Kabinet-Balkenende II

Kabinet-Balkenende II
	De bordesscène van de ministers van het kabinet-Balkenende II met in het midden vooraan koningin Beatrix bij Huis ten Bosch op 27 mei 2003
Coalitie	CDA, VVD, D66
Zeteltal TK	44 + 28 + 6 = 78
Premier	mr.dr. J.P. (Jan Peter) Balkenende
Beëdiging	27 mei 2003
Demissionair	30 juni 2006
Ontslagdatum	7 juli 2006
Voorganger	Balkenende I
Opvolger	Balkenende III
	Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal	Politiek

Het kabinet-Balkenende II was het Nederlandse kabinet van 27 mei 2003 tot 7 juli 2006. Het werd gevormd door de politieke partijen Christen-Democratisch Appèl (CDA), Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) en de Democraten 66 (D66) na de Tweede Kamerverkiezingen van 2003. Het kabinet-Balkenende II was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste Kamer en Tweede Kamer kon rekenen op een geringe meerderheid. Het kabinet-Balkenende II was met regeringsperiode van 1130 dagen het langstzittende kabinet van de periode Balkenende.

Verloop

Het kabinet voerde een omvangrijk pakket aan bezuinigingen door op onder andere de sociale zekerheid. Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aart Jan de Geus houdt zich bezig met het herzien van de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO), de invoering Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen, de Wet Werk en Bijstand en korting op de huurtoeslag van €18 per maand. Verder lukt het om het stelsel van ziektekostenverzekeringen te wijzigen, in 2006 wordt door minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Hans Hoogervorst een nieuw zorgstelsel ingevoerd. Daarnaast maakt de economie een periode van recessie door die leidt tot oplopende werkloosheid. Het kabinet stuurt daarom aan op loonmatiging en vicepremier en minister van Financiën Gerrit Zalm moet verdere bezuinigingen bij de overheidsfinanciën doorvoeren.

Het kabinet besluit in maart 2003 om alleen politieke maar geen militaire steun te geven aan de invasie van Irak maar stuurde wel een legereenheid om in het bezette Irak een deel van de provincie Basra te bewaken. Ook werd in NAVO-verband een legereenheid naar de provincie Uruzgan in Afghanistan gezonden. In eigen land werd een streng vreemdelingenbeleid gevoerd door minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie Rita Verdonk, met de nadruk op inburgering van immigranten. Aan gezinshereniging werden voorwaarden verbonden, zoals een inkomens- en een taaltoets.

Paasakkoord

Op 23 maart 2005 stemt de Eerste Kamer tegen een voorstel om een grondwetswijziging door te voeren die de rechtstreeks gekozen burgemeester mogelijk moet maken. Vicepremier en minister voor Bestuurlijke vernieuwing en Koninkrijksrelaties Thom de Graaf (D66) treedt als gevolg af. De coalitiepartijen moeten vervolgens opnieuw onderhandelen over een regeerakkoord. In het paasweekeinde bereikten de partijen een akkoord, het zogenoemde Paasakkoord. Op 31 maart 2005 wordt de burgemeester van Wageningen Alexander Pechtold (D66) benoemd als minister voor Bestuurlijke vernieuwing en Koninkrijksrelaties. De functie van vicepremier wordt vervolgens overgenomen door minister van Economische Zaken Laurens Jan Brinkhorst (D66).^[1]^[2]

Steun in de Tweede Kamer

In juli 2004 publiceren VVD–Tweede Kamerleden Geert Wilders en Gert-Jan Oplaat een op persoonlijke titel opgesteld manifest met tien stellingen "bedoeld voor de interne discussie binnen de VVD". Ze stelden onder meer dat radicale moslims Nederland moeten worden uitgezet. Ze namen met hun stellingen ook afstand van partijgenoten staatssecretarissen Mark Rutte en Melanie Schultz van Haegen die eerder een pleidooi hadden gehouden om van de VVD juist een sociaal-liberale partij te maken.

In augustus 2004 komt Tweede Kamerlid Geert Wilders meerdere keren in conflict met VVD–Tweede Kamer fractievoorzitter Jozias van Aartsen die dreigde hem vervolgens uit de VVD–Tweede Kamer fractie te zetten als hij zich niet meer aan de fractiediscipline hield. Op 2 september 2004 was de positie van Geert Wilders als VVD–Tweede Kamerlid onhoudbaar geworden en was de breuk tussen hem en de rest van de VVD–Tweede Kamer fractie een feit. Geert Wilders besloot verder te gaan als eenmansfractie en koos daarvoor de naam Groep Wilders. De VVD ging vervolgens van 28 naar 27 zetels in de Tweede Kamer, het kabinet behield echter wel een meerderheid.^[3]^[4]^[5]

Personele wijzigingen

Op 3 december 2003 treedt minister van Buitenlandse Zaken Jaap de Hoop Scheffer (CDA) af, omdat hij is benoemd tot secretaris-generaal van de NAVO. Hij wordt diezelfde dag opgevolgd door voormalig secretaris-generaal van het ministerie van Buitenlandse Zaken en oud-ambassadeur voor de Europese Unie Ben Bot (CDA).^[6]^[7]

Op 9 juni 2004 stapt staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Annette Nijs (VVD) op nadat haar positie onhoudbaar was geworden nadat er in de Tweede Kamer een niet aangenomen motie van treurnis tegen haar was ingediend. Op 17 juni 2004 wordt staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Mark Rutte (VVD) benoemd als staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Hij wordt diezelfde dag opgevolgd als staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid door voormalig staatssecretaris van Defensie Henk van Hoof (VVD).^[8]

Op 27 juni 2006 treedt staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Mark Rutte (VVD) af nadat hij op 31 mei 2006 was gekozen tot partijleider van de VVD en van mening was dat hij in die positie beter geen deel meer kon uitmaken van het kabinet. Op 29 juni 2006 wordt voormalig wethouder van Den Haag Bruno Bruins (VVD) benoemd als zijn opvolger. Doordat het kabinet diezelfde dag valt, wordt hij pas officieel beëdigd bij het aantreden van het nieuwe kabinet-Balkenende III op 7 juli 2006.^[9]

Amerikaanse onderminister van Defensie Paul Wolfowitz, ambassadeur voor de Verenigde Staten Boudewijn van Eenennaam en minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot tijdens een vergadering op het Pentagon op 17 februari 2005.

Ambtsbekleders

Ambtsbekleders		Ministers / Ministerie		Termijn	Partij
	mr.dr. J.P. (Jan Peter) Balkenende (1956)	Minister-president / Minister	Algemene Zaken	22 juli 2002 – 14 oktober 2010 ^[10]	CDA
	drs. G. (Gerrit) Zalm (1952)	Vicepremier / Minister	Financiën	27 mei 2003 – 22 februari 2007	VVD
	drs. G. (Gerrit) Zalm (1952)	Minister	Economische Zaken	3 juli 2006 – 7 juli 2006 (waarnemend)	VVD
	mr. Th.C. (Thom) de Graaf (1957)	Minister	Bestuurlijke vernieuwing en Koninkrijksrelaties (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties)	27 mei 2003 – 23 maart 2005 (afgetreden)	D66
	mr. Th.C. (Thom) de Graaf (1957)	Vicepremier		27 mei 2003 – 23 maart 2005 (afgetreden)	D66
	mr. L.J. (Laurens Jan) Brinkhorst (1937)	Vicepremier	Economische Zaken	31 maart 2005 – 3 juli 2006 (afgetreden)	D66
	mr. L.J. (Laurens Jan) Brinkhorst (1937)	Minister	Economische Zaken	27 mei 2003 – 3 juli 2006 (afgetreden)	D66
	J.W. (Johan) Remkes (1951)	Minister	Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties	22 juli 2002 – 22 februari 2007 ^[10]	VVD
	mr. J.G. (Jaap) de Hoop Scheffer (1948)	Minister	Buitenlandse Zaken	22 juli 2002 – 3 december 2003 ^[10] (afgetreden na benoeming tot secretaris-generaal van de NAVO)	CDA
	mr.dr. B.R. (Ben) Bot (1937)	Minister	Buitenlandse Zaken	3 december 2003 – 22 februari 2007	CDA
	mr. J.P.H. (Piet Hein) Donner (1948)	Minister	Justitie	22 juli 2002 – 21 september 2006 ^[10]	CDA
	H.G.J. (Henk) Kamp (1952)	Minister	Defensie	12 december 2002 – 22 februari 2007 ^[10]	VVD
	drs. J.F. (Hans) Hoogervorst (1956)	Minister	Volksgezondheid, Welzijn en Sport	27 mei 2003 – 22 februari 2007	VVD
	mr. A.J. (Aart Jan) de Geus (1955)	Minister	Sociale Zaken en Werkgelegenheid	22 juli 2002 – 22 februari 2007 ^[10]	CDA
	M.J.A. (Maria) van der Hoeven (1949)	Minister	Onderwijs, Cultuur en Wetenschap	22 juli 2002 – 22 februari 2007 ^[10]	CDA
	drs. K.M.H. (Karla) Peijs (1944)	Minister	Verkeer en Waterstaat	27 mei 2003 – 22 februari 2007	CDA
	dr. C.P. (Cees) Veerman (1949)	Minister	Landbouw, Natuurbeheer en Visserij	22 juli 2002 – 1 juli 2003 ^[10]	CDA
	dr. C.P. (Cees) Veerman (1949)	Minister	Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit	1 juli 2003 – 22 februari 2007	CDA
	S.M. (Sybilla) Dekker (1942)	Minister	Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer	27 mei 2003 – 21 september 2006	VVD
Ambtsbekleders		Minister / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
	drs. A. (Alexander) Pechtold (1965)	Minister	• Bestuurlijke vernieuwing en Koninkrijksrelaties (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties)	31 maart 2005 – 3 juli 2006 (afgetreden)	D66
	A.M.A. (Agnes) van Ardenne (1950)	Minister	• Ontwikkelingssamenwerking (Buitenlandse Zaken)	27 mei 2003 – 22 februari 2007	CDA
	drs. M.C.F. (Rita) Verdonk (1955)	Minister	• Integratie • Immigratie • Asielzaken • Vreemdelingenzaken (Justitie)	27 mei 2003 – 13 december 2006	VVD
Ambtsbekleders		Staatssecretarissen / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
	mr.drs. A. (Atzo) Nicolaï (1960)	Staatssecretaris	• Europese Zaken (Buitenlandse Zaken)	22 juli 2002 – 7 juli 2006 ^[10]	VVD
	mr.drs. J.G. (Joop) Wijn (1969)	Staatssecretaris	• Fiscale Zaken • Belastingdienst • Agglomeratie Zaken • Staatsloterij • Muntwezen (Financiën)	27 mei 2003 – 7 juli 2006	CDA
	ir. C.E.G. (Karien) van Gennip (1968)	Staatssecretaris	• Internationale Handel • Exportbevordering • • Midden- en Kleinbedrijf • Consumentenbeleid • Toerisme • Telecommunicatie • Toerisme • PTT (Economische Zaken)	27 mei 2003 – 22 februari 2007	CDA
	C. (Cees) van der Knaap (1951)	Staatssecretaris	• Materieelvoorzieningen • Personeelsbeleid (Defensie)	22 juli 2002 – 18 december 2007 ^[10]	CDA
	drs. C.I.J.M. (Clémence) Ross-van Dorp (1957)	Staatssecretaris	• Jeugdbeleid • Ouderenbeleid • Gehandicaptenbeleid • Verpleging- en Verzorging • Medische Ethiek • Biotechnologie • Sport (Volksgezondheid, Welzijn en Sport)	22 juli 2002 – 22 februari 2007 ^[10]	CDA
	drs. M. (Mark) Rutte (1967)	Staatssecretaris	• Sociale Zekerheid • Arbeidsomstandigheden • Armoedebeleid • Bijstandszaken • Pensioenen (Sociale Zaken en Werkgelegenheid)	22 juli 2002 – 17 juni 2004 ^[10] (afgetreden na benoeming tot staatssecretaris van OCW)	VVD
	H.A.L. (Henk) van Hoof (1947)	Staatssecretaris		17 juni 2004 – 22 februari 2007	VVD
	drs. A.D.S.M. (Annette) Nijs (1961)	Staatssecretaris	• Speciaal Onderwijs • Beroepsgericht Onderwijs • Volwassenenonderwijs • Hoger Onderwijs • Wetenschapsbeleid (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap)	22 juli 2002 – 9 juni 2004 ^[10] (afgetreden)	VVD
	drs. M. (Mark) Rutte (1967)			17 juni 2004 – 27 juni 2006 (afgetreden)	VVD
	mr.drs. B.J. (Bruno) Bruins (1963)			29 juni 2006 – 22 februari 2007	VVD
	mr. M.C. (Medy) van der Laan (1968)		• Cultuurbeleid • Kunstbeleid • Mediabeleid (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap)	27 mei 2003 – 3 juli 2006 (afgetreden)	D66
	drs. M.H. (Melanie) Schultz van Haegen (1970)	Staatssecretaris	• Wegverkeer • Openbaar Vervoer • Luchtvaart • Spoorwegen • Scheepvaart • Waterbeleid • KNMI (Verkeer en Waterstaat)	22 juli 2002 – 22 februari 2007 ^[10]	VVD
	drs. P.L.B.A. (Pieter) van Geel (1951)	Staatssecretaris	• Milieuzaken • Natuurbeheer (Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer)	22 juli 2002 – 22 februari 2007 ^[10]	CDA
Bron: Balkenende II Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie

Zie Kabinetsformatie Nederland 2003 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Tweede Kamerverkiezingen 2003: 22 januari 2003
Beëdiging kabinet: 27 mei 2003
Duur formatie: 125 dagen
Informateur
- mr. J.P.H. (Piet Hein) Donner (CDA), (24 januari 2003 – 3 februari 2003) 11 dagen
Informateurs
- mr. J.P.H. (Piet Hein) Donner (CDA), (5 februari 2003 – 12 april 2003) 66 dagen
- dr. F. (Frans) Leijnse (PvdA), (5 februari 2003 – 12 april 2003) 66 dagen
Informateurs
- mr. R.J. (Rein Jan) Hoekstra (CDA), (15 april 2003 – 19 mei 2003) 35 dagen
- mr. F. (Frits) Korthals Altes (VVD), (15 april 2003 – 19 mei 2003) 35 dagen
Formateur
- mr.dr. J.P. (Jan Peter) Balkenende (CDA), (20 mei 2003 – 26 mei 2003) 6 dagen

De kabinetsformatie was met 125 dagen de op vier na langste formatie van een Nederlands kabinet. Recordhouder is het kabinet-Rutte III met 225 dagen. In eerste instantie probeerde men een twee partijen kabinet te vormen van CDA en PvdA. Toen dit niet lukte, werden VVD en D66 bij de kabinetsformatie betrokken. Omdat men hierbij kon terugvallen op het regeerakkoord dat gesloten was voor het kabinet-Balkenende I (dat bestond uit CDA, VVD en LPF), was de formatie hierna vrij snel rond.

Reden ontslagaanvraag

Zie Val van het kabinet-Balkenende II voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op 29 juni 2006 kwam er een eind aan het kabinet-Balkenende II, nadat de D66-Tweede Kamerfractie haar steun aan het kabinet introk. Deze kabinetscrisis was ontstaan door de zogenoemde Ayaan-crisis. Op 28 juni 2006 tijdens een debat over het afhandelen van deze zaak werd het functioneren van minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie Rita Verdonk (VVD) door de oppositie in twijfel getrokken. Nadat de D66-Tweede Kamerfractie tijdens het debat een door de oppositie ingediende motie van afkeuring tegen minister Verdonk steunde kwam de coalitie onder druk te staan. Hoewel de motie door een kamermeerderheid werd verworpen gaf D66-fractievoorzitter Lousewies van der Laan aan dat er wat haar betreft toch iets moest gebeuren: "de premier kiest voor Verdonk of voor D66". De volgende dag op 29 juni 2006 maakte het kabinet bekend zich unaniem niet geroepen te voelen om minister Verdonk te vervangen aangezien de motie van afkeuring was verworpen. De D66-fractie trok als gevolg daarvan de steun aan het gehele kabinet in. Op 3 juli 2006 dienden vervolgens alle D66-bewindslieden hun ontslag in.^[11]^[12]

Met het verliezen van coalitiepartner D66 verloor het kabinet de parlementaire meerderheid en werd demissionair. Vervolgens werd op 1 juli 2006 minister van staat en voormalig minister-president Ruud Lubbers (CDA) aangesteld als informateur met als opdracht een informatiepoging te doen om een rompkabinet te formeren. Op 5 juli 2006 werd minister-president Jan Peter Balkenende (CDA) benoemd tot formateur die op 7 juli 2006 het rompkabinet Balkenende III presenteerde.^[13]

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Philippe Remarque, Dag van De Graaf werd dag van Van Thijn. Volkskrant (23 maart 2005). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
↑ redactie, Afdelingen D66 gematigd positief over paasakkoord. NU.nl (31 maart 2005). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
↑ redactie, Wilders stapt uit VVD-fractie. Trouw (3 september 2004). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
↑ redactie, Wilders vertrekt uit VVD, blijft in Kamer. Volkskrant (3 september 2004). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
↑ redactie, Wilders uit de VVD-fractie. NU.nl (3 september 2004). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
↑ redactie, De Hoop Scheffer nieuwe secretaris-generaal NAVO. Volkskrant (22 september 2003). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
↑ redactie, Ben Bot (65) nieuwe minister op BZ. Trouw (30 september 2003). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
↑ David Bremmer, Staatssecretaris Nijs treedt af. MareOnline (10 juni 2004). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
↑ redactie, Mark Rutte gaat voor de inhoud. NU.nl (31 mei 2006). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Functie gecontinueerd van het vorige Kabinet-Balkenende I
↑ redactie, Kabinet Balkenende II valt. BN DeStem (29 juni 2006). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
↑ redactie, D66 laat Balkenende II vallen. Volkskrant (30 juni 2006). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
↑ redactie, Informateur Lubbers komt even meedenken. Volkskrant (3 juli 2006). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.

Zie de categorie Cabinet Balkenende II van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Philippe Remarque, Dag van De Graaf werd dag van Van Thijn. Volkskrant (23 maart 2005). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.

[2] redactie, Afdelingen D66 gematigd positief over paasakkoord. NU.nl (31 maart 2005). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.

[3] redactie, Wilders stapt uit VVD-fractie. Trouw (3 september 2004). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.

[4] redactie, Wilders vertrekt uit VVD, blijft in Kamer. Volkskrant (3 september 2004). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.

[5] redactie, Wilders uit de VVD-fractie. NU.nl (3 september 2004). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.

[6] redactie, De Hoop Scheffer nieuwe secretaris-generaal NAVO. Volkskrant (22 september 2003). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.

[7] redactie, Ben Bot (65) nieuwe minister op BZ. Trouw (30 september 2003). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.

[8] David Bremmer, Staatssecretaris Nijs treedt af. MareOnline (10 juni 2004). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.

[9] redactie, Mark Rutte gaat voor de inhoud. NU.nl (31 mei 2006). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.

[Balkenende-I-10] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Functie gecontinueerd van het vorige Kabinet-Balkenende I

[11] redactie, Kabinet Balkenende II valt. BN DeStem (29 juni 2006). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.

[12] redactie, D66 laat Balkenende II vallen. Volkskrant (30 juni 2006). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.

[13] redactie, Informateur Lubbers komt even meedenken. Volkskrant (3 juli 2006). Geraadpleegd op 11 augustus 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]