AZ is een Nederlandse betaaldvoetbalclub uit Alkmaar en de Zaanstreek, Noord-Holland en speelt haar thuiswedstrijden in het AFAS Stadion te Alkmaar. AZ, een afkorting voor Alkmaar Zaanstreek-combinatie, ontstond in 1967 uit een fusie tussen Alkmaar '54 en FC Zaanstreek. Het woord combinatie in de naam liet men al snel varen en ook de toevoeging '67 is sinds 1986 uit de naam verdwenen. Net als tussen juli 1976 en juni 1982 hoort de club sinds seizoen 2004/2005 opnieuw bij de (sub)top van Nederland. Sinds 1998 speelt de tweevoudig landskampioen onafgebroken in de Eredivisie.
De fusie (1954 - 1972)[bewerken]
AZ is ontstaan uit een fusie van de twee Noord-Hollandse profclubs Alkmaar '54 en FC Zaanstreek. Alkmaar '54 werd als profvoetbalclub in 1954 opgericht om in de NBVB, de zogenaamde wilde bond, aan het eerste profseizoen In het Nederlands voetbal te beginnen. FC Zaanstreek werd opgericht omdat KFC door zou gaan als amateurvereniging, na mislukte fusiebesprekingen van de proftakken van KFC en ZFC. FC Zaanstreek nam in 1964 de proflicentie van KFC over onder de bezielende leiding van de gebroeders Molenaar.
Beide clubs bleken bij de onderhandeling om de transfer van Wim de Jager van FC Zaanstreek naar Alkmaar '54 met financiële problemen te kampen. Om deze de baas te worden, besloten beide clubs in 1967 fuseren tot AZ'67. AZ zou in Alkmaar in stadion de Alkmaarderhout gaan spelen. Na een korte opleving na de oprichting bleek er al snel weer sprake van een naderend faillissement. Toen de gebroeders Molenaar met hun elektronicabedrijf Wastora in 1972 redding brachten, werd de opmars van de club in het Nederlands en zelfs het Europees voetballandschap ingezet.
Eerste bloeiperiode (1974 - 1984)[bewerken]
Deze opmars leidde in 1977 tot het eerste tastbare succes met een derde plaats in de Eredivisie en daarmee de eerste Europese kwalificatie. Het jaar daarop werd opnieuw de derde plaats behaald en werd er beslag gelegd op de eerste hoofdprijs: de KNVB Beker. Het was duidelijk dat AZ zich wilde gaan mengen in de strijd voor het landskampioenschap. Met sterkhouders als Kees Kist, Kristen Nygaard en Hugo Hovenkamp en onder leiding van coach Georg Kessler werd gewerkt aan de vurige droom van de gebroeders Molenaar, waarvan Cees enige jaren eerder aan Leukemie was overleden. Eerst werd nog achtereenvolgens de vierde en tweede plaats behaald. Maar in 1981 was het zover en werd het eerste landskampioenschap in de clubgeschiedenis gevierd. Onaantastbaar was AZ dat seizoen, met slechts één nederlaag in de Eredivisie, een finaleplaats in de UEFA Cup en winst in het toernooi om de KNVB beker. Het seizoen erop werd nog een derde plaats bereikt en opnieuw de KNVB beker gewonnen met de bijna voltallige kampioensselectie van het jaar ervoor. Echter zouden de sterren van AZ hun gouden periode verzilveren met lucratieve transfers naar grotere competities en trok Klaas Molenaar zich langzaam maar zeker terug uit de club. Dit leidde in 1988 tot degradatie uit de Eredivisie (door de befaamde salonremise tussen PEC Zwolle en FC Volendam) en uiteindelijk ook opnieuw tot financiële problemen.
Tweede bloeiperiode (2004 - heden)[bewerken]
Toen begin jaren 90 het water AZ echt aan de lippen stond, bracht Dirk Scheringa met het geld van zijn bedrijf Frisia (later DSB) redding. Langzaam maar zeker werd de opmars richting de Eredivisie en daarna naar de (sub)top ingezet door AZ. Met het kampioenschap van de Eerste divisie in 1996 en 1998 vestigde AZ zich uiteindelijk blijvend in de Eredivisie. Sinds de komst van trainer Co Adriaanse in 2002 is AZ weer naar de subtop van Nederland gegroeid met ambities naar meer. Dit werd bevestigd met de opening van het nieuwe stadion en de komst van toptrainer Louis van Gaal. Na een halve finaleplek in de UEFA Cup en derde plaats in de Eredivisie in 2005, en een tweede plaats in 2006, kon in 2007 deze nieuwe bloeiperiode verzilverd worden met een tastbare prijs: AZ stond zowel in de finale van de KNVB beker als op de eerste plaats in de Eredivisie bij ingang van de laatste speelronde. Beide wedstrijden gingen echter verloren waardoor AZ in een topseizoen met lege handen bleef staan. Toch revancheerde AZ zich in 2009 toen met topspelers als Maarten Martens, Mounir El Hamdaoui, Moussa Dembélé en Stijn Schaars voor de tweede keer in de clubhistorie het landskampioenschap werd behaald. Na het faillissement van de hoofdsponsor DSB in het najaar van 2009 en daarmee behoorlijke teruggang in financiële mogelijkheden, bedreigde deze financiële zorgen het voortbestaan van de club. Maar de fundering van AZ die in de eerdere jaren gelegd was en tot succes geleid heeft, bleek stevig genoeg om deze klap op te vangen. Er werd sportief een klein stapje teruggedaan en AZ zou niet meer structureel mee kunnen strijden om de landstitel. Met de winst van de KNVB beker in 2013, de derde plaats in zowel 2015 als 2018 en de vierde plaats in 2016 en 2019 heeft AZ zich echter bewezen als stabiele subtopper en best of the rest achter de traditionele topdrie (Ajax, PSV en Feyenoord). Tevens haalde AZ in zowel 2017 als 2018 de bekerfinale. Beide finales gingen echter verloren tegen respectievelijk Vitesse en Feyenoord. Sinds 2016 speelt ook het beloftenelftal van de Alkmaarse club in de voetbalpiramide. Jong AZ werd direct kampioen van de
Tweede Divisie en mocht zodoende promoveren naar de Eerste Divisie.
Erelijst en resultaten[bewerken]
(Tot en met seizoen 1985/86 als AZ'67, vanaf seizoen 1986/87 als AZ).
| Competitie
|
Winnaar
|
Runner-up
|
| Aantal
|
Jaren
|
Aantal
|
Jaren
|
| Internationaal
|
 UEFA Cup |
0× |
- |
1× |
1981
|
| Nationaal
|
 Landskampioen |
2× |
1981, 2009 |
2× |
1980, 2006
|
 KNVB Beker |
4× |
1978, 1981, 1982, 2013 |
3× |
2007, 2017, 2018
|
 Johan Cruijff Schaal |
1× |
2009 |
1× |
2013
|
| Eerste divisie |
2× |
1996, 1998 |
2× |
1968, 1972
|
| Vriendschappelijk
|
| Amsterdam 700 Tournament |
3× |
1977, 1979, 1982
|
| Brugse Metten |
1× |
1978
|
| Maritiem Toernooi |
3× |
1989, 1990, 1997
|
| Overig
|
| Fair Play-prijs |
3× |
2004, 2005, 2007
|
| Rinus Michels Award |
2× |
2015, 2016
|
| VVCS Veldencompetitie |
1× |
2013
|
Landskampioen (3×)
- 2008, 2009, 2010
KNVB Beker (1×)
- 2011
Finales en Kampioenswedstrijden[bewerken]
| Soort wedstrijd
|
Competitie
|
Tegenstander
|
Uitslag
|
Stadion, plaats
|
Datum
|
| Finale
|
KNVB beker 1977/78
|
AFC Ajax
|
1 – 0
|
Olympisch Stadion, Amsterdam
|
5 mei 1978
|
| Kampioenswedstrijd
|
Eredivisie 1980/81
|
Feyenoord
|
5 – 1
|
De Kuip, Rotterdam
|
3 mei 1981
|
| Finale
|
UEFA Cup 1980/81
|
Ipswich Town
|
0 – 3
4 – 2
|
Portman Road, Ipswich
Olympisch Stadion, Amsterdam
|
6 mei 1981
20 mei 1981
|
| Finale
|
KNVB beker 1980/81
|
AFC Ajax
|
3 – 1
|
Olympisch Stadion, Amsterdam
|
28 mei 1981
|
| Finale
|
KNVB beker 1981/82
|
FC Utrecht
|
0 – 1
5 – 1
|
Stadion Galgenwaard, Utrecht
Alkmaarderhout, Alkmaar
|
12 mei 1982
18 mei 1982
|
| Kampioenswedstrijd
|
Eerste divisie 1995/96
|
FC Den Bosch
|
0 – 0
|
Alkmaarderhout, Alkmaar
|
27 april 1996
|
| Kampioenswedstrijd
|
Eerste divisie 1997/98
|
ADO Den Haag
|
1 – 1
|
Zuiderparkstadion, Den Haag
|
26 april 1998
|
| Kampioenswedstrijd
|
Eredivisie 2006/07
|
Excelsior
|
2 – 3
|
Stadion Woudestein, Rotterdam
|
29 april 2007
|
| Finale
|
KNVB beker 2006/07
|
Ajax
|
1 – 1 (7 – 8 n.s.)
|
De Kuip, Rotterdam
|
6 mei 2007
|
| Finale
|
Play-offs 2007
|
Ajax
|
2 – 1
0 – 3
|
DSB Stadion, Alkmaar
Amsterdam ArenA, Amsterdam
|
20 mei 2007
27 mei 2007
|
| Kampioenswedstrijd*
|
Eredivisie 2008/09
|
Vitesse
|
1 – 2
|
DSB Stadion, Alkmaar
|
18 april 2009
|
| Finale
|
Johan Cruijff Schaal 2009
|
sc Heerenveen
|
5 – 1
|
Amsterdam ArenA, Amsterdam
|
25 juli 2009
|
| Finale
|
KNVB beker 2012/13
|
PSV
|
2 – 1
|
De Kuip, Rotterdam
|
9 mei 2013
|
| Finale
|
Johan Cruijff Schaal 2013
|
Ajax
|
2 – 3 (n.v.)
|
Amsterdam ArenA, Amsterdam
|
27 juli 2013
|
| Finale
|
Play-offs 2014
|
FC Groningen
|
0 – 0
0 – 3
|
AFAS Stadion, Alkmaar
Euroborg, Groningen
|
15 mei 2014
18 mei 2014
|
| Finale
|
KNVB beker 2016/17
|
Vitesse
|
0 – 2
|
De Kuip, Rotterdam
|
30 april 2017
|
| Finale
|
Play-offs 2017
|
FC Utrecht
|
3 – 0
0 – 3 (3 – 4 n.s.)
|
AFAS Stadion, Alkmaar
Stadion Galgenwaard, Utrecht
|
25 mei 2017
28 mei 2017
|
| Finale
|
KNVB beker 2017/18
|
Feyenoord
|
0 – 3
|
De Kuip, Rotterdam
|
22 april 2018
|
|
|
| * Door de 6 – 2 nederlaag van Ajax bij PSV werd AZ een dag later alsnog landskampioen.
|
Competitieresultaten AZ 1968 – heden[bewerken]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| 68 |
69 |
70 |
71 |
72 |
73 |
74 |
75 |
76 |
77 |
78 |
79 |
80 |
81 |
82 |
83 |
84 |
85 |
86 |
87 |
88 |
89 |
90 |
91 |
92 |
93 |
94 |
95 |
96 |
97 |
98 |
99 |
00 |
01 |
02 |
03 |
04 |
05 |
06 |
07 |
08 |
09 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
18 |
19
|
- 1967 - 1986: AZ '67
- 1986 - heden: AZ
|
|
De kampioensploegen van 1981 en 2009[bewerken]
Individuele prijzen[bewerken]
In deze lijst een overzicht van de individuele prijzen behaald door personen tijdens hun dienstverband bij AZ voor een prestatie behaald met AZ. Alleen winnaars van de betreffende prijs worden vermeld, een tweede plek die soms ook een prijs oplevert krijgt in dit overzicht geen vermelding.
Een overzicht van de topscorers over alle competities vanaf het seizoen 2004/05
Algemene records[bewerken]
Eredivisierecords[bewerken]
* Herberekend naar 3 punten per overwinning.
Transferrecords[bewerken]
Omdat AZ zelf nooit uitlatingen doet over de hoogte van transferbedragen, zijn de bedragen die hier vermeld staan gebaseerd op berichtgevingen in de media.[5] (Vanaf 2010 wordt de website transfermarkt.de aangehouden).
De vermoedelijke top-5 duurste transfers ooit zijn:
Joris Mathijsen was tot 2013 AZ's duurste verkoop ooit
AZ heeft zich 16 keer voor Europees voetbal gekwalificeerd. Hierin reikte het eenmaal tot de finale. In het seizoen 1980/81 verloor het de eindstrijd in de UEFA Cup over twee wedstrijden van Ipswich Town (4-5). In 2005 wist AZ door te dringen tot de halve finale van hetzelfde toernooi, waar het in de blessuretijd van de verlenging mis ging tegen Sporting Lissabon: 1-2 en 3-2. Tevens was de kwartfinale driemaal het eindstation. In 2007 trok Werder Bremen aan het langste eind, in 2012 was Valencia te sterk gebleken en in 2014 bleek Benfica een maatje te groot.
Deelname per toernooi[bewerken]
AZ speelt sinds 1977 in diverse Europese competities. Hieronder staan de competities en in welke seizoenen de club deelnam:
- 1981/82, 2009/10
- 1977/78, 1980/81, 2004/05, 2005/06, 2006/07, 2007/08, 2010/11, 2011/12, 2012/13, 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2018/19, 2019/20
- 1978/79, 1982/83
Thuis ongeslagen[bewerken]
AZ had tot 20 december 2007, toen het met 2-3 tegen Everton FC verloor, nog nooit een thuiswedstrijd verloren in de Europa Cup; de reeks omvatte 32 wedstrijden. Het was daarmee één wedstrijd langer ongeslagen dan Ipswich Town, dat 31 ongeslagen thuiswedstrijden in de Europa Cup heeft. De langste reeks staat op naam van Manchester United: vanaf haar eerste wedstrijd tot aan 1996 wist ze gedurende 56 wedstrijden thuis ongeslagen te blijven in Europees verband.
UEFA ranking sinds 1968[bewerken]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| 68-77 |
78 |
79 |
80 |
81 |
82 |
83 |
84 |
85 |
86 |
87 |
88-04 |
05 |
06 |
07 |
08 |
09 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
18 |
19
|
* Geen ranking
Technische staf[bewerken]
Lijst van hoofdtrainers[bewerken]
Co Adriaanse, trainer van AZ begin deze eeuw
Van Gaal tijdens een persconferentie
 Zie Jong AZ voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In 2006 won Jong AZ het landskampioenschap voor beloftenteams. Sinds 2016 komt het tweede elftal van de Alkmaarse club uit in de voetbalpiramide. Na het kampioenschap in de Tweede divisie speelt het sinds 2017 in de Eerste Divisie.
AZ Jeugdopleiding[bewerken]
De AZ Jeugdopleiding is de regionale jeugdopleiding (RJO) van de voetbalclubs AZ. De thuishaven van de AZ Jeugdopleiding is het AFAS trainingscomplex op de Kalverhoek, waar jeugdteams trainen en hun thuiswedstrijden afwerken.
Door de jaren heen heeft de jeugdopleiding van AZ veel bekende spelers voortgebracht. Enkelen hiervan zijn: Phillip Cocu, Khalid Boulahrouz, Ron Vlaar en Jeremain Lens, die allen het Nederlands Elftal haalden. De AZ Jeugdopleiding is met 4 sterren en 5744 punten de beste door de KNVB beoordeelde jeugdopleiding in Nederland. In 2015 en 2016 heeft dat geleid tot het behalen van de
Rinus Michels Award, als beste Jeugdopleiding van het Nederlandse profvoetbal.
| Zie AZ Vrouwen voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In 2007 werd de Eredivisie voor vrouwen opgericht waarin zes betaaldvoetbal organisaties (BVO's) zouden gaan strijden om het landskampioenschap voor vrouwen. AZ was een van de zes BVO's die aan deze eerste jaargang deelnamen. Dit resulteerde meteen in het landskampioenschap, gevolgd door deelname aan Europees voetbal in de voorronde van de UEFA Women's Cup, waar AZ op doelsaldo net het hoofdtoernooi misliep. In de twee daaropvolgende jaren werd eveneens het kampioenschap behaald en speelde AZ tweemaal in het hoofdtoernooi van de nieuwe UEFA Women's Champions League. In 2010 werd tegen bekerwinnaar FC Utrecht na verlenging met 3-1 verloren in de strijd om de Supercup, waaraan AZ voor het eerst deelnam. Op 23 februari 2011 maakte AZ bekend met ingang van het seizoen 2011/12 na vier jaar te stoppen met vrouwenvoetbal vanwege financiële redenen. De KNVB bekerfinale van 21 mei 2011 was de laatste wedstrijd voor de AZ Vrouwen. Hierin werd met 2-0 van sc Heerenveen gewonnen, waardoor ook de KNVB beker aan de prijzenkast toegevoegd kon worden.
In het voetbal zijn verschillende vormen van sponsoring mogelijk. Enkele voorbeelden hiervan zijn naamgeving van het stadion, betaling voor reclameborden langs het veld, kledingsponsoring en shirtsponsoring. De laatste twee zijn de meest zichtbare vormen van sponsoring en zijn daarmee erg belangrijk voor een club.
Tot 1982 waren reclame-uitingen op wedstrijdkleding in het voetbal niet toegestaan. Enkel het logo van de kledingleverancier prijkte het shirt. Maar met ingang van seizoen 1982/83 deed shirtsponsoring in het betaalde voetbal in Nederland zijn intrede. AZ startte dat seizoen met de naam van het elektronicaconcern Sony op de borst. Vanaf dat seizoen hebben de volgende shirtsponsors op het AZ-shirt gestaan:
In seizoen 2007/08 werd de thuiswedstrijd tegen Ajax gespeeld met jaap.nl op de borst. In het seizoen 2009/10, toen AZ nog geen shirtsponsor had na het faillissement van DSB, werd eveneens tegen Ajax door beide partijen in een shirt met Giro 555 op de borst gespeeld om aandacht te vragen voor de aardbeving in Haïti die twee weken eerder plaatsvond. Vanaf het faillissement van DSB op 19 oktober 2009 tot 7 februari 2010 heeft AZ zonder shirtsponsor gespeeld. Vanaf die datum werd BUKO voor de rest van het seizoen shirtsponsor van AZ. Ook aan het begin van seizoen 2010/11 werd er zonder shirtsponsor gespeeld. Voorafgaand aan de aankondiging dat AFAS Software de nieuwe hoofdsponsor van AZ werd, werd in de eerste competitieronde tegen NAC Breda op 8 augustus nog met een groot vraagteken op de borst gespeeld. Sinds de tweede competitieronde tegen FC Groningen siert AFAS Software echter het shirt van AZ. Het contract met AFAS Software loopt tot 2022.[6]
De kledingleverancier is heden ten dage een van de belangrijkste sponsors in het voetbal. Ook bij AZ neemt de kledingsponsor een belangrijke plaats in. Kledingsponsoring deed in de jaren 70 in het Nederlands profvoetbal zijn intrede. Vanaf 1977 zijn de volgende merken kledingsponsor van AZ geweest:
Lijst van A-internationals[bewerken]
Deze lijst omvat alle internationals die tijdens hun contractperiode bij AZ A-international van hun land zijn geworden.
* Dries Boussatta speelde naast vriendschappelijke interlands voor Nederland nog drie interlands voor Marokko.
Bronnen, noten en/of referenties
- Koomen, Theo (1981) AZ '67: victorie in Alkmaar - van Alkmaar '54 tot topclub Alkmaar-Zaanstreek. Wogmeer: Uitgeverij Martin Lammes.
|
Alkmaar
Eredivisie
AZ in het seizoen 2019/20
.png){kind=small}
UEFA Cup
Landskampioen
KNVB Beker
Johan Cruijff Schaal
.svg){kind=small}
KRC Genk
Noorwegen
Griekenland
Aston Villa
Duitsland
Japan
IJsland
Nigeria
