Waaxens (Súdwest-Fryslân)
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  Súdwest-Fryslân
| ||
| Coördinaten | 53° 7′ NB, 5° 32′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 2,67[1] km² | ||
| - land | 2,62[1] km² | ||
| - water | 0,05[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
80[1] (30 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 32 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 8845 | ||
| Netnummer | 0517 | ||
| Woonplaatscode | 2031 | ||
| |||
_wapen.svg)
Waaxens (officieel, Fries: Waaksens) is een dorp in de gemeente Súdwest-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.
Het ligt ten noordoosten van Bolsward, tussen in de dorpen Burgwerd, Wommels, Kubaard en Lollum. Met die laatste vormt het een tweelingdorp. Ze hebben ook een gezamenlijke dorpsbelangenvereniging.
Door en langs Waaxens stroomt de Lathumervaart en vanaf de dorpskern verbonden met via een opvaart. In 2023 telde het dorp 80 inwoners. Onder het dorp valt ook de buurtschap De Bieren.
Geschiedenis
Het dorp is ontstaan op een terp, het is altijd klein gebleven doordat het destijds zowel over land als water niet goed te bereiken was. Als eerste werd de waterverbindingen verbeterd en in de loop van de 19e eeuw werd het ook over land bereikbaarder.
Er was lang wel een lastig te berijden landpad naar het terpdorp. Het dorp heeft geen typische terpdorp doorontwikkeling gemaakt waardoor het open en agrarische karakter zichtbaar is gebleven.
In de 13e eeuw werd het vermeld als Waxlinghe, in 1377 als de Waxlinge (te lezen als Waxsinge), in 1440 als Waxlinge alias Waxens, in 1440 als Waxlinze, in 1482 als Waxens, in 1664 als Waexens en in 1718 als Waaxens.
Wat precies de plaatsnaam duidt, is niet bekend. Gedacht wordt aan het Germaanse woord wakslingja dat aangroeisel betekent, maar ook dat het bij de lieden van Wachsa zou kunnen betekenen. Sinds 1991 is de officiële naam van het dorp het Friestalige Waaksens.
Tot de gemeentelijke herindeling in 1984 maakte Waaxens deel uit van de gemeente Hennaarderadeel, dat toen met de gemeente Baarderadeel opging in de nieuwe gemeente Littenseradeel. En per 2018 is het onder de gemeente Súdwest-Fryslân gaan vallen.
Kerk
Op de deels vergraven terp van het dorp staat de Hervormde kerk. Deze eenbeukige kerk met halfronde koorsluiting stamt uit de 13e eeuw en verkreeg in de 16e eeuw spitsboogvensters. Het is het enige rijksmonument van het dorp.
Cultuur en sport
Voor cultuur en sport is het aangewezen op het dorp Lollum. De twee hebben onder meer de gezamenlijke kaatsvereniging Meiinoar-Ien en de biljartvereniging Lollum Waaksens. Verder kon het tot 2018 een gezamenlijke dorpskrant, De Twa Doarpen en heeft men in Lollum een gezamenlijk dorpshuis, De Nije Haven.
Bevolkingsontwikkeling
| 1999 | 2002 | 2003 | 2004 | 2009 | 2018 |
|---|---|---|---|---|---|
| 85 | 85 | 84 | 77 | 88 | 85 |
Externe link
- G. van Berkel & K. Samplonius (2018), Nederlandse plaatsnamen verklaard
- Frieslandwonderland.nl (Stichting Fryslâns Ferline); NoordBoek - Peter Karstkarel
· 
· 