Katholieke Universiteit Leuven

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Wouter Druwé (overleg | bijdragen) op 8 okt 2008 om 23:52. (gesproken wikipedia)
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
Katholieke Universiteit Leuven
Portaal  Portaalicoon   Onderwijs

De Katholieke Universiteit Leuven (officieel afgekort als “K.U.Leuven”) is een universiteit in de Belgische stad Leuven. Het is de oudste universiteit van de Nederlanden, en tevens de oudste nog bestaande katholieke universiteit ter wereld. Aan het hoofd van de universiteit staat sinds augustus 2005 rector Marc Vervenne, die tevens deel uitmaakt van de inrichtende macht. Het hoofd daarvan is Kardinaal Godfried Danneels. In die functie draagt hij de titel van grootkanselier.

Het patroonsfeest van de universiteit vindt plaats op 2 februari (Maria Lichtmis). Op die dag reikt de universiteit jaarlijks eredoctoraten uit. Het zegel van de universiteit toont een zittende Maria als Sedes Sapientiae.

In het academiejaar 2006–2007 studeerden er aan de K.U.Leuven 32.513 studenten, verdeeld over 14 faculteiten; in november 2007 waren er 33.049 studenten ingeschreven [1]. De K.U.Leuven biedt 62 academische basisopleidingen aan en 104 voortgezette opleidingen. De K.U.Leuven is lid van de Coimbragroep en van de LERU-groep.

Geschiedenis

15e eeuw

De Leuvense universiteit werd gesticht in 1425 door toedoen van hertog Jan IV van Brabant en zijn vazal, de heer van Asse, evenals abt Johannes t'Serjacobs van de abdij van Affligem, kanselier van Brabant. De stichting is wellicht ontstaan uit een reeds bestaande kapittelschool verbonden aan de Sint-Pieterskerk te Leuven. Geleerden (zoals kanunnik Jan van Droogenbroeck) waren aanwezig bij de grondlegging.

Met een pauselijke bul van 9 december 1425 werd de Leuvense universiteit als Studium Generale door Paus Martinus V gesticht. Ze was de eerste en zeer lange tijd ook de enige universiteit in de Lage Landen. Dit tot aan de oprichting van een universiteit in Dowaai (fr: Douai), die voor de Zuidelijke Nederlanden echter haar betekenis verloor toen in 1668 Frans-Vlaanderen door de Franse koning werd veroverd en ten gevolge daarvan door Spanje aan Frankrijk werd afgestaan. In 1575 werd dan de Universiteit van Leiden opgericht, als tweede universiteit in de Nederlanden.

In haar oorspronkelijke vorm bestond de universiteit uit één basisfaculteit—de faculteit van de Artes, die als een soort propedeuse werd beschouwd—en twee hogere faculteiten (rechten en geneeskunde), die een soort vervolgopleiding aanboden. In 1432 kwam daar ook nog een theologische faculteit bij. De universiteit kreeg van de stad Leuven de beschikking over de "Lakenhallen", waar nu nog steeds het bestuurlijke centrum van de universiteit is gehuisvest.

De theologische faculteit was eeuwenlang de meest eerbiedwaardige van alle faculteiten. Ze bood onderwijs in de scholastieke geest aan. Ook de basisfaculteit entte haar onderwijs in grote mate op de scholastiek. Inhoudelijk was het gebaseerd op de 'Septem Artes Liberales'. Deze vrije kunsten, noem ze de middeleeuwse wetenschappen, beheersten sinds de 11e eeuw ook het onderwijs in de klooster-, abdij-, kathedraal-, kapittel- en domscholen (het middeleeuwse middelbare onderwijs). In het universitaire onderwijs werden grammatica en retorica, die respectievelijk gericht waren op het leren schrijven en spreken van het Latijn, echter vervangen door fysica en metafysica. Het Latijn werd immers gekend geacht en was dan ook de voertaal binnen een zeer multiculturele populatie van studenten en lectoren. Aan de faculteit van de Rechten kon men na het doorlopen van de opleiding in de Artes een opleiding in kerkelijk of burgerlijk (Romeins) recht kiezen. Afgestudeerden vervulden later functies in kerkelijke rechtbanken, de hertogelijke raad en de administratie van bisdommen.

Het onderwijs aan de medische faculteit bestond toentertijd in de eerste plaats uit de bespreking van antieke en Arabische medische traktaten van auteurs zoals Hippocrates, Galenus en Averroës. Van wetenschappelijk onderzoek was nog geen sprake. Het aantal studenten aan deze faculteit was toen overigens heel beperkt. Medische ingrepen gebeurden in de Middeleeuwen immers vooral door chirurgijnen, voor wie de geneeskunde een ambacht was dat ze vooral door praktijkervaring leerden. Andries van Wesel, beter bekend onder zijn geleerd pseudoniem Vesalius, zal hier verandering in brengen door zelf anatomisch onderzoek te verrichten.

16e eeuw

Oorspronkelijk had het onderwijs aan de universiteiten een statisch en deductief karakter (cf. de scholastieke methode en de filosofie van Thomas van Aquino) en baseerde het zich op vertalingen en bloemlezingen van antieke geschriften, en geschriften door de Kerkvaders. In het begin van de zestiende eeuw kwam daar onder invloed van het Humanisme verandering in. Onder inspiratie en leiding van de beroemde humanist Desiderius Erasmus werd in 1518 te Leuven het 'Collegium Trilingue' (Drietalencollege) opgericht. Daar werden de drie 'gewijde' talen Latijn, Grieks en Hebreeuws bestudeerd. In tegenstelling tot vroeger werden Griekse en Hebreeuwse teksten nu ook in hun oorspronkelijke taal bestudeerd en niet langer aan de hand van een Latijnse vertaling of bloemlezing. De terugkeer naar taal, literatuur en wetenschap van de Oudheid stimuleerde ook de belangstelling voor de natuur en de aardse werkelijkheid waarin men leefde. Nieuwe methoden van persoonlijk en kritisch onderzoek verdrongen het middeleeuwse geloof in de autoriteit van gezaghebbende teksten. In de tweede helft van de 16e eeuw ging het wetenschappelijke leven in de Zuidelijke Nederlanden erop achteruit onder invloed van de godsdienstoorlogen (de protestantse Reformatie en—vooral—de katholieke reactie daarop onder de vorm van de Contrareformatie). Het natuurwetenschappelijke onderwijs aan de Leuvense universiteit knoopte opnieuw aan bij het middeleeuwse denken. De universiteit stagneerde dan ook als wetenschappelijk centrum, maar bleef het belangrijkste vormingscentrum voor de katholieke elite. In 1575 werd te Leiden de eerste universiteit van de Noordelijke Nederlanden gesticht (Universiteit van Leiden). Daar hechtte men veel meer belang aan het opkomende wetenschappelijke onderzoek dan in het Zuiden.

Kasteel Arenberg, eigendom van de K.U.Leuven.

17e en 18e eeuw

De stagnatie van het wetenschappelijke onderzoek en het universitaire onderwijs in de Zuidelijke Nederlanden bleef gedurende de hele 17e en 18e eeuw aanhouden. De katholieke Kerk was immers geneigd de wetenschappelijke vernieuwingen afwachtend te bekijken, hoewel aan haar onderwijsinstellingen altijd wel de belangrijkste wetenschappers tot ontwikkeling kwamen. Men denke bijvoorbeeld aan Copernicus, die studeerde aan de universiteiten van Krakau, Bologna en Padua.

19e eeuw

Nadat ze in 1797 was opgeheven onder het Franse revolutionaire bewind, heropende de Leuvense universiteit in 1816 haar deuren als Rijksuniversiteit, opgericht door koning Willem I van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Haar enige functie bestond in die dagen echter in het opleiden van leraren, artsen en juristen. Wetenschappelijk onderzoek werd niet verwacht. De katholieke godsdienst werd uitgesloten van het feitelijke onderwijssysteem te Leuven.

De eerste Belgische wet op het hoger onderwijs schafte de Rijksuniversiteit van Leuven in 1835 weer af, zodat de katholieke universiteit van Mechelen, die in 1834 door bisschoppen was opgericht, naar het vertrouwde Leuven kon verhuizen. In die periode werd de universiteit ook opnieuw het onderzoekscentrum bij uitstek. Het natuurwetenschappelijke denken ging er meer en meer ook het denken in andere wetenschappen beïnvloeden, een evolutie waaraan het positivisme van onder meer Auguste Comte (met de wet van de drie stadia) en evolutietheorie van Charles Darwin uiteraard niet vreemd waren. Vanaf halverwege de 19de eeuw kwam in Leuven een grote bloei van de natuurwetenschappen tot stand onder impuls van verschillende (priester-)wetenschappers. Bekende namen hierbij zijn priester, wiskundige, filosoof, psycholoog, natuurkundige en architect Armand Thiéry en bovenal ook priester, prelaat en natuurkundige Mgr. Georges Lemaître, de grondlegger van de Big Bang-theorie.

20e eeuw

De universiteit werd in beide Wereldoorlogen zwaar getroffen. In 1914 werd Leuven geplunderd door de Duitse troepen, en de Lakenhalle (die de universiteitsbibliotheek bevatte) werd op 28 augustus in brand gestoken. Zo'n 300.000 kostbare boeken en manuscripten, verzameld sinds de oprichting in 1425, gingen verloren. Na de Eerste Wereldoorlog werd een nieuwe bibliotheek gebouwd aan het Ladeuzeplein (dat pas later die naam kreeg, na het rectorschap van Ladeuze), erg gesteund door de Duitse herstelbetalingen en het "Belgian Relief Fund", een hulpprogramma onder leiding van de latere Amerikaanse president Herbert Hoover. Tussen 1921 en 1928 werd die nieuwe bibliotheek gebouwd, naar een ontwerp van de Amerikaanse architect Whitney Warren. Het monumentale, in Neo-Vlaamse Renaissancestijl opgetrokken gebouw verwijst op vele plaatsen naar de vernietigingen door het Pruisische Duitsland van de Eerste Wereldoorlog. Indrukwekkend zijn ook de vele gegraveerde natuurstenen, met de inscripties van de honderden Amerikaanse technische en ingenieursscholen die bijdroegen tot de heropbouw.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de bibliotheek eens te meer het slachtoffer van de Duitse vernielingen. Op 17 mei 1940 gingen opnieuw zowat alle 900.000 boeken uit de collectie verloren. De bibliotheek werd na de oorlog (meermaals) gerestaureerd, met inbegrip van de prachtige beiaard, en ook deze keer met gulle Amerikaanse fondsen. Niet toevallig heeft de Stanford-universiteit ook een prachtige beiaardtoren, de "Hoover tower" (met een in 1938 door de Belgische klokkenfabriek Michiels gemaakte klokken, die in de Verenigde Staten bleven na de wereldtentoonstelling van 1939–1940, omwille van het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog). Herbert Hoover studeerde aan deze universiteit en heeft er ook een presidentiële bibliotheek laten bouwen.

In de twintigste eeuw vormden de gebeurtenissen aan de Leuvense universiteit een weerspiegeling van de Belgische taalstrijd. Een eerste aanvang met de vernederlandsing werd in 1911 gemaakt, en vanaf 1936 werden de meeste colleges zowel in het Nederlands als in het Frans gegeven. Men ging echter niet zo ver als in Gent, waar in 1930 de universiteit officieel Nederlandstalig werd.

Op een definitieve splitsing was het echter nog wachten tot na de rellen van 1968. De toenmalige evolutie in Parijs ("Mei '68") spitste zich in België vooral toe op de taalkwestie tussen Nederlandstaligen en Franstaligen. Die kwestie ontplofte het eerst in (het officieel homogeen Nederlandstalige) Leuven. Niet zozeer door een mogelijke 'overheersing' van het Frans, want sinds de jaren 1950 was de meerderheid van de studenten aan de universiteit Nederlandstalig, maar vooral door de in Vlaanderen algemeen groeiende politieke bewustwording van de Vlamingen. De kwestie Leuven Vlaams dijde uit over heel België, deed zelfs een regering vallen, en het resultaat was de wettelijke splitsing van de universiteit in 1970. Het duurde nog tot 1972 vooraleer alle Franstalige activiteiten definitief overgeplaatst waren naar de nieuwe Franstalige universiteit Université Catholique de Louvain (UCL) op de nagelnieuwe campus van Louvain-la-Neuve, nabij Ottignies.

De beide universiteiten kenden een redelijk lange periode van gespannen betrekkingen. Zo kon men het bijvoorbeeld niet overal eens worden over de verdeling van boeken in de universiteitsbibliotheek, met als gevolg dat men in sommige gevallen moest overgaan tot een Salomonsoordeel: de oneven nummers blijven in Leuven, de even kunnen naar Louvain-la-Neuve. Sinds de jaren 1990 zijn de relaties tussen beide universiteiten echter opnieuw uitstekend.

In 1951 richtte de toen nog unitaire K.U.Leuven een nieuwe universiteit op in Belgisch Congo, de Universiteit Lovanium, te Leopoldstad, het huidige Kinshasa. Deze universiteit werd gebouwd vanaf 1954, en was vooral een initiatief van de jezuïeten. Het resultaat was een naar alle lokale verhoudingen indrukwekkende, moderne en grote campus, maar de Lovaniumuniversiteit kende een gestage teloorgang ongeveer een decennium na de Kongolese onafhankelijkheid van 1960, toen de Zaïrisering van Joseph Mobutu sterk begon te spelen. Heden ten dage is de Universiteit Lovanium de Université de Kinshasa.

Sinds 1965 heeft de K.U.Leuven ook een campus in het West-Vlaamse Kortrijk, vroeger genaamd de KULAK maar sinds 2006 officieel Campus Kortrijk, waar (de eerste jaren van) een aantal bacheloropleidingen uit zes faculteiten (Rechten, Geneeskunde, Wetenschappen, Letteren, Economie, en Psychologie en Pedagogische Wetenschappen) worden aangeboden.

In 1972 richtte de K.U.Leuven een aparte entiteit op om de valorisatie van haar wetenschappelijk onderzoek te ondersteunen: dit instituut, "Leuven Research & Development" (LRD), heeft ondertussen vele tientallen spin-offs, zoals de technologiebedrijven Option en Metris, begeleid bij hun totstandkoming, en beheert tientallen miljoenen euro's aan investeringen en durfkapitaal.

21e eeuw

Op 11 juli 2002 werd de "Associatie K.U.Leuven" opgericht, die twaalf hogescholen en de K.U.Leuven omvat. Deze associatievorming was een reactie op de internationalisering van het hoger onderwijs in Europa, in de zogenaamde Verklaring van Bologna uit 1999.

Groepen en Faculteiten

De K.U.Leuven is een algemene universiteit, en heeft dus een brede waaier aan faculteiten. Deze zijn als volgt ondergebracht in drie groepen (tussen haakjes het aantal studenten in 2005-2006):

Gebouw werktuigkunde
Universitair Ziekenhuis Gasthuisberg, de voornaamste campus voor o.a. studenten geneeskunde en biomedische wetenschappen.

Naast deze drie groepen vormen de Universitaire Ziekenhuizen de vierde vrij zelfstandige component van de K.U.Leuven.

  • UZ Gasthuisberg (Leuven)
  • UZ Sint-Rafaël (Leuven)
  • UZ Sint-Pieter (Leuven)
  • UZ Pellenberg (Lubbeek)
  • UMC Sint-André (Lubbeek)
  • PZ Salve Mater (Lovenjoel) (tot voor kort)

Rectoren

Vanaf de heroprichting in 1834 heeft de universiteit de volgende rectoren gehad:

Vanaf 1969 had elke taalgroep een afzonderlijke rector. De universiteit heeft aldus volgende rectoren gehad:

Vermaarde wetenschappers

Internationaal vermaarde wetenschappers of beroemde docenten

Andere bekende studenten

Zie: Lijst van alumni van de Katholieke Universiteit Leuven

Eredoctoren

Universitaire eredoctoraten vanaf 1951

Facultaire eredoctoraten tot 1950

Recente facultaire eredoctoraten

  • Willem J.M. Levelt (eredoctoraat uitgereikt door de faculteit PPW 24/9/2005)
  • Allen Guttmann (eredoctoraat uitgereikt door de faculteit Letteren 12/10/2005)
  • David P. Baron (eredoctoraat uitgereikt door de faculteit ETEW 8/11/2005)
  • Irma Thesleff (eredoctoraat uitgereikt door de faculteit Geneeskunde 24/11/2005)
  • Wivina Demeester (eredoctoraat uitgereikt door de faculteit Geneeskunde 29/9/2006)
  • Louis-Marie Chauvet (eredoctoraat uitgereikt naar aanleiding van de 575ste verjaardag van de Theologische Faculteit in 2007)

De Associatie K.U.Leuven

Vanaf 2013 zal de Leuvense universiteit een universiteit met verschillende campussen zijn, verspreid over heel Vlaanderen. Als hogescholen zullen die campussen instaan voor professionele opleidingen. Als lid van de universiteit zullen zij, regionaal verankerd, academisch onderwijs verzorgen en een eigen onderzoeksprofiel ontwikkelen, in nauwe samenhang met de professionele expertise die er voorhanden is. Op die manier zal de universiteit zich ontplooien als een sterk en beweeglijk netwerk.[1]

De 13 leden van de Associatie K.U.Leuven zijn:

Studenten aan de K.U.Leuven

De studenten van de K.U.Leuven worden vertegenwoordigd door de Leuvense Overkoepelende KringOrganisatie (LOKO). LOKO is de studentenraad van de K.U.Leuven en heeft inspraak op vrijwel alle niveaus van de universitaire gemeenschap. LOKO wordt gevormd door alle faculteitskringen, die instaan voor de vertegenwoordiging van studenten per faculteit of studierichting.

Aan de K.U.Leuven zijn ook diverse studentenverenigingen actief. Er is een aparte overzichtspagina met de studentenverenigingen te Leuven.

Tijdschrift

Het tijdschrift van de Katholieke Universiteit Leuven heet Campuskrant. Het werd in 1990 de opvolger van Academische Tijdingen, verschijnt in tabloidformaat en in een oplage van 17.000 tot 40.000 exemplaren.

Zie ook

Voetnoten

  1. ^  http://www.kuleuven.be/overons/feitenencijfers.html#studenten

Referenties

  1. ↑ Openingsrede rector Marc Vervenne academiejaar 2008-2009

Externe links

Sjabloon:Navigatie universiteiten in België

Sjabloon:Navigatie LERU

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Katholieke_Universiteit_Leuven&oldid=14116357"