Gauw
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  Súdwest-Fryslân
| ||
| Coördinaten | 53° 3′ NB, 5° 43′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 1,61[1] km² | ||
| - land | 1,57[1] km² | ||
| - water | 0,04[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
345[1] (214 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 143 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 8627 | ||
| Woonplaatscode | 2404 | ||
| |||
Gauw (Fries: Gau) is een dorp in de gemeente Súdwest-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.
Het ligt ten noordoosten van Sneek, tussen Sijbrandaburen en Goëngamieden. Het ligt in de Lege Geaen, een streek van dorpen ten westen en noordwesten van het Sneekermeer. De dorpskern ligt ten oosten van de Sneeker Oudvaart aan de Boeijengastrjitte.
Door het dorpsgebied stromen ook de Kipsloot en de Rollemersvaart. In 2023 telde het dorp 345 inwoners.
Geschiedenis
De plaats is op een terp ontstaan. Er zijn sporen van bewoning gevonden uit de 3e eeuw. Het dorp ontwikkelde zich van een terpdorp tot meer wegdorp over de eeuwen heen. Het dorp groeide vanaf in de tweede helft van de twintigste eeuw tot meer een komdorp. Het was oorspronkelijk een voornamelijk een boerendorp.
Met de dorpen Goënga, Loënga, Offingawier en Scharnegoutum vormde Gauw in de Middeleeuwen een verbond, de Sneker Vijfga.
In 1275 werd het dorp voor het eerst genoemd, zover bekend is. Het werd toen vermeld als Clegeweer. In 1440 werd het gespeld als Clegawe, in 1482 als Ghawe en Ghawee, in 1505 als Gaeuw, in 1511 als Clegaw en Gaw en in 1543 Gauw.
De plaatsnaam is afgeleid aan de waternaam voor dit deel van wat later de Sneeker Oudvaart is geworden. Het woord gaw duidt op een 'parochieweg', waarmee de vaart werd bedoeld. Langs en op deze vaart werd waarschijnlijk of vee vervoerd of er graasde langs de vaart vee. Dit valt af te leiden van het Oudfriese element cle.
Tot 2011 lag Gauw in de voormalige gemeente Wymbritseradeel.
Kerken
.JPG)
Het dorp kende twee kerken. De Gereformeerde Kerk uit 1896 is de jongste kerk maar werd in 1990 als kerk gesloten en sindsdien is het een opslagplaats. De andere kerk is de Hervormde kerk. Deze kerk is een 19-eeuwse vervanger van een kerk uit 1685 die de kerk uit de middeleeuwen had vervangen.
Daarbij is de kerktoren uit waarschijnlijk de 13e eeuw bewaard gebleven. Bij de herbouw van de kerk in de 19e eeuw werd de toren ommetseld maar in 2000 is deze ommetseld verwijderd en er werd er een gereconstrueerde vorm van de middeleeuwse toren gemetseld met nieuw gebakken kloostermoppen.
De kerk is het enige Rijksmonument van Gauw.
Sport en cultuur
Het dorp heeft geen grote culturele en sportverenigingen maar heeft wel een eigen dorpshuis, Us Gebou met een sportveld. Het dorp kent verder eigen dorpskrant.
Onderwijs
Het dorp heeft tot in 2019 nog een basisschool. De oude basisschool van het dorp, de De Twatine is opgegaan in de fusieschool De Legeaën, een fusie met de scholen Terzool en Sijbrandaburen. De bedoeling is dat er een nieuwe school opent in Sijbrandaburen voor het schoolseizoen 2019-20.[2]
Geboren in Gauw
- Trijntje Pieters Westra (1783-1861), won de vroegst bekende schaatswedstrijd voor vrouwen
- Doeke Bekius (1922-2013), politicus
- Jitze Pieter van Dijk (1922-1945), verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog
Overleden in Gauw
- Willem Boeijenga (1909-1944), bakker en verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog, naar hem is de hoofdstraat van het dorp genoemd en heeft een oorlogsmonument in het dorp.
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
· 
· 