële niveaus, met gevolgen als zeespiegelstijging, smeltende gletsjers, veranderende klimaatzones, vegetatiezones en habitats, sterkere of frequentere bosbranden, veranderde neerslag, sterkere of frequentere extreme weersomstandigheden zoals overstromingen, stormen en droogtes, de verspreiding van parasieten en tropische ziekten, en meer klimaatvluchtelingen. (Lees verder) |
Het Frankische Rijk (Latijn: Regnum Francorum, Koninkrijk der Franken, later Imperium Francorum, Keizerrijk der Franken) was een gebied dat door de Franken werd bestuurd tussen de 3e en de 10e eeuw en al snel uitgroeide tot een grootmacht. Het Frankische Rijk werd bestuurd door het rijk in subkoninkrijken onder te verdelen, iets wat de politiek nog eeuwen zou beheersen. De erfverdelingen van het enorme rijk waren echter nog ingrijpender en de resultaten zijn tot op de dag van vandaag te zien. (Lees verder) |
De vroege middeleeuwen, die doorgaans gesitueerd worden van de Val van het West-Romeinse Rijk in de vijfde eeuw tot en met de tiende eeuw, vormen de eerste periode van de Europese middeleeuwen. De vroege middeleeuwen werden verder gekenmerkt door het voortbestaan van het Byzantijnse Rijk en de opkomst van meerdere Barbaarse koninkrijken. Daarnaast ontwikkelde het Arabische Rijk zich in deze periode als een nieuwe machtige speler, die voet aan de grond kreeg op het Iberisch Schiereiland en op Sicilië. In 800 werd de titel van keizer in het westen geherintroduceerd door Karel de Grote. Zijn rijk domineerde in deze tijd zowel politiek als cultureel gezien Europa. (Lees verder) |
Brandenburg-Pruisen (Duits: Brandenburg-Preußen) is de benaming voor het keurvorstendom Brandenburg en het hertogdom Pruisen in de periode dat deze staten in personele unie werden geregeerd, van 1618 tot 1701. Pruisen werd, na de secularisering van de Duitse Orde, vanaf 1525 als hertogdom geregeerd door een tak van het huis Hohenzollern, evenals Brandenburg. Toen de Pruisische tak in 1618 uitstierf, viel Pruisen toe aan de Brandenburgse tak. (Lees verder) |
De wetenschappelijke revolutie is een periode in de geschiedenis van de wetenschap waarin klassiek-religieuze ideeën plaatsmaakten voor modern-wetenschappelijke ideeën. Tijdens deze 'revolutie' vonden ingrijpende veranderingen plaats in de inzichten in natuurkunde, wiskunde, sterrenkunde, geneeskunde, scheikunde en biologie, en de manier waarop deze wetenschappen moesten worden beoefend. Een belangrijke rol speelde hierbij de boekdrukkunst, waardoor nieuwe ideeën sneller werden verspreid en wetenschappers in korte tijd een groot publiek konden krijgen. (Lees verder) |
De Landing op Kreta begon op de ochtend van 20 mei 1941 in de Tweede Wereldoorlog toen Duitsland een luchtlanding ondernam onder de codenaam Unternehmen Merkur (Operatie Mercurius). Het was de eerste grootschalige luchtlandingsoperatie uit de geschiedenis, mede hierdoor hadden de landende troepen veel problemen met de landing en bevoorrading en een gebrek aan zware wapens. De operatie was succesvol in de zin dat het eiland veroverd werd op de verdedigende geallieerde troepen, maar de overwinning was zo kostbaar dat de Duitsers nooit meer een belangrijke luchtlandingsaanval zouden uitvoeren. (Lees verder) |
Jurassic Park is een Amerikaanse film uit 1993 van regisseur Steven Spielberg. Hij is geproduceerd door Universal Studios en geldt als een van de succesvolste sciencefiction-avonturenfilms aller tijden. De film is gebaseerd op het gelijknamige boek van Michael Crichton, dat drie jaar eerder verscheen. Het verhaal gaat over een miljardair die erin slaagt om op een eiland dinosauriërs te herscheppen uit hun DNA. Deze worden in een park als attractie gebruikt, maar tijdens een controlebezoek vóór de officiële opening loopt het helemaal uit de hand. (Lees verder) |
Met de Rode Terreur (Russisch: красный террор, krasniij terror) bedoelt men de moorden, marteling en onderdrukking van burgers en (krijgs)gevangenen door de bolsjewistische communisten tijdens de Russische Revolutie en de Russische Burgeroorlog. Schattingen van het aantal dodelijke slachtoffers door de Rode Terreur reiken van 50.000 tot anderhalf miljoen. De Witten deden soortgelijke handelingen, wat bekend staat als de Russische Witte Terreur. (Lees verder) |
Annelies Marie (Anne) Frank (Frankfurt am Main, 12 juni 1929 – Bergen-Belsen, februari 1945) was een Duits en later statenloos Joods meisje dat wereldberoemd is geworden door haar dagboek dat ze schreef tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen ze ondergedoken zat in het achterhuis aan de Prinsengracht in Amsterdam. Zij stierf vermoedelijk in februari 1945 aan vlektyfus in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Haar officiële sterfdatum is echter door de Nederlandse autoriteiten vastgesteld op 31 maart 1945. Haar dagboek is postuum gepubliceerd en is een van de meest gelezen boeken ter wereld. Door haar dagboek is Anne Frank internationaal een symbool geworden van de Holocaust, de moord op zes miljoen Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Anne Frank is opgenomen in de Canon van Nederland als een van de vijftig thema's van de Nederlandse geschiedenis. (Lees verder) |
Jeanne d'Arc (Domrémy, 1412 – Rouen, 30 mei 1431), bijgenaamd de Maagd van Orléans, is de nationale heldin van Frankrijk. Als jong meisje van eenvoudige afkomst speelde ze een beslissende rol in de Honderdjarige Oorlog tussen Engeland en Frankrijk. Op ongeveer negentienjarige leeftijd werd ze door een partijdige kerkelijke rechtbank veroordeeld en stierf ze op de brandstapel. Vijfentwintig jaar na haar dood liet paus Calixtus III het proces herzien. In 1909 werd ze uiteindelijk zalig verklaard door de Katholieke Kerk en in 1920 volgde de heiligverklaring. (Lees verder) |
De Pentagon Papers, officieel genaamd United States–Vietnam Relations, 1945–1967: A Study Prepared by the Department of Defense, is een geheime studie van het United States Department of Defense over de politiek-militaire inmenging van de Verenigde Staten in Vietnam van 1945 tot 1967. De documenten werden voor het eerst openbaar gemaakt op de voorpagina van The New York Times in 1971. (Lees verder) |
Democratische erosie, democratisch verval, democratische terugval of democratische achteruitgang is het proces van afname van de kwaliteit van democratische politieke instituties Het verschilt van een volledige transitie van democratie naar autocratie omdat democratische instituties blijven bestaan, alleen kwalitatief verslechteren. Voorbeelden van democratische erosie zijn: een afname van de scheiding van machten binnen de staat, beperking van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, het manipuleren van eerlijke verkiezingen, afname van persvrijheid en het verhinderen van politieke participatie. (Lees verder) |
Californië (Engels: California) is een van de vijftig staten van de Verenigde Staten van Amerika. Het ligt van noord naar zuid uitgestrekt langs de westkust van het land, aan de Grote Oceaan. De hoofdstad is Sacramento, terwijl Los Angeles, San Diego, San Jose en San Francisco de grootste steden zijn. De oppervlakte van de staat Californië bedraagt 411 049 km². Hiermee is Californië iets groter dan Duitsland en iets kleiner dan Frankrijk. Californië is op twee na de grootste staat van de VS, na Alaska en Texas. Met een bevolking van ruim 37 miljoen mensen heeft Californië meer inwoners dan enige andere staat in de VS. De Californische kustlijn is ongeveer 1400 km lang. (Lees verder) |
De Nederlandse literatuur betreft de Nederlandstalige literaire canon in hoofdzakelijk Nederland en Vlaanderen. Deze canon beslaat ruim acht eeuwen van literaire productie en gaat terug tot de tijd dat de Lage Landen nog geen politieke eenheid vormden, zodat het woord 'Nederlandse' voor de vroegste eeuwen enigszins anachronistisch is. Lange tijd ging men ervan uit dat de oudste Nederlandse tekst het 11e-eeuwse "hebban olla vogala nestas bigunnan" was. Nu weet men echter van het bestaan af van psalmen die dateren uit de 10e eeuw. (Lees verder) |
Cornelis de Witt (Dordrecht, 15 juni 1623 – 's-Gravenhage, 20 augustus 1672) was de twee jaar oudere broer van Johan de Witt. Hij was lid van de vroedschap, regent in Dordrecht, ruwaard van de heerlijkheid Putten en baljuw van de Beijerlanden. Cornelis was in 1667 als gevolmachtigde van de Staten-Generaal aanwezig bij de Tocht naar Chatham. Tevens was hij een van de leidende figuren van de staatsgezinden en behoorde hij tot de bekendste Nederlanders van zijn tijd. Cornelis en Johan werden op 20 augustus 1672 door orangisten vermoord en verminkt. De moord behoort tot de meest gedenkwaardige in de geschiedenis van Nederland. (Lees verder) |
Arabische agrarische revolutie De Arabische agrarische revolutie, ook wel islamitische agrarische revolutie genoemd, is de transformatie in de landbouw die van de 8e tot de 13e eeuw plaatsvond in de islamitische wereld, een periode die bekend staat als het islamitische gouden tijdperk. De agronomische literatuur van die periode, met belangrijke werken van Ibn Bassal en Abū l-Khayr al-Ishbīlī, weerspiegelde de grootschalige verspreiding van landbouwgewassen, met name naar het middeleeuwse Spanje (al-Andalus) en de toename van de wetenschappelijke kennis van land- en tuinbouw in de islamitische wereld. Middeleeuwse Arabische historici en geografen beschreven al-Andalus als een vruchtbare en welvarende regio met voldoende water en een overvloed aan vruchtbomen, zoals de olijfboom en granaatappel. Archeologisch onderzoek bevestigt dat er in die periode sprake was van belangrijke verbeteringen op het gebied van veeteelt en irrigatietechnieken, zoals het gebruik van het sakia-waterrad. Mede dankzij deze veranderingen werd de landbouw aanmerkelijk productiever, hetgeen leidde tot bevolkingsgroei, urbanisatie en een groeiende stratificatie van de samenleving. (Lees verder) |
De kerkuil (Tyto alba) is een wijdverspreide uilensoort die bij voorkeur op zolders, in torens en kerken broedt. De soort wordt ook wel de gewone kerkuil genoemd, om hem te onderscheiden van andere soorten in zijn familie, de kerkuilen. De kerkuil komt bijna overal ter wereld voor, behalve op de polen, in woestijngebieden en bepaalde delen van Azië. Kerkuilen zijn gespecialiseerd in het vangen van kleine zoogdieren die ze op hun geluid lokaliseren. Ze vormen meestal een monogaam paartje. Wanneer het voedselaanbod groot is, kunnen kerkuilenpopulaties snel groter worden; wereldwijd wordt de vogel beschouwd als een soort met de minste zorg binnen het natuurbehoud. (Lees verder) |
_(cropped).jpg)
Alle dagen
| januari | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| februari | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 |
| maart | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| april | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| mei | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| juni | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| juli | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| augustus | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| september | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| oktober | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |
| november | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 |
| december | 1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 |